Monografia poświęcona świadomości językowej składa się z pięciu rozdziałów, których porządek pozwala zebrać najważniejsze ustalenia: od rozważań definicyjnych i dotyczących zmieniających się podejść badawczych w ujęciach inter- i transdycyplinarnych przez spojrzenia diachroniczne (od początku kształtowania się zbiorowej świadomości języka polskiego) oraz synchroniczne (w odniesieniu do problemów współczesności) po zagadnienia związane z ukierunkowanymi działaniami – zarówno w procesie zinstytucjonalizowanej edukacji szkolnej, jak i we wspólnotach opartych na pochodzeniu i przynależności do regionu.