Kryzysy systemowe

Projekt jest próbą spojrzenia na świat nie tyle pod kątem możliwości, jakie ma przed sobą ludzkość, co raczej czynników ograniczających prawdopodobieństwo jej ekspansji, likwidacji niedostatków już istniejących, a także tych, które mogą pojawiać się w przyszłości. Przedsięwzięcie badawcze, podjęte przez Komitet Prognoz, nawiązuje w pewnym stopniu do uprzednio realizowanych projektów, takich jak „Europa 2050”. Zajęcie się tą problematyką sugerowały instytucje Unii Europejskiej. Z własnej inicjatywy Komitetu podjęty został natomiast projekt pt. „Polska 2050”, nad którym honorowy patronat objął Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Bronisław Komorowski, a także obecne przedsięwzięcie dotyczące globalnych zagrożeń rozwoju. Za szczególnie ważny uznało ten projekt Biuro Bezpieczeństwa Narodowego oraz Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, które w tym przedsięwzięciu aktywnie współuczestniczą.

Doświadczenia naukowo-badawcze, jakie zebrał Komitet Prognoz w pracy nad poprzednimi projektami, dotyczą dwóch obszarów.

Z pierwszego z nich wynika, że nie można tworzyć żadnych długookresowych projekcji dla kraju, pomijając zjawiska zachodzące w skali światowej. Globalizacja, wraz z upowszechnieniem się gospodarki rynkowej oraz rewolucją informacyjną, stworzyły tak gęstą sieć powiązań, że procesy zachodzące w jednej części świata wywierają wielki wpływ – pozytywny lub negatywny – na pozostałe jego części.

Drugi obszar doświadczeń ma inny wymiar, dotyczy bowiem ważnych ustaleń teoretycznych. Można tu sformułować trzy podstawowe tezy:

1. Wzrost gospodarczy nie przekłada się automatycznie na rozwój społeczno-cywilizacyjny. Twierdzenie to jest o tyle istotne, że ciągle dominuje kategoria wzrostu jako głównego kryterium sukcesu.

2. Długookresowej projekcji, zwłaszcza obejmującej kilka dekad, nie można tworzyć wyłącznie na podstawie modeli czysto ilościowych. Trudno bowiem przewidzieć wszystkie zdarzenia i czynniki zakłócające, zarówno te na poziomie kraju, jak i te dotyczące większych regionów czy wręcz całego świata.

3. Długookresowe projekcje powinny mieć charakter interdyscyplinarny, gdyż czynniki wspomagające bądź ograniczające wzrost gospodarczy, a zwłaszcza rozwój społeczny, wywodzą się w znacznym stopniu z systemu kulturowego oraz form i jakości zarządzania.

(Ze Wstępu)