PAS Publication Repository

advanced search

Number of objects: $number.toString().replaceAll("[0-9](?=(?:[0-9]{3})+(?![0-9]))", "$0 ") (including 1 350 published and 17 planned objects)

Readers on-line: 109

Total number of users since 2016-09-01: 1 143 956

General statistics: Chart:

Statistics are gathered since $statsDatesUtil.getStartStatsDate("PUBS_AMOUNT")

Show statistics as: HTML table , csv file

Statistics are gathered since $statsDatesUtil.getStartStatsDate("GENERATED_PAGES")

Show statistics as: HTML table , csv file

Statistics are gathered since $statsDatesUtil.getStartStatsDate("GENERAL_SEARCH")

Show statistics as: HTML table , csv file

Statistics are gathered since $statsDatesUtil.getStartStatsDate("VISITORS_AMOUNT")

Show statistics as: HTML table , csv file

Summary number of displayed objects: Statistics are gathered since $statsDatesUtil.getStartStatsDate("VIEWED_PUBS")

Show statistics as: HTML table , csv file

Summary number of new objects: Statistics are gathered since $startStatsDate

Show statistics as: HTML table , csv file

Summary number of object downloads: Statistics are gathered since $statsDatesUtil.getStartStatsDate("DOWNLOADED_PUBS")

Show statistics as: HTML table , csv file

Number of new objects added in different formats

Chart:

Statistics are gathered since $startStatsDate

stat chart

The number in parentheses is the total number of objects with content for a given format

DJVU [1 182]
Photo gallery [0]
Audio [0]
Undefined format [298]

Number of content views for different formats

Chart:

Statistics are gathered since $startStatsDate

stat chart2

The number in parentheses is the total number of content views requested for a given format

DJVU [391 158]
Photo gallery [0]
Audio [0]
Undefined format [34 766]

Below there are statistics of objects attribute values. Statistics are gathered since $startStatsDate

Ranking by total number of objects: Attribute:

No data to display

Number in brackets is a number of all objects which metadata description contains given attribute value.

W dobie kryzysu humanistyki uprawnione wydają się wszelkie – jak je nazywa Anthony Giddens – niepokoje tożsamościowe. Humanista coraz częściej znajduje się w sytuacji, w której musi wyjaśniać kim jest i czym się zajmuje. <br>W ramach europejskich uniwersytetów, które zaczynają przyswajać w swoje struktury korporacyjne modele organizacyjne, humaniści czują się w obowiązku uzasadniać własne racje bytu. Zebrane tu artykuły, będące pokłosiem Międzynarodowej Konferencji pt. „Bułgarystyka – jej dawny, współczesny i przyszły wymiar. Biografie, kręgi, instytucje”, która odbyła się w listopadzie 2019 roku na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, nie omawiają bezpośrednio wskazanego problemu identyfikacji. Próbują jednak zaprezentować różnorodne metodologie i tematy, które odnoszą się do wyżej wspomnianej kwestii, pokazując interesujący i unikatowy punkt widzenia współczesnej bułgarystyki, broniąc przy tym jej pola badawczego. <br>Składające się na niniejszy tom studia poświęcone są m.in. kontaktom polsko-bułgarskim, problemom nauczania języka bułgarskiego jako obcego, przekładoznawstwu, zagadnieniom językoznawczym czy tematyce pozostającej na styku teorii i historii literatury. Odpowiadają one na dwa fundamentalne dla tej specjalistycznej dziedziny wiedzy slawistycznej pytania: jakie są tradycje bułgarystyki i jakie są horyzonty jej przyszłego rozwoju. Mamy nadzieję, że te odpowiedzi okażą się inspirujące i wspierające w sytuacjach, w których będziemy musieli stawić czoło wyzwaniom współczesności. <br> <br>(z <i>Od Redakcji</i>) <br> <br> [38]

Finanse osobiste nazywane zamiennie finansami gospodarstw domowych stają się jedną z najdynamiczniej rozwijających się subdyscyplin finansów prywatnych wyróżnionych z punktu widzenia podmiotowego jeszcze do niedawna zapomniane i analizowane poza głównym nurtem ekonomii i finansów. O wzroście ich roli świadczy liczba badań, publikacji artykułowych i książkowych (w tym nagradzanych przez Komitet Nauk o Finansach PAN w ramach konkursu na wybitne publikacje z zakresu finansów), poradników, publikacji popularyzatorskich, a także rozpraw doktorskich i habilitacyjnych. Ekonomia czerpiąca swoją nazwę od określania efektywnych zasad funkcjonowania gospodarstwa domowego zaczyna i kończy się w gospodarstwie domowym (...), co oznacza, że decyzje podejmowane na różnych poziomach sektora publicznego i sektora przedsiębiorstw prędzej czy później znajdują swoje odzwierciedlenie w finansach osobistych, a także, że decyzje podejmowane w gospodarstwach domowych będą miały swój skutek w skali całej gospodarki. Wcześniej środowisko niskich stóp procentowych, a obecnie rosnące stopy procentowe, rosnąca inflacja, boom na rynku nieruchomości, ryzyko dalszego wzrostu stóp procentowych dla kredytobiorców, silny napływ regulacji konsumenckich mający swoje źródło w dyrektywach europejskich, innowacje finansowe i technologiczne, w tym powstanie nowego segmentu usług finansowych FinTech wykorzystującego technologie w finansach, koronakryzys 2020+, a także inwazja Rosji na Ukrainę to zjawiska, które silnie wpływają obecnie i będą wpływały w najbliższej przyszłości na finanse osobiste. (...) <br>Książka jest adresowana do studentów i pracowników naukowych uczelni i wydziałów ekonomicznych, którzy chcą zgłębić swoją wiedzę z obszaru finansów osobistych. Może być również doskonałym źródłem aktualnych informacji dla instytucji finansowych obsługujących gospodarstwa domowe, a także dla samych gospodarstw domowych podnoszących swoje kompetencje finansowe w zakresie zarządzania finansami osobistymi. <br> <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [37]

„Przestrzeń” i „miejsce” są to słowa zwykłe, określające powszechne doświadczenia. (…) Miejsce to bezpieczeństwo, przestrzeń to wolność: przywiązani jesteśmy do pierwszego i tęsknimy za drugą. (…) Geografowie badają miejsca. Planiści chcieliby wywołać „poczucie miejsca”. (…) Przestrzeń i miejsce są zasadniczymi składnikami naszego świata; uważamy je za oczywiste. Kiedy jednak zaczniemy się nad nimi zastanawiać, dostrzeżemy może niespodziewane znaczenia i pojawią się pytania, o których nie myśleliśmy przedtem” [Yi-Fu Tuan, 1987, Przestrzeń i miejsce, PIW, Warszawa, s. 13]. <br> [33]

Problematyka ochrony zdrowia zajmuje wiele miejsca w teorii i praktyce chyba wszystkich krajów świata. Wynika to z faktu, że człowiek jest obecny we wszystkich tzw. obszarach życia społeczno-gospodarczego jako obywatel – w polityce, konsument i producent – w gospodarce, twórca i reproduktor, podmiot i przedmiot oddziaływań i wpływów etc. <br>Stąd jego kondycja fizyczna i psychiczna, formowana w istotnej mierze przez instytucje medyczne, stanowi przedmiot zainteresowania, oddziaływania i wpływu sze-regu instytucji i firm, służących i korzystających z roli człowieka czy jednostki w funk-cjonowaniu państwa. W każdej teorii kapitału ludzkiego zdrowie człowieka stanowi jego istotny element i czynnik sukcesu ekonomicznego. A zatem, to zdrowie jest produktem, który, choć formowany jest w rodzinie, społeczeństwie, szkole, stanowi główny produkt ochrony zdrowia. Zwłaszcza w sytuacji deficytów zdrowotnych. Pro-dukt ten niezmiernie heterogeniczny i skomplikowany realizowany jest w różnych warunkach, formach, przy różnych kosztach i efektach. Jednak mówienie o produkcie w kontekście usług zdrowotnych budzi sprzeciw wielu środowisk i instytucji, włącznie z autorami niniejszej publikacji. <br> <br>(Z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [30]

<p> Prezentowana książka jest zbiorem wybranych opinii uczestników wieloletniego cyklu seminariów organizowanych od 2013 r. przez Komitet Prognoz przy Prezydium PAN pod wspólnym tytułem: „Czy Świat należy urządzić inaczej”. Autorzy kolejnych publikacji byli uczestnikami tych spotkań, choć grono prezenterów i dyskutantów stanowiła znacznie większa liczba osób. Wszystkim im książka wiele zawdzięcza. </p> <p> Autorzy poszczególnych rozdziałów reprezentują rozległy krąg naukowców wielu specjalności. Są nimi przedstawiciele rozmaitych dyscyplin akademickich, bliskie są im różne teorie i sposoby obserwacji świata. Ową różnorodność uważamy za walor całego Komitetu Prognoz PAN, realizowanych w nim programów i jednego z nich, którego owocem jest właśnie ten zbiór tekstów. Komitet wielką wagę przywiązywał i przywiązuje nadal do tworzenia szerokiego spektrum i wszechstronnego charakteryzowania rzeczywistych warunków życia człowieka na naszej planecie. </p> <p> Wydany tom nie pełni roli syntezy wieloletniego cyklu prac. Nie jest również reprezentacją całego zbioru napisanych i wygłoszonych tekstów. Te publikowane uważamy je za istotne i dlatego, a nie z powodu poszukiwanej kompletności, znajdują się one razem. Ich treść łączy wiedzę i wyobraźnię autorów, do takich cech odwołują się też u czytelników. Można powiedzieć, że wybór publikacji jest próbą rekonesansu dokonanego z założeniem, że jego obszar jest rozległy, a jego granice nie zamknięte. </p> [28]

Ponad ćwierć wieku istnienia Internetu w Polsce znacząco wpłynęło na komunikację i język w wielu wymiarach. Stanowi to obszar zainteresowania naukowego przedstawicieli różnych dyscyplin starających się opisać, jak Internet zmienił zwyczaje w zakresie porozumiewania się oraz samą polszczyznę. Niniejsza monografia została poświęcona analizie różnorodnych zjawisk z tego zakresu w wymiarze interdyscyplinarnym. I tak – znalazły się artykuły opisujące wpływ nowych mediów na strukturę języka i na komunikację językową czy dyskurs społeczny (B. Skowronek, I. Loewe, M. Juza). Czytelnik znajdzie też teksty ukazujące sposoby uwewnętrzniania się emocji w Sieci oraz możliwości ich badania (M. Modzelewska i K. Węglarska, J. Mazurczak, M. Troszyński). Autorzy kolejnych artykułów (M. Filiciak, M. Herma) przedstawili wpływ mechanizmów filtrujących na komunikowanie się w Internecie oraz ukazali potencjał tkwiący w algorytmach służących do tworzenia przekładów. Dalsza grupa tekstów dotyczy funkcjonowania normy językowej w dobie cyfryzacji, stosunku Polaków do języka ojczystego oraz zagadnień związanych ze społecznościowymi formami wytwarzania, agregowania i upowszechniania wiedzy (K. Kłosińska, R. Zimny, E. Bendyk, P. Zbróg, A. Hącia). W kolejnej części tomu Czytelnik znajdzie artykuł ukazujący kod młodości – „młodomowę” (A. Wileczek) – oraz teksty odnoszące się do ludycznego wymiaru używania języka, obecnego w memach i grach komputerowych (P. Kubiński, I. Burkacka, B. Chaciński). Następnie omówione są perspektywy, które otwiera przed badaniem języka humanistyka cyfrowa (A. Pawłowski, W. Gruszczyński, M. Łaziński, A. Blikle i W. Staniszkis). Kolejna grupa tekstów dotyczy relacji między oralnością a piśmiennością we współczesnej komunikacji oraz kwestii związanych z hipertekstualnością i hipermedialnością (J. Warchala, R.W. Kluszczyński). Ostatni artykuł wskazuje na główne tendencje w sposobie komunikowania pomiędzy urzędem a obywatelem, spowodowane powstaniem e-administracji (J. Kowalczyk). <br>Autorzy tekstów zebranych w tomie podjęli się więc opisu różnorodnych zagadnień związanych z komunikowaniem w Sieci, przeanalizowali między innymi wpływ Internetu na język ogólny i specjalistyczny, omówili nowe zwyczaje komunikacyjne Polaków, wskazali na zwiększanie się roli aplikacji elektronicznych w kształtowaniu różnych gatunków wypowiedzi, także cyfrowych, oraz w procesie translacji. Opisali też sposoby postrzegania języka polskiego przez internautów oraz deklarowane postawy użytkowników wobec niego na podstawie obserwacji źródeł elektronicznych. Przybliżyli problemy cyfrowych zagrożeń, takich jak hejt, mowa nienawiści, stalking, oraz przedstawili programy do ich eliminowania, wykorzystujące analizy językowe. Omówili również kwestie dygitalizowania tekstów spoza Internetu, stanowiących źródła współczesnej wiedzy społecznej, a także cyfrowych korpusów oraz słowników. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> [27]

<p> The texts collected in the present volume are based on the contributions to the 2019 ALLEA conference organized in October by the Polish Academy of Sciences in the Institute of Philosophy and Sociology in Warsaw. The location of the conference seems to be the deciding factor that made the authors focus on the Central-Eastern part of the European Union. The countries of this area still experience effects of their imposed dependence on the Soviet Union and many decades of authoritarian rules. These effects are clashing with the memory of the end of unwanted communist experiment, due to successful popular uprising and favorable international situation. As it looks like this quite recent past of former “communist” states affects also their performance in the integrating Europe. We can point out to the problems of national and European identity, the question of solidarity and perception of interests. However, the same issues appeared in the centre of political debates in most of the EU states. Although looking at those issues in different countries we may find completely different historical background there is no doubt that the past is an important factor in all EU member states. Having this in mind we can still ask how to cope with its impact, and what can be done to restore the sense of purpose in Europe’s bold, ongoing endeavour. </p> <p> (In: <i>Introduction</i>, Józef Niżnik, <i>The Onus of the Past</i>) </p> [26]

<p> Projekt jest próbą spojrzenia na świat nie tyle pod kątem możliwości, jakie ma przed sobą ludzkość, co raczej czynników ograniczających prawdopodobieństwo jej ekspansji, likwidacji niedostatków już istniejących, a także tych, które mogą pojawiać się w przyszłości. Przedsięwzięcie badawcze, podjęte przez Komitet Prognoz, nawiązuje w pewnym stopniu do uprzednio realizowanych projektów, takich jak „Europa 2050”. Zajęcie się tą problematyką sugerowały instytucje Unii Europejskiej. Z własnej inicjatywy Komitetu podjęty został natomiast projekt pt. „Polska 2050”, nad którym honorowy patronat objął Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Bronisław Komorowski, a także obecne przedsięwzięcie dotyczące globalnych zagrożeń rozwoju. Za szczególnie ważny uznało ten projekt Biuro Bezpieczeństwa Narodowego oraz Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, które w tym przedsięwzięciu aktywnie współuczestniczą. </p> <p> Doświadczenia naukowo-badawcze, jakie zebrał Komitet Prognoz w pracy nad poprzednimi projektami, dotyczą dwóch obszarów. </p> <p> Z pierwszego z nich wynika, że nie można tworzyć żadnych długookresowych projekcji dla kraju, pomijając zjawiska zachodzące w skali światowej. Globalizacja, wraz z upowszechnieniem się gospodarki rynkowej oraz rewolucją informacyjną, stworzyły tak gęstą sieć powiązań, że procesy zachodzące w jednej części świata wywierają wielki wpływ – pozytywny lub negatywny – na pozostałe jego części. </p> <p> Drugi obszar doświadczeń ma inny wymiar, dotyczy bowiem ważnych ustaleń teoretycznych. Można tu sformułować trzy podstawowe tezy: </p> <p> 1. Wzrost gospodarczy nie przekłada się automatycznie na rozwój społeczno-cywilizacyjny. Twierdzenie to jest o tyle istotne, że ciągle dominuje kategoria wzrostu jako głównego kryterium sukcesu. </p> <p> 2. Długookresowej projekcji, zwłaszcza obejmującej kilka dekad, nie można tworzyć wyłącznie na podstawie modeli czysto ilościowych. Trudno bowiem przewidzieć wszystkie zdarzenia i czynniki zakłócające, zarówno te na poziomie kraju, jak i te dotyczące większych regionów czy wręcz całego świata. </p> <p> 3. Długookresowe projekcje powinny mieć charakter interdyscyplinarny, gdyż czynniki wspomagające bądź ograniczające wzrost gospodarczy, a zwłaszcza rozwój społeczny, wywodzą się w znacznym stopniu z systemu kulturowego oraz form i jakości zarządzania. </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [26]

The 24th of October 2018 marked the 175th anniversary of birth of Henryk Siemiradzki, the painter, whose origin, education and artistic and social activity united various areas of today’s Europe: Poland, Belarus, Ukraine, Russia, Germany, Italy and Austria (fig. 1). His painting, representing academism – one of the two main artistic options, is of key importance for the art of the 19th century in Central and Eastern Europe. <br>(...) <br>The jubilee year of the 175th anniversary of the artist’s birth in 2018 started in December of the previous year with the exhibition <i>Henryk Siemiradzki and Colony of Russian Artists in Rome</i>. ( <i>Генрих Семи- радский и колония русских художников в Риме</i>), prepared by Pavel Klimov in the State Russian Museum in St. Petersburg, accompanied by an extensive catalogue. The second exhibition <i>Compelled by Beauty. Henryk Siemiradzki and Artists of Late Academism</i>. ( <i>Пленники кра- соты. Генрих Семирадский и художники позднего академизма</i>) opened in September 2018 at the Historical-Artistic Museum in Serpukhov near Moscow. The State Tretyakov Gallery was the co-organizer, and the author of the exhibition and the editor of the catalogue was Tatiana Karpova. <br>On 12-13 April 2018, in connection with the anniversary, an international conference The Henryk Siemiradzki that we do not know was organized at the National Museum in Krakow, with its title referring to the donation to the museum made by the artist’s family in 1979. In October, in connection with the anniversary, the National Museum in Warsaw organized a series of Meetings with Siemiradzki, presenting mainly researches carried out by this institution. <br>The international conference <i>Henryk Siemiradzki and the International Artistic Milieu in Rome</i> will close the jubilee year dedicated to the artist. I hope that the research and publication of the catalogue raisoneé will allow us to determine the place of Henryk Siemiradzki’s work in CONFERENZE 145 European painting of the 19th century and will provide an impulse for new and extensive research into the art of that time. <br>( <i>Introduction</i>) <br> [25]

"Figura misteriosa, sfuggente, inafferrabile e al tempo stesso affa-scinante, da qualche tempo Ortensio Lando attira l’attenzione degli studiosi con più regolarità che in precedenza – il che non significa che sia diventato un oggetto di studio alla moda. Tra le ragioni più efficaci della rinnovata fortuna landiana vanno annoverati il libro di Paul Grendler <i>Critics of the Italian world</i>, pubblicato nell’or-mai lontano 1966, e i saggi dedicatigli da uno studioso come Conor Fahy, che hanno risvegliato anche in Italia la curiosità attorno al Lando. Tale rinnovato interesse si è concretizzato in una serie di apprezzabili o persino notevoli riproposte delle opere landiane, dalle semplici ristampe anastatiche alle vere e proprie edizioni critiche. Non è mancato neppure il tentativo di far nel contempo un po’ di luce sulla biografia di un personaggio di cui sono oggetto di discussione la stessa identità e, in misura non minore, alcune questioni di fondo relative alle sue opere, firmate tutte con vari pseudonimi. Dopo quella dei filologi e dei biografi, il Lando ha attirato l’attenzione degli storici delle idee in quanto scrittore sovversivo, propagatore di idee erasmiane, frequentatore di ambienti non ortodossi e traduttore dell’ <i>Utopia</i> del Moro, nonché degli storici delle forme letterarie e del Rinascimento “capriccioso” per il carattere ambiguo e provocatorio dei suoi scritti in volgare, ribelli alle convenzioni, facili allo scherno, apparentemente caotici ma, al tempo stesso, profondamente eruditi e ben radicati nella tradizione. Ciononostante, permangono numerosi punti interrogativi e domande inevase, e forse parte delle risposte potrà giungere, oltreché dalle ricerche storiche e archivistiche, da un’approfondita analisi dei testi landiani". <br> (Ortensio Lando e la versione francese dei suoi <i>Paradossi, P. Salwa</i>) <br> [24]

Zagadnienia finansów przedsiębiorstw były poruszane w wielu książkach i artykułach. Są też na ten temat podręczniki akademickie, w których znajdują się opisy konkretnych problemów oraz zestawy ćwiczeń skłaniających do twórczego myślenia i ułatwiających uzyskanie konkretnych umiejętności poprzez poznanie narzędzi i technik podejmowania decyzji finansowych. Są również opracowania zawierające ogólną wiedzę teoretyczną, przedstawiające poglądy świata nauki na temat finansów przedsiębiorstw oraz wizję kierunków ich dalszego rozwoju, opartą na rozstrzygnięciach empirycznych. Mamy nadzieję, iż niniejsza monografia wpisuje się w ten drugi rodzaj publikacji. Jest ona wspólnym dziełem kilkunastu osób wywodzących się z różnych ośrodków akademickich w Polsce, które zajmują się teorią i praktyką finansów przedsiębiorstwa. Publikacja ta stanowi okazję do prezentacji różnorodnych perspektyw i analiz na temat współczesnych wyzwań stojących przed finansami przedsiębiorstwa. Ma na celu eksplorację nowych koncepcji, metod oraz perspektyw w tym obszarze poprzez przedstawienie i krytyczną ocenę aktualnych osiągnięć teoretycznych, a także próbę wskazania kierunków rozwoju gospodarki finansami podmiotów działających w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu. <br> Zgodnie z tematyką poruszaną w poszczególnych rozdziałach, opracowanie podzielono na cztery części. Pierwsza dotyczy jednego z bardziej aktualnych problemów społeczno-ekonomicznych w skali globalnej, jakim jest zagadnienie realizacji przez przedsiębiorstwa zasad zrównoważonego rozwoju, rozpatrywane w kontekście dobra wspólnego i dbałości o kwestie ESG, tj. z zakresu ochrony środowiska i zasobów naturalnych, społecznej odpowiedzialności biznesu oraz dobrych i etycznych praktyk sprawowania zarządu. Szczególną uwagę zwrócono na zagadnienia związane z: możliwościami finansowania strategii zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, reakcją rynków finansowych na działania podejmowane przez spółki w zakresie wprowadzania i realizacji zasad ESG, a także na rozwiązania podatkowe stymulujące większe zaangażowanie jednostek gospodarczych w kwestie społecznej odpowiedzialności biznesu. <br> Druga część monografii odnosi się do problematyki decyzji o finansowaniu przedsiębiorstw i związanych z nimi konsekwencji. W dużym stopniu skupia się ona na finansowaniu dłużnym, a także sposobach zapobiegania utracie wiarygodności finansowej wskutek nadmiernego zadłużenia jednostki gospodarczej oraz powstających zatorów płatniczych. Niektóre z rozważań odnoszą się do kwestii efektywnego zarządzania strukturą kapitału z uwzględnieniem sektorowych uwarunkowań działania przedsiębiorstw, a także sugerowanych rozstrzygnięć podatkowych pozwalających na zwiększanie przewagi kapitału własnego nad zadłużeniem. <br> W trzeciej części zwrócono uwagę na sytuację finansową przedsiębiorstw w Polsce w kontekście zmian zachodzących w gospodarce, wywołanych przez zdarzenia nadzwyczajne, jakimi były pandemia COVID-19 i wybuch wojny w Ukrainie. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie, czy jednostki gospodarcze reagują na tego typu sytuacje kryzysowe i jak modyfikują działania oraz decyzje finansowe, adaptując się do nowych uwarunkowań otoczenia. <br> Ostatnia, czwarta część została poświęcona wybranym decyzjom finansowym. Zawarto w niej problematykę inwestycji w formie fuzji i przejęć, a także zagadnienie formułowania strategii finansowej z wykorzystaniem przepływów pieniężnych. Zwrócono też uwagę na nowe wyzwania stojące przed teorią i praktyką finansów przedsiębiorstwa, które dotyczą m.in. możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji w procesach podejmowania różnych decyzji finansowych, a także kwestii uwzględniania kapitału intelektualnego w ocenie efektywności finansowej działania przedsiębiorstw. <br> Mamy nadzieję, że problemy poruszone w monografii staną się inspiracją do podejmowania dalszych badań, a także twórczej dyskusji, zarówno wśród teoretyków, jak i praktyków gospodarczych, na temat nowych zagadnień i wyzwań, jakie stoją przed finansami przedsiębiorstw. <br> [23]

Prezentowana publikacja ma charakter transdyscyplinarnej monografii, której te-matyka koncentruje się na miastach w procesie przemian, ze szczególnym uwzględnie-niem takiej wyodrębnionej fazy procesu, jaką są miasta kreujące się. Można powiedzieć, że wyodrębnienie tej fazy w procesie przemian jest warunkiem koniecz-nym jego powodzenia. Konstrukcja monografii pozwala na podjęcie próby weryfikacji kilku roboczych hipotez: • Miasta kreujące się to miasta współzarządzane i współkreowane. W kierunku obywatelskiej samorządności. • Miasta kreujące się to miasta biofilne zachowujące harmonię pomiędzy naturą i kulturą. • Miasta kreujące się to miasta – aktorzy procesu metropolizacji aglomeracji/ kon-urbacji. Zaprezentowane hipotezy pozwoliły na uruchomienie perspektywy badawczo- eksperckiej, którą definiuje triada kreatywne myślenie – kreowanie nowych wizji – wdrażanie innowacyjnych projektów oraz na dokonanie przejścia od interdyscyplinar-ności do transdyscyplinarnej eksploracji badawczej, przekraczającej tradycyjne granice poszczególnych dyscyplin. <br> [23]

Prezentowana monografia jest pokłosiem projektu, realizowanego wspólnie przez Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN (IGiPZ PAN) oraz Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW (Euroreg) w 2018 r. na zlecenie Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju pod nazwą <i>Wykonanie pogłębionej analizy obszarów zagrożonych trwałą marginalizacją oraz świadczenie usług doradczo-konsultacyjnych w zakresie działań naprawczych na rzecz przełamania barier rozwojowych na tych obszarach</i> (znak postępowania BDG-V.2611.88.2017.KR). Projekt ten był kontynuacją wcześniejszych prac naukowo-eksperckich na rzecz resortu rozwoju na podobny temat, którego wyniki opublikowano w Pracach Geograficznych IGiPZ PAN [Śleszyński <i>et al. </i>2017a] oraz w kilku artykułach naukowych [Bański <i>et al.</i> 2018; Komornicki <i>et al. </i>2018], w tym dokonano poszerzenia niektórych wątków, tj. regionalizacji zdelimitowanych obszarów problemowych [Śleszyński <i>et al. </i>2017b]. Wyniki projektu wraz z opracowaniem nt. miast średnich [Śleszyński 2017] stały się m.in. podstawą do wyznaczenia obszarów problemowych w <i>Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju</i> (SOR) z 2016 r. Wyniki analiz, w tym wypracowana metodologia znalazła zastosowanie w kolejnych opracowaniach, zarówno eksperckich [Dębkowska <i>et al.</i> 2019; Śleszyński et al. 2019], jak też naukowych [Dolińska <i> et al. </i>2020]. <br> <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [23]

Książka ta ukazuje postać <b> Enno Meyera</b> (1913–1996), niemieckiego historyka i nauczyciela gimnazjalnego z Oldenburga, przez pryzmat opinii i wspomnień historyków oraz świadków jego działalności – kolegów, uczniów i członków rodziny. Na poglądy i postawę Meyera wpływ wywarło zarówno drobnomieszczańskie środowisko Oldenburga oraz członkostwo w nacjonalistycznych stowarzyszeniach młodzieżowych i studenckich w okresie Republiki Weimarskiej, jak i doświadczenie służby w Wehrmachcie w czasie drugiej wojny światowej. Od lat 50. Meyer poświęcił się pojednaniu Niemców z Polakami i Żydami. Skoncentrował się na obszarze, który znał najlepiej – kształtowaniu postaw młodych ludzi i przygotowywaniu ich do dorosłości w duchu racjonalizmu i otwartości. Jego 47 tez dotyczących nauczania polsko-niemieckiej historii stało się istotnym wstępem do powojennego dialogu podręcznikowego i utorowało drogę do działalności Wspólnej Polsko- -Niemieckiej Komisji Podręcznikowej Historyków i Geografów. Okres po 1945 r. był dla Meyera początkiem nowej ery w polityce Niemiec. Przedstawiał swoim uczniom i czytelnikom wymiar nazistowskich zbrodni i angażował się w kreowanie kultury pamięci opartej na dyskusji i demokratycznych wartościach, zarazem nie rezygnując ze swoich konserwatywnych poglądów. <br> Książka ta jest pierwszym tomem w serii <b>Przełomy i ludzie dialogu. Z historii polsko- -niemieckiego porozumienia</b>, wydawanej przez Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie. Przedstawiani w niej ludzie – zarówno znani, jak i rzadziej zauważani w szerszych debatach publicznych – wnieśli w XX wieku istotny wkład do porozumienia polsko-niemieckiego. <br> (z okładki) <br> [23]

"Często rozwój ośrodków miejskich jest swoistą wypadkową zmian lokalnych, endogenicznych i oddziaływania zewnętrznych procesów, które łącznie przyspieszają lub opóźniają osiąganie celów rozwojowych miast formułowanych przez politykę miejską. Miasta w procesie przemian. W kierunku nowego stylu zarządzania miejskiego, to miasta ujmowane w perspektywie średnio- i długoterminowej podlegające procesowi przemian, a wraz z nim modernizujące sposoby rządzenia i zarządzania. Prezentowana interdyscyplinarna monografia otwiera nowy projekt badawczo-ekspercki realizowany przez interdyscyplinarną Komisję Studiów nad Przyszłością Górnego Śląska, Polska Akademia Nauk, oddział w Katowicach oraz przez Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Politechnikę Śląską w Gliwicach, Górnośląską Wyższą Szkołę Przedsiębiorczości im. Karola Goduli w Chorzowie, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach przy współpracy Biblioteki Śląskiej w Katowicach.(...) <br> Publikacja stanowiąca Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN i ukazująca się w ramach cyklu monografii jest dziełem zbiorowym, które kierujemy do szerokiego grona odbiorców z środowisk akademickich, naukowo-badawczych oraz gremiów menedżerów i grup specjalistów w ośrodkach miejskich. Publikacja może być także zaadresowana do grona zespołów eksperckich skupionych w biurach projektów i pracowniach związanych z programowaniem rozwoju miast i projektowaniem urbanistycznym. Interdycsyplinarny charakter publikacji może także stanowić inspirację do podejmowania nowych kierunków badawczych i prac promocyjnych, kreowania nowych projektów edukacyjnych i uruchamiania wzorcowych studiów przypadków w takich m.in. dyscyplinach, jak geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, architektura i urbanistyka, nauki socjologiczne, ekonomia i finanse, nauka o zarządzaniu i jakości oraz ekologia." <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [23]

„Miasta dynamicznej równowagi. Miasta zwycięskie” to monografia podsumowująca wieloletni program badawczo-ekspercki dotyczący przemian miejskich i koncepcji miast nowej generacji. Zwieńcza czteroletni cykl publikacji poświęconych przyszłości miast, szczególnie poindustrialnych miast śląskich. Publikacja ukazuje przejście od podejścia interdyscyplinarnego do transdyscyplinarnego w badaniach miejskich oraz przedstawia sposoby transformacji miast z permanentnej nierównowagi w kierunku dynamicznej równowagi. Zawiera 13 autorskich rozdziałów podzielonych na trzy części, koncentrujących się na projektowaniu miejskim typu transitional i transactional. Powstała w ramach prac Interdyscyplinarnej Komisji Studiów nad Przyszłością Górnego Śląska PAN w Katowicach. <br> [22]

Znaczenie integracji polityki zagospodarowania przestrzennego ( <i>land use</i>) oraz polityki transportowej jest podkreślane od dawna zarówno w literaturze przedmiotu (...), jak też w wielu dokumentach strategicznych Unii Europejskiej i poszczególnych krajów członkowskich. Rozwój sieci infrastruktury oraz organizacja transportu są z jednej strony efektem rozmieszczenia ludności i działalności gospodarczej w przestrzeni, z drugiej zaś mogą stanowić narzędzie gospodarki przestrzennej, a w konsekwencji kształtowania terytorialnego wymiaru rozwoju. Dlatego właśnie w ostatnich dekadach rośnie znaczenie geograficznej ewaluacji polityki transportowej. Potwierdzają to badania realizowane na gruncie ekonomii oraz geografii społeczno-ekonomicznej. Dowodzą one m.in., że rozwój powiązań w szerszej skali krajowej i międzynarodowej wymaga nowego spojrzenia na miasto jako na miejsce centralne (...), którego pozycja jest zależna od oddziaływań zewnętrznych (...), w tym zagranicznych. Powiązania zewnętrzne realizowane są w ogromnym stopniu za pomocą sieci transportowych. Z drugiej strony transport kształtuje także zagospodarowanie przestrzenne w wymiarze regionalnym i lokalnym. Jest podstawą odpowiedniej dostępności rynków pracy oraz usług pożytku publicznego. Od jego organizacji zależy poziom zagrożenia wykluczeniem społecznym. Również wpływ transportu na środowisko ma wymiar zarówno globalny (emisja gazów cieplarnianych, zmiany klimatyczne), jak też lokalny (emisja pyłów, smog, fragmentacja ekosystemów). Rozważania takie nieuchronnie prowadzą do pytania, na jakim poziomie organizacji terytorialnej możliwe jest najbardziej efektywne prowadzenie ukierunkowanej terytorialnie polityki transportowej? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. W przypadku średniej wielkości państw europejskich (jak Polska) istotna wydaje się rola poziomu regionalnego (NUTS2). Daje on możliwość połączenia spojrzenia globalnego z lokalnym. Przekracza granice podstawowych jednostek samorządu terytorialnego (nie zawsze gotowych do współpracy), co pozwala na spojrzenie funkcjonalne (np. w obszarach metropolitalnych). Daje to możliwość integracji celów względem innych polityk sektorowych, a także integracji organizacyjnej transportu publicznego z korzyścią dla jego użytkowników. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [22]

Finanse samorządowe stanowią istotny element finansów publicznych. Łączy je realizacja zadań służących zaspokojeniu potrzeb publicznych przy wykorzystaniu środków publicznych. Gospodarka finansowa opiera się na podobnych zasadach ogólnych, odnoszących się do aspektów racjonalności gromadzenia i wydatkowania pieniędzy publicznych. Pojawia się kontekst skuteczności i efektywności podej-mowanych działań społecznych i gospodarczych, transparentności, odpowiedzial-ności i rozliczalności. Różni je wymiar przestrzenny, a w następstwie koncentracja na kwestiach lokalnych i regionalnych, a zatem najbliższych społecznościom zamieszkującym dany obszar wydzielony terytorialnie, odpowiadający danej jednostce samorządu gminnego, powiatowego lub wojewódzkiego. <br> <br> <i>(ze Wstępu)</i> <br> [22]

Centralny Port Komunikacyjny to jeden z tematów skupiających od kilku lat uwagę polityków oraz mediów. W rzeczywistości jednak merytoryczna dyskusja nad budową nowego portu lotniczego pomiędzy Warszawą i Łodzią trwa o wiele dłużej aniżeli aktualne spory polityczne. Zapoczątkowana została jeszcze przed zmianami ustrojowymi w Polsce. Była też kontynuowana w czasie prac nad Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Niezależnie od różnych ocen samego projektu, z całą pewnością prowokował on od lat debatę nie tylko nad kształtem systemu transportowego Polski, ale także szerzej nad organizacją struktury przestrzennej kraju.<br> [22]

<p> "Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” realizuje projekt badawczy pt. „Zagrożenia globalne barierami rozwoju” we współpracy z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego, pod patronatem Prezydenta RP. Potrzeba podjęcia takiego projektu wynika z przesłanek, jakie zrodziły się przy pracach nad studium, którego zwieńczeniem był Raport „Polska 2050”. W trakcie opracowywania tego Raportu okazało się, że w warunkach globalizacji oraz rewolucji informacyjnej analiza dotycząca możliwości rozwojowych poszczególnych państw, a także sektorów, musi w znacznym stopniu uwzględniać szeroki kontekst międzynarodowy. </p> <p> W wielu przypadkach, w odniesieniu do państw małych i średniej wielkości, zwłaszcza słabiej rozwiniętych, jest to absolutnie niezbędne. Wnioski te skłoniły Komitet do kolejnego kroku w tych badaniach i podjęcia tematu zagrożeń globalnych. Przystępując do jego realizacji przyjęliśmy założenie, że zagrożenia globalne będą w przemożnym stopniu determinowały rozwój świata w najbliższych dekadach. Mają współcześnie specyficzny charakter w przeciwieństwie do przeszłości, występują bowiem z większą intensywnością, stały się powszechne w skali całego globu, mają silne skłonności do kumulacji, a ponadto charakteryzują się dużą wizualnością wskutek rewolucji informacyjnej. </p> <p> Jednym z tych zagrożeń, bardzo ważnym, są zagrożenia jakości życia. Mają one wiele wymiarów, wśród których na kilka należy zwrócić uwagę. Podstawowy wiąże się z olbrzymim przyspieszeniem zmian w prawie wszystkich sferach życia ludzkiego. Zdolność dostosowawcza człowieka do owych zmian wymaga jednak znacznie dłuższego czasu aniżeli sama zmiana. Pojawiające się nowe problemy i wyzwania, wymagające rozwiązania, dotyczą nie tylko stosunkowo szybkiego wzrostu liczby ludności, ale jego bardzo zróżnicowanego rozmieszczenia, głównie w krajach Południa, i relatywnego, a nawet absolutnego spadku liczby mieszkańców Północy, zwłaszcza w Europie. Pociąga to za sobą fale przepływów ludności, co w następstwie wywołuje nie tylko konflikty mentalne, religijne, ale często powoduje liczne i poważne zagrożenia rozruchami o różnym podłożu itp." </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [22]

Przygotowując zarys tej książki chcieliśmy uzyskać odpowiedzi na szereg pytań związanych z funkcjonowaniem państwa w warunkach silnego oddziaływania otoczenia zewnętrznego. W praktyce skupiliśmy się na uwarunkowaniach globalnych. <br> W toku dyskusji zwróciliśmy uwagę na kilka problemów. Pierwszym z nich jest odmienność postrzegania i definiowania globalizacji, co wciąż, pomimo licznej literatury, prowadzi do nieporozumień i błędnych interpretacji. Postanowiliśmy pokazać, że postrzeganie to jest znacząco bardziej odmienne, niż nam się wydaje, gdy uwzględnimy pozaeuropocentryczny punkt widzenia. <br> Ponadto zauważyliśmy, że proces zmian jest często utożsamiany z globalizacją. Nie ulega wątpliwości, że współcześnie globalizacja jest główną i podstawową siłą napędową przemian, jednakże oprócz niej oddziałują również inne siły, których obecność jest zauważalna już we wcześniejszych okresach historycznych. Można wręcz powiedzieć, że zmiana jest procesem trwałym, towarzyszącym ludzkości od zarania dziejów. <br> Dopiero na tym tle można prowadzić rozważania na temat kondycji państwa we współczesnym świecie. W praktyce ograniczyliśmy bezpośrednie odniesienia do Polski na rzecz bardziej ogólnych, uniwersalnych analiz, które da się odnieść zarówno do naszego kraju, jak i innych podmiotów, w tym pozaeuropejskich. Bezpośrednie rozważania na temat przyszłości Polski planujemy w kolejnych pracach Komitetu Prognoz. Z tego powodu zdecydowaliśmy się nadać tej książce bardziej uniwersalny tytuł, uwypuklając znaczenie zmiany, która w naszej opinii powinna być napędzana różnymi czynnikami, w tym globalizacją. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [21]

<br> Społeczny ruch naukowy jako istotny element krajobrazu nauki i życia zbiorowego charakteryzuje się wielością celów, funkcji i form. Stowarzysze-nia naukowe prowadzą działalność, dostosowując się do warunków społecz-nych, politycznych i technologicznych, odgrywając różne role. Uzasadnia to potrzebę namysłu nad społecznym ruchem naukowym w procesie zmiany. Wynikiem tej refleksji jest monografia pt. Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany. Ukazano w niej organizacje naukowe jako wynik i jednocześnie czyn-nik zmiany społecznej, uwzględniając szereg problemów szczegółowych, m.in. przemiany towarzystw naukowych, realizowane przez nie funkcje, różnorodność celów i form działania oraz przyszłość społecznego ruchu naukowego.(...) <br>W monografii ukazano wkład społecznego ruchu naukowego w rozwój nauki w Polsce. Towarzystwa naukowe odgrywają istotną rolę w systemie kultury i nauki oraz przyczyniają się do rozwoju regionów, powodując zmia-ny społeczne lub wykorzystując szanse powstałe w ich wyniku. Dlatego też istnieje pilna potrzeba otoczenia tych organizacji opieką państwa, w tym zabezpieczenia ich odrębnymi unormowaniami ustawowymi. <br>(z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [21]

Zmiany klimatyczne są jednym z najpoważniejszych czynników środowiskowych. Wpływają one bezpośrednio i pośrednio na funkcjonowanie eko-systemów oraz na możliwości prowadzenia różnego rodzaju działalności gospodarczej. <br> Siła oddziaływania zmian klimatu na człowieka jest bardzo duża. Koncentracja gazów cieplarnianych w atmosferze rośnie, a skutki tego procesu są już dostrzegalne gołym okiem. Niestety zmiany te, w przeważającej mierze, mają niekorzystny charakter. Jednocześnie zauważa się dużą bezwładność procesów klimatycznych, co oznacza, że nawet przy zahamowaniu wzrostu koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze temperatura Ziemi będzie nadal rosła. Biorąc pod uwagę trudności, z jakimi cywilizacja ludzka podejmuje działania zaradcze, można stwierdzić, że zmiany klimatyczne to jeden z największych i najsilniejszych megatrendów współczesnego świata. Z tego powodu w analizach przyszłości uwarunkowania klimatyczne powinny być uwzględniane jako jeden z ważniejszych czynników, który powoli, lecz stale zmienia warunki życia ludzi na Ziemi. <br> Powyższe powody stały się przesłanką do napisania tej monografii. Uważamy za konieczne pokazanie wpływu zmian klimatycznych na jakość życia człowieka, nie tylko w aspekcie środowiskowym, ale również gospodarczym. Wzrostowi temperatury towarzyszy szereg zjawisk, które generują koszty i straty. Ich wielkość nie jest możliwa do oszacowania w pełni, ale nakreślenie głównych problemów pokazuje, z jak dużym wyzwaniem ludzkość będzie musiała się zmierzyć już w niedalekiej przyszłości. Pierwsze skutki zmian klimatycznych już są odczuwalne. W perspektywie 20–30 lat najprawdopodobniej będą one już silnie oddziaływać na nasze otoczenie. <br> Niniejszą książkę podzieliliśmy na dwie części. W pierwszej z nich zostały opisane przyrodnicze aspekty zmian klimatycznych. Poprosiliśmy różnych autorów, specjalistów w danym zakresie, aby pokazali nam czym jest klimat i jaki wpływ mają zmiany klimatyczne na przyrodę. W drugiej części zamieściliśmy teksty pokazujące wpływ zmian klimatycznych na człowieka i jego działalność. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [20]

<p> Publikacja jest efektem działań Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” działającego przy Prezydium PAN, który realizował projekt badawczy „Zagrożenia globalne barierami rozwoju” we współpracy z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego, pod patronatem Prezydenta RP. W ramach projektu zorganizowano cykl konferencji naukowych z udziałem naukowców i ekspertów reprezentujących różne dyscypliny z ośrodków naukowych całego kraju, zapraszając ich do podjęcia ważnych i kluczowych dla przyszłości społeczeństwa tematów. </p> <p> "W roku 1972 czwórka autorów opublikowała studium „The limits to growth”, które zasłynęło potem jako raport Klubu Rzymskiego. Tezy tego raportu zwróciły uwagę opinii światowej na ograniczoność zasobów, którymi dysponuje ludzkość, na możliwość zderzenia się tendencji wykładniczego wzrostu produktywności społeczeństw z ograniczonymi zasobami surowców naturalnych. W następnych latach pojawiła się wielka liczba publikacji, które kwestionowały obliczenia i szacunki autorów. Kolejne odkrycia złóż ropy, gazu, rud przesuwały moment, w którym wyczerpywanie się kolejnych surowców wprowadzi nas w stadium kryzysu. Jednak problem ograniczonych zasobów surowców i możliwości powstawania zjawisk kryzysowych istnieje, jest od tej pory dostrzegany i nieustannie analizowany. Nie ulega wątpliwości, że każdy rok przybliża nas do chwili, w której zjawiska kryzysowe staną się powszechnie odczuwaną rzeczywistością. Można już teraz zastanawiać się, czy wysokie ceny baryłki ropy naftowej, czy też rosnące ceny żywności nie są zapowiedzią tych kryzysów. </p> <p> Komitet Prognoz PAN podjął tę tematykę w czwartej, kolejnej konferencji, formułując jej temat w postaci pytania „Czy kryzys światowych zasobów?” stan, wyzwania, perspektywy. Pytanie to można postawić, chociaż świat jako całość rozwija się i – pomimo kryzysów i objawów spowolnienia – nadal będzie rozwijał się w najbliższych dekadach. Przygotowując program konferencji, a następnie publikację książkową dokonano wyboru problemów i potencjalnych zagrożeń, które mogą ten rozwój w istotnym stopniu spowolnić, lub wręcz zahamować. </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [20]

Przekazujemy czytelnikom książkę wieloautorską i wielowątkową, zatytułowaną <i>Humanistyczne ambiwalencje globalizacji</i>. Tytuł ten nawiązuje do tematyki spotkania Zespołu Edukacji i Kultury Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. Odbyło się ono w dniu 22 stycznia 2020 roku, kiedy podjęto dyskusję nad wielorakością i niejednoznacznością humanistycznego, ludzkiego świata. <br>Tytułowa problematyka ambiwalencji ma uwydatniać zarówno napięcia między intencjami i propozycjami naprawy świata a ich spełnieniami, a także rozbieżności i analogie między racjami, które takie działania uzasadniają w perspektywie przyszłości otwartej i rozumianej jako zadanie. Perspektywa wielorakich współzależności wyznaczona dominantą globalizacji intensyfikuje tę problematykę. Zmieniają się oceny i wartości, zachwianiu ulega status wartości humanistycznych orientowanych na priorytet ludzkiej kondycji. Istniejący wszakże prymat możliwości otwartych ujawnia różnorodność opcji i wyborów. Intencjonalnie sprzyjają one przyjaznej ludziom jakości życia, w praktyce natomiast nierzadko odsłaniają nieprzewidziane wcześniej trudności i zagrożenia. <br>Jest sprawą oczywistą, że żyjemy dziś w rzeczywistości stanowiącej w znacznym stopniu wytwór aktywności człowieka (ludzki świat). Namysł nad tą rzeczywistością w założeniu na ogół humanistyczną/humanitarną staje się dziś jednak coraz bardziej krytyczny: w podejmowanych „diagnozach naszego czasu” coraz częściej pojawia się słowo „kryzys”, czy też „nowy nieporządek świata”. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> [19]

Articles published in this volume are inspired by the series of conferences organised by Space Sciences Committee of the Polish Academy of Sciences Gdansk Branch in cooperation with BSSC – <a href="https://www.bssc.pl/">Baltic Sea & Space Cluster</a>. <br> [19]

<p> W opisie i interpretacji obecnej fazy ewolucji systemu osadniczego Polski dominuje pojęcie <i>ośrodków metropolitalnych</i>, postrzeganych jako „lokomotywy” rozwoju gospodarczego oraz współczesnych przemian społecznych. Określenie na nowo roli, którą dziś odgrywają małe miasta stanowi ważny, chociaż w pewnym stopniu ukryty aspekt oceny tej fazy. Taki stan rzeczy nie oznacza braku badań naukowych poświęconych małym miastom, które w porównaniu z wieloma innymi krajami są w Polsce wyraźnie reprezentowane. W badaniach polskich, zwłaszcza tych związanych z polityką przestrzenną, przeważa perspektywa, zgodnie z którą funkcje i szanse rozwojowe małych miast są odnoszone do ich relacji, w tym zwłaszcza dostępności w przestrzeni względem dużych ośrodków miejskich. </p> <p> Podczas gdy funkcje pełnione przez małe miasta ulegają zmianom o charakterze sekularnym, wynikającym ze zmniejszania się oporu odległości i postępującej specjalizacji w zakresie dóbr rynkowych, jak i usług publicznych dostępnych w przestrzeni, to w okresie ostatnich dziesięcioleci zmiany te występują ze zwielokrotnionym nasileniem. Wynika to z oddziaływania nowych czynników, zwłaszcza presji demograficznej oraz restrukturyzacji rolnictwa. W efekcie, w warunkach postępującej metropolizacji przestrzeni, funkcje gospodarcze, struktury ludnościowe, jak również fizyczna przestrzeń małych miast podlegają głębokim przekształceniom. Miasta te ujmowane jako zbiór, w procesie tym tracą swoje zasoby – wyspecjalizowane funkcje oraz kapitał ludzki na rzecz większych ośrodków w Polsce. Następuje to równolegle z odpływem migracyjnym za granicę. Jeśli obserwowany spadek znaczenia małych miast w przestrzennej organizacji osadnictwa jest tendencją długotrwałą, to przyjmuje on obecnie nowe formy. Zidentyfi kowanie ich jako ogólnego kryzysu małego miasta nie byłoby w pełni uzasadnione, bowiem zjawiska stagnacji i regresu występują nierównomiernie, obejmując w niejednakowym stopniu miejscowości pełniące różne funkcje, a także różnie usytuowane w przestrzeni. </p> <p> ( z <i>Wprowadzenia</i>) </p> <p> Monografia powstała w ramach projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki Nr 2015/19/B/ HS4/00114 pt. <i>Kierunki i czynniki przemian funkcji małych miast Północno-Wschodniej Polski</i>. </p> [19]

Publikacja jest pokłosiem ogólnopolskiej konferencji naukowej, która odbyła się online w dniach 20–21 września 2021 r. w ramach działalności Zespołu Rozwoju i Zaburzeń Mowy Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Zespół Rozwoju i Zaburzeń Mowy został powołany w 2019 r. w trakcie VII kadencji Rady Języka Polskiego i zakresem swego działania obejmuje wszelkie sprawy związane z logopedią – nauką o biologicznych podstawach mowy, to jest wiedzą o rozwoju językowym, zaburzeniach mowy, ortofonią oraz profilaktyką zaburzeń mowy. Do zadań Zespołu należy m.in.: rozwijanie świadomości społecznej dotyczącej prawidłowości rozwoju mowy, poprawnej wymowy i zaburzeń mowy; ocena stanu sprawności językowych i komunikacyjnych dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, osób posługujących się zawodowo słowem mówionym, chorych z zaburzeniami mowy powstałymi w wyniku schorzeń somatycznych, neurologicznych i psychicznych; przygotowanie programów działań profilaktycznych w odniesieniu do dzieci, młodzieży i dorosłych, u których mogą wystąpić zaburzenia mowy. <br> <br> ( <i>z Przedmowy</i>) <br> <br> [18]

Przedkładana monografia (...) składa się z dwóch części – pierwszej poświęconej wspomnieniu Profesora Jerzego Kleera i drugiej odnoszącej się do problematyki cywilizacji informacyjnej, jej mechanizmów tworzenia, kierunków rozwoju, szans i zagrożeń. (...) W szczególności istotne jest wskazanie tych ostatnich, jako ostrzeżenia przed bezrefleksyjnym zachłyśnięciem się możliwościami jakie daje nam szeroki dostęp do informacji, w tym do informacji niesprawdzonej, wypaczonej lub całkowicie fałszywej. <br> [17]

<p> Prezentowane opracowanie jest próbą całościowego ujęcia oddziaływania funduszy unijnych, zgodnego z postulatem Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030), wprowadzającym współzależność celów polityki przestrzennej z celami polityki regionalnej, wiążącym planowanie strategiczne z programowaniem działań w ramach programów rozwoju i programów operacyjnych współfinansowanych ze środków UE. Praca stanowi próbę odpowiedzi na potrzebę przechodzenia od podejścia sektorowego do zintegrowanego podejścia terytorialnego w celu podniesienia stopnia wykorzystania endogenicznych potencjałów regionów. </p> <p> Publikacja przedstawia przestrzenną analizę zróżnicowania absorpcji środków otrzymanych w ramach poszczególnych programów Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. Praca zawiera wyniki ogólnopolskich badań, prowadzonych w Katedrze Gospodarki Przestrzennej i Turyzmu Wydziału Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, poprzedzonych licznymi badaniami lokalnymi, głównie na przykładzie obszarów wiejskich województwa kujawsko-pomorskiego, gdzie próby zintegrowanego ujęcia oddziaływania funduszy UE wcześniej przedstawili: Adamiak, Rudnicki (2016, w: Gospodarowicz et al. – w ramach oceny spójności terytorialnej pod względem infrastruktury technicznej i społecznej), Dubownik, Rudnicki, Wiśniewski (2017 – w ramach analizy czynników rozwoju) oraz Rudnicki, Dubownik (2019 – w ramach analizy rozwoju lokalnego). (z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [17]

The aim of the research, the results of which have been presented in this monograph, is related to both theoretical and methodological as well as cognitive and application levels. The theoretical and methodological objective is to provide a theoretical framework for a place-based approach in development policy which embraces the pattern of socio- economic development factors in the context of new challenges of regional policy. In addition, what has been presented is an algorithm of the research procedure that makes it possible to verify theoretical assumptions, which is based on a quantitative approach (the use of mathematical and statistical methods and spatial econometrics) and a qua-litative one (the use of qualitative research). The cognitive and application aim of the studies is a diagnosis of the state of the implementation of place-based policy in a less developed region, which is Wielkopolska, along with the identification of socioeconomic development factors in the context of new challenges of regional policy and producing recommendations concerning their use in practical intervention measu-res. The period of the conducted analyses covers various, depending on data accessi-bility, series of observations within 2004‑2018, allowing for the signalled historical determinants. In view of the existing restrictions on access to data in the examined spatial patterns and the period adopted, the results of the direct research are an import-ant complement to the geographical information database used in this study. The field studies were carried out in 2019 in the area of nine purposely selected communes of Wielkopolskie Voivodeship representing various development types. <br> <br> ( <i>Abstract)</i> <br> [16]

Oddawana w ręce Czytelników monografia ma dla społeczności Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN znaczenie szczególne. Z jednej strony stanowi naukową dyskusję nad wyzwaniami rozwoju i przyszłością obszarów wiejskich. Jest to tematyka od lat związana z działaniem KPZK PAN i rozwijana szczególnie w Zespole zadaniowym Komitetu ds. Obszarów Wiejskich. Z drugiej strony prezentowane Studia to hołd składany pamięci tragicznie zmarłemu w sierpniu 2022 r. dr hab. prof. IGiPZ PAN, Konradowi Czapiewskiemu. <br> [16]

Mobilności przestrzennej ludności doświadcza każdy zakątek świata. Motywy przemieszczeń migracyjnych są wielorakie – ekonomiczne, polityczne, rodzinne, turystyczne, religijne. Związane są one z obszarem pochodzenia i miejscem przeznaczenia migranta, z przeszkodami pośrednimi, które mogą ograniczać ruch wędrówkowy, jak również z cechami osobistymi migrantów, tj. wiekiem, płcią, stanem cywilnym, a także wykształceniem. <br> W przypadku Polski do 1989 r. przewagę stanowiły migracje wewnętrzne ze wsi do miast. Obecnie odnotowuje się tendencję odwrotną, zwłaszcza na korzyść obszarów wiejskich położonych w strefie podmiejskiej ośrodków regionalnych i subregionalnych. <br> Niezmiernie istotne, jeśli chodzi o migracje wewnętrzne w kraju, są przemieszczenia młodzieży, podejmowane po ukończeniu szkół ponadpodstawowych. Są one skutkiem umasowienia szkolnictwa wyższego po koniec lat 90. XX w. Problem ten został podkreślony w ostatnim czasie w badaniach prowadzonych na obszarze Dolnego Śląska [Dolińska et al. 2020a] i Opolszczyzny [Jończy et al. 2013], które były inspiracją do napisania prezentowanej monografii. <br> <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [16]

<p> Oddawana do rąk Czytelnika książka pt. <i>Ewolucja nauk ekonomicznych. Jedność a różnorodność, relacje do innych nauk, problemy klasyfikacyjne</i> jest próbą przedstawienia stanu refleksji przedstawicieli szeroko rozumianego środowiska naukowców reprezentujących nauki ekonomiczne jako integralną dziedzinę wiedzy składającą się w trakcie przygotowania tego tekstu z czterech dyscyplin – ekonomii, finansów, nauk o zarządzaniu i towaroznawstwa, nad tożsamością tejże dziedziny. Z punktu widzenia prowadzonych tutaj rozważań, zmiany w klasyfikacji dyscyplin dokonane we wrześniu 2018 roku nie mają większego znaczenia. Można przyjąć, że obecna dyscyplina ekonomia i finanse to suma dwóch wcześniej występujących dyscyplin, czyli ekonomii i finansów. Z kolei obecna dyscyplina nauki o zarządzaniu i jakości to wynik połączenia dwóch wcześniej występujących dyscyplin, a mianowicie nauki o zarządzaniu i towaroznawstwa (w części). </p> <p> Podejmowane tutaj rozważania są efektem wieloletniej dyskusji prowadzonej w środowisku przedstawicieli nauk ekonomicznych, zwłaszcza członków Komitetu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk i Rady Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. (ze <i>Wstępu</i>) </p> [16]

„Biotechnologia 2020. O co najczęściej pytamy?” wychodzi naprzeciw oczekiwaniom społecznym. Wydanie książki zbiega się z dwoma kluczowymi wydarzeniami na świecie w roku 2020, ściśle związanymi z biotechnologią. Pierwsze to bezsprzecznie wybuch pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Świat wiąże ogromne nadzieje z nową skuteczną szczepionką, co jest niezwykle ważnym globalnym wyzwaniem dla współczesnej biotechnologii. Drugie wydarzenie to przyznanie Nagrody Nobla za odkrycie metody edycji genomu CRISPR/Cas9. Zdaniem wielu ekspertów biotechnologia stała się w XXI wieku jedną z trzech – obok informatyki i telekomunikacji – najważniejszych dziedzin gospodarki światowej, która wpływa na jakość naszego codziennego życia. <br>Czytelnicy odnajdą wiele ciekawych zagadnień z zakresu biotechnologii mikroorganizmów, środowiska, roślin i zwierząt, wykorzystania komórek macierzystych czy stosowania szczepionek. Zostały również przedstawione regulacje prawne w biotechnologii, zagadnienia związane z patentowaniem, stosunek społeczeństwa do biotechnologii. Dokonano podsumowania dotychczasowych osiągnięć polskiej biotechnologii w wielu obszarach, m.in. medycyny, środowiska czy rolnictwa oraz tego, jak wypadamy na tle świata. <br>Autorzy wzbogacili książkę o rozdziały dotyczące przełomowych badań i rozwoju nowoczesnych, innowacyjnych technologii i technik, m.in. edycji genomu CRISPR/Cas9, zawarto też aktualne informacje na temat pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Sporo miejsca poświęcono aspektom związanym z bezpieczeństwem genetycznie modyfi kowanych organizmów (GMO) czy mikroorganizmów (GMM). Zwrócono uwagę na potencjalne zagrożenia, jakie mogą spowodować nieumiejętnie stosowane narzędzia biotechnologiczne. Podsumowując, z zadowoleniem należy przyjąć kolejne wydanie publikacji „Biotechnologia 2020. O co najczęściej pytamy?”, która rzeczywiście dostarcza czytelnikom nowej i pożytecznej wiedzy. <br> <i>Z recenzji prof. dr. hab. Jarosława Olava Horbańczuka</i> <br> [15]

This publication, <i>Headlines of the Public Television News Service in Poland from 2016 to 2017 – A Pragmatic Linguistic Analysis</i>, is based on a report which was created at the Council for the Polish Language at the Presidium of the Polish Academy of Sciences and its aim was to indicate how Polish Television ( <i>Telewizja Polska SA</i>) – a station that is publicly financed through mandatory fees paid by citizens – uses language to inform viewers about current political events. It is a linguistic (or more precisely: semantic and pragmatic) analysis and is preceded by a description of the legal situation surrounding the media that conditions the operation of the public television broadcaster. Subject to analysis were the information strips that consist of announcements of report materials in the main broadcast of <i>Wiadomości TVP</i>, the most important news program on public television in Poland. The study, based mainly on the description of linguistic mechanisms (including persuasive and manipulative techniques with semantic basis) that serve to create reality, above all reveals how of elements of the world are valuated using lexical means. The communication practices presented in the course of the analysis were examined in terms of their compliance with the requirements of ethics of the word and the rules governing successful communication, and above all, with the principles of journalistic integrity, which require the creation of unbiased and objective texts. Although the work is not of a political nature, it also shows (in passing, as it were) a vision of Polish political life, filtered through an interpretative filter. <br> ( <i>Foreword</i>) <br> [15]

Rosnąca na całym świecie świadomość negatywnego wpływu pogarszającego się stanu środowiska przyrodniczego na funkcjonowanie systemów społeczno-gospodarczych, jakość życia i opłacalność różnych przedsięwzięć biznesowych sprawia, że rośnie determinacja, aby zahamować narastanie niekorzystnych zjawisk, takich jak zmiana klimatu, ubytek bioróżnorodności, degradacja ekosystemów, czy zanieczyszczenie wód, gleb i atmosfery. Zaniechanie działań ochronnych może przynieść jedynie dalsze straty wywołane zarówno przez katastroficzne zjawiska pogodowe, jak i przez powolne zmiany w środowisku związane przykładowo z podnoszeniem się poziomu wód mórz i oceanów lub postępującym pustynnieniem. Powstrzymanie, a najlepiej odwrócenie tych niepożądanych tendencji nie jest jednak łatwe i bezkosztowe. Rosnące nadzieje są związane z szeroko rozumianymi zielonymi finansami, czyli ustrukturyzowaną działalnością finansową, która została stworzona, aby zapewnić lepsze wyniki środowiskowe. Obejmuje ona pożyczki, mechanizmy dłużne i inne środki inwestycyjne, które są wykorzystywane do rozwoju zielonych projektów lub minimalizowania wpływu standardowych projektów na środowisko przyrodnicze, w tym klimat. W praktyce mamy do czynienia z kompilacją różnych instrumentów i kanałów przepływu środków finansowych. Zdaniem specjalistów z Banku Światowego przyrosty w sektorze zielonych finansów wynikają z dwóch powodów. Po pierwsze, inwestorzy szukają możliwości inwestycyjnych ukierunkowanych na mitygację negatywnych oddziaływań lub uzyskiwanie dodatkowych korzyści z pozytywnego wpływu na środowisko wynikającego z ochrony, przywracania dobrego stanu i zrównoważonego użytkowania natury. Po drugie, starają się trzymać przepływy finansowe z dala od projektów o negatywnych skutkach dla klimatu, bioróżnorodności i usług ekosystemowych. Może to wynikać zarówno z pobudek wizerunkowych, jak i upatrywania w tego typu działaniach szansy rozwoju. Na całym świecie, choć z przewagą krajów wysoko rozwiniętych, odnotowuje się wzrost kapitału lokowanego w zielonych akcjach i obligacjach. Te pierwsze są głównie związane z rozwojem sektora czystej energii, te drugie służą zwłaszcza finansowaniu projektów na rzecz ochrony klimatu i bioróżnorodności, zrównoważonego użytkowania gruntów i ochrony środowiska morskiego. Istotną rolę odgrywają środki oferowane przez banki, fundusze inwestycyjne, fundusze i organizacje ekologiczne oraz wydatki w ramach zamówień publicznych. <br>Autorzy i autorki monografii wprowadzają Czytelników i Czytelniczki w świat zielonych finansów zarówno z perspektywy teoretycznej, jak i praktycznej. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [15]

Pojawiające się nowe wyzwania wynikające z globalnych trendów wpływają także na odpowiedź miast i podejmowane przez nie działania praktyczne. Miasta ewoluują pod wpływem procesów cywilizacyjnych, w tym zmian technologicznych. Same przyczyniają się do tych zmian. Ostatnie pięćdziesięciolecie to czas wyjątkowo dynamicznych procesów urbanizacyjnych kształtujących nowe uwarunkowania społeczne, ekonomiczne i środowiskowe. Od początkowych silnych akcentów środowiskowych w latach 70. XX w., wywołanych kryzysem ekologicznym, poprzez skłanianie się w kierunku humanizacji rozwoju lokalnego lat 90. XX w., aktualnie na czele ważnych spraw znalazł się kryzys klimatyczny. (...) <br> Głównym celem monografii jest nakreślenie szerokiego tła kryzysu klimatycznego i jego determinant oraz określenie roli użytkowników miasta w procesach adaptacji do zmian klimatu. Dla realizacji zakładanego celu badania literaturowe oraz studia przypadków prowadzone były z perspektywy podmiotowej. Innowacyjne podejście umożliwia rozpoznanie rzeczywistej aktywności różnorodnych podmiotów funkcjonujących w mieście, na rzecz ochrony klimatu i włączenia ich w działania mitygacyjne i adaptacyjne. <br> Płaszczyzną podejmowanych rozważań jest teza, że współpraca i współdziałanie wielu interesariuszy i użytkowników miasta jest warunkiem koniecznym procesów adaptacji do zmian klimatu. Wychodząc z tych przesłanek staraliśmy się w prezentowanej publikacji odpowiedzieć na następujące pytania badawcze: <br> • czym są i w jaki sposób objawiają się zmiany klimatu w miastach? <br> • jakie są skutki zmian klimatu i jak można je łagodzić dzięki przyrodzie? <br> • jak kształtowały się i kształtują cele polityki środowiskowej, szczególnie w obsza-rze tematycznym „klimat” i jakie przynoszą efekty? <br> • w jaki sposób przebiegają współczesne procesy rozwojowe miast i jaka jest w nich rola użytkowników i interesariuszy? <br> • jakie są dostępne i stosowane narzędzia współpracy interesariuszy miast? <br> • jaką rolę w procesie adaptacji do zmian klimatu odgrywają poszczególne grupy użytkowników i interesariuszy miasta? <br> • jakie można wskazać wyzwania i bariery w adaptacji miast do zmian klimatu? Tak sformułowane pytania badawcze zdeterminowały zakres tematyczny publikacji i zastosowane narzędzia i metody badawcze. <br> Część pierwsza monografii, obejmująca rozdziały pierwszy i drugi, dotyczy teoretycznego spojrzenia na procesy związane ze zmianami klimatu i adaptacją do nich. Podjęto w niej także problematykę związaną z rozwojem miast w kontekście wyzwań środowiskowych (w tym klimatycznych) oraz partycypacyjnych (koncepcja miasta obywatelskiego, zarządzanego przez interesariuszy). Ta cześć publikacji powstała na podstawie krytycznej analizy literatury przedmiotu. <br> Część druga (obejmująca rozdział trzeci i czwarty) dotyczy praktycznych aspektów działań związanych z adaptacją do zmian klimatu. Powstała ona na podstawie analizy literatury przedmiotu ze szczególnym zwróceniem uwagi na dobre praktyki. Ważnym aspektem publikacji jest zaprezentowanie działań podejmowanych przez poszczególne grupy użytkowników miast. Dlatego uzupełniniem publikacji są rozmowy (podcasty) przeprowadzone z przedstawicielami: samorządów lokalnych, NGOs, instytucji naukowych (edukacyjnych) i badawczych, organizacji zrzeszającej przedstawicieli biznesu, projektantami i urbanistami. <br> Jako badaczom, ale też mieszkańcom miast i praktykom projektowania rozwoju miast zależy nam, żeby upowszechniać wiedzę z zakresu zrównoważonego rozwoju miast i taki też cel przyświecał przygotowaniu publikacji. Mamy nadzieję, że dzięki niej wielu użytkowników, interesariuszy miast, wzbogaci swoją wiedzę w zakresie potrzeby pilnego współdziałania w obliczu katastrofy klimatycznej. Bowiem dialog i budowanie mostów współpracy leży w interesie nas wszystkich. <br> [15]

Niniejsza monografia stanowi próbę poszukiwania odpowiedzi na pytania o znaczenie i rolę finansów publicznych w rzeczywistości postpandemicznej, o nowy paradygmat finansów publicznych, o funkcjonowanie finansów publicznych w warunkach czynników niefinansowych i wpływie tych czynników na finanse publiczne. W poszczególnych rozdziałach Autorzy kolejno prezentują kwestie związane z: instytucjonalnym podejściem do finansów publicznych, rosnącą debudżetyzacją, zmianami wysokości i kierunków wydatków publicznych, rosnącym zadłużeniem oraz problemami jawności i przejrzystości gospodarowania środkami publicznymi pojawiające się po 2019 r., skutkami jakie niosą dla finansów publicznych zmiany demograficzne, dyplomacją gospodarczą i jej znaczeniem w finansach publicznych, ograniczeniami systemu kontroli i audytu finansów publicznych oraz możliwościami ich wyeliminowania w celu poprawy skuteczności. <br> <br>(Ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [15]

Dyskusja na temat roli prawa w systemie planowania przestrzennego wydaje się bardzo istotna. Można jednak zauważyć liczne związane z nią pułapki. Jedną z nich jest skupienie się wyłącznie na wykładni prawnej, w zupełnym oderwaniu od realnych (diagnozowanych w literaturze) problemów systemu planowania przestrzennego. Odmienną – odgórne kwestionowanie roli prawa w planowaniu przestrzennym jako złej i z założenia szkodliwej. W pewnym stopniu z powyższym wiążą się tendencje wyrażania wobec konkretnych przepisów z zakresu planowania przestrzennego oczekiwań oderwanych od realiów związanych ze specyfiką działania prawodawcy. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [15]

<p> Wydawnictwo to efekt naukowego przedsięwzięcia Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” działającego przy Prezydium PAN, w ramach większego projektu badawczego pn. „Zagrożenia globalne – barierami rozwoju”, w którym starano się skonfrontować poglądy przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych w obszarze powiązań między rewolucją informacyjną a kryzysem intelektualnym. Naukowcy zaproszeni do współpracy próbują odpowiedzieć na pytanie: Co nowego wnosi rewolucja informacyjna do rozumienia rzeczywistości, ale także, na ile spłyca rozumienie pojawiających się problemów związanych zwłaszcza z jej pojawieniem się, czy zagrożeniami takimi jak możliwości inwigilacji, walka w cyberprzestrzeni, nowe typy broni czy odmienne w porównaniu z przeszłością formy walki, czego jesteśmy świadkami w różnych częściach świata. </p> <p> "Zamieszczone teksty są autorstwa przedstawicieli nauk technicznych, ekonomicznych i humanistycznych, co wskazuje na próbę kompleksowego podejścia do postawionego problemu. Siłą rzeczy teksty reprezentują różne punkty widzenia, z których każdy wskazuje na dokonujący się przełom w wykorzystaniu mediów, jak również konsekwencje stąd wynikające dla edukacji, polityki, sfery społecznej, problemów gospodarczych, a także wizji przyszłościowych. </p> <p> (...) Otwieramy więc tym tomem dyskusję o modelu edukacji i kultury, ale także i struktury społecznej w epoce rewolucji informacyjnej. Dyskusję tę wzbogaca bogata bibliografia tytułowego problemu wpisana w każdy tekst. Czy podstawą tego modelu edukacji i kultury pozostaną takie wspólne wartości cywilizacji europejskiej wywodzącej się z cywilizacji euroatlatyckiej – jak godność człowieka, demokracja, solidarność, zrównoważony rozwój. Celem tej publikacji nie jest zamykanie problemu lecz pobudzenie do refleksji o roli rozumu w nowej cywilizacji wiedzy." </p> <p> (Ze W<i>stępu</i>) </p> [15]

<br> Wpływ zmian klimatu na region zachodzi na płaszczyźnie środowiskowej, ekonomicznej, społecznej, politycznej. W przypadku gospodarki regionalnej oddziaływanie to ma charakter dwustronny. Gwałtowny wzrost ekonomiczny i rosnąca liczba ludności pozostają głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych, które generują efekt globalnego ocieplenia [...]. Z kolei zmiany klimatu zmieniają warunki życia i sposoby gospodarowania w regionach podatnych na ich występowanie. Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci współzależność ta wymusiła realizację działań mitygacyjnych i adaptacyjnych do zmian klimatu. Ich efektem jest transformacja zachodząca w sektorach wrażliwych na wahania temperatury (np. rolnictwo), ale też w sektorach bazujących na paliwach kopalnych (np. energetyka). Wymusiła ona redefiniowanie źródeł przewagi regionów; spowodowała pytania o bezpośrednie i pośrednie skutki zmian klimatu dla konkurencyjności regionów. <br> Jednym ze spornych obszarów ekonomii środowiska pozostaje związek pomiędzy konkurencyjnością ekonomiczną (i wzrostem gospodarczym) a zrównoważeniem środowiskowym. Podejście pesymistyczne wskazuje, że wzrost konkurencyjności pozostaje w sprzeczności ze zrównoważeniem środowiskowym ze względu na konieczność eksploatacji środowiska naturalnego, będącego źródłem zasobów i rezerwuarem odpadów. Podejście odwrotne zakłada, że poprawa konkurencyjności, w związku z ciągłymi zmianami technologicznymi, nie musi być w sprzeczności ze zrównoważeniem środowiskowym, zaś obie zmienne mogą jednocześnie wzrastać. Podkreśla się tutaj znaczenie czystych technologii oraz alternatywnych zwyczajów konsumpcyjnych, które nie zmniejszają potencjału konkurencyjnego. Porter i Linde [1995] podnoszą, że środowisko i gospodarka mogą się rozwijać równolegle, jeżeli będą oparte na innowacjach przyjaznych dla środowiska. Zgodnie z tym stanowiskiem należy przyjąć możliwość łączenia poprawy konkurencyjności z zapewnieniem zrównoważonego rozwoju środowiska. Wzrost ten mogą zaburzyć czynniki ryzyka. Jednym z nich są zmiany klimatu. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [15]

Profesor Tadeusz Orłowski, twórca Instytutu Transplantologii dziś noszącego Jego imię, powtarzał: „Nie ma rzeczy niemożliwych”. W jednym ze swoich ostatnich wywiadów, którego udzielił Wojciechowi Kurtyce, światowej sławy taternikowi i himalaiście, Profesor Orłowski stwierdził, że „góry nauczyły go tego, że nie ma rzeczy niemożliwych” („Góry”, 2004, nr 7‒8). Słowa te na pewno były wielką inspiracją do działania na polu transplantologii dla jego następców kierujących Instytutem: prof. Mieczysława Lao, prof. Wojciecha Rowińskiego, prof. Magdaleny Durlik i prof. Leszka Pączka – pionierów medycyny transplantacyjnej w Polsce. <br> [14]

<div align="right"> (z Przedmowy) </div> (…) kwestia bezpieczeństwa i pokoju staje się kluczowym wyzwaniem, przed którym stoi ludzkość. Problemy te nie są zaskoczeniem dla członków Komitetu Prognoz PAN, gdyż wielokrotnie były poruszane na forum Komitetu. Co wydaje się istotne to poszukiwanie nowych rozwiązań we współczesnych realiach zmian zachodzących w wyniku przesileń cywilizacyjnych. (…) W niniejszej publikacji skupiamy się na problemie bezpieczeństwa w jego wieloaspektowym ujęciu – nie ograniczamy się jedynie do kwestii bezpieczeństwa militarnego, lecz analizujemy je w szerszym kontekście, uwzględniając kwestie polityczne, społeczne oraz gospodarcze. Zwracamy uwagę na nowe zagrożenia oraz podkreślamy te, które, w naszym przekonaniu, zyskują nowy wymiar. (…) kwestia bezpieczeństwa i pokoju staje się kluczowym wyzwaniem, przed którym stoi ludzkość. Problemy te nie są zaskoczeniem dla członków Komitetu Prognoz PAN, gdyż wielokrotnie były poruszane na forum Komitetu. Co wydaje się istotne to poszukiwanie nowych rozwiązań we współczesnych realiach zmian zachodzących w wyniku przesileń cywilizacyjnych. (…) W niniejszej publikacji skupiamy się na problemie bezpieczeństwa w jego wieloaspektowym ujęciu – nie ograniczamy się jedynie do kwestii bezpieczeństwa militarnego, lecz analizujemy je w szerszym kontekście, uwzględniając kwestie polityczne, społeczne oraz gospodarcze. Zwracamy uwagę na nowe zagrożenia oraz podkreślamy te, które, w naszym przekonaniu, zyskują nowy wymiar. (z Przedmowy) <br> [14]

W niniejszej publikacji staramy się spojrzeć na podręczniki szkolne z perspektywy dydaktycznojęzykowej: na podstawie ich analizy odpowiedzieć na pytanie, jak w warstwie językowo-stylistycznej tekstów odzwierciedlają się podstawowe funkcje dydaktyczne książki dla ucznia. W związku z tym interesować nas będą takie kwestie szczegółowe, jak: sposób sformułowania tytułów podręczników, strategie wprowadzania i definiowania terminów oraz pojęć, model(e) interakcji dydaktycznej (dialogowości), sposoby formułowania pytań i poleceń, czytelność podręczników oraz ich poprawność językowa, stylistyczna, ortograficzna i interpunkcyjna. Odwołujemy się do naszych wieloletnich badań nad podręcznikami szkolnymi, w tym do opracowanych dla Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN sprawozdań19, prac Zespołu Dydaktycznego RJP i Komisji Polskiej Akademii Umiejętności do Oceny Podręczników Szkolnych20, uwzględniamy także opracowane wcześniej kryteria oceny podręczników szkolnych w aspekcie językowym. Publikacja ma w naszym zamiarze skłonić do refleksji nad językiem i stylem podręczników te instytucje, które są odpowiedzialne za poziom materiałów edukacyjnych, a także podnieść świadomość dydaktyczną i językową autorów, redaktorów podręczników i nauczycieli. <br> <br>( <i>ze Wstępu</i>) <br> <br> [13]

Przygotowanie następnej, już siódmej publikacji z serii Wybitni uczeni we wspomnieniach to kolejne ogromne wyzwanie dla Wydziału i dla mnie osobiście, bowiem profesor Ryszard Jerzy Gryglewski to niezwykła postać. Swoimi badaniami naukowymi „otarł” się o Nagrodę Nobla. Przez wiele lat współpracował z sir Johnem Vane’em, który „za odkrycia dotyczące prostaglandyn i pokrewnych substancji biologicznie czynnych” otrzymał w 1982 roku Nagrodę Nobla. Natomiast badania profesora R.J. Gryglewskiego doprowadziły do odkrycia prostacykliny, która jest śródbłonkowym hormonem o działaniu naczyniorozszerzającym, a przez to powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, a także hamuje agregację płytek krwi. Prostacyklina jest również wykorzystywana w leczeniu tętniczego nadciśnienia płucnego. Do wyników tych profesor Ryszard J. Gryglewski doszedł dzięki stworzeniu doskonałego zespołu naukowego, pracującego w Katedrze Farmakologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.<br><br>Ze wstępu<br><br> [13]

Przekształcenia struktur osadniczych i społeczno‑gospodarczych, jakie mają miejsce w wyniku suburbanizacji, zachodzą w najbliższym otoczeniu miast i są wynikiem ich ekonomicznego odziaływania. Dotyczy to szczególnie miast dużych, w tym stolic regionów. Przy tym suburbanizacja w literaturze często traktowana jest jako zjawisko nieuchronne, tj. kolejna faza rozwoju w szerszym procesie urbanizacji. Jednak pomimo bardzo dużej już liczby badań, objaśnienie wielu cech procesu suburbanizacji jest wciąż trudne. Tymczasem procesy te powodują istotne problemy o znaczeniu lokalnym i regionalnym, a ich łączna suma wpływa znacząco na rozwój całego kraju. Suburbanizacja między innymi przyczynia się do powstawania chaosu przestrzennego oraz generuje wysokie koszty ekonomiczne (np. związane z transportem, infrastrukturą komunalną), straty społeczne (np. zdrowotne, utrata tożsamości lokalnej) i środowiskowe (związane z nieodwracalnym przekształceniem przestrzeni, czy zanieczyszczeniem środowiska, w tym szczególnie niską emisją). Suburbanizacja to jednak także potencjalna szansa, nie zawsze dostrzegana i wykorzystywana, na współpracę w zakresie ponadlokalnego podejścia do polityki rozwoju.W monografii omówiono rolę procesu suburbanizacji w kształtowaniu otoczenia miast w Polsce, ukazano dotychczasowe kierunki zmian, a także główne tendencje badawcze. Jak wspomniano, suburbanizacja jest względnie dobrze rozpoznana w polskiej literaturze naukowej – zwłaszcza pod względem społeczno‑demograficznym, funkcjonalno‑gospodarczym i morfologiczno‑urbanistycznym, jednak wciąż zbyt mało jest propozycji prowadzenia kompleksowych i syntetycznych badań, obejmujących szersze spektrum zagadnień, w tym poszukiwania relacji pomiędzy różnymi grupami czynników i procesów. <br> (Z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [13]

Oddawane w ręce czytelników opracowanie Przestrzenne Zagospodarowanie Kraju – perspektywa długookresowa to dokument opracowany na potrzeby Stanowiska Prezydium Polskiej Akadami Nauk w sprawie polityki przestrzennej państwa i plano- wania przestrzennego na poziomie kraju. Stanowisko Prezydium PAN zostało przyjęte 20 września 2022 r., następnie przekazane do władz państwowych i upowszechnione przez Polską Akademię Nauk. Prezydium PAN w swoim stanowisku podkreśliło, że opowiada się za jak najszybszym zdefiniowaniem podstawowych wartości i celów zagospodarowania przestrzennego kraju oraz nadanie im odpowiedniej mocy prawnej. Powstała po nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (w 2020 r.) luka prawna, związana z uchyleniem jedynego dokumentu określającego organizację przestrzenną państwa, jakim była obowiązująca od 2011 r. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030), stanowi zagrożenie dla prawidłowego rozwoju kraju w kolejnych dekadach. <br> [13]

Komunikacja medyczna jest interdyscyplinarną dziedziną wiedzy i złożonym zestawem umiejętności praktycznych. Ze względu na specyfikę tej tematyki zagadnienia związane z porozumieniem się z pacjentami są w niniejszej książce przedstawione z perspektywy kilku dyscyplin naukowych. Autorzy zebranych w tomie prac omawiają wybrane językowe i prawne aspekty komunikacji medycznej (m.in. sposoby nazywania i opisywania tej dziedziny w dotychczasowych publikacjach, problemy natury prawnej związane z informowaniem pacjenta o ryzyku), praktyczne zagadnienia codziennych rozmów lekarzy z pacjentami (m.in. w obliczu konieczności uzyskania świadomej zgody pacjenta), a także dzielą się uwagami dydaktycznymi dotyczącymi nauczania komunikacji na uczelniach medycznych. Umiejętność komunikowania się z pacjentem wymaga od personelu medycznego wykorzystania wiedzy i umiejętności z wielu dziedzin – medycyny, socjologii, psychologii, prawa, etyki, językoznawstwa. W każdym zdaniu (a nawet słowie) wypowiadanym przez lekarza, w każdej jego reakcji na to, co i jak mówi pacjent (także w zachowaniu, mimice, spojrzeniu i postawie ciała), przejawia się kompetencja komunikacyjna, która stanowi przedmiot refleksji coraz szerszego grona polskich akademików. Warto, aby tak postrzegane pole działania, wspierane przez przedstawicieli różnych dyscyplin i środowisk, rozwijało się i coraz mocniej zakorzeniało w programach kształcenia na kierunkach medycznych. (Ze <i>Wstępu</i>) <br> [13]

<p> <i>Rewitalizacja </i>to pojęcie, które zarówno w dyskursie naukowym, jak i publicystycznym w ostatnich latach w Polsce stało się niezwykle popularne, także za sprawą nowych regulacji prawnych i narzędzi pozostających w gestii władz publicznych (m.in. gminnych programów rewitalizacji). Współcześnie <i>rewitalizacja </i>definiowana jest jako proces zorientowany na osiągnięcie trwałości i skuteczności przekształceń oraz eliminacji negatywnych zjawisk. Podkreśla się także jej kompleksowość i interdyscyplinarność, wskazując na kontekst terytorialny i potrzebę szerokiego uspołecznienia. </p> <p> Celem publikacji jest zaprezentowanie ewolucyjnego i złożonego charakteru procesów rewitalizacji, ze szczególnym uwzględnieniem ich współczesnego rozumienia, eksponującego włączenie społeczne, zintegrowane podejście oraz konieczność stosowania innowacyjnych metod i narzędzi zarządzania. Tak sformułowany cel pozwolił na skonstruowanie pytań, które ukonstytuowały układ prezentowanej pracy. Autorzy przygotowując poszczególne rozdziały odnosili się do następujących kwestii: </p> <p> • jak kształtowało się (w ujęciu historycznym) podejście do procesów rewitalizacji i ich definiowania? </p> <p> • jakie można wskazać cechy, wymiary i składowe procesu rewitalizacji? </p> <p> • jaką rolę w procesie rewitalizacji odgrywa partycypacja i jak można angażować (z wykorzystaniem jakich narzędzi) interesariuszy? </p> <p> • jak można wykorzystać współczesne idee i koncepcje rozwoju miast w kształtowaniu efektywności i skuteczności procesów rewitalizacji? </p> <p> • w jaki sposób planować procesy rewitalizacji, w tym jak ujmować w nich zintegrowane podejście? </p> <p> Publikacja powstała na podstawie krytycznej analizy literatury przedmiotu oraz innych źródeł zastanych (w tym aktów prawnych, raportów, dokumentów lokalnych i stron internetowych). Ponadto rozważania teoretyczne uzupełnione zostały o obserwację uczestniczącą i doświadczenia eksperckie autorów, wynikające ze współpracy z samorządami różnych szczebli w procesach rewitalizacji. </p> [13]

<br> Wspomnienia Markusa Meckela (ur. 1952) oddają złożoność losów Kościoła ewangelickiego w Niemczech Wschodnich jako ostoi niezależnego myślenia i swobody dyskusji w komunistycznej dyktaturze. Markus Meckel wniósł istotny wkład w organizację demokratycznej opozycji we wczesnych latach 80. XX w., a następnie poprowadził środowiska socjaldemokratyczne do wygranej z reżimem SED. Jego życie było ukształtowane przez edukację poza systemem komunistycznym, odwagę i zmysł organizacyjny. Jako współzałożyciel wschodnioniemieckiej SPD i minister spraw zagranicznych demokratycznego rządu NRD współkształtował proces zjednoczenia Niemiec i uznania granicy polsko-niemieckiej. Działał również aktywnie na rzecz pojednania polsko-niemieckiego jako poseł do Bundestagu. Biografia Meckela zawiera cenne spojrzenie świadka historii na stosunki polsko- -niemieckie z rzadko zauważanej w Polsce perspektywy wschodnioniemieckiej. <br> <br>Książka ta jest trzecim tomem w serii <i>Przełomy i ludzie dialogu. Z historii polsko-niemieckiego porozumienia</i>, wydawanej przez Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie. Przedstawieni w niej ludzie – zarówno znani, jak i rzadziej zauważani w szerszych debatach publicznych – wnieśli istotny wkład do porozumienia polsko-niemieckiego po II wojnie światowej. <br> <br> <br>Publikacja ukazała się dzięki wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. <br> <br> <br> <br> [13]

Prezentowana monografia stanowi kompendium wiedzy o planowaniu przestrzennym na poziomie gminy. Ma na celu nie tylko wskazanie na teoretyczne i aplikacyjne aspekty planowania przestrzennego na szczeblu lokalnym, ale co istotne, przede wszystkim na powiązanie teorii z praktyką planistyczną, inaczej mówiąc na „wykorzystaniu teorii w praktyce”. <br>Książka składa się z dwóch części. Pierwsza traktuje o teoretycznych podstawach gospodarki przestrzennej oraz planowania przestrzennego i stanowi wprowadzenie do części drugiej – aplikacyjnej. W pierwszej części wyjaśniono podstawowe pojęcia wykorzystywane w gospodarce przestrzennej i planowaniu przestrzennym, omówiono genezę i ewolucję planowania przestrzennego oraz jego podmiot i uczestników, jak również takie wartości planowania przestrzennego, jak ład przestrzenny i rozwój zrównoważony oraz podsumowano zasady, jakimi powinno się kierować planując zagospodarowanie przestrzeni. <br>W sferze aplikacyjnej skupiono się na retrospektywnym omówieniu standardów urbanistycznych mających zastosowanie w planowaniu przestrzennym – historię, czasy współczesne i perspektywy ich stosowania. Następnie szczegółowo omówiono trzy dokumenty planistyczne opracowywane w gminie. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego potraktowano jako etap wyjściowy procesu planowania przestrzennego. Szczególną uwagę skupiono na jej części analitycznej – analizie uwarunkowań zagospodarowania terenu, a w szczególności na metodach opracowania bilansu terenów przeznaczonych pod zabudowę. Omawiając miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego szczegółowo przedstawiono warsztat planistyczny w zakresie sporządzania rysunku planu oraz redakcji części tekstowej – uchwały. Wiele kontrowersji w praktyce planistycznej wzbudza interpretacja przepisów stosowanych przy analizie urbanistycznej na potrzeby wydawania decyzji o warunkach zabudowy i za-gospodarowania przestrzennego. Wobec powyższego część publikacji omawia dylema-ty opracowania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego w świetle orzecznictwa sądowego. Treść monografii stanowi ramy teoretyczne i warsztatowe dla prac planistycznych prowadzonych na poziomie lokalnym. W sposób kompleksowy przedstawia zarys podejmowanej problematyki. Kwestie środowiskowe i partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym nie są przedmiotem rozważań w tej pracy, kwestie finansowe – tylko częściowo przy omawianiu zasad planowania przestrzennego. Skupiono się głównie na kwestiach teoretycznych i warsztatowych planowania przestrzennego oraz ich krytycznej analizie. Adresatami pracy mogą być nie tylko urbaniści i planiści (praktycy) oraz badacze (teoretycy), ale również pracownicy samorządowi i odbiorcy opracowań planistycznych – mieszkańcy gminy. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [12]

Powstawanie pokrywy lodowej na rzekach i jeziorach jest zjawiskiem typo- wym dla naszej szerokości geograficznej i ma charakter sezonowy. Pokrywa lodowa ma duże znaczenie dla ekologii jezior, kształtując ich ustrój termiczno‑tlenowy, sterując dopływem światła niezbędnego dla fotosyntezy. Rozpad lodu na rzekach w okresie wezbrań niesie ze sobą ryzyko powodzi zatorowych powodujących straty ekonomiczne. Zlodzenie jest także czynnikiem ograniczającym czas trwania sezonu żeglugowego. Lód na jeziorach jest jednak także wykorzystywany do uprawiania zportów zimowych, a zwłaszcza żeglarstwa lodowego. Przebieg zjawisk lodowych na rzekach i jeziorach jest czułym wskaźnikiem zmian klimatycznych. Badania nad zjawiskami lodowymi mają długą historię jednak wciąż brak jest wiedzy o wielu ich aspektach dotyczących zwłaszcza przebiegu i rozmieszczenia przestrzennego rożnych form zlodzenia. <br> W niniejszym opracowaniu podjęto próbę oceny przydatności satelitarnych obrazów radarowych Sentinel-1 SAR (ang. Synthetic Aperture Radar) do określenia rodzaju i zasięgu zjawisk lodowych na Jeziorze Zegrzyńskim. Zanim pojawiło się to źródło danych wykorzystywano satelity posługujące się promieniowaniem elektro- magnetycznym w zakresie pasma widzialnego, bliskiej i dalekiej podczerwieni. Istot- nym jednak problemem występującym w okresie zimowym jest długotrwałe zachmurzenie co ogranicza analizę zobrazowań w paśmie widzialnym. Zobrazowania radarowe natomiast pozwalają pozyskać informacje o obiekcie z pułapu satelitarnego nawet przy całkowicie zachmurzonym niebie, a także bez względu na porę dnia. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [12]

<p> W prezentowanym Raporcie autorzy analizują głównie zagrożenia o charakterze globalnym, z częściowym uwzględnieniem specyfiki Polski, a także w pewnym stopniu Europy. Autorzy opierają się na olbrzymim materiale badawczo-poznawczym, jaki zaprezentowano w publikacjach książkowych przygotowanych w następstwie cyklu ośmiu konferencji naukowych. Tematykę konferencji dobrze odzwierciedlają tytuły tych publikacji: 1. Identyfikacja problemu badawczego; 2. Kryzysy systemowe; 3. Kryzys jakości życia; 4. Marnotrawstwo zasobów; 5. Zagrożenia środowiska i ich następstwa; 6. Rewolucja informacyjna a kryzys intelektualny; 7. Mega-miasta: Szanse czy zagrożenia rozwoju; 8. Zagrożenia militarne i paramilitarne. </p> <p> Raport niniejszy koncentruje się głównie na uogólnieniach teoretycznych, których w naszym odczuciu brakuje w literaturze naukowej poświęconej zagrożeniom globalnym. Część wniosków poparta jest informacją empiryczną zaczerpnięta z ww. publikacji. (...) </p> <p> W Raporcie znajduje się również próba przedstawienia specyfiki zagrożeń polskich. Wprawdzie jesteśmy jako kraj poddani również zagrożeniom globalnym, ale niektóre z naszych problemów nie mają charakteru powszechnego, choć występują niekiedy także w innych państwach europejskich. Szersza charakterystyka problemów całej Europy wymagałaby odrębnego programu badawczego. </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [12]

<p> System gospodarki przestrzennej wymaga zróżnicowanych, interdyscyplinarnych analiz. Obejmuje to również zastosowanie poszczególnych narzędzi polityki przestrzennej. Zwłaszcza te stosowane na szczeblu lokalnym, powinny szeroko uwzględniać zróżnicowane uwarunkowania (społeczno-gospodarcze, kompozycyjno- estetyczne, środowiskowe, kulturowe, itd.). Przesądza to bowiem o skuteczności kształtowania i ochrony ładu przestrzennego. </p> <p> Celem prezentowanej monografi i jest doprecyzowanie formuły i zakresu wybranych funkcji narzędzi polityki przestrzennej na szczeblu lokalnym. Podjęto próbę interdyscyplinarnego ujęcia wybranych zagadnień, odniesienia ich zarówno do zauważalnych rozwiązań praktycznych, jak też wniosków o charakterze teoretycznym. Autorzy wyrażają nadzieję, że rozdziały tworzą spójną tematycznie całość, niemniej jednak każdy z nich wymagał uwzględnienia odmiennych punktów widzenia i podejść. </p> <p> Z <i>Wprowadzenia</i> </p> [12]

<p> Monografia prezentuje wyniki badań i analiz w przekroju wielo- i interdyscyplinarnym w zakresie architektury i urbanistyki, geografi i społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej, ekonomii i finansów, zarządzania i nauk o jakości, inżynierii środowiska i nauk socjologicznych. Jest efektem partnerstwa i współpracy środowisk naukowo-badawczych i jednostek samorządu terytorialnego. Jest to pierwsza tego typu publikacja odnosząca się do przestrzeni: publicznej, rezydencjalnej i biznesowej miast dużej aglomeracji w sprzężeniu z polityką urbanistyczną i zarządzaniem publicznym. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [12]

<br> Komunikacja w nauce, komunikowanie naukowe, komunikowanie wiedzy, dystrybucja wiedzy, upowszechnianie nauki to tylko kilka określeń niesłusznie utożsamionych procesów, które obecnie, w relatywnie krótkim czasie kumulują zainteresowania badaczy, a przede wszystkim świadomą część opinii publicznej. Co to znaczy świadomą i czego świadomą? Myślę o odbiorcach/użytkownikach wszystkich rodzajów mediów rozpoznających mechanizmy manipulacji, zakłamanie obrazu medialnego rzeczywistości, dezinformację. W tym aspekcie komunikowanie naukowe zyskało na znaczeniu wskutek zaburzenia struktury informacji podczas pandemii Covid-19. W 2022 roku dezinformacja stała się dramatycznie weryfikowanym narzędziem wojny hybrydowej. Komunikowanie naukowe może być (i jest coraz częściej) rozumiane jako swoista odmiana informacji spełniającej medioznawcze kryteria wartości komunikatu, tj. – rzetelność, odpowiedzialność, istotność, aktualność, związek z sytuacją odbiorcy, a wiec przydatność. Taką miarą, zmodyfikowaną standardami badań w dyscyplinach naukowych, można oznaczać komunikaty naukowe w postaci każdej wypowiedzi wynikającej z wiedzy i kompetencji badaczy. Zapotrzebowanie na komunikowanie naukowe i komunikowanie wiedzy stale rośnie, bo wzrasta poziom edukacji i aspiracji poznawczych społeczeństwa. Jednocześnie, do dyskursu medialnego i publicznego przenikają komunikaty „szamańskie”, nie mające żadnych podstaw racjonalnych. Drogą do zmiany proporcji pomiędzy komunikatami naukowymi i nie-naukowymi jest upowszechnianie nauki i dystrybucja wiedzy. Jak każdy proces komunikowania mogą one zachodzić poziomo i pionowo, tzw. rozprzestrzeniać się w określonym środowisku (czy bańce informacyjnej?), przy zachowaniu równości dla każdego nadawcy lub pomiędzy specjalistami a m.in. pracownikami, hobbystami, studentami, uczniami. Upowszechnianie stało się czynnikiem społecznego funkcjonowania np. towarzystw naukowych. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [12]

L a parole frappe l’air et l’esprit, elle agit sur les sens et sur l’âme […] elle doit être le véritable intermédiaire entre la matière et les intelligences de tous les ordres1 ». Encore trop peu connue, l’oeuvre de Jean Potocki peut se lire sous le signe de cette phrase, extraite du Manuscrit trouvé à Saragosse. À ceux qui s’aventurent, ne serait-ce que dans le Manuscrit, elle découvre, en effet, un lacis de mots et de phrases opérant. La parole instaure une atmosphère, introduit un mystère, met en éveil les sens. Par son intermédiaire, nous ne sommes pas loin de sentir le parfum dégagé par quelque superbe princesse maure, tout comme l’odeur d’un cadavre pendu à son gibet ; de toucher du doigt l’une et l’autre.<br> [11]

Głównym celem monografii jest wyodrębnienie kluczowych poglądów uznanych autorów, zajmujących się zagadnieniami przestrzennego zagospodarowania kraju, a następnie odniesienie ich do współczesnej debaty. Autorzy monografii zostali poproszeni, aby w poszczególnych rozdziałach najpierw wybrać istotnego autora/autorów powiązanych z Komitetem Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, a następnie wybrać szczególnie ciekawe jego publikacje (powiązanie z dorobkiem KPZK PAN). Publikacje te w każdym rozdziale w pewnych częściach przytoczono. Następnie każdy autor rozdziału skomentował powołane fragmenty oraz podjął próbę odniesienia ich do współczesnej debaty naukowej. Autorzy wyrażają nadzieję, że zaproponowana nietypowa formuła pozwoli ująć temat w sposób adekwatny do rangi i potrzeb. [11]

<p> „Gdzie jesteśmy, dokąd zmierzamy” może być rozumiane na wiele sposobów. W niniejszej książce przedstawiono jedynie wybrane z nich. Teksty nie zawierają żadnych ustaleń ostatecznych ani odpowiedzi wyczerpujących. Treść książki ma zwrócić uwagę, skierować umysł czytelnika zarówno w stronę przyszłości, jak i teraźniejszości. Oba kierunki sprzyjają temu samemu: wychylając głowę za horyzont dzisiejszego czasu, można lepiej, pełniej i szerzej zobaczyć to, co jest obecnie i dokąd zmierza. (...) </p> <p> Refleksja prospektywna jest splotem efektów pracy umysłu i dokonań wyobraźni. Skoro przyszłości nie sposób znać (choć można próbować ją przewidywać i na nią wpływać), to należy ją czuć. Mieszanki obu składników: racjonalnego i intuicyjnego znajdują się tu w różnych proporcjach, jedne elementy są wyraźniej eksponowane, inne mają charakter dyskrecjonalny. Jednak obie ingrediencje są zawsze obecne. W rozmowach wstępnych z przyszłymi autorami staraliśmy się podkreślać znaczenie wyobraźni, tym większe, gdyż zastanawianie się nad przyszłością, czyli nad tym, czego nie ma, nie podlega rygorom klasycznej definicji prawdy. </p> <p> Książkę wypełniają teksty, które nie tworzą zbioru zamkniętego ani uporządkowanego. Jej zadanie jest inne, ma charakter studialny. Prace nad nią, rozmowy i towarzyszące lektury, a także <i>last but not least</i>, czytelnicza recepcja, są zarówno efektem wcześniejszych studiów, jak i mają je pobudzać. To właśnie stanowi nasz, czyli osób przygotowujących ten tom, cel. Na pewno go nie osiągnęliśmy, ale mamy nadzieję, że do niego trochę się przybliżyliśmy. </p> <p> </p> [11]

Konferencja „Przyszłość towarzystw naukowych w świetle postanowień ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce” odbyła się 28 listopada 2019 roku w Warszawie. Uczestniczyło w niej blisko 80 przedstawicieli wszystkich rodzajów towarzystw i stowarzyszeń. Referaty programowe wygłaszali: prof. dr hab. Zbigniew Kruszewski, prof. dr hab. Stanisław Kunikowski, prof. dr hab. Iwona Hofman. Następnie odbyły się cztery panele według podziału: towarzystwa ogólne i regionalne, towarzystwa w naukach społecznych i humanistycznych (panel pierwszy prowadzony przez dr hab. Dianę Pietruch-Reizes, prof. UJ), towarzystwa w naukach biologicznych i rolniczych (panel drugi prowadzony przez prof. dr. hab. Andrzeja Grzywacza), towarzystwa w naukach ścisłych i technicznych, stowarzyszenia naukowo- techniczne Naczelnej Organizacji Technicznej (panel trzeci prowadzony przez prof. dr. hab. Wiesława Nagórko), towarzystwa w naukach medycznych (panel czwarty prowadzony przez prof. dr. hab. Zbigniewa Czernickiego). Wszystkie wystąpienia i głosy w dyskusji zostały zamieszczone w publikacji. Znajduje się w niej również dokument zatytułowany „Stanowisko Rady Towarzystw Naukowych w sprawie ustawowego uregulowania działalności społecznego ruchu naukowego i naukowo- -technicznego w Polsce”, przekazany 17 grudnia 2019 roku dr. Jarosławowi Gowinowi, Ministrowi Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Znaczenie tego dokumentu wyraża się w determinacji i kontynuacji inicjatyw środowiska naukowego reprezentowanego przez towarzystwa, zwracających uwagę opinii publicznej na marginalizowanie społecznego ruchu naukowego. <br> <br>We wstępie do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wymieniono zasady i wartości charakteryzujące status i działanie podmiotów nauki przez pryzmat „szlachetnej działalności człowieka” oraz „fundamentalnej roli nauki w tworzeniu cywilizacji”. Rolą podmiotów nauki jest stymulowanie do poznawania prawdy, przekazywania wiedzy, tworzenia kultury badawczej, współkształtowania standardów moralnych, dbałość o autonomię dziedzin i dyscyplin naukowych. Rolę tę spełniają na przestrzeni wieków towarzystwa i stowarzyszenia naukowe przez ustawodawcę pomijane. Ten zapis, dając podstawy do dyskusji konferencyjnych, zapoczątkował proces weryfikowania statusu towarzystw w świetle ustawy. Podkreślmy: w świetle ustawy, bowiem w ocenie międzynarodowego środowiska naukowego, społeczny ruch naukowy w Polsce, którego emanacją są towarzystwa i stowarzyszenia, posiada prestiż wiarygodnego partnera korporacyjnego i sieciowego. Punktami odniesienia w dyskusji były także wykazy czasopism naukowych i zrecenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych oraz wydawnictw publikujących zrecenzowane monografie naukowe (komunikaty MNiSW odpowiednio z dnia 31 lipca 2019 roku i 18 stycznia 2019 roku; skorygowane w grudniu 2019 roku). <br> <br>(z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [10]

<p> Attempting to address the topic of this book, as announced in the title, may strike the reader as an excessively bold endeavor. However, we resolved to undertake this topic in view of its gravity for the future of our country, Poland. Irrespective of the wide variety of possible future events, Poland’s fate will remain profoundly and inseparably linked to the situation of Europe as a whole. In this book, therefore, we address many issues that we consider key to Europe’s future. We analyze issues of globalization as confronted with ever-stronger efforts to preserve the sovereignty of nation-states, in the context of the modern nature of the state and mechanisms altering that nature. We attempt to characterize the modernday social structure, accounting for phenomena of such current importance as increasing multicultural diversity and changes in the labor market. We pay close of attention to current economic issues – the role of the state, the infl uence of the development of IT technologies and the signifi cance of transnational corporations. We broadly examine the role of the fi nancial sector, including in the context of the virtual economy. </p> <p> (<i>Foreword</i>) </p> [10]

<i>Papers on Global Change</i> was a journal published annually by the International Geosphere-Biosphere Programme (IGBP). Since 2017 (since issue 24/2017), our journal itself has been experiencing a process of significant change, in connection with the fact that the IGBP drew to a close, marking an end to the related activity conducted by the Polish Academy of Sciences. It was initially uncertain whether journal would continue. In the end, we decided that the title and the issues raised in it should survive, but in a slightly different form. Instead of a journal, we decided to maintain a series of monographs devoted to global problems. The initial result you are now holding in your hands. <br> The process of change is not yet complete, however, we believe that this new form will suit your expectations. Nevertheless, a new direction for the Papers on Global Change future has been set by linking it to the work of the “Poland 2000 Plus” Foresight Committee of the Polish Academy of Sciences (PAS). The first and most visible change is in the form of publishing. The journal became a book. The subject matter of the journal will also be altered slightly, as is demonstrated by the contents of this issue. This certainly does not mean that the topics discussed in the 25 issues of the journal will be abandoned – publishing articles on global change will indeed remain the guiding principle of the book. We will in addition be focusing on issues of the future, so that our articles point out the opportunities and threats related to the future of the world. <br> At the same time, we wish to expand the thematic scope of our publication. In addition to the environmental issues that the notion of sustainable development has mainly been used to address in recent years, we also want to publish articles about other facets of this important concept, i.e. social and economic problems. Often, these topics will be interconnected. The articles will not have to refer directly to sustainable development, and they may indeed even point out the consequences of unsustainability, i.e. to what may happen if the current paths of economic and social development are continued. The goal is to reflect on the direction in which the modern world is heading. <br> ( <i>Foreword</i>) <br> [10]

Celem prezentowanej monografii jest wyodrębnienie i krytyczna ocena instrumentów strategicznego planowania przestrzennego w polskim systemie oraz odniesienie ich do perspektywy regulacyjnej. Sformułowano następujące pytania badawcze: <br> <br>• Jakie elementy dotyczące strategicznego planowania przestrzennego są akcentowane w międzynarodowej dyskusji teoretycznej? Jak z tej perspektywy postrzega się rolę i cele strategicznego planowania przestrzennego i jego instrumentów? <br>• Jakie rozwiązania instytucjonalne w Polsce można powiązać ze strategicznym planowaniem przestrzennym? Jakie są słabości polskich instrumentów strategicznego planowania przestrzennego? <br>• Jak wygląda wymiar przestrzenny w ponadkrajowych strategiach rozwoju? <br>• Jak wygląda wymiar przestrzenny w strategiach rozwoju lokalnego, w szczególności po nowelizacji zasad prowadzenia polityki rozwoju? <br>• Jak strategiczne planowanie przestrzenne przekłada się na sferę regulacyjną i związany z nią dyskurs prawny? 9 <br> <br> [9]

Artykuły zostały opracowane na podstawie referatów wygłoszonych podczas XXIV sesji naukowej z cyklu „Dwugłos Nauki” w dniu 21 listopada 2022 roku <br> [9]

<p> Ewaluacja to przedmiot wielu badań i opracowań. Celem tej książki jest pokazanie, w świetle badań publicznej polityki naukowej i innowacyjnej oraz badań dla tej polityki, jaką funkcję pełni współcześnie ewaluacja w procesie jej realizacji, jakie przynosi korzyści oraz jakie generuje zagrożenia dla rozwoju nauki i innowacji, a także czym mogłaby być. </p> <p> Autorzy bazują na studiach literatury oraz analizie źródeł wtórnych – głównie dokumentów związanych z badanymi politykami i stosowanymi systemami oraz narzędziami ich ewaluacji. Wykorzystują też własne obserwacje poczynione w okresach pracy nad przygotowywaniem bądź realizacją polityki naukowej i innowacyjnej. Autorzy podkreślają, że dobrze realizowana ewaluacja pozwala na rzetelne monitorowanie i ocenę kluczowych polityk i programów, wykorzystanie wyników oceny do ich rozwoju i doskonalenia (również w trakcie ich realizacji w celu bieżącej korekty) oraz zapewnienia transparentności, jak również wzmacniania zaufania głównych interesariuszy systemu badań i innowacji i konsekwentne jej realizowanie aż do wdrożenia badań w postaci innowacji, odpowiednie gromadzenie i przetwarzanie danych (duże znaczenie ma czas i przesunięcie czasowe pomiędzy momentem powstania danych, ich analizą i wykorzystaniem), transparentność i kompletność raportów z monitorowania i ewaluacji. Zauważają przy tym, że ewaluacja stanowi jednocześnie duże zagrożenie dla jakości badań oraz rozwoju nauki i innowacji, a także znacząco zmienia styl pracy i status zawodowy badaczy. Autorzy mają nadzieję pobudzić szerszą dyskusję nad ewaluacją polityki naukowej i innowacyjnej oraz zmianami podejścia do ewaluacji w nauce i konsekwencjami, które te zmiany wywołują. (ze <i>Wstępu</i>) </p> [9]

(...)Ta niewielka książka dotyczy jednak przeszłości. Postaram się w miarę możliwości powstrzymać od oceny teraźniejszości i przewidywania przyszłego stanu stosunków polsko-ukraińskich. Zamiast tego, przyglądając się i odległej i stosunkowo niedawnej historii, chciałbym zwrócić uwagę na pewne jej tematy i aspekty, które – jestem przekonany – wymagają dalszych, pogłębionych badań. Jest oczywiste, że tak zwięzła publikacja nie może być wyczerpująca. Mam jednak nadzieję, że jej fragmentaryczność zachęci czytelników do refleksji i dalszych lektur, a także, co nie mniej ważne, do głębszego doświadczenia tego, co w roku 1974 Juliusz Mieroszewski, czołowy eseista paryskiej „Kultury” ujął w zdaniu: „historia jest fascynująca, ponieważ to samo nigdy nie jest to samo”! <br> [9]

Kolejna, XXII edycja „Dwugłosu Nauki”, zorganizowana przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu, odbyła się tradycyjnie jesienią (26 listopada 2020 r.). Tym razem referaty i dyskusję przygotowano pod hasłem „Człowiek i środowisko”. Nie trzeba chyba nikogo przekonywać, że temat dotyczył bardzo aktualnego problemu, który ma znaczenie globalne i lokalne, bo przecież wszyscy pragniemy oddychać czystym powietrzem i mieć dostęp do nielimitowanych zasobów czystej wody. Powszechnie wiadomo, że zanieczyszczone powietrze jest przyczyną wielu chorób oraz przedwczesnej śmierci ludzi. Problemy z zasobami wody są skutkiem obserwowanych zmian klimatycznych, które z kolei są związane z gigantyczną emisją tzw. gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczeniami powietrza. Prowadzi to do wzrostu temperatury powietrza na Ziemi oraz silnie zróżnicowanej wielkości opadów atmosferycznych, które mogą prowadzić do długotrwałej suszy czy powodzi. (...) <br> Niestety problemy wynikające z niskiego poziomu czystości powietrza oraz ograniczonych zasobów słodkiej wody, z którymi współcześnie się zmagamy, są efektem ubocznym niezwykle szybkiego rozwoju gospodarczego, promującego duży zysk i nieomal nieograniczoną konsumpcję żywności, dóbr przemysłowych czy możliwości transportowych. Sytuacja ta wymaga głębokiej refleksji etyczno-filozoficznej, która powinna skłonić ludzi do gruntownej rewizji sposobu zarządzania dobrami wspólnymi, jakimi są powietrze i woda. Warto też pamiętać znany aforyzm, którego autorem jest Antoine Marie Roger de Saint- -Exupéry „Ziemi nie dziedziczymy po naszych rodzicach, pożyczamy ją od naszych dzieci”. <br> (Z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [8]

<p> XXI edycja seminarium naukowego z cyklu „Dwugłos Nauki”, której organizatorami są Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, odbyła się 28 listopada 2019 roku w Pałacu Działyńskich, w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu. Tematem przewodnim sesji, której tytuł brzmiał <i>Cybernetyka. Bezpieczeństwo. Prywatność</i>, była pozycja człowieka w cyberprzestrzeni, definiowanej jako przestrzeń komunikacyjna tworzona przez systemy powiązań internetowych, która pozwala na komunikowanie się w sieci i nawiązywanie relacji w czasie rzeczywistym (...). W ramach sesji wygłoszono cztery referaty. Dwa z nich był poświęcone technologiom cybernetycznym, a dwa konsekwencjom filozoficzno-socjologicznym obserwowanym we współczesnych społeczeństwach. W niniejszej książce zaprezentowane są teksty nawiązujące do wygłoszonych referatów. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> Jednym z największych, często niedocenianych problemów naszego państwa jest narastający kryzys gospodarki przestrzennej. Generuje on olbrzymie straty społeczne, gospodarcze i przyrodnicze. Według najnowszych badań Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju przy Prezydium PAN (KPZK PAN) udokumentowane, roczne koszty chaosu przestrzennego są szacowane powyżej 80 mld zł. Rzeczywiste straty są jeszcze wyższe, bowiem nie monitorujemy wszystkich skutków wadliwej polityki przestrzennej. Wymaga podkreślenia, że chaos dewastuje i deprecjonuje środowisko przyrodnicze i tereny zurbanizowane, pogarszając warunki życia mieszkańców. </p> <p> (z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej <i>Wokół Wielkiego Jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski</i>, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 30 listopada 2016 roku. Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 r. i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym. </p> <p> W listopadzie 2016 roku, niejako na zakończenie obchodów Wielkiego Jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski, chcieliśmy raz jeszcze podkreślić znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka I dla dziejów Polski, dla jej państwowości i dla jej wzrostu w aspekcie społecznym, duchowym i kulturalnym. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej <i>Uwarunkowania wolności – refleksje w setną rocznicę odzyskania niepodległości</i>, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 29 listopada 2018 roku. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 roku i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym. W listopadzie 2018 roku poddaliśmy naszej refleksji uwarunkowania wolności, która z jednej strony jest źródłem godności każdego człowieka, a z drugiej warunkiem niepodległości narodu. Podejmując ten temat, chcieliśmy włączyć naszą sesję w nurt rozważań towarzyszących Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej „<i>Inżynieria genetyczna człowieka – możliwości i ograniczenia</i>”, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 27 listopada 2015 r. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 r. i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym, starając się ukazać poglądy wybitnych przedstawicieli nauk ścisłych i przyrodniczych oraz filozofii i teologii. </p> <p> W 2015 r. podjęliśmy próbę przedstawienia stanu zaawansowania i perspektyw rozwoju inżynierii genetycznej człowieka oraz refleksję etyczno-moralną nad granicami dopuszczalności manipulacji genetycznych. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej „<i>Dusza – umysł – wolna wola</i>”, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 27 listopada 2014 r. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 r. i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym, starając się przedstawić poglądy wybitnych przedstawicieli nauk ścisłych i przyrodniczych oraz filozofi i i teologii. </p> <p> Temat, który podjęliśmy w 2014 r., jest tyle niełatwy, ile kluczowy dla odpowiedzi na pytanie o istotę człowieczeństwa. W ramach sesji chcieliśmy skonfrontować poglądy naukowe psychologa poznawczego i neurobiologa z jednej strony, oraz teologa i filozofa z drugiej, na temat materialnego i niematerialnego umysłu człowieka. Konfrontacja ta miała na celu uzyskanie bardziej klarownej interpretacji takich pojęć, jak dusza, świadomość, wolna wola, będących dla wielu kwintesencją człowieczeństwa. Z umysłowością powiązane są także pojęcia moralności, inteligencji i charakteru człowieka. </p> <p> </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> "Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej „<i>Czy Bóg stworzył liczby pierwsze? Hipoteza Riemanna a racjonalność przyrody</i>”, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 29 listopada 2017 roku. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 roku i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym. W listopadzie 2017 roku wykładowcom i uczestnikom sesji zadaliśmy pytanie: <b>czy matematyka jest tylko naszym sposobem porządkowania wiedzy o świecie, czy też jest także sposobem jego istnienia?</b> Punktem wyjścia do tej debaty była dla nas sformułowana w 1859 roku przez niemieckiego matematyka Bernharda Riemanna hipoteza matematyczna nazwana jego nazwiskiem. Pokazuje ona związek między pewną matematyczną funkcją zmiennej zespolonej, zwaną funkcją dzeta, a rozmieszczeniem liczb pierwszych w ciągu liczb naturalnych. </p> <p> Teoria liczb pierwszych od dawna budzi fascynacje naukowców i wielu przypisuje jej obiektywne istnienie, jakby to był byt pierwotny, prawo przyrody niezależne od cywilizacji. Hipoteza Riemanna ucieleśnia zatem tajemniczy związek, jaki zdaje się istnieć między językiem matematyki opisującym świat a matematyczną strukturą samego świata. </p> <p> Udowodnienie Hipotezy Riemanna jest od 160 lat jednym z najważniejszych otwartych problemów matematyki. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> W artykule 2 Traktatu o Unii Europejskiej stwierdza się: „Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn”. Przepis ten wyraża podstawy aksjologiczne Unii Europejskiej i realizowanych przez nią polityk. </p> <p> Niniejszy raport powstał jako reakcja na nasilające się w naszym kraju zjawiska naruszania tych wartości, a więc podważania fundamentów, na których opiera się funkcjonowanie Unii Europejskiej, do której należymy od 2004 roku. Naruszając te fundamenty zarówno osłabiamy całą UE, jak i oddalamy się od jej rdzenia. Dobrowolnie przesuwamy się na obrzeża tego wspólnego domu europejskich wartości, stając się też jego kłopotliwym członkiem. Jest to sprzeczne z interesami Polski i wolą większości naszego społeczeństwa, które w 88% deklaruje się jako zwolennicy UE. (...) </p> <p> Raport ten nie jest stanowiskiem całej Akademii, a jedynie grona badaczy wyłonionych przez jego władze, zwłaszcza Wydziału I Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN, ale stanowi wyraz zaniepokojenia i troski dużej części środowiska PAN i zapewne także członków pozostałej społeczności akademickiej w kraju, w odniesieniu do tak ważnej sfery funkcjonowania naszego państwa, jakim są jego związki z Unią Europejską, miejscem Polski w tym ugrupowaniu i dalszych losów Unii. Zabranie głosu w tych sprawach uważamy za nasz obywatelski i naukowy obowiązek. </p> [7]

<p> Seria wydawnicza stworzona w roku 2012 zawiera artykuły z wystąpień wygłoszonych w Stacji PAN w Rzymie. </p> [7]

Artykuły zostały opracowane na podstawie referatów wygłoszonych podczas XXIII sesji naukowej z cyklu „Dwugłos Nauki” w dniu 23 listopada 2021 roku <br> [6]

<p> Article 2 of the Treaty on European Union (TEU) states that: “The Union is founded on the values of respect for human dignity, freedom, democracy, equality, the rule of law and respect for human rights, including the rights of persons belonging to minorities. These values are common to the Member States in a society in which pluralism, non-discrimination, tolerance, justice, solidarity and equality between women and men prevail.” </p> <p> The provision articulates the axiological foundations upon which the European Union (EU) is based and the policies it pursues. Propagated and implemented by the EU, the values enshrined in this article provide the foundations upon which the EU rests and determine the appeal it holds both for its existing members and for consecutive candidate countries. In this report, we should like to stress very strongly that the EU is above all a community of values, because values provide a basis upon which all other forms of integration and common action are built, especially on economic, social, political, and cultural issues. </p> <p> This report has been written in response to increasing violations of these values in Poland, which involve undermining the foundations for the functioning of the EU, which we joined in 2004. By striking at these foundations, we are both weakening the whole of the EU and moving farther away from its core. We are moving towards the fringes of this common house of European values of our own volition, simultaneously becoming a troublesome member. This runs counter to Poland’s interests and the will of most members of the Polish public, who declare themselves to be supporters of the EU. </p> [6]

<p> Niewątpliwie w ostatnich 30 latach społeczna waga problematyki migracyjnej wzrosła. W parze z rosnącą istotnością migracji jako złożonych procesów społecznych idzie wzmożenie zainteresowania migracjami jako przedmiotem badań w naukach społecznych i humanistycznych. Po 1989 roku studia migracyjne w Polsce znacząco rozszerzyły swój zakres i stały się sferą działalności dużej liczby naukowców. O ile „tradycyjnie” badania dotyczące ruchliwości przestrzennej ludności leżały w gestii demografów, geografów, socjologów i częściowo ekonomistów czy antropologów, o tyle dzisiaj praktycznie nie ma dyscypliny czy subdyscypliny z zakresu nauk humanistycznych i społecznych, które nie rozpatrywałaby zjawisk migracji ze swojej perspektywy. (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [5]

Opracowania typu Policy Brief bazują na pracach i projektach naukowych. Są przygotowywane przez Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN w odpowiedzi na dynamicznie zmieniające się współczesne wyzwania rozwojowe oraz zapotrzebowanie przedstawicieli władz centralnych oraz samorządowych wszystkich szczebli. Dotyczą wymiaru przestrzennego aktualnych procesów społeczno- -gospodarczych oraz terytorialnych aspektów rozwiązań legislacyjnych, a także polityki rozwoju i polityk sektorowych. Ich celem jest dostarczenie władzom publicznym oraz innym podmiotom uczestniczącym w zagospodarowaniu i organizacji przestrzeni, zwartych, obiektywnych informacji opartych na wynikach badań naukowych. W swoim założeniu Policy Briefs mają być pomocne w podejmowaniu decyzji z uwzględnieniem ich konsekwencji terytorialnych i przestrzennych. <br> [4]

Science is a collective endeavor that involves systematic research and the education of future generations of scholars. Its progress relies on adherence to ethical values such as integrity, honesty, freedom, and respect for human dignity. These principles guide scientific inquiry and protect researchers' independence from external pressures. Upholding high standards and fair evaluation is essential for maintaining the credibility and public trust in science. 4th Edition.<br> [3]

Rekomendacje przygotowano w ramach realizacji Projektu KZP PAN pt.: <br> „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” <br> [3]

<p> Oddajemy w Państwa ręce kolejny tom, który jest efektem konferencji historyków i geografów Wspólnej Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej. Od ponad 40 lat Komisja organizuje cyklicznie spotkania i konferencje służące pogłębieniu komunikacji między środowiskami naukowców, dydaktyków i nauczycieli z obu krajów. Są one pierwszym krokiem do tego, by w przyszłości efekty naukowego namysłu i analiz mogły trafiać do programów szkolnych, a następnie do podręczników w Polsce i Niemczech. Najpierw jednak zaczynamy od naukowego rozpoznania tematów, ukazania różnic i podobieństw w ich przepracowaniu, wskazania poznawczych trendów, które dzielą bądź łączą zainteresowania polskich i niemieckich badaczy. Cel takich konferencji jest jeden: chodzi o to, by z paralelnych monologów tworzyć efektywny, naukowy dialog, który prowadzi do lepszego poznania i podnoszenia jakości wspólnych badań. </p> [3]

„Ty mówisz – ja czuję. Dobre słowo – lepszy świat” to hasło przewodnie społecznej kampanii Rady Języka Polskiego mającej na celu zwrócenie uwagi na jakość komunikacji publicznej i prywatnej. Chcieliśmy uzmysłowić naszym odbiorcom, że język, którego używamy, tworzy świat, w jakim żyjemy, że patrzymy na rzeczywistość przez pryzmat słów, że wszystko, co wokół nas, jest opisane, nazwane. Chcieliśmy też pokazać, jak język wpływa na relacje między ludźmi i jak niefortunnie dobranym słowem można zranić drugiego człowieka.(...) <br> Chcieliśmy odbiorcom naszej kampanii pokazać moc słów, ich siłę sprawczą. Chcieliśmy uzmysłowić, że słowem można uszczęśliwić i zranić, że słowa mogą nagradzać i niszczyć. Że nie można rzucać słów na wiatr, tylko trzeba brać za nie odpowiedzialność. Chcieliśmy też pokazać, że wszystko można powiedzieć językiem adekwatnym do sytuacji i stosownym wobec osoby, do której się zwracamy. Po prostu traktować innych tak, jak sami chcielibyśmy być traktowani. Być uważnym i empatycznym, bo tego też oczekujemy od swoich rozmówców. <br> Kampania jest adresowana do wszystkich, dla których ważne jest, jaki język nas otacza. Twórcami, pomysłodawcami i autorami tekstów byli członkowie Rady Języka Polskiego i jej zespołów problemowych. Teksty zilustrowali uznani artyści oraz studenci Wydziału Sztuki i Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie i studenci Akademii Sztuki w Szczecinie. <br> Tytuł kampanii (i niniejszej publikacji) pokazuje, że słowa służą nie tylko do przekazywania wiadomości, lecz także do budowania dobrych stosunków między ludźmi. Językowa komunikacja polega na wymianie i wzajemności, a słowa żyją dzięki ludziom i między ludźmi, a nie obok nich. Od tego, jak będziemy rozmawiać i jakich słów używać, zależy to, jak się nam będzie żyło. <br> (ze <i>Słowa wstępu</i>) <br> <br> [2]

Z wielką przyjemnością oddajemy w Państwa ręce tomik z tłumaczeniami poezji dwóch utalentowanych poetek: Krystyny Dąbrowskiej i Małgorzaty Lebdy. Publikacja jest owocem projektu „Kobieca strona poezji, czyli przez wiersze do języka”, realizowanego w ramach programu Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej „Promocja Języka Polskiego”. <br> [2]

The book challenges the long-standing canonical view among scholars that Theodor Herzl was unaware, until after his conversion to Zionism in the spring of 1895, of the Zionist thought and efforts that had preceded him. It begins by noting that Eugen Dühring, whose book Herzl read in early 1882 and often drew upon in subsequent years, discusses the idea of the Jews’ return to Palestine and thrice uses the very term “Juden- staat”. Next explored is the young Herzl’s cognizance of the Zionist student fraternity Kadimah in Vienna, the hub of Zionism in Western Europe in the 1880s. Thereafter the book traces Herzl’s earliest encounters with the works of Leon Pinsker, George Eliot, and Moses Hess – and with the career of Laurence Oliphant. The subsequent sections establish Herzl’s real-time awareness of the Blackstone Memorial and the Lovers of Zion Petition (both from 1891), indicate his familiarity with two Zionist utopian novels (ones published in 1885 and 1893), and examine two pre-1895 reviews he penned of works that highlighted Zionist precepts. Whereas all of these inquiries yield positive results, a small minority is not fully conclusive, although these instances do convincingly describe a willful ignorance on Herzl’s part. A suggestion from the realm of Herzl’s discernible psychology is offered as to why this was. Annex 1 discusses the possible presence of the Zionist rabbis Yehuda Alkalai and Joseph Natonek in Herzl’s youth; Annex 2 argues that Herzl’s contribution to the Dreyfus myth was probably an American interpolation. <br> <br> [2]

Rekomendacje przygotowano w ramach realizacji Projektu KZP PAN pt.: <br> „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” <br> <br> [2]

O „nierozwiązywalnym konflikcie” państwa izraelskiego z Palestyńczykami pisze Daniel Bar-Tal w swojej najnowszej książce wydanej przez Polską Akademię Nauk i Wydawnictwo Naukowe Scholar. „Złudzenia niszczące życie. O konflikcie państwa izraelskiego z Palestyńczykami” to swoiste podsumowanie badań Profesora; opowieść nie tylko o problemie izraelsko-palestyńskim, ale przede wszystkim – głęboki i przejmujący wgląd w duszę izraelskiego społeczeństwa. Autor przedstawia historię konfliktu, ale także uwzględnia najnowsze, dramatyczne wydarzenia z początku października 2023 roku. Jak sam pisze we Wprowadzeniu: „Książka ta ma udzielić odpowiedzi na cztery pytania, które od dawna nurtują badaczy z różnych dziedzin wiedzy i obywateli zamieszkujących obszary objęte konfliktami. Dlaczego krwawe i długotrwałe konflikty nie są rozwiązywane metodami pokojowymi, mimo że społeczeństwa w nie uwikłane płacą tak wysoką cenę za długie lata życia w cieniu nieustannej przemocy? Co w rzeczywistości się dzieje, gdy taki konflikt trwa latami? Co wywołuje te procesy? Jakie są ich nieuchronne konsekwencje?”. Zapraszamy do lektury. <br> [2]

Monografia poświęcona świadomości językowej składa się z pięciu rozdziałów, których porządek pozwala zebrać najważniejsze ustalenia: od rozważań definicyjnych i dotyczących zmieniających się podejść badawczych w ujęciach inter- i transdycyplinarnych przez spojrzenia diachroniczne (od początku kształtowania się zbiorowej świadomości języka polskiego) oraz synchroniczne (w odniesieniu do problemów współczesności) po zagadnienia związane z ukierunkowanymi działaniami – zarówno w procesie zinstytucjonalizowanej edukacji szkolnej, jak i we wspólnotach opartych na pochodzeniu i przynależności do regionu. <br> [2]

Książka zawiera najnowsze ustalenia na temat działalności i roli towarzystw naukowych w krajobrazie nauki polskiej. […] Wyróżnia je to, że są stowarzyszeniami dobrowolnymi, samorządnymi i działającymi pro bono, m.in. prowadząc badania naukowe i upowszechniając ich wyniki. […] Monografia <i>Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych</i> stanowi ważne źródło wiedzy na temat wciąż mało znanego oraz niedocenianego przez państwo i samorządy, a przecież znaczącego odcinka integracji naukowej i życia społecznego, jakimi są towarzystwa naukowe. <br> <br> <i>Z recenzji ks. prof. dr hab. Henryka Seweryniaka</i> <br> <br> [2]

Kolejna publikacja w serii Policy Brief KPZK PAN została przygotowana w odpowiedzi na dynamicznie zmieniające się współczesne wyzwania zmian w przestrzeni i procesach rozwoju społeczno-gospodarczego. Zakres tematyczny opracowania obejmuje ocenę dotychczasowych doświadczeń związanych z planowaniem miejscowym (w tym szczególnie w zakresie aspektów prawnych oraz wpływu na rozwój przestrzenny i społeczno-gospodarczy), a także określenie potrzeb i kierunków jego zmian. <br> Największym współczesnym wyzwaniem dla planowania miejscowego jest pełna implementacja założeń planowania zintegrowanego oraz dostosowanie obecnie funkcjonujących narzędzi planistycznych (zarówno tych ujętych w regulacjach ustawowych, jak i o charakterze nieformalnym) do zmieniających się potrzeb i wyzwań rozwojowych. „Gra o przestrzeń” toczy się bowiem na wielu płaszczyznach i między wieloma aktorami (interesariuszami), których role tylko częściowo wynikają z przepisów prawnych, a częściowo są wynikiem doświadczeń dotychczasowej współpracy i partnerstwa – w tym wykorzystujących formuły partycypacyjne. <br> Przedmiotem analizy stały się zarówno przepisy prawne dotyczące planowania miejscowego – szczególnie ich ewaluacja i krytyczne spojrzenie na możliwości aplikacyjne przez samorządy, jak i wnioski płynące z analizy konkretnych studiów przypadku. Wyniki przeprowadzonych analiz stały się podstawą do sformułowania rekomendacji operacyjnych dla reformy systemu planowania miejscowego. Ważnym elementem publikacji jest uwzględnienie zarówno perspektywy samorządowej, jak i sektora prywatnego, czyli głównych aktorów „gry o przestrzeń”. Publikacja ma cel merytoryczny i praktyczny. Celem merytorycznym jest przedstawianie niezależnej, eksperckiej oceny dotychczas funkcjonujących rozwiązań w zakresie sytemu planowania miejscowego (ocena będzie wielokryterialna, przeprowadzona przez urbanistów, prawników, planistów). Celem praktycznym jest sformułowanie rekomendacji, szczególnie dla decydentów, którzy przygotowują reformę systemu planowania miejscowego oraz dobrych praktyk w zakresie planowania miejscowego. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [2]

Gospodarka wodna jest jednym z najważniejszych działów gospodarki państwa, który zapewnia zrównoważone wykorzystanie zasobów wodnych w celu zaspokojenia potrzeb wodnych takich użytkowników jak przemysł, zaopatrzenie ludności, rolnictwo, żegluga wodna, energetyka. Jest także obszarem badań naukowych, rozwiązań technicznych i działem administracji państwowej. Jej celem jest także ochrona przed powodzią i suszą, a także dbałość o osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód śródlądowych. W Polsce termin gospodarka wodna pojawił się po raz pierwszy podczas I Polskiego Zjazdu Hydrotechnicznego w 1929 r. Na przestrzeni lat zmieniały się poglądy na temat sposobu gospodarowania wodami, priorytetów dla zaopatrzenia w wodę i metod ochrony przed zjawiskami ekstremalnymi. Gospodarowanie wodą jest trudnym wyzwaniem ze względu na naturalną zmienność odpływu rzecznego, nieprzewidywalne występowanie powodzi i dotkliwych susz. Trudne jest także pogodzenie potrzeb różnych użytkowników zasobów wodnych, przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju i zachowania dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Gospodarka wodna podobnie jak cała gospodarka państwa ulega ewolucji, zmieniają się priorytety, paradygmaty i forma organizacyjna. Na przestrzeni ostatnich 20 lat zmieniło się Prawo Wodne, zmianom uległa organizacja administracji państwowej odpowiedzialnej za gospodarowanie wodami. W dyskursie publicznym pojawia się także wiele wypowiedzi i padają pytania. Jaki jest stan zasobów wodnych? Czy to prawda, że Polska ma najniższe zasoby wodne w Europie. Najnowsza publikacja w serii Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN została poświęcona omówieniu obecnego stanu zasobów wodnych, ocenie zapotrzebowania na wodę i organizacji administracji wodnej. Jest to dawno oczekiwane opracowanie, w którym udało się zebrać rozdziały napisane przez wybitnych naukowców z zakresu nauk przyrodniczych i technicznych, zajmujących się zarówno zasobami wodnymi jak i ich zagospodarowaniem. Druk monografii zbiegł się z katastrofalną powodzią na Nysie Kłodzkiej i górskich dopływach Odry we wrześniu 2024 r. To wydarzenie spowodowało rozległe zniszczenia, a także przywołało dyskusję nad zmianami klimatu i metodami ograniczenia strat powodziowych. W sierpniu 2024 r. na znacznym obszarze kraju obserwowana była zaś głęboka susza, z wystąpieniem najniższych przepływów w rzekach. Wyzwaniem dla gospodarki wodnej stają się zatem coraz bardziej ekstremalne zjawiska, których natężenie i częstość będą wzrastać wraz ze zmianą klimatu. [2]

Do współtworzenia wspomnień o Profesorze zaproszeni zostali wybitni naukowcy, współpracownicy prof. Angielskiego. Na wezwanie prof. Marka Krawczyka, dziekana Wydziału V Nauk Medycznych PAN, odpowiedzieli m.in. prof. Jerzy Rogulski (opowiadający o przebiegu pracy naukowej i kariery akademickiej Profesora Angielskiego), prof. Wiesława Łysiak-Szydłowska (pracująca w Zakładzie Biochemii Klinicznej 27 lat) i prof. Maciej Jankowski (dla którego Stefan Angielski był mentorem). Ważną część publikacji stanowią wspomnienia członków najbliższej rodziny – córek, zięcia oraz wnuczki. Te ostatnie są słowami pożegnania po śmierci ukochanego Dziadka. <br> [2]

Celem monografii jest przedstawienie dotyczących prawa planowania przestrzennego uwarunkowań związanych z wdrażaniem wyzwań klimatycznych w Polsce. W pięciu rozdziałach zostały wyodrębnione kluczowe z tej perspektywy płaszczyzny tematyczne. W rozdziale pierwszym M. Bera i M. J. Nowak dokonują szerszego przeglądu literatury, podejmując próbę określenia, w jaki sposób w uniwersalnej międzynarodowej dyskusji wiąże się temat planowania przestrzennego z odpowiedzią na wyzwania klimatyczne. Należy oczywiście przy tej okazji uwzględniać specyfikę poszczególnych krajów: zarówno systemową, jak też związaną z intensywnością określonego rodzaju problemów. Niemniej, dzięki syntezie kluczowych tez i poglądów można wyodrębnić wspólne płaszczyzny, stanowiące także istotny punkt odniesienia dla Polski. W drugim rozdziale P. Śleszyński określił, w jakim stopniu stan zaawansowania prac planistycznych, (pokrycie i struktura obowiązujących aktów planowania miejscowego) oraz specyfika struktury demograficzno-osadniczej odpowiada na problemy i wyzwania związane z aktualnymi i spodziewanymi wyzwaniami klimatycznymi i hydrologicznymi w Polsce. W szczególności autor stara się odpowiedzieć na pytania, związane z dostępnością do zieleni wysokiej, zagrożeniami dla starszej populacji, w tym w zakresie ubóstwa i wykluczenia energetycznego. W tym celu zostały wykorzystane szczegółowe dane o rozmieszczeniu ludności, strukturze planów miejscowych i satelitarne bazy pokrycia terenu. Zidentyfikowano regiony i miasta o wysokim ryzyku niekorzystnych uwarunkowań. Rozdział trzeci został poświęcony problematyce odnawialnych źródeł energii: inwestycji, które można zaliczyć do kluczowych z perspektywy udzielania szerszej odpowiedzi na wyzwania klimatyczne. Zapewne jest to ta sfera z pogranicza prawa planowania przestrzennego oraz wyzwań klimatycznych, która najszerzej uwzględniana jest w polskich regulacjach, powodując jednocześnie największą liczbę dylematów. Autorzy (A. Brzezińska Rawa, J. Goździewicz-Biechońska, K. Rokicka- Murszewska, K. Rogatka) podjęli próbę usystematyzowania wskazanych problemów, stawiając jednocześnie pytanie o adekwatność krajowych i unijnych regulacji względem występujących wyzwań. W rozdziale czwartym A. Fogel zajmuje się tematem obejmującym sferę relacji ochrony dziedzictwa kulturowego z wyzwaniami klimatycznymi. Wyodrębnia kluczowe pola konfliktu pomiędzy ochroną zabytków a działaniami adaptacyjnymi i mitygacyjnymi w zakresie zmian klimatu, rozważając zarówno istotę tych konfliktów, jak też sposoby ich rozwiązywania z perspektywy regulacyjnej. Ostatni, piąty rozdział dotyczy sfery środowiskowo-przyrodniczej. A. Kukulska-Kozieł, K. Rogatka, J. Gorzelany oraz T. Noszczyk koncentrują się na temacie dotyczącym zieleni publicznej na terenach podmiejskich, zastanawiając się m.in. nad tym, czy (i jak) obowiązujące regulacje prawne umożliwiają zrealizowanie niezbędnych, identyfikowanych z perspektywy wyzwań klimatycznych potrzeb. <br> [2]

„ <i>Zebrany w opracowaniu materiał pozwala przyjrzeć się najważniejszym kierunkom badań, osiągnięciom i perspektywom rozwoju z możliwością ich konfrontacji z przedstawionymi kierunkami badań na świecie. Pozwala również prześledzić proces kształcenia studentów na kierunku „zootechnika</i>”. <br> <br> Z recenzji prof. dr. hab. Jacka Skomiała <br> <br> „ <i>Tematyka niniejszego opracowania jest bardzo aktualna oraz jest potrzeba publikacji z tego zakresu, zwłaszcza w aspekcie szeroko dyskutowanych problemów związanych z: hodowlą, użytkowaniem i znaczeniem zwierząt zarówno w aspekcie produkcji żywności, jak i zwierząt: ich behawiorem, dobrostanem i zachowaniem się zwierząt – dyskusja jaka obecnie toczy się – nie tylko w literaturze naukowej, ale również w popularnej i w mediach. Bardzo wysoko oceniam wartość merytoryczną Monografii</i>”. <br> <br> Z recenzji prof. dr. hab. Stanisława Sochy <br> <br> [1]

Zaangażowanie polityczne, społeczne i obywatelskie migrantów to temat przyciągający coraz więcej uwagi zarówno badaczy, jak praktyków. Przyczyn tego można upatrywać w dynamicznych zmianach wzorców partycypacji migrantów, które polegają między innymi na odchodzeniu od tradycyjnych wzorców związanych z aktywnością stowarzyszeniową. Zjawisko to ma istotne znaczenie praktyczne dla polityk wobec diaspory realizowanych przez kraje pochodzenia. Przemiany wzorców partycypacji migrantów wymagają bowiem redefinicji podejścia do procesów angażowania diaspory. Wstępne wyniki wskazują np. na stosunkowo niski stopień zaangażowania formalnego polskich migrantów, który jest szczególnie dotkliwy dla polskich organizacji imigranckich, które wydają się być coraz mniej atrakcyjne dla (szczególnie nowych) migrantów. To z kolei może mieć konsekwencje dla roli, którą takie stowarzyszenia odgrywają, bądź mogą odgrywać z punktu widzenia polskiej polityki wobec diaspory. Ekspertyza dotyczy zaangażowania społecznego migrantów z Polski w 9 europejskich krajach (Niemcy, Wielka Brytania, Irlandia, Włochy, Hiszpania, Francja, Holandia, Szwecja, Norwegia). Analizie zostały poddane różne wymiary partycypacji: społeczna, polityczna, kulturalna i obywatelska. Zaprezentowane dane dotyczą zarówno zaangażowania formalnego – np. w polskich organizacjach imigranckich oraz organizacjach pozarządowych kraju pobytu, jak i zaangażowania nieformalnego – pozainstytucjonalnego. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [1]

Władysław Bartoszewski – polnischer Historiker, während der deutschen Besatzung Häftling in Auschwitz, engagiert im Widerstand und bei der Hilfe für verfolgte Juden, nach dem Zweiten Weltkrieg Mitglied der antikommu-nistischen Opposition in Polen, in den Jahren des Stalinismus politischer Häftling, katholischer Publizist, Wegbereiter der deutsch-polnischen Aussöhnung, Befürworter der Wiedervereinigung Deutschlands und Protagonist des Dialogs zwischen Polen und Juden – ist auch in Deutschland eine be-kannte Persönlichkeit. Dazu hat nicht nur sein politisches Engagement vor und nach der Wende von 1989 beigetragen, nicht nur seine zweimalige Amtszeit als polnischer Außenminister oder zahlreiche und freundschaftli-che Kontakte mit deutschen Politikern und Personen des öffentlichen Lebens, sondern auch seine ins Deutsche übertragenen Artikel und Bücher. Seine Lehrtätigkeit als Gastprofessor an der Ludwig-Maximilians-Universität in München, der Universität Augsburg und der Katholischen Universität Eichstätt, die ihm verliehenen Ehrendoktorwürden der Universitäten in Großbritannien und in den Vereinigten Staaten, zahlreiche Medaillen, Würdigungen und Preise – darunter als Gerechter unter den Völkern oder der Friedenspreis des Deutschen Buchhandels – machten Bartoszewski zu einem der im Ausland bekanntesten Polen der Jahrtausendwende. <br> ( <i>Vorwort der Herausgeber</i>) <br> [1]

Współczesne procesy migracji edukacyjnych na studia, ich charakter, uwarunkowania i skutki, są ściśle związane z szeregiem procesów i wydarzeń mających miejsce w Polsce od lat osiemdziesiątych XX w. Stąd też wydaje się konieczne, by nieco szerzej przedstawić tło i wieloaspektowe uwarunkowania tego procesu. (...) <br> Zasadniczym celem niniejszej ekspertyzy jest charakterystyka i ocena współczesnych migracji edukacyjnych dokonujących się „na studia”, próba określenia ich rozmiarów, wskazanie kierunków, jak również głównych przyczyn i uwarunkowań oraz niektórych konsekwencji zaistniałych i perspektywicznych z ukierunkowaniem na kontekst dalszego rozwoju społeczno-ekonomicznego w układzie przestrzennym Polski. <br> Wymaga też dookreślenia przedmiot tego opracowania. Za migracje edukacyjne będzie się uważać przemieszczenia ludności, głównie młodzieży, związane z podjęciem lub kontynuacją edukacji na poziomie studiów. W przypadku analizy przyczyn i determinant migracji dominować będzie przyczynowe spojrzenie na „edukacyjność” migracji, z kolei w opisie i analizie konsekwencji migracji szersza skutkowa perspektywa interpretacja migrantów edukacyjnych rozumianych jako osoby które dokonały/dokonują migracji i towarzyszy temu podjęcie/kontynuacja studiów. <br> Zaznaczyć należy, że zasadniczo w opisie i analizie konsekwencji migracji dominować będzie perspektywa obszarów odpływu, z uwagi na to, że skutki ekonomiczno-społeczne na obszarach z ujemnym bilansem migracji są dużo poważniejsze niż na obszarach napływu. W związku z tym prawie pominięto konsekwencje migracji generowane w ośrodkach akademickich (czyli miejscach napływu)7 oraz na obszarze położonych wokół tych ośrodków stref podmiejskich, będących zarówno obszarami odpływu, jak i napływu ludności. Pierwszy z tych wątków jest przedmiotem analiz w opublikowanej niedawno monografii Diany Rokity-Poskart (Rokita Poskart 2021), zaś o drugim traktuje częściowo opracowanie przygotowywane obecnie w ośrodku wrocławskim (Jończy, Śleszyński, Dolińska, Ptak, Rokita-Poskart, Rokitowska-Malcher 2023). <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [1]

W niniejszej pracy przedstawiono zarys 40-letniej działalności Komitetu Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN. Lata osiemdziesiąte, a zwłaszcza lata dziewięćdziesiąte XX wieku, były okresem głębokich zmian systemu politycznego i gospodarczego kraju i charakteryzowały się trudnościami funkcjonowania wszystkich podmiotów gospodarczych, w tym zwłaszcza sfery budżetowej. Z tego powodu działalność Komitetu, zwłaszcza w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, uległa znacznemu spowolnieniu. Po roku 2000 prace Komitetu ponownie nabrały dużej dynamiki, stąd w niniejszej pracy skupiono się w szczególności na okresie dwóch ostatnich dekad jego działalności, co wynikało także z dostępności odpowiednich materiałów źródłowych. W opracowaniu przedstawiono: <br> <ul> <li> przedmiot działalności Komitetu, a więc obszar gospodarki surowcami mineralnymi i geologii gospodarczej, </li> <li> miejsce Komitetu w polskiej nauce, </li> <li> składy osobowe Komitetu w kadencjach: 1999–2002, 2003–2006, 2007–2010, 2011–2015, 2016–2019, 2020–2023, </li> <li> kalendarium działalności Komitetu w latach 2000–2020, </li> <li> stanowiska i apele Komitetu przyjęte w latach 2011–2020.<br> </li> </ul> [1]

W kwietniu 2020 r. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk (KPZK PAN) przyjął stanowisko na temat architektury programów operacyjnych w Polsce w ramach europejskiej polityki spójności w latach 2021- 2027. Jest ono wynikiem dyskusji polskich środowisk naukowych i praktyków z administracji publicznej zajmujących się polityką przestrzenną i regionalną na poziomie regionalnym, krajowym i europejskim, przeprowadzonej 23 stycznia 2020 r. na posiedzeniu plenarnym KPZK PAN, z udziałem przedstawicieli DG REGIO Komisji Europejskiej, podczas którego omówiono <i>Strategic challenges of programming for regional development after 2020</i>. <br> <br>KPZK PAN zwrócił uwagę w tym stanowisku na następujące kwestie: <br>A. Korzystne doświadczenia naszego kraju w zakresie kształtowania modelu polityki spójności cieszącego się uznaniem w całej Europie. (...) <br>B. Pozytywne wyniki zdecentralizowanej interwencji UE w Polsce. (...) <br>C. Potrzeba wykorzystania w latach 2021-2027 dotychczasowej architektury interwencji, w tym regionalnych programów operacyjnych. (...) <br>D. Ryzyka i zagrożenia wynikające z prób centralizacji instrumentów rozwoju. (...) <br>E. Wskazanie obszarów zagrożonych trwałą marginalizacją i miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze. (...) <br>F. Potrzeba kontynuowania dyskusji odnośnie do sposobu interwencji w Polsce Wschodniej. (...) <br> <br>Przedstawione w prezentowanym Policy Brief przemyślenia stanowią kontynuację zapoczątkowanej w styczniu 2020 r. dyskusji o pożądanym kształcie polityki spójności w Polsce w latach 2021-2027. Dokument bierze pod uwagę istniejące, jak i antycypowane wyzwania oraz potrzebę wspierania transformacji w wymiarze przestrzennym na wszystkich poziomach zarządzania w Polsce. Jest on wkładem środowisk naukowych i praktyków polityki rozwoju do toczącej się w Polsce debaty. <br> <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> <br> <br> [1]

W ekspertyzie bazujemy na wynikach na projektu <i><b>Children Hybrid Integration: Learning Dialogue as a way of Upgrading Policies of Participation </b></i>(CHILD-UP), H2020 (GA 822400), który realizowany był w latach 2019-2022 ( <a href="https://www.child-up.eu">https://www.child-up.eu</a>). Prezentujemy w niej wybrane wyniki badań jakościowych prowadzonych z dziećmi migranckimi uczęszczającymi do polskiej szkoły. Skupiamy się w niej na takich zagadnieniach jak: <br> <br> • ocena polskiej szkoły i jej wizje w opinii dzieci migranckich; <br> • relacje dzieci z nauczycielami i rówieśnikami; <br> • postępy, osiągnięcia w nauce, aspiracje edukacyjne; <br> • napotykane trudności/konflikty i ich rozwiazywanie; <br> • przyswajanie języka polskiego, ocena własnych kompetencji; <br> • rola rodziców w kontakcie ze szkołą i pomocą w nauce; <br> • wpływ zdalnego nauczania na integrację, proces nauczania i wyniki w nauce, wsparcie i pomoc ze strony nauczycieli; <br> • tożsamość hybrydowa, relacje z krajem pochodzenia; <br> <br> Przedstawiamy również rekomendacje oraz omawiamy narzędzia badań stworzonych do naszych badań. <br> [1]

Studia zawarte w zbiorze Z polskich studiów slawistycznych w części Językoznawstwo to wytypowane i zaakceptowane przez Komitet Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk artykuły polskich lingwistów przeznaczone do wygłoszenia podczas XVII (ekstraordynaryjnego) Międzynarodowego Kongresu Slawistów w Paryżu w 2025 roku. [1]

Slawistyka obejmuje różne dyscypliny humanistyczne, nie tylko językoznawstwo, automatycznie kojarzące się z badaniami slawistycznymi, któremu tradycyjnie poświęciliśmy osobny tom naszej publikacji. Niniejsza część <i>Z polskich studiów slawistycznych</i>, zatytułowana <i>Literaturoznawstwo i kulturoznawstwo</i>, zawiera prace literaturoznawcze, kulturoznawcze i historyczne. [1]

Rozwój energetyki jądrowej w Polsce jest kluczowy dla zapewnienia długoterminowego bezpieczeństwa Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE), co przekłada się na stabilne dostawy energii elektrycznej dla przemysłu, transportu, usług i gospodarstw domowych. Bezpieczeństwo energetyczne stanowi istotny element bezpieczeństwa narodowego, obok innych jego aspektów, takich jak bezpieczeństwo terytorialne, zdrowotne, żywnościowe, wodne i cyfrowe. <br> [1]

Rekomendacje przygotowano w ramach realizacji projektu Komitetu Zdrowia Publicznego PAN pt. <br> „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” <br> [1]

Przemysł motoryzacyjny jest jednym z sektorów gospodarki, w którym można zauważyć wiele zmian związanych z wprowadzeniem nowoczesnych technologii. Technologie Przemysłu 4.0 umożliwiają wprowadzenie inteligentnych fabryk i systemów produkcyjnych, które są w stanie produkować samochody bardziej efektywnie i o wyższej jakości. Dzięki wykorzystaniu IoT, AI, robotyki, Big Data i innych technologii, producenci samochodów mogą monitorować i kontrolować cały proces produkcyjny w czasie rzeczywistym. Integracja cyfrowa pozwala na bezpośrednią komunikację między urządzeniami i systemami produkcyjnymi, co umożliwia szybszą reakcję na problemy techniczne oraz doskonalenie procesów. Sztuczna inteligencja i Big Data pozwalają na przetwarzanie dużych ilości danych produkcyjnych, które mogą być wykorzystane do analizy i optymalizacji procesów produkcyjnych, co przyczynia się do zapobiegania podejmowaniu błędnych decyzji i do poprawy jakości. Wiele procesów produkcyjnych w przemyśle motoryzacyjnym jest zrobotyzowanych, a szczególnie dotyczy to procesów montażu i transportu. Automatyzacja i robotyzacja procesów pozwala na zwiększenie wydajności, poprawę jakości i redukcję kosztów produkcji. Wprowadzenie technologii Przemysłu 4.0 do przemysłu motoryzacyjnego umożliwia producentom samochodów szybszą reakcję na zmieniające się wymagania klientów i dynamiczne rynki. Pozwala również na ciągłe doskonalenie procesów produkcyjnych oraz na zwiększenie konkurencyjności w globalnym środowisku biznesowym. Wymienione powyżej aspekty: szybki rozwój branży motoryzacyjnej (...); priorytetowość dla polskiego rządu przemysłu motoryzacyjnego (...); konieczność wdrażania nowych technologii Przemysłu 4.0, stały się przesłanką do podjęcia badań w obszarze oceny stanu zaawansowania wdrożenia technologii Przemysłu 4.0 w branży motoryzacyjnej. [...] <br> Badania, których wyniki przedstawiono w opracowanej ekspertyzie zostały wykonanew ramach prac badawczych Sekcji Cyfryzacji Produkcji Komitetu Inżynierii Produkcji Polskiej Akademii Nauk. [...]. W dokumencie opisano założenia Przemysłu 4.0, zebrano występujące w literaturze definicje odnoszące się do pojęcia Przemysł 4.0, podejścia strategiczne, trendy oraz przedstawiono model referencyjny. Wskazano również zasady, których należy przestrzegać przy wdrażaniu w przedsiębiorstwie technologii Przemysłu 4.0. Opisano i krótko scharakteryzowano wybrane technologie Przemysłu 4.0. Zwrócono szczególną uwagę na te, które są specyficzne dla przemysłu motoryzacyjnego. W ekspertyzie przeprowadzono również charakterystykę wybranych wdrożeń Przemysłu 4.0 w przedsiębiorstwach poza granicami Polski. [...]. Na podstawie przeprowadzonych badań i otrzymanych wyników przedstawiono potencjalne możliwości rozwoju przemysłu motoryzacyjnego w obszarze wdrożenia nowoczesnych technologii z zakresu Przemysłu 4.0. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [1]

Przedstawione opracowanie zawiera opinię Komitetu Nauk Demograficznych Polskiej Akademii Nauk (KND PAN) dotyczącą pandemii COVID-19 w Polsce. Zostało ono przygotowane pod redakcją prof. Ireneusza Kuropki na podstawie opracowań członków KND PAN: profesorów Agnieszki Rossy, Wiktorii Wróblewskiej, Ireneusza Kuropki, Przemysława Śleszyńskiego i Bogdana Wojtyniaka. Pełne teksty poszczególnych autorów są dostępne na stronie internetowej KND PAN. <br> Celem opracowania jest ocena wybranych demograficznych skutków pandemii spowodowanej wirusem SARS-CoV-2 w Polsce. Główna uwaga skupia się na wpływie pandemii na stan zdrowia i potencjał ludnościowy kraju, charakteryzowany głównie poprzez zmiany liczby ludności i jej struktury według płci i wieku. Opracowanie składa się z 7 powiązanych ze sobą punktów. W pierwszym omówiono zmiany umieralności w Polsce przed 2020 r., wskazując na ich niekorzystny przebieg w okresie bezpośrednio poprzedzającym pandemię. W kolejnych punktach przedstawiono kwestie definicyjne związane z pojęciem „osoby chorej na COVID-19” i jakością danych do oceny zapadalności na tę chorobę. Wskazano na zróżnicowane sposoby gromadzenia danych w tym zakresie w różnych krajach. Następnie omówiono liczbę zgonów i ich natężenie w Polsce w 2020 r. oraz pokazano ich wpływ na przeciętne dalsze trwanie życia noworodka (parametr e0 z tablic trwania życia). W analizach uwzględniono podstawowe cechy populacji tj. płeć, wiek i miejsce zamieszkania osób zmarłych. Pokazano także sytuację w Polsce na tle sytuacji w wybranych krajach. Opracowanie zamykają wyniki symulacji pokazujące wpływ pandemii na liczebność wybranych grup ludności. <br> Do przygotowania opracowania wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego, Ministerstwa Zdrowia, Eurostatu oraz Oxford University Nuffield Department of Primary Care Health Sciences, Centre for Evidence-Based Medicine. <br> ( <i>Wprowadzenie</i>) <br> [1]

Przedstawiona Państwu monografia powstała we współpracy Wschodnioeuropejskiej Akademii Nauk Stosowanych w Białymstoku z Polską Akademią Nauk, ma na celu prezentację roli pomocy publicznej w rozwoju gospodarki regionu ze szczególnym uwzględnieniem województwa podlaskiego. Podstawowym materiałem źródłowym wykorzystywanym na potrzeby opracowania były dane zgromadzone w Systemie Udostępniania Danych o Pomocy Publicznej (SUDOP). Baza SUDOP gromadzi informacje umożliwiające monitorowanie wsparcia udzielanego przedsiębiorcom w Polsce. Stanowi ona wiarygodne źródło pozwalające na syntetyczne spojrzenie ex post na rolę pomocy publicznej w rozwoju gospodarczym regionu i kraju. Dane pozyskane z bazy SUDOP umożliwiały rzetelne analizy w obrębie obszarów zainteresowań Autorów niniejszego opracowania <br> [1]

Przedkładana do rąk Czytelnika monografia jest zaktualizowaną i znacznie rozsze-rzoną wersją opracowania autora pt. Polska średnich miast. Założenia i koncepcja deglomeracji w Polsce, które ukazało się nakładem Klubu Jagiellońskiego w 2018 r. [Śleszyński 2018a]. W komentarzu redakcyjnym stwierdza się, że celem pracy było przede wszystkim rzetelne przedstawienie podstawowych założeń rozwoju zrównowa-żonego terytorialnie, prezentacja wielowymiarowej diagnozy stanu rozwoju poszcze-gólnych regionów Polski i wskazanie kryteriów, które powinny stanowić punkt wyjścia do społecznej debaty o polityce regionalnej. Należy podkreślić, że stanowi on jednak raport otwarcia, a nie zamknięcia tematu. Kolejnym etapem prac będzie identyfikacja kluczowych wskaźników rozwoju i stworzenie rankingu rozwojowego miast, który po-może odpowiedzieć na pytanie, jakie miasta należy wesprzeć i jakimi metodami. Mamy nadzieję, że nasza inicjatywa ożywi także merytoryczną debatę poprzedzającą listopa-dowe wybory samorządowe. Stwórzmy masę krytyczną, która pozwoli przebić się z prze-słaniem, że Polska to nie tylko Warszawa. Tak jak sercem polskiej gospodarki są nie tylko duże firmy, ale także małe i średnie przedsiębiorstwa, tak samo sercem Rzeczpos-politej powinny być nie tylko metropolie, ale i małe oraz średnie miasta. Postulaty te są wciąż aktualne, a od momentu wydania w Polsce i na świecie zaszły olbrzymie zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze, które każą na nowo redefiniować rozwój regionalny i lokalny. Kluczowe wyzwanie i pytanie z tym związane, to jak organizować przestrzeń życia człowieka w warunkach rosnących kryzysów i niepewności. <br> [1]

Pandemia COVID-19 spowodowała istotne zmiany w organizacji życia społecznego, zawodowego i prywatnego. Sytuacja zagrożenia zdrowia wymusiła potrzebę szybkiego dostosowania się przedsiębiorstw sektora publicznego i prywatnego do nowych warunków i obostrzeń związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstw. Zjawisko pandemii można określić jako typową sytuację kryzysową charakteryzującą się dużym poziomem niepewności, dużą dynamiką zmian. Restrykcje rządowe, mające na celu powstrzymanie pandemii, wymusiły reakcje przedsiębiorstw, które stanęły w obliczu problemów wywołanych skutkami lock-downów, obostrzeń rządowych i reakcji rynku. Ogólnie wymuszona sytuacją kryzysową reakcja przedsiębiorstw spowodowała liczne problemy techniczne, organizacyjne i finansowe. Stworzenie nowego, bezpiecznego środowiska pracy było wyzwaniem dla wielu przedsiębiorstw. (...) <br>Ta wyjątkowa sytuacja wywołana pandemią stanowiła przesłankę do analizy sytuacji przedsiębiorstw przemysłowych funkcjonujących w kryzysowych warunkach. W ostatnim kwartale 2020 roku podjęto decyzję o opracowaniu ekspertyzy w ramach prac badawczych Sekcji Inżynierii Innowacji, Jakości i Bezpieczeństwa Pracy Komitetu Inżynierii Produkcji PAN. Przeprowadzono badania ankietowe ukierunkowane na identyfikację wymuszonych pandemią zmian techniczno-organizacyjnych. <br>(z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [1]

Niniejszy tekst nawiązuje oraz stanowi kontynuację wcześniejszych ekspertyz Komitetu Inżynierii Produkcji PAN, pt. „Stan i perspektywy badań naukowych w obszarze inżynierii produkcji w Polsce”, Warszawa 2010 oraz „Istota inżynierii produkcji”, Warszawa, czerwiec 2012. Okres jaki minął od ukazania się tych publikacji charakteryzował się nie tylko dynamicznym rozwojem inżynierii produkcji w wielu uczelniach w Polsce (nie tylko w Politechnikach!), związanym z nią kierunkiem studiów zarządzanie i inżynieria produkcji lecz również z ogromnymi zmianami w systemie organizacji i zarządzania nauką oraz szkolnictwem wyższym. <br>Zakres ekspertyzy obejmuje identyfikację i charakterystykę przedmiotu zainteresowań inżynierii produkcji, jej specyfikę na tle dyscyplin inżynieria mechaniczna oraz nauki o zarządzaniu i jakości. W ekspertyzie zagadnienia związane z kształceniem w zakresie inżynierii produkcji (na kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji) zostały omówione jedynie w stopniu koniecznym do ukazania dorobku oraz potencjału środowiska inżynierii produkcji w latach 2010-2022. <br>Ekspertyza obejmuje zasadniczo lata 2010-2018, a więc okres w którym inżynieria produkcji stanowiła samodzielną i odrębną dyscyplinę naukową. Niektóre przejawy aktywności środowiska naukowego inżynierii produkcji wykraczają poza ten okres i obejmują lata 2018-2022. Dotyczy to zwłaszcza działalności publikacyjnej i cyklicznie organizowanych konferencji. Ekspertyza adresowana jest do środowiska naukowców i nauczycieli akademickich uprawiających bądź zainteresowanych dyscypliną inżynieria produkcji, w tym do reprezentantów makro dyscypliny inżynieria mechaniczna. <br>( <i>Przedmiot, cel i zakres ekspertyzy)</i> <br> [1]

Bohdan Osadczuk (1920-2011) był jednym z najbardziej znaczących pionierów polsko-ukraińskiego zbliżenia XX wieku – stulecia nie tylko dwóch wojen światowych, lecz także konfliktów nawet bliskich sobie narodów Europy Środkowo-Wschodniej, wśród których znaleźli się Polacy i Ukraińcy, dążący do budowy własnych państw narodowych. Konflikt polsko-ukraiński pozostawał niejako w cieniu konfliktów między Polską i Rosją czy też Polską i Niemcami w ubiegłym wieku, choć zwłaszcza w okresie II wojny światowej był ściśle związany z okupacyjną polityką niemiecką i sowiecką. Na czas życia Bohdana Osadczuka przypadają również dwa najbardziej tragiczne rozdziały w relacjach polsko- -ukraińskich w XX wieku: tzw. rzezi wołyńskiej (której kulminacja nastąpiła latem 1943 r.) oraz akcji „Wisła” (1947–1950), których traumy do dziś kładą się cieniem na stosunkach między Polską i Ukrainą.<br><br>Ze wstępu wydawców serii „Polska-Ukraina-Niemcy. Trójkąt dialogu”<br> [1]

<ul> <li> </li> </ul> [1]

Number in brackets is a number of all objects which metadata description contains given attribute value.

Warszawa <br> [58]

<p> Warszawa </p> [44]

Warszawa [16]

<p> Warsaw </p> [6]

<p> Rozwój nauki, w tym nauk ekonomicznych, zależy w dużym stopniu od uwarunkowań tworzonych zarówno wewnątrz nauki, jak i na zewnątrz, zwłaszcza w jej otoczeniu instytucjonalnym. W tym rozdziale omówione zostały skutki podziałów formalnych stosowanych w nauce światowej i w polskiej nauce. Przedstawiono negatywne skutki tych podziałów dla rozwoju nauki, w tym badań interdyscyplinarnych. Krytycznej ocenie poddano systemowo-instytucjonalne i finansowe uwarunkowania badań ekonomicznych w Polsce i zagrożenia, jakie niesie dla nauki ekspansja zjawiska postprawdy. </p> [1]
Ranking by number of viewed objects: Attribute:

No data to display

Number in brackets is a sum of all reads of objects which metadata description contains given attribute value.

Ponad ćwierć wieku istnienia Internetu w Polsce znacząco wpłynęło na komunikację i język w wielu wymiarach. Stanowi to obszar zainteresowania naukowego przedstawicieli różnych dyscyplin starających się opisać, jak Internet zmienił zwyczaje w zakresie porozumiewania się oraz samą polszczyznę. Niniejsza monografia została poświęcona analizie różnorodnych zjawisk z tego zakresu w wymiarze interdyscyplinarnym. I tak – znalazły się artykuły opisujące wpływ nowych mediów na strukturę języka i na komunikację językową czy dyskurs społeczny (B. Skowronek, I. Loewe, M. Juza). Czytelnik znajdzie też teksty ukazujące sposoby uwewnętrzniania się emocji w Sieci oraz możliwości ich badania (M. Modzelewska i K. Węglarska, J. Mazurczak, M. Troszyński). Autorzy kolejnych artykułów (M. Filiciak, M. Herma) przedstawili wpływ mechanizmów filtrujących na komunikowanie się w Internecie oraz ukazali potencjał tkwiący w algorytmach służących do tworzenia przekładów. Dalsza grupa tekstów dotyczy funkcjonowania normy językowej w dobie cyfryzacji, stosunku Polaków do języka ojczystego oraz zagadnień związanych ze społecznościowymi formami wytwarzania, agregowania i upowszechniania wiedzy (K. Kłosińska, R. Zimny, E. Bendyk, P. Zbróg, A. Hącia). W kolejnej części tomu Czytelnik znajdzie artykuł ukazujący kod młodości – „młodomowę” (A. Wileczek) – oraz teksty odnoszące się do ludycznego wymiaru używania języka, obecnego w memach i grach komputerowych (P. Kubiński, I. Burkacka, B. Chaciński). Następnie omówione są perspektywy, które otwiera przed badaniem języka humanistyka cyfrowa (A. Pawłowski, W. Gruszczyński, M. Łaziński, A. Blikle i W. Staniszkis). Kolejna grupa tekstów dotyczy relacji między oralnością a piśmiennością we współczesnej komunikacji oraz kwestii związanych z hipertekstualnością i hipermedialnością (J. Warchala, R.W. Kluszczyński). Ostatni artykuł wskazuje na główne tendencje w sposobie komunikowania pomiędzy urzędem a obywatelem, spowodowane powstaniem e-administracji (J. Kowalczyk). <br>Autorzy tekstów zebranych w tomie podjęli się więc opisu różnorodnych zagadnień związanych z komunikowaniem w Sieci, przeanalizowali między innymi wpływ Internetu na język ogólny i specjalistyczny, omówili nowe zwyczaje komunikacyjne Polaków, wskazali na zwiększanie się roli aplikacji elektronicznych w kształtowaniu różnych gatunków wypowiedzi, także cyfrowych, oraz w procesie translacji. Opisali też sposoby postrzegania języka polskiego przez internautów oraz deklarowane postawy użytkowników wobec niego na podstawie obserwacji źródeł elektronicznych. Przybliżyli problemy cyfrowych zagrożeń, takich jak hejt, mowa nienawiści, stalking, oraz przedstawili programy do ich eliminowania, wykorzystujące analizy językowe. Omówili również kwestie dygitalizowania tekstów spoza Internetu, stanowiących źródła współczesnej wiedzy społecznej, a także cyfrowych korpusów oraz słowników. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> [29015]

Zmiany klimatyczne są jednym z najpoważniejszych czynników środowiskowych. Wpływają one bezpośrednio i pośrednio na funkcjonowanie eko-systemów oraz na możliwości prowadzenia różnego rodzaju działalności gospodarczej. <br> Siła oddziaływania zmian klimatu na człowieka jest bardzo duża. Koncentracja gazów cieplarnianych w atmosferze rośnie, a skutki tego procesu są już dostrzegalne gołym okiem. Niestety zmiany te, w przeważającej mierze, mają niekorzystny charakter. Jednocześnie zauważa się dużą bezwładność procesów klimatycznych, co oznacza, że nawet przy zahamowaniu wzrostu koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze temperatura Ziemi będzie nadal rosła. Biorąc pod uwagę trudności, z jakimi cywilizacja ludzka podejmuje działania zaradcze, można stwierdzić, że zmiany klimatyczne to jeden z największych i najsilniejszych megatrendów współczesnego świata. Z tego powodu w analizach przyszłości uwarunkowania klimatyczne powinny być uwzględniane jako jeden z ważniejszych czynników, który powoli, lecz stale zmienia warunki życia ludzi na Ziemi. <br> Powyższe powody stały się przesłanką do napisania tej monografii. Uważamy za konieczne pokazanie wpływu zmian klimatycznych na jakość życia człowieka, nie tylko w aspekcie środowiskowym, ale również gospodarczym. Wzrostowi temperatury towarzyszy szereg zjawisk, które generują koszty i straty. Ich wielkość nie jest możliwa do oszacowania w pełni, ale nakreślenie głównych problemów pokazuje, z jak dużym wyzwaniem ludzkość będzie musiała się zmierzyć już w niedalekiej przyszłości. Pierwsze skutki zmian klimatycznych już są odczuwalne. W perspektywie 20–30 lat najprawdopodobniej będą one już silnie oddziaływać na nasze otoczenie. <br> Niniejszą książkę podzieliliśmy na dwie części. W pierwszej z nich zostały opisane przyrodnicze aspekty zmian klimatycznych. Poprosiliśmy różnych autorów, specjalistów w danym zakresie, aby pokazali nam czym jest klimat i jaki wpływ mają zmiany klimatyczne na przyrodę. W drugiej części zamieściliśmy teksty pokazujące wpływ zmian klimatycznych na człowieka i jego działalność. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [25313]

<p> Oddawana do rąk Czytelnika książka pt. <i>Ewolucja nauk ekonomicznych. Jedność a różnorodność, relacje do innych nauk, problemy klasyfikacyjne</i> jest próbą przedstawienia stanu refleksji przedstawicieli szeroko rozumianego środowiska naukowców reprezentujących nauki ekonomiczne jako integralną dziedzinę wiedzy składającą się w trakcie przygotowania tego tekstu z czterech dyscyplin – ekonomii, finansów, nauk o zarządzaniu i towaroznawstwa, nad tożsamością tejże dziedziny. Z punktu widzenia prowadzonych tutaj rozważań, zmiany w klasyfikacji dyscyplin dokonane we wrześniu 2018 roku nie mają większego znaczenia. Można przyjąć, że obecna dyscyplina ekonomia i finanse to suma dwóch wcześniej występujących dyscyplin, czyli ekonomii i finansów. Z kolei obecna dyscyplina nauki o zarządzaniu i jakości to wynik połączenia dwóch wcześniej występujących dyscyplin, a mianowicie nauki o zarządzaniu i towaroznawstwa (w części). </p> <p> Podejmowane tutaj rozważania są efektem wieloletniej dyskusji prowadzonej w środowisku przedstawicieli nauk ekonomicznych, zwłaszcza członków Komitetu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk i Rady Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. (ze <i>Wstępu</i>) </p> [24607]

Finanse osobiste nazywane zamiennie finansami gospodarstw domowych stają się jedną z najdynamiczniej rozwijających się subdyscyplin finansów prywatnych wyróżnionych z punktu widzenia podmiotowego jeszcze do niedawna zapomniane i analizowane poza głównym nurtem ekonomii i finansów. O wzroście ich roli świadczy liczba badań, publikacji artykułowych i książkowych (w tym nagradzanych przez Komitet Nauk o Finansach PAN w ramach konkursu na wybitne publikacje z zakresu finansów), poradników, publikacji popularyzatorskich, a także rozpraw doktorskich i habilitacyjnych. Ekonomia czerpiąca swoją nazwę od określania efektywnych zasad funkcjonowania gospodarstwa domowego zaczyna i kończy się w gospodarstwie domowym (...), co oznacza, że decyzje podejmowane na różnych poziomach sektora publicznego i sektora przedsiębiorstw prędzej czy później znajdują swoje odzwierciedlenie w finansach osobistych, a także, że decyzje podejmowane w gospodarstwach domowych będą miały swój skutek w skali całej gospodarki. Wcześniej środowisko niskich stóp procentowych, a obecnie rosnące stopy procentowe, rosnąca inflacja, boom na rynku nieruchomości, ryzyko dalszego wzrostu stóp procentowych dla kredytobiorców, silny napływ regulacji konsumenckich mający swoje źródło w dyrektywach europejskich, innowacje finansowe i technologiczne, w tym powstanie nowego segmentu usług finansowych FinTech wykorzystującego technologie w finansach, koronakryzys 2020+, a także inwazja Rosji na Ukrainę to zjawiska, które silnie wpływają obecnie i będą wpływały w najbliższej przyszłości na finanse osobiste. (...) <br>Książka jest adresowana do studentów i pracowników naukowych uczelni i wydziałów ekonomicznych, którzy chcą zgłębić swoją wiedzę z obszaru finansów osobistych. Może być również doskonałym źródłem aktualnych informacji dla instytucji finansowych obsługujących gospodarstwa domowe, a także dla samych gospodarstw domowych podnoszących swoje kompetencje finansowe w zakresie zarządzania finansami osobistymi. <br> <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [22910]

Problematyka ochrony zdrowia zajmuje wiele miejsca w teorii i praktyce chyba wszystkich krajów świata. Wynika to z faktu, że człowiek jest obecny we wszystkich tzw. obszarach życia społeczno-gospodarczego jako obywatel – w polityce, konsument i producent – w gospodarce, twórca i reproduktor, podmiot i przedmiot oddziaływań i wpływów etc. <br>Stąd jego kondycja fizyczna i psychiczna, formowana w istotnej mierze przez instytucje medyczne, stanowi przedmiot zainteresowania, oddziaływania i wpływu sze-regu instytucji i firm, służących i korzystających z roli człowieka czy jednostki w funk-cjonowaniu państwa. W każdej teorii kapitału ludzkiego zdrowie człowieka stanowi jego istotny element i czynnik sukcesu ekonomicznego. A zatem, to zdrowie jest produktem, który, choć formowany jest w rodzinie, społeczeństwie, szkole, stanowi główny produkt ochrony zdrowia. Zwłaszcza w sytuacji deficytów zdrowotnych. Pro-dukt ten niezmiernie heterogeniczny i skomplikowany realizowany jest w różnych warunkach, formach, przy różnych kosztach i efektach. Jednak mówienie o produkcie w kontekście usług zdrowotnych budzi sprzeciw wielu środowisk i instytucji, włącznie z autorami niniejszej publikacji. <br> <br>(Z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [14673]

<p> Prezentowana książka jest zbiorem wybranych opinii uczestników wieloletniego cyklu seminariów organizowanych od 2013 r. przez Komitet Prognoz przy Prezydium PAN pod wspólnym tytułem: „Czy Świat należy urządzić inaczej”. Autorzy kolejnych publikacji byli uczestnikami tych spotkań, choć grono prezenterów i dyskutantów stanowiła znacznie większa liczba osób. Wszystkim im książka wiele zawdzięcza. </p> <p> Autorzy poszczególnych rozdziałów reprezentują rozległy krąg naukowców wielu specjalności. Są nimi przedstawiciele rozmaitych dyscyplin akademickich, bliskie są im różne teorie i sposoby obserwacji świata. Ową różnorodność uważamy za walor całego Komitetu Prognoz PAN, realizowanych w nim programów i jednego z nich, którego owocem jest właśnie ten zbiór tekstów. Komitet wielką wagę przywiązywał i przywiązuje nadal do tworzenia szerokiego spektrum i wszechstronnego charakteryzowania rzeczywistych warunków życia człowieka na naszej planecie. </p> <p> Wydany tom nie pełni roli syntezy wieloletniego cyklu prac. Nie jest również reprezentacją całego zbioru napisanych i wygłoszonych tekstów. Te publikowane uważamy je za istotne i dlatego, a nie z powodu poszukiwanej kompletności, znajdują się one razem. Ich treść łączy wiedzę i wyobraźnię autorów, do takich cech odwołują się też u czytelników. Można powiedzieć, że wybór publikacji jest próbą rekonesansu dokonanego z założeniem, że jego obszar jest rozległy, a jego granice nie zamknięte. </p> [13579]

Niniejsza monografia stanowi próbę poszukiwania odpowiedzi na pytania o znaczenie i rolę finansów publicznych w rzeczywistości postpandemicznej, o nowy paradygmat finansów publicznych, o funkcjonowanie finansów publicznych w warunkach czynników niefinansowych i wpływie tych czynników na finanse publiczne. W poszczególnych rozdziałach Autorzy kolejno prezentują kwestie związane z: instytucjonalnym podejściem do finansów publicznych, rosnącą debudżetyzacją, zmianami wysokości i kierunków wydatków publicznych, rosnącym zadłużeniem oraz problemami jawności i przejrzystości gospodarowania środkami publicznymi pojawiające się po 2019 r., skutkami jakie niosą dla finansów publicznych zmiany demograficzne, dyplomacją gospodarczą i jej znaczeniem w finansach publicznych, ograniczeniami systemu kontroli i audytu finansów publicznych oraz możliwościami ich wyeliminowania w celu poprawy skuteczności. <br> <br>(Ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [12569]

W dobie kryzysu humanistyki uprawnione wydają się wszelkie – jak je nazywa Anthony Giddens – niepokoje tożsamościowe. Humanista coraz częściej znajduje się w sytuacji, w której musi wyjaśniać kim jest i czym się zajmuje. <br>W ramach europejskich uniwersytetów, które zaczynają przyswajać w swoje struktury korporacyjne modele organizacyjne, humaniści czują się w obowiązku uzasadniać własne racje bytu. Zebrane tu artykuły, będące pokłosiem Międzynarodowej Konferencji pt. „Bułgarystyka – jej dawny, współczesny i przyszły wymiar. Biografie, kręgi, instytucje”, która odbyła się w listopadzie 2019 roku na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, nie omawiają bezpośrednio wskazanego problemu identyfikacji. Próbują jednak zaprezentować różnorodne metodologie i tematy, które odnoszą się do wyżej wspomnianej kwestii, pokazując interesujący i unikatowy punkt widzenia współczesnej bułgarystyki, broniąc przy tym jej pola badawczego. <br>Składające się na niniejszy tom studia poświęcone są m.in. kontaktom polsko-bułgarskim, problemom nauczania języka bułgarskiego jako obcego, przekładoznawstwu, zagadnieniom językoznawczym czy tematyce pozostającej na styku teorii i historii literatury. Odpowiadają one na dwa fundamentalne dla tej specjalistycznej dziedziny wiedzy slawistycznej pytania: jakie są tradycje bułgarystyki i jakie są horyzonty jej przyszłego rozwoju. Mamy nadzieję, że te odpowiedzi okażą się inspirujące i wspierające w sytuacjach, w których będziemy musieli stawić czoło wyzwaniom współczesności. <br> <br>(z <i>Od Redakcji</i>) <br> <br> [11008]

Komunikacja medyczna jest interdyscyplinarną dziedziną wiedzy i złożonym zestawem umiejętności praktycznych. Ze względu na specyfikę tej tematyki zagadnienia związane z porozumieniem się z pacjentami są w niniejszej książce przedstawione z perspektywy kilku dyscyplin naukowych. Autorzy zebranych w tomie prac omawiają wybrane językowe i prawne aspekty komunikacji medycznej (m.in. sposoby nazywania i opisywania tej dziedziny w dotychczasowych publikacjach, problemy natury prawnej związane z informowaniem pacjenta o ryzyku), praktyczne zagadnienia codziennych rozmów lekarzy z pacjentami (m.in. w obliczu konieczności uzyskania świadomej zgody pacjenta), a także dzielą się uwagami dydaktycznymi dotyczącymi nauczania komunikacji na uczelniach medycznych. Umiejętność komunikowania się z pacjentem wymaga od personelu medycznego wykorzystania wiedzy i umiejętności z wielu dziedzin – medycyny, socjologii, psychologii, prawa, etyki, językoznawstwa. W każdym zdaniu (a nawet słowie) wypowiadanym przez lekarza, w każdej jego reakcji na to, co i jak mówi pacjent (także w zachowaniu, mimice, spojrzeniu i postawie ciała), przejawia się kompetencja komunikacyjna, która stanowi przedmiot refleksji coraz szerszego grona polskich akademików. Warto, aby tak postrzegane pole działania, wspierane przez przedstawicieli różnych dyscyplin i środowisk, rozwijało się i coraz mocniej zakorzeniało w programach kształcenia na kierunkach medycznych. (Ze <i>Wstępu</i>) <br> [10468]

Przygotowując zarys tej książki chcieliśmy uzyskać odpowiedzi na szereg pytań związanych z funkcjonowaniem państwa w warunkach silnego oddziaływania otoczenia zewnętrznego. W praktyce skupiliśmy się na uwarunkowaniach globalnych. <br> W toku dyskusji zwróciliśmy uwagę na kilka problemów. Pierwszym z nich jest odmienność postrzegania i definiowania globalizacji, co wciąż, pomimo licznej literatury, prowadzi do nieporozumień i błędnych interpretacji. Postanowiliśmy pokazać, że postrzeganie to jest znacząco bardziej odmienne, niż nam się wydaje, gdy uwzględnimy pozaeuropocentryczny punkt widzenia. <br> Ponadto zauważyliśmy, że proces zmian jest często utożsamiany z globalizacją. Nie ulega wątpliwości, że współcześnie globalizacja jest główną i podstawową siłą napędową przemian, jednakże oprócz niej oddziałują również inne siły, których obecność jest zauważalna już we wcześniejszych okresach historycznych. Można wręcz powiedzieć, że zmiana jest procesem trwałym, towarzyszącym ludzkości od zarania dziejów. <br> Dopiero na tym tle można prowadzić rozważania na temat kondycji państwa we współczesnym świecie. W praktyce ograniczyliśmy bezpośrednie odniesienia do Polski na rzecz bardziej ogólnych, uniwersalnych analiz, które da się odnieść zarówno do naszego kraju, jak i innych podmiotów, w tym pozaeuropejskich. Bezpośrednie rozważania na temat przyszłości Polski planujemy w kolejnych pracach Komitetu Prognoz. Z tego powodu zdecydowaliśmy się nadać tej książce bardziej uniwersalny tytuł, uwypuklając znaczenie zmiany, która w naszej opinii powinna być napędzana różnymi czynnikami, w tym globalizacją. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [9359]

„Biotechnologia 2020. O co najczęściej pytamy?” wychodzi naprzeciw oczekiwaniom społecznym. Wydanie książki zbiega się z dwoma kluczowymi wydarzeniami na świecie w roku 2020, ściśle związanymi z biotechnologią. Pierwsze to bezsprzecznie wybuch pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Świat wiąże ogromne nadzieje z nową skuteczną szczepionką, co jest niezwykle ważnym globalnym wyzwaniem dla współczesnej biotechnologii. Drugie wydarzenie to przyznanie Nagrody Nobla za odkrycie metody edycji genomu CRISPR/Cas9. Zdaniem wielu ekspertów biotechnologia stała się w XXI wieku jedną z trzech – obok informatyki i telekomunikacji – najważniejszych dziedzin gospodarki światowej, która wpływa na jakość naszego codziennego życia. <br>Czytelnicy odnajdą wiele ciekawych zagadnień z zakresu biotechnologii mikroorganizmów, środowiska, roślin i zwierząt, wykorzystania komórek macierzystych czy stosowania szczepionek. Zostały również przedstawione regulacje prawne w biotechnologii, zagadnienia związane z patentowaniem, stosunek społeczeństwa do biotechnologii. Dokonano podsumowania dotychczasowych osiągnięć polskiej biotechnologii w wielu obszarach, m.in. medycyny, środowiska czy rolnictwa oraz tego, jak wypadamy na tle świata. <br>Autorzy wzbogacili książkę o rozdziały dotyczące przełomowych badań i rozwoju nowoczesnych, innowacyjnych technologii i technik, m.in. edycji genomu CRISPR/Cas9, zawarto też aktualne informacje na temat pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Sporo miejsca poświęcono aspektom związanym z bezpieczeństwem genetycznie modyfi kowanych organizmów (GMO) czy mikroorganizmów (GMM). Zwrócono uwagę na potencjalne zagrożenia, jakie mogą spowodować nieumiejętnie stosowane narzędzia biotechnologiczne. Podsumowując, z zadowoleniem należy przyjąć kolejne wydanie publikacji „Biotechnologia 2020. O co najczęściej pytamy?”, która rzeczywiście dostarcza czytelnikom nowej i pożytecznej wiedzy. <br> <i>Z recenzji prof. dr. hab. Jarosława Olava Horbańczuka</i> <br> [9040]

Prezentowana monografia stanowi kompendium wiedzy o planowaniu przestrzennym na poziomie gminy. Ma na celu nie tylko wskazanie na teoretyczne i aplikacyjne aspekty planowania przestrzennego na szczeblu lokalnym, ale co istotne, przede wszystkim na powiązanie teorii z praktyką planistyczną, inaczej mówiąc na „wykorzystaniu teorii w praktyce”. <br>Książka składa się z dwóch części. Pierwsza traktuje o teoretycznych podstawach gospodarki przestrzennej oraz planowania przestrzennego i stanowi wprowadzenie do części drugiej – aplikacyjnej. W pierwszej części wyjaśniono podstawowe pojęcia wykorzystywane w gospodarce przestrzennej i planowaniu przestrzennym, omówiono genezę i ewolucję planowania przestrzennego oraz jego podmiot i uczestników, jak również takie wartości planowania przestrzennego, jak ład przestrzenny i rozwój zrównoważony oraz podsumowano zasady, jakimi powinno się kierować planując zagospodarowanie przestrzeni. <br>W sferze aplikacyjnej skupiono się na retrospektywnym omówieniu standardów urbanistycznych mających zastosowanie w planowaniu przestrzennym – historię, czasy współczesne i perspektywy ich stosowania. Następnie szczegółowo omówiono trzy dokumenty planistyczne opracowywane w gminie. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego potraktowano jako etap wyjściowy procesu planowania przestrzennego. Szczególną uwagę skupiono na jej części analitycznej – analizie uwarunkowań zagospodarowania terenu, a w szczególności na metodach opracowania bilansu terenów przeznaczonych pod zabudowę. Omawiając miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego szczegółowo przedstawiono warsztat planistyczny w zakresie sporządzania rysunku planu oraz redakcji części tekstowej – uchwały. Wiele kontrowersji w praktyce planistycznej wzbudza interpretacja przepisów stosowanych przy analizie urbanistycznej na potrzeby wydawania decyzji o warunkach zabudowy i za-gospodarowania przestrzennego. Wobec powyższego część publikacji omawia dylema-ty opracowania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego w świetle orzecznictwa sądowego. Treść monografii stanowi ramy teoretyczne i warsztatowe dla prac planistycznych prowadzonych na poziomie lokalnym. W sposób kompleksowy przedstawia zarys podejmowanej problematyki. Kwestie środowiskowe i partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym nie są przedmiotem rozważań w tej pracy, kwestie finansowe – tylko częściowo przy omawianiu zasad planowania przestrzennego. Skupiono się głównie na kwestiach teoretycznych i warsztatowych planowania przestrzennego oraz ich krytycznej analizie. Adresatami pracy mogą być nie tylko urbaniści i planiści (praktycy) oraz badacze (teoretycy), ale również pracownicy samorządowi i odbiorcy opracowań planistycznych – mieszkańcy gminy. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [8015]

Articles published in this volume are inspired by the series of conferences organised by Space Sciences Committee of the Polish Academy of Sciences Gdansk Branch in cooperation with BSSC – <a href="https://www.bssc.pl/">Baltic Sea & Space Cluster</a>. <br> [7480]

Przekształcenia struktur osadniczych i społeczno‑gospodarczych, jakie mają miejsce w wyniku suburbanizacji, zachodzą w najbliższym otoczeniu miast i są wynikiem ich ekonomicznego odziaływania. Dotyczy to szczególnie miast dużych, w tym stolic regionów. Przy tym suburbanizacja w literaturze często traktowana jest jako zjawisko nieuchronne, tj. kolejna faza rozwoju w szerszym procesie urbanizacji. Jednak pomimo bardzo dużej już liczby badań, objaśnienie wielu cech procesu suburbanizacji jest wciąż trudne. Tymczasem procesy te powodują istotne problemy o znaczeniu lokalnym i regionalnym, a ich łączna suma wpływa znacząco na rozwój całego kraju. Suburbanizacja między innymi przyczynia się do powstawania chaosu przestrzennego oraz generuje wysokie koszty ekonomiczne (np. związane z transportem, infrastrukturą komunalną), straty społeczne (np. zdrowotne, utrata tożsamości lokalnej) i środowiskowe (związane z nieodwracalnym przekształceniem przestrzeni, czy zanieczyszczeniem środowiska, w tym szczególnie niską emisją). Suburbanizacja to jednak także potencjalna szansa, nie zawsze dostrzegana i wykorzystywana, na współpracę w zakresie ponadlokalnego podejścia do polityki rozwoju.W monografii omówiono rolę procesu suburbanizacji w kształtowaniu otoczenia miast w Polsce, ukazano dotychczasowe kierunki zmian, a także główne tendencje badawcze. Jak wspomniano, suburbanizacja jest względnie dobrze rozpoznana w polskiej literaturze naukowej – zwłaszcza pod względem społeczno‑demograficznym, funkcjonalno‑gospodarczym i morfologiczno‑urbanistycznym, jednak wciąż zbyt mało jest propozycji prowadzenia kompleksowych i syntetycznych badań, obejmujących szersze spektrum zagadnień, w tym poszukiwania relacji pomiędzy różnymi grupami czynników i procesów. <br> (Z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [6690]

<p> "Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” realizuje projekt badawczy pt. „Zagrożenia globalne barierami rozwoju” we współpracy z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego, pod patronatem Prezydenta RP. Potrzeba podjęcia takiego projektu wynika z przesłanek, jakie zrodziły się przy pracach nad studium, którego zwieńczeniem był Raport „Polska 2050”. W trakcie opracowywania tego Raportu okazało się, że w warunkach globalizacji oraz rewolucji informacyjnej analiza dotycząca możliwości rozwojowych poszczególnych państw, a także sektorów, musi w znacznym stopniu uwzględniać szeroki kontekst międzynarodowy. </p> <p> W wielu przypadkach, w odniesieniu do państw małych i średniej wielkości, zwłaszcza słabiej rozwiniętych, jest to absolutnie niezbędne. Wnioski te skłoniły Komitet do kolejnego kroku w tych badaniach i podjęcia tematu zagrożeń globalnych. Przystępując do jego realizacji przyjęliśmy założenie, że zagrożenia globalne będą w przemożnym stopniu determinowały rozwój świata w najbliższych dekadach. Mają współcześnie specyficzny charakter w przeciwieństwie do przeszłości, występują bowiem z większą intensywnością, stały się powszechne w skali całego globu, mają silne skłonności do kumulacji, a ponadto charakteryzują się dużą wizualnością wskutek rewolucji informacyjnej. </p> <p> Jednym z tych zagrożeń, bardzo ważnym, są zagrożenia jakości życia. Mają one wiele wymiarów, wśród których na kilka należy zwrócić uwagę. Podstawowy wiąże się z olbrzymim przyspieszeniem zmian w prawie wszystkich sferach życia ludzkiego. Zdolność dostosowawcza człowieka do owych zmian wymaga jednak znacznie dłuższego czasu aniżeli sama zmiana. Pojawiające się nowe problemy i wyzwania, wymagające rozwiązania, dotyczą nie tylko stosunkowo szybkiego wzrostu liczby ludności, ale jego bardzo zróżnicowanego rozmieszczenia, głównie w krajach Południa, i relatywnego, a nawet absolutnego spadku liczby mieszkańców Północy, zwłaszcza w Europie. Pociąga to za sobą fale przepływów ludności, co w następstwie wywołuje nie tylko konflikty mentalne, religijne, ale często powoduje liczne i poważne zagrożenia rozruchami o różnym podłożu itp." </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [6484]

Publikacja jest pokłosiem ogólnopolskiej konferencji naukowej, która odbyła się online w dniach 20–21 września 2021 r. w ramach działalności Zespołu Rozwoju i Zaburzeń Mowy Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Zespół Rozwoju i Zaburzeń Mowy został powołany w 2019 r. w trakcie VII kadencji Rady Języka Polskiego i zakresem swego działania obejmuje wszelkie sprawy związane z logopedią – nauką o biologicznych podstawach mowy, to jest wiedzą o rozwoju językowym, zaburzeniach mowy, ortofonią oraz profilaktyką zaburzeń mowy. Do zadań Zespołu należy m.in.: rozwijanie świadomości społecznej dotyczącej prawidłowości rozwoju mowy, poprawnej wymowy i zaburzeń mowy; ocena stanu sprawności językowych i komunikacyjnych dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, osób posługujących się zawodowo słowem mówionym, chorych z zaburzeniami mowy powstałymi w wyniku schorzeń somatycznych, neurologicznych i psychicznych; przygotowanie programów działań profilaktycznych w odniesieniu do dzieci, młodzieży i dorosłych, u których mogą wystąpić zaburzenia mowy. <br> <br> ( <i>z Przedmowy</i>) <br> <br> [6450]

The 24th of October 2018 marked the 175th anniversary of birth of Henryk Siemiradzki, the painter, whose origin, education and artistic and social activity united various areas of today’s Europe: Poland, Belarus, Ukraine, Russia, Germany, Italy and Austria (fig. 1). His painting, representing academism – one of the two main artistic options, is of key importance for the art of the 19th century in Central and Eastern Europe. <br>(...) <br>The jubilee year of the 175th anniversary of the artist’s birth in 2018 started in December of the previous year with the exhibition <i>Henryk Siemiradzki and Colony of Russian Artists in Rome</i>. ( <i>Генрих Семи- радский и колония русских художников в Риме</i>), prepared by Pavel Klimov in the State Russian Museum in St. Petersburg, accompanied by an extensive catalogue. The second exhibition <i>Compelled by Beauty. Henryk Siemiradzki and Artists of Late Academism</i>. ( <i>Пленники кра- соты. Генрих Семирадский и художники позднего академизма</i>) opened in September 2018 at the Historical-Artistic Museum in Serpukhov near Moscow. The State Tretyakov Gallery was the co-organizer, and the author of the exhibition and the editor of the catalogue was Tatiana Karpova. <br>On 12-13 April 2018, in connection with the anniversary, an international conference The Henryk Siemiradzki that we do not know was organized at the National Museum in Krakow, with its title referring to the donation to the museum made by the artist’s family in 1979. In October, in connection with the anniversary, the National Museum in Warsaw organized a series of Meetings with Siemiradzki, presenting mainly researches carried out by this institution. <br>The international conference <i>Henryk Siemiradzki and the International Artistic Milieu in Rome</i> will close the jubilee year dedicated to the artist. I hope that the research and publication of the catalogue raisoneé will allow us to determine the place of Henryk Siemiradzki’s work in CONFERENZE 145 European painting of the 19th century and will provide an impulse for new and extensive research into the art of that time. <br>( <i>Introduction</i>) <br> [6355]

Przekazujemy czytelnikom książkę wieloautorską i wielowątkową, zatytułowaną <i>Humanistyczne ambiwalencje globalizacji</i>. Tytuł ten nawiązuje do tematyki spotkania Zespołu Edukacji i Kultury Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. Odbyło się ono w dniu 22 stycznia 2020 roku, kiedy podjęto dyskusję nad wielorakością i niejednoznacznością humanistycznego, ludzkiego świata. <br>Tytułowa problematyka ambiwalencji ma uwydatniać zarówno napięcia między intencjami i propozycjami naprawy świata a ich spełnieniami, a także rozbieżności i analogie między racjami, które takie działania uzasadniają w perspektywie przyszłości otwartej i rozumianej jako zadanie. Perspektywa wielorakich współzależności wyznaczona dominantą globalizacji intensyfikuje tę problematykę. Zmieniają się oceny i wartości, zachwianiu ulega status wartości humanistycznych orientowanych na priorytet ludzkiej kondycji. Istniejący wszakże prymat możliwości otwartych ujawnia różnorodność opcji i wyborów. Intencjonalnie sprzyjają one przyjaznej ludziom jakości życia, w praktyce natomiast nierzadko odsłaniają nieprzewidziane wcześniej trudności i zagrożenia. <br>Jest sprawą oczywistą, że żyjemy dziś w rzeczywistości stanowiącej w znacznym stopniu wytwór aktywności człowieka (ludzki świat). Namysł nad tą rzeczywistością w założeniu na ogół humanistyczną/humanitarną staje się dziś jednak coraz bardziej krytyczny: w podejmowanych „diagnozach naszego czasu” coraz częściej pojawia się słowo „kryzys”, czy też „nowy nieporządek świata”. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> [6250]

<p> Projekt jest próbą spojrzenia na świat nie tyle pod kątem możliwości, jakie ma przed sobą ludzkość, co raczej czynników ograniczających prawdopodobieństwo jej ekspansji, likwidacji niedostatków już istniejących, a także tych, które mogą pojawiać się w przyszłości. Przedsięwzięcie badawcze, podjęte przez Komitet Prognoz, nawiązuje w pewnym stopniu do uprzednio realizowanych projektów, takich jak „Europa 2050”. Zajęcie się tą problematyką sugerowały instytucje Unii Europejskiej. Z własnej inicjatywy Komitetu podjęty został natomiast projekt pt. „Polska 2050”, nad którym honorowy patronat objął Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Bronisław Komorowski, a także obecne przedsięwzięcie dotyczące globalnych zagrożeń rozwoju. Za szczególnie ważny uznało ten projekt Biuro Bezpieczeństwa Narodowego oraz Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, które w tym przedsięwzięciu aktywnie współuczestniczą. </p> <p> Doświadczenia naukowo-badawcze, jakie zebrał Komitet Prognoz w pracy nad poprzednimi projektami, dotyczą dwóch obszarów. </p> <p> Z pierwszego z nich wynika, że nie można tworzyć żadnych długookresowych projekcji dla kraju, pomijając zjawiska zachodzące w skali światowej. Globalizacja, wraz z upowszechnieniem się gospodarki rynkowej oraz rewolucją informacyjną, stworzyły tak gęstą sieć powiązań, że procesy zachodzące w jednej części świata wywierają wielki wpływ – pozytywny lub negatywny – na pozostałe jego części. </p> <p> Drugi obszar doświadczeń ma inny wymiar, dotyczy bowiem ważnych ustaleń teoretycznych. Można tu sformułować trzy podstawowe tezy: </p> <p> 1. Wzrost gospodarczy nie przekłada się automatycznie na rozwój społeczno-cywilizacyjny. Twierdzenie to jest o tyle istotne, że ciągle dominuje kategoria wzrostu jako głównego kryterium sukcesu. </p> <p> 2. Długookresowej projekcji, zwłaszcza obejmującej kilka dekad, nie można tworzyć wyłącznie na podstawie modeli czysto ilościowych. Trudno bowiem przewidzieć wszystkie zdarzenia i czynniki zakłócające, zarówno te na poziomie kraju, jak i te dotyczące większych regionów czy wręcz całego świata. </p> <p> 3. Długookresowe projekcje powinny mieć charakter interdyscyplinarny, gdyż czynniki wspomagające bądź ograniczające wzrost gospodarczy, a zwłaszcza rozwój społeczny, wywodzą się w znacznym stopniu z systemu kulturowego oraz form i jakości zarządzania. </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [5880]

Zagadnienia finansów przedsiębiorstw były poruszane w wielu książkach i artykułach. Są też na ten temat podręczniki akademickie, w których znajdują się opisy konkretnych problemów oraz zestawy ćwiczeń skłaniających do twórczego myślenia i ułatwiających uzyskanie konkretnych umiejętności poprzez poznanie narzędzi i technik podejmowania decyzji finansowych. Są również opracowania zawierające ogólną wiedzę teoretyczną, przedstawiające poglądy świata nauki na temat finansów przedsiębiorstw oraz wizję kierunków ich dalszego rozwoju, opartą na rozstrzygnięciach empirycznych. Mamy nadzieję, iż niniejsza monografia wpisuje się w ten drugi rodzaj publikacji. Jest ona wspólnym dziełem kilkunastu osób wywodzących się z różnych ośrodków akademickich w Polsce, które zajmują się teorią i praktyką finansów przedsiębiorstwa. Publikacja ta stanowi okazję do prezentacji różnorodnych perspektyw i analiz na temat współczesnych wyzwań stojących przed finansami przedsiębiorstwa. Ma na celu eksplorację nowych koncepcji, metod oraz perspektyw w tym obszarze poprzez przedstawienie i krytyczną ocenę aktualnych osiągnięć teoretycznych, a także próbę wskazania kierunków rozwoju gospodarki finansami podmiotów działających w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu. <br> Zgodnie z tematyką poruszaną w poszczególnych rozdziałach, opracowanie podzielono na cztery części. Pierwsza dotyczy jednego z bardziej aktualnych problemów społeczno-ekonomicznych w skali globalnej, jakim jest zagadnienie realizacji przez przedsiębiorstwa zasad zrównoważonego rozwoju, rozpatrywane w kontekście dobra wspólnego i dbałości o kwestie ESG, tj. z zakresu ochrony środowiska i zasobów naturalnych, społecznej odpowiedzialności biznesu oraz dobrych i etycznych praktyk sprawowania zarządu. Szczególną uwagę zwrócono na zagadnienia związane z: możliwościami finansowania strategii zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, reakcją rynków finansowych na działania podejmowane przez spółki w zakresie wprowadzania i realizacji zasad ESG, a także na rozwiązania podatkowe stymulujące większe zaangażowanie jednostek gospodarczych w kwestie społecznej odpowiedzialności biznesu. <br> Druga część monografii odnosi się do problematyki decyzji o finansowaniu przedsiębiorstw i związanych z nimi konsekwencji. W dużym stopniu skupia się ona na finansowaniu dłużnym, a także sposobach zapobiegania utracie wiarygodności finansowej wskutek nadmiernego zadłużenia jednostki gospodarczej oraz powstających zatorów płatniczych. Niektóre z rozważań odnoszą się do kwestii efektywnego zarządzania strukturą kapitału z uwzględnieniem sektorowych uwarunkowań działania przedsiębiorstw, a także sugerowanych rozstrzygnięć podatkowych pozwalających na zwiększanie przewagi kapitału własnego nad zadłużeniem. <br> W trzeciej części zwrócono uwagę na sytuację finansową przedsiębiorstw w Polsce w kontekście zmian zachodzących w gospodarce, wywołanych przez zdarzenia nadzwyczajne, jakimi były pandemia COVID-19 i wybuch wojny w Ukrainie. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie, czy jednostki gospodarcze reagują na tego typu sytuacje kryzysowe i jak modyfikują działania oraz decyzje finansowe, adaptując się do nowych uwarunkowań otoczenia. <br> Ostatnia, czwarta część została poświęcona wybranym decyzjom finansowym. Zawarto w niej problematykę inwestycji w formie fuzji i przejęć, a także zagadnienie formułowania strategii finansowej z wykorzystaniem przepływów pieniężnych. Zwrócono też uwagę na nowe wyzwania stojące przed teorią i praktyką finansów przedsiębiorstwa, które dotyczą m.in. możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji w procesach podejmowania różnych decyzji finansowych, a także kwestii uwzględniania kapitału intelektualnego w ocenie efektywności finansowej działania przedsiębiorstw. <br> Mamy nadzieję, że problemy poruszone w monografii staną się inspiracją do podejmowania dalszych badań, a także twórczej dyskusji, zarówno wśród teoretyków, jak i praktyków gospodarczych, na temat nowych zagadnień i wyzwań, jakie stoją przed finansami przedsiębiorstw. <br> [5484]

<p> The texts collected in the present volume are based on the contributions to the 2019 ALLEA conference organized in October by the Polish Academy of Sciences in the Institute of Philosophy and Sociology in Warsaw. The location of the conference seems to be the deciding factor that made the authors focus on the Central-Eastern part of the European Union. The countries of this area still experience effects of their imposed dependence on the Soviet Union and many decades of authoritarian rules. These effects are clashing with the memory of the end of unwanted communist experiment, due to successful popular uprising and favorable international situation. As it looks like this quite recent past of former “communist” states affects also their performance in the integrating Europe. We can point out to the problems of national and European identity, the question of solidarity and perception of interests. However, the same issues appeared in the centre of political debates in most of the EU states. Although looking at those issues in different countries we may find completely different historical background there is no doubt that the past is an important factor in all EU member states. Having this in mind we can still ask how to cope with its impact, and what can be done to restore the sense of purpose in Europe’s bold, ongoing endeavour. </p> <p> (In: <i>Introduction</i>, Józef Niżnik, <i>The Onus of the Past</i>) </p> [5116]

Rosnąca na całym świecie świadomość negatywnego wpływu pogarszającego się stanu środowiska przyrodniczego na funkcjonowanie systemów społeczno-gospodarczych, jakość życia i opłacalność różnych przedsięwzięć biznesowych sprawia, że rośnie determinacja, aby zahamować narastanie niekorzystnych zjawisk, takich jak zmiana klimatu, ubytek bioróżnorodności, degradacja ekosystemów, czy zanieczyszczenie wód, gleb i atmosfery. Zaniechanie działań ochronnych może przynieść jedynie dalsze straty wywołane zarówno przez katastroficzne zjawiska pogodowe, jak i przez powolne zmiany w środowisku związane przykładowo z podnoszeniem się poziomu wód mórz i oceanów lub postępującym pustynnieniem. Powstrzymanie, a najlepiej odwrócenie tych niepożądanych tendencji nie jest jednak łatwe i bezkosztowe. Rosnące nadzieje są związane z szeroko rozumianymi zielonymi finansami, czyli ustrukturyzowaną działalnością finansową, która została stworzona, aby zapewnić lepsze wyniki środowiskowe. Obejmuje ona pożyczki, mechanizmy dłużne i inne środki inwestycyjne, które są wykorzystywane do rozwoju zielonych projektów lub minimalizowania wpływu standardowych projektów na środowisko przyrodnicze, w tym klimat. W praktyce mamy do czynienia z kompilacją różnych instrumentów i kanałów przepływu środków finansowych. Zdaniem specjalistów z Banku Światowego przyrosty w sektorze zielonych finansów wynikają z dwóch powodów. Po pierwsze, inwestorzy szukają możliwości inwestycyjnych ukierunkowanych na mitygację negatywnych oddziaływań lub uzyskiwanie dodatkowych korzyści z pozytywnego wpływu na środowisko wynikającego z ochrony, przywracania dobrego stanu i zrównoważonego użytkowania natury. Po drugie, starają się trzymać przepływy finansowe z dala od projektów o negatywnych skutkach dla klimatu, bioróżnorodności i usług ekosystemowych. Może to wynikać zarówno z pobudek wizerunkowych, jak i upatrywania w tego typu działaniach szansy rozwoju. Na całym świecie, choć z przewagą krajów wysoko rozwiniętych, odnotowuje się wzrost kapitału lokowanego w zielonych akcjach i obligacjach. Te pierwsze są głównie związane z rozwojem sektora czystej energii, te drugie służą zwłaszcza finansowaniu projektów na rzecz ochrony klimatu i bioróżnorodności, zrównoważonego użytkowania gruntów i ochrony środowiska morskiego. Istotną rolę odgrywają środki oferowane przez banki, fundusze inwestycyjne, fundusze i organizacje ekologiczne oraz wydatki w ramach zamówień publicznych. <br>Autorzy i autorki monografii wprowadzają Czytelników i Czytelniczki w świat zielonych finansów zarówno z perspektywy teoretycznej, jak i praktycznej. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [5065]

<br> Wpływ zmian klimatu na region zachodzi na płaszczyźnie środowiskowej, ekonomicznej, społecznej, politycznej. W przypadku gospodarki regionalnej oddziaływanie to ma charakter dwustronny. Gwałtowny wzrost ekonomiczny i rosnąca liczba ludności pozostają głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych, które generują efekt globalnego ocieplenia [...]. Z kolei zmiany klimatu zmieniają warunki życia i sposoby gospodarowania w regionach podatnych na ich występowanie. Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci współzależność ta wymusiła realizację działań mitygacyjnych i adaptacyjnych do zmian klimatu. Ich efektem jest transformacja zachodząca w sektorach wrażliwych na wahania temperatury (np. rolnictwo), ale też w sektorach bazujących na paliwach kopalnych (np. energetyka). Wymusiła ona redefiniowanie źródeł przewagi regionów; spowodowała pytania o bezpośrednie i pośrednie skutki zmian klimatu dla konkurencyjności regionów. <br> Jednym ze spornych obszarów ekonomii środowiska pozostaje związek pomiędzy konkurencyjnością ekonomiczną (i wzrostem gospodarczym) a zrównoważeniem środowiskowym. Podejście pesymistyczne wskazuje, że wzrost konkurencyjności pozostaje w sprzeczności ze zrównoważeniem środowiskowym ze względu na konieczność eksploatacji środowiska naturalnego, będącego źródłem zasobów i rezerwuarem odpadów. Podejście odwrotne zakłada, że poprawa konkurencyjności, w związku z ciągłymi zmianami technologicznymi, nie musi być w sprzeczności ze zrównoważeniem środowiskowym, zaś obie zmienne mogą jednocześnie wzrastać. Podkreśla się tutaj znaczenie czystych technologii oraz alternatywnych zwyczajów konsumpcyjnych, które nie zmniejszają potencjału konkurencyjnego. Porter i Linde [1995] podnoszą, że środowisko i gospodarka mogą się rozwijać równolegle, jeżeli będą oparte na innowacjach przyjaznych dla środowiska. Zgodnie z tym stanowiskiem należy przyjąć możliwość łączenia poprawy konkurencyjności z zapewnieniem zrównoważonego rozwoju środowiska. Wzrost ten mogą zaburzyć czynniki ryzyka. Jednym z nich są zmiany klimatu. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [5043]

Prezentowana monografia jest pokłosiem projektu, realizowanego wspólnie przez Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN (IGiPZ PAN) oraz Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW (Euroreg) w 2018 r. na zlecenie Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju pod nazwą <i>Wykonanie pogłębionej analizy obszarów zagrożonych trwałą marginalizacją oraz świadczenie usług doradczo-konsultacyjnych w zakresie działań naprawczych na rzecz przełamania barier rozwojowych na tych obszarach</i> (znak postępowania BDG-V.2611.88.2017.KR). Projekt ten był kontynuacją wcześniejszych prac naukowo-eksperckich na rzecz resortu rozwoju na podobny temat, którego wyniki opublikowano w Pracach Geograficznych IGiPZ PAN [Śleszyński <i>et al. </i>2017a] oraz w kilku artykułach naukowych [Bański <i>et al.</i> 2018; Komornicki <i>et al. </i>2018], w tym dokonano poszerzenia niektórych wątków, tj. regionalizacji zdelimitowanych obszarów problemowych [Śleszyński <i>et al. </i>2017b]. Wyniki projektu wraz z opracowaniem nt. miast średnich [Śleszyński 2017] stały się m.in. podstawą do wyznaczenia obszarów problemowych w <i>Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju</i> (SOR) z 2016 r. Wyniki analiz, w tym wypracowana metodologia znalazła zastosowanie w kolejnych opracowaniach, zarówno eksperckich [Dębkowska <i>et al.</i> 2019; Śleszyński et al. 2019], jak też naukowych [Dolińska <i> et al. </i>2020]. <br> <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [4899]

<br> Społeczny ruch naukowy jako istotny element krajobrazu nauki i życia zbiorowego charakteryzuje się wielością celów, funkcji i form. Stowarzysze-nia naukowe prowadzą działalność, dostosowując się do warunków społecz-nych, politycznych i technologicznych, odgrywając różne role. Uzasadnia to potrzebę namysłu nad społecznym ruchem naukowym w procesie zmiany. Wynikiem tej refleksji jest monografia pt. Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany. Ukazano w niej organizacje naukowe jako wynik i jednocześnie czyn-nik zmiany społecznej, uwzględniając szereg problemów szczegółowych, m.in. przemiany towarzystw naukowych, realizowane przez nie funkcje, różnorodność celów i form działania oraz przyszłość społecznego ruchu naukowego.(...) <br>W monografii ukazano wkład społecznego ruchu naukowego w rozwój nauki w Polsce. Towarzystwa naukowe odgrywają istotną rolę w systemie kultury i nauki oraz przyczyniają się do rozwoju regionów, powodując zmia-ny społeczne lub wykorzystując szanse powstałe w ich wyniku. Dlatego też istnieje pilna potrzeba otoczenia tych organizacji opieką państwa, w tym zabezpieczenia ich odrębnymi unormowaniami ustawowymi. <br>(z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [4864]

"Często rozwój ośrodków miejskich jest swoistą wypadkową zmian lokalnych, endogenicznych i oddziaływania zewnętrznych procesów, które łącznie przyspieszają lub opóźniają osiąganie celów rozwojowych miast formułowanych przez politykę miejską. Miasta w procesie przemian. W kierunku nowego stylu zarządzania miejskiego, to miasta ujmowane w perspektywie średnio- i długoterminowej podlegające procesowi przemian, a wraz z nim modernizujące sposoby rządzenia i zarządzania. Prezentowana interdyscyplinarna monografia otwiera nowy projekt badawczo-ekspercki realizowany przez interdyscyplinarną Komisję Studiów nad Przyszłością Górnego Śląska, Polska Akademia Nauk, oddział w Katowicach oraz przez Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Politechnikę Śląską w Gliwicach, Górnośląską Wyższą Szkołę Przedsiębiorczości im. Karola Goduli w Chorzowie, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach przy współpracy Biblioteki Śląskiej w Katowicach.(...) <br> Publikacja stanowiąca Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN i ukazująca się w ramach cyklu monografii jest dziełem zbiorowym, które kierujemy do szerokiego grona odbiorców z środowisk akademickich, naukowo-badawczych oraz gremiów menedżerów i grup specjalistów w ośrodkach miejskich. Publikacja może być także zaadresowana do grona zespołów eksperckich skupionych w biurach projektów i pracowniach związanych z programowaniem rozwoju miast i projektowaniem urbanistycznym. Interdycsyplinarny charakter publikacji może także stanowić inspirację do podejmowania nowych kierunków badawczych i prac promocyjnych, kreowania nowych projektów edukacyjnych i uruchamiania wzorcowych studiów przypadków w takich m.in. dyscyplinach, jak geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, architektura i urbanistyka, nauki socjologiczne, ekonomia i finanse, nauka o zarządzaniu i jakości oraz ekologia." <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [4824]

Finanse samorządowe stanowią istotny element finansów publicznych. Łączy je realizacja zadań służących zaspokojeniu potrzeb publicznych przy wykorzystaniu środków publicznych. Gospodarka finansowa opiera się na podobnych zasadach ogólnych, odnoszących się do aspektów racjonalności gromadzenia i wydatkowania pieniędzy publicznych. Pojawia się kontekst skuteczności i efektywności podej-mowanych działań społecznych i gospodarczych, transparentności, odpowiedzial-ności i rozliczalności. Różni je wymiar przestrzenny, a w następstwie koncentracja na kwestiach lokalnych i regionalnych, a zatem najbliższych społecznościom zamieszkującym dany obszar wydzielony terytorialnie, odpowiadający danej jednostce samorządu gminnego, powiatowego lub wojewódzkiego. <br> <br> <i>(ze Wstępu)</i> <br> [4764]

Pojawiające się nowe wyzwania wynikające z globalnych trendów wpływają także na odpowiedź miast i podejmowane przez nie działania praktyczne. Miasta ewoluują pod wpływem procesów cywilizacyjnych, w tym zmian technologicznych. Same przyczyniają się do tych zmian. Ostatnie pięćdziesięciolecie to czas wyjątkowo dynamicznych procesów urbanizacyjnych kształtujących nowe uwarunkowania społeczne, ekonomiczne i środowiskowe. Od początkowych silnych akcentów środowiskowych w latach 70. XX w., wywołanych kryzysem ekologicznym, poprzez skłanianie się w kierunku humanizacji rozwoju lokalnego lat 90. XX w., aktualnie na czele ważnych spraw znalazł się kryzys klimatyczny. (...) <br> Głównym celem monografii jest nakreślenie szerokiego tła kryzysu klimatycznego i jego determinant oraz określenie roli użytkowników miasta w procesach adaptacji do zmian klimatu. Dla realizacji zakładanego celu badania literaturowe oraz studia przypadków prowadzone były z perspektywy podmiotowej. Innowacyjne podejście umożliwia rozpoznanie rzeczywistej aktywności różnorodnych podmiotów funkcjonujących w mieście, na rzecz ochrony klimatu i włączenia ich w działania mitygacyjne i adaptacyjne. <br> Płaszczyzną podejmowanych rozważań jest teza, że współpraca i współdziałanie wielu interesariuszy i użytkowników miasta jest warunkiem koniecznym procesów adaptacji do zmian klimatu. Wychodząc z tych przesłanek staraliśmy się w prezentowanej publikacji odpowiedzieć na następujące pytania badawcze: <br> • czym są i w jaki sposób objawiają się zmiany klimatu w miastach? <br> • jakie są skutki zmian klimatu i jak można je łagodzić dzięki przyrodzie? <br> • jak kształtowały się i kształtują cele polityki środowiskowej, szczególnie w obsza-rze tematycznym „klimat” i jakie przynoszą efekty? <br> • w jaki sposób przebiegają współczesne procesy rozwojowe miast i jaka jest w nich rola użytkowników i interesariuszy? <br> • jakie są dostępne i stosowane narzędzia współpracy interesariuszy miast? <br> • jaką rolę w procesie adaptacji do zmian klimatu odgrywają poszczególne grupy użytkowników i interesariuszy miasta? <br> • jakie można wskazać wyzwania i bariery w adaptacji miast do zmian klimatu? Tak sformułowane pytania badawcze zdeterminowały zakres tematyczny publikacji i zastosowane narzędzia i metody badawcze. <br> Część pierwsza monografii, obejmująca rozdziały pierwszy i drugi, dotyczy teoretycznego spojrzenia na procesy związane ze zmianami klimatu i adaptacją do nich. Podjęto w niej także problematykę związaną z rozwojem miast w kontekście wyzwań środowiskowych (w tym klimatycznych) oraz partycypacyjnych (koncepcja miasta obywatelskiego, zarządzanego przez interesariuszy). Ta cześć publikacji powstała na podstawie krytycznej analizy literatury przedmiotu. <br> Część druga (obejmująca rozdział trzeci i czwarty) dotyczy praktycznych aspektów działań związanych z adaptacją do zmian klimatu. Powstała ona na podstawie analizy literatury przedmiotu ze szczególnym zwróceniem uwagi na dobre praktyki. Ważnym aspektem publikacji jest zaprezentowanie działań podejmowanych przez poszczególne grupy użytkowników miast. Dlatego uzupełniniem publikacji są rozmowy (podcasty) przeprowadzone z przedstawicielami: samorządów lokalnych, NGOs, instytucji naukowych (edukacyjnych) i badawczych, organizacji zrzeszającej przedstawicieli biznesu, projektantami i urbanistami. <br> Jako badaczom, ale też mieszkańcom miast i praktykom projektowania rozwoju miast zależy nam, żeby upowszechniać wiedzę z zakresu zrównoważonego rozwoju miast i taki też cel przyświecał przygotowaniu publikacji. Mamy nadzieję, że dzięki niej wielu użytkowników, interesariuszy miast, wzbogaci swoją wiedzę w zakresie potrzeby pilnego współdziałania w obliczu katastrofy klimatycznej. Bowiem dialog i budowanie mostów współpracy leży w interesie nas wszystkich. <br> [4760]

<p> Publikacja jest efektem działań Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” działającego przy Prezydium PAN, który realizował projekt badawczy „Zagrożenia globalne barierami rozwoju” we współpracy z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego, pod patronatem Prezydenta RP. W ramach projektu zorganizowano cykl konferencji naukowych z udziałem naukowców i ekspertów reprezentujących różne dyscypliny z ośrodków naukowych całego kraju, zapraszając ich do podjęcia ważnych i kluczowych dla przyszłości społeczeństwa tematów. </p> <p> "W roku 1972 czwórka autorów opublikowała studium „The limits to growth”, które zasłynęło potem jako raport Klubu Rzymskiego. Tezy tego raportu zwróciły uwagę opinii światowej na ograniczoność zasobów, którymi dysponuje ludzkość, na możliwość zderzenia się tendencji wykładniczego wzrostu produktywności społeczeństw z ograniczonymi zasobami surowców naturalnych. W następnych latach pojawiła się wielka liczba publikacji, które kwestionowały obliczenia i szacunki autorów. Kolejne odkrycia złóż ropy, gazu, rud przesuwały moment, w którym wyczerpywanie się kolejnych surowców wprowadzi nas w stadium kryzysu. Jednak problem ograniczonych zasobów surowców i możliwości powstawania zjawisk kryzysowych istnieje, jest od tej pory dostrzegany i nieustannie analizowany. Nie ulega wątpliwości, że każdy rok przybliża nas do chwili, w której zjawiska kryzysowe staną się powszechnie odczuwaną rzeczywistością. Można już teraz zastanawiać się, czy wysokie ceny baryłki ropy naftowej, czy też rosnące ceny żywności nie są zapowiedzią tych kryzysów. </p> <p> Komitet Prognoz PAN podjął tę tematykę w czwartej, kolejnej konferencji, formułując jej temat w postaci pytania „Czy kryzys światowych zasobów?” stan, wyzwania, perspektywy. Pytanie to można postawić, chociaż świat jako całość rozwija się i – pomimo kryzysów i objawów spowolnienia – nadal będzie rozwijał się w najbliższych dekadach. Przygotowując program konferencji, a następnie publikację książkową dokonano wyboru problemów i potencjalnych zagrożeń, które mogą ten rozwój w istotnym stopniu spowolnić, lub wręcz zahamować. </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [4682]

<p> Wydawnictwo to efekt naukowego przedsięwzięcia Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” działającego przy Prezydium PAN, w ramach większego projektu badawczego pn. „Zagrożenia globalne – barierami rozwoju”, w którym starano się skonfrontować poglądy przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych w obszarze powiązań między rewolucją informacyjną a kryzysem intelektualnym. Naukowcy zaproszeni do współpracy próbują odpowiedzieć na pytanie: Co nowego wnosi rewolucja informacyjna do rozumienia rzeczywistości, ale także, na ile spłyca rozumienie pojawiających się problemów związanych zwłaszcza z jej pojawieniem się, czy zagrożeniami takimi jak możliwości inwigilacji, walka w cyberprzestrzeni, nowe typy broni czy odmienne w porównaniu z przeszłością formy walki, czego jesteśmy świadkami w różnych częściach świata. </p> <p> "Zamieszczone teksty są autorstwa przedstawicieli nauk technicznych, ekonomicznych i humanistycznych, co wskazuje na próbę kompleksowego podejścia do postawionego problemu. Siłą rzeczy teksty reprezentują różne punkty widzenia, z których każdy wskazuje na dokonujący się przełom w wykorzystaniu mediów, jak również konsekwencje stąd wynikające dla edukacji, polityki, sfery społecznej, problemów gospodarczych, a także wizji przyszłościowych. </p> <p> (...) Otwieramy więc tym tomem dyskusję o modelu edukacji i kultury, ale także i struktury społecznej w epoce rewolucji informacyjnej. Dyskusję tę wzbogaca bogata bibliografia tytułowego problemu wpisana w każdy tekst. Czy podstawą tego modelu edukacji i kultury pozostaną takie wspólne wartości cywilizacji europejskiej wywodzącej się z cywilizacji euroatlatyckiej – jak godność człowieka, demokracja, solidarność, zrównoważony rozwój. Celem tej publikacji nie jest zamykanie problemu lecz pobudzenie do refleksji o roli rozumu w nowej cywilizacji wiedzy." </p> <p> (Ze W<i>stępu</i>) </p> [4565]

Dyskusja na temat roli prawa w systemie planowania przestrzennego wydaje się bardzo istotna. Można jednak zauważyć liczne związane z nią pułapki. Jedną z nich jest skupienie się wyłącznie na wykładni prawnej, w zupełnym oderwaniu od realnych (diagnozowanych w literaturze) problemów systemu planowania przestrzennego. Odmienną – odgórne kwestionowanie roli prawa w planowaniu przestrzennym jako złej i z założenia szkodliwej. W pewnym stopniu z powyższym wiążą się tendencje wyrażania wobec konkretnych przepisów z zakresu planowania przestrzennego oczekiwań oderwanych od realiów związanych ze specyfiką działania prawodawcy. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [4396]

"Figura misteriosa, sfuggente, inafferrabile e al tempo stesso affa-scinante, da qualche tempo Ortensio Lando attira l’attenzione degli studiosi con più regolarità che in precedenza – il che non significa che sia diventato un oggetto di studio alla moda. Tra le ragioni più efficaci della rinnovata fortuna landiana vanno annoverati il libro di Paul Grendler <i>Critics of the Italian world</i>, pubblicato nell’or-mai lontano 1966, e i saggi dedicatigli da uno studioso come Conor Fahy, che hanno risvegliato anche in Italia la curiosità attorno al Lando. Tale rinnovato interesse si è concretizzato in una serie di apprezzabili o persino notevoli riproposte delle opere landiane, dalle semplici ristampe anastatiche alle vere e proprie edizioni critiche. Non è mancato neppure il tentativo di far nel contempo un po’ di luce sulla biografia di un personaggio di cui sono oggetto di discussione la stessa identità e, in misura non minore, alcune questioni di fondo relative alle sue opere, firmate tutte con vari pseudonimi. Dopo quella dei filologi e dei biografi, il Lando ha attirato l’attenzione degli storici delle idee in quanto scrittore sovversivo, propagatore di idee erasmiane, frequentatore di ambienti non ortodossi e traduttore dell’ <i>Utopia</i> del Moro, nonché degli storici delle forme letterarie e del Rinascimento “capriccioso” per il carattere ambiguo e provocatorio dei suoi scritti in volgare, ribelli alle convenzioni, facili allo scherno, apparentemente caotici ma, al tempo stesso, profondamente eruditi e ben radicati nella tradizione. Ciononostante, permangono numerosi punti interrogativi e domande inevase, e forse parte delle risposte potrà giungere, oltreché dalle ricerche storiche e archivistiche, da un’approfondita analisi dei testi landiani". <br> (Ortensio Lando e la versione francese dei suoi <i>Paradossi, P. Salwa</i>) <br> [4142]

<p> Prezentowane opracowanie jest próbą całościowego ujęcia oddziaływania funduszy unijnych, zgodnego z postulatem Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030), wprowadzającym współzależność celów polityki przestrzennej z celami polityki regionalnej, wiążącym planowanie strategiczne z programowaniem działań w ramach programów rozwoju i programów operacyjnych współfinansowanych ze środków UE. Praca stanowi próbę odpowiedzi na potrzebę przechodzenia od podejścia sektorowego do zintegrowanego podejścia terytorialnego w celu podniesienia stopnia wykorzystania endogenicznych potencjałów regionów. </p> <p> Publikacja przedstawia przestrzenną analizę zróżnicowania absorpcji środków otrzymanych w ramach poszczególnych programów Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. Praca zawiera wyniki ogólnopolskich badań, prowadzonych w Katedrze Gospodarki Przestrzennej i Turyzmu Wydziału Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, poprzedzonych licznymi badaniami lokalnymi, głównie na przykładzie obszarów wiejskich województwa kujawsko-pomorskiego, gdzie próby zintegrowanego ujęcia oddziaływania funduszy UE wcześniej przedstawili: Adamiak, Rudnicki (2016, w: Gospodarowicz et al. – w ramach oceny spójności terytorialnej pod względem infrastruktury technicznej i społecznej), Dubownik, Rudnicki, Wiśniewski (2017 – w ramach analizy czynników rozwoju) oraz Rudnicki, Dubownik (2019 – w ramach analizy rozwoju lokalnego). (z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [4113]

<p> <i>Rewitalizacja </i>to pojęcie, które zarówno w dyskursie naukowym, jak i publicystycznym w ostatnich latach w Polsce stało się niezwykle popularne, także za sprawą nowych regulacji prawnych i narzędzi pozostających w gestii władz publicznych (m.in. gminnych programów rewitalizacji). Współcześnie <i>rewitalizacja </i>definiowana jest jako proces zorientowany na osiągnięcie trwałości i skuteczności przekształceń oraz eliminacji negatywnych zjawisk. Podkreśla się także jej kompleksowość i interdyscyplinarność, wskazując na kontekst terytorialny i potrzebę szerokiego uspołecznienia. </p> <p> Celem publikacji jest zaprezentowanie ewolucyjnego i złożonego charakteru procesów rewitalizacji, ze szczególnym uwzględnieniem ich współczesnego rozumienia, eksponującego włączenie społeczne, zintegrowane podejście oraz konieczność stosowania innowacyjnych metod i narzędzi zarządzania. Tak sformułowany cel pozwolił na skonstruowanie pytań, które ukonstytuowały układ prezentowanej pracy. Autorzy przygotowując poszczególne rozdziały odnosili się do następujących kwestii: </p> <p> • jak kształtowało się (w ujęciu historycznym) podejście do procesów rewitalizacji i ich definiowania? </p> <p> • jakie można wskazać cechy, wymiary i składowe procesu rewitalizacji? </p> <p> • jaką rolę w procesie rewitalizacji odgrywa partycypacja i jak można angażować (z wykorzystaniem jakich narzędzi) interesariuszy? </p> <p> • jak można wykorzystać współczesne idee i koncepcje rozwoju miast w kształtowaniu efektywności i skuteczności procesów rewitalizacji? </p> <p> • w jaki sposób planować procesy rewitalizacji, w tym jak ujmować w nich zintegrowane podejście? </p> <p> Publikacja powstała na podstawie krytycznej analizy literatury przedmiotu oraz innych źródeł zastanych (w tym aktów prawnych, raportów, dokumentów lokalnych i stron internetowych). Ponadto rozważania teoretyczne uzupełnione zostały o obserwację uczestniczącą i doświadczenia eksperckie autorów, wynikające ze współpracy z samorządami różnych szczebli w procesach rewitalizacji. </p> [4045]

<p> Monografia prezentuje wyniki badań i analiz w przekroju wielo- i interdyscyplinarnym w zakresie architektury i urbanistyki, geografi i społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej, ekonomii i finansów, zarządzania i nauk o jakości, inżynierii środowiska i nauk socjologicznych. Jest efektem partnerstwa i współpracy środowisk naukowo-badawczych i jednostek samorządu terytorialnego. Jest to pierwsza tego typu publikacja odnosząca się do przestrzeni: publicznej, rezydencjalnej i biznesowej miast dużej aglomeracji w sprzężeniu z polityką urbanistyczną i zarządzaniem publicznym. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [3830]

„Przestrzeń” i „miejsce” są to słowa zwykłe, określające powszechne doświadczenia. (…) Miejsce to bezpieczeństwo, przestrzeń to wolność: przywiązani jesteśmy do pierwszego i tęsknimy za drugą. (…) Geografowie badają miejsca. Planiści chcieliby wywołać „poczucie miejsca”. (…) Przestrzeń i miejsce są zasadniczymi składnikami naszego świata; uważamy je za oczywiste. Kiedy jednak zaczniemy się nad nimi zastanawiać, dostrzeżemy może niespodziewane znaczenia i pojawią się pytania, o których nie myśleliśmy przedtem” [Yi-Fu Tuan, 1987, Przestrzeń i miejsce, PIW, Warszawa, s. 13]. <br> [3750]

Kolejna, XXII edycja „Dwugłosu Nauki”, zorganizowana przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu, odbyła się tradycyjnie jesienią (26 listopada 2020 r.). Tym razem referaty i dyskusję przygotowano pod hasłem „Człowiek i środowisko”. Nie trzeba chyba nikogo przekonywać, że temat dotyczył bardzo aktualnego problemu, który ma znaczenie globalne i lokalne, bo przecież wszyscy pragniemy oddychać czystym powietrzem i mieć dostęp do nielimitowanych zasobów czystej wody. Powszechnie wiadomo, że zanieczyszczone powietrze jest przyczyną wielu chorób oraz przedwczesnej śmierci ludzi. Problemy z zasobami wody są skutkiem obserwowanych zmian klimatycznych, które z kolei są związane z gigantyczną emisją tzw. gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczeniami powietrza. Prowadzi to do wzrostu temperatury powietrza na Ziemi oraz silnie zróżnicowanej wielkości opadów atmosferycznych, które mogą prowadzić do długotrwałej suszy czy powodzi. (...) <br> Niestety problemy wynikające z niskiego poziomu czystości powietrza oraz ograniczonych zasobów słodkiej wody, z którymi współcześnie się zmagamy, są efektem ubocznym niezwykle szybkiego rozwoju gospodarczego, promującego duży zysk i nieomal nieograniczoną konsumpcję żywności, dóbr przemysłowych czy możliwości transportowych. Sytuacja ta wymaga głębokiej refleksji etyczno-filozoficznej, która powinna skłonić ludzi do gruntownej rewizji sposobu zarządzania dobrami wspólnymi, jakimi są powietrze i woda. Warto też pamiętać znany aforyzm, którego autorem jest Antoine Marie Roger de Saint- -Exupéry „Ziemi nie dziedziczymy po naszych rodzicach, pożyczamy ją od naszych dzieci”. <br> (Z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [3737]

<br> Komunikacja w nauce, komunikowanie naukowe, komunikowanie wiedzy, dystrybucja wiedzy, upowszechnianie nauki to tylko kilka określeń niesłusznie utożsamionych procesów, które obecnie, w relatywnie krótkim czasie kumulują zainteresowania badaczy, a przede wszystkim świadomą część opinii publicznej. Co to znaczy świadomą i czego świadomą? Myślę o odbiorcach/użytkownikach wszystkich rodzajów mediów rozpoznających mechanizmy manipulacji, zakłamanie obrazu medialnego rzeczywistości, dezinformację. W tym aspekcie komunikowanie naukowe zyskało na znaczeniu wskutek zaburzenia struktury informacji podczas pandemii Covid-19. W 2022 roku dezinformacja stała się dramatycznie weryfikowanym narzędziem wojny hybrydowej. Komunikowanie naukowe może być (i jest coraz częściej) rozumiane jako swoista odmiana informacji spełniającej medioznawcze kryteria wartości komunikatu, tj. – rzetelność, odpowiedzialność, istotność, aktualność, związek z sytuacją odbiorcy, a wiec przydatność. Taką miarą, zmodyfikowaną standardami badań w dyscyplinach naukowych, można oznaczać komunikaty naukowe w postaci każdej wypowiedzi wynikającej z wiedzy i kompetencji badaczy. Zapotrzebowanie na komunikowanie naukowe i komunikowanie wiedzy stale rośnie, bo wzrasta poziom edukacji i aspiracji poznawczych społeczeństwa. Jednocześnie, do dyskursu medialnego i publicznego przenikają komunikaty „szamańskie”, nie mające żadnych podstaw racjonalnych. Drogą do zmiany proporcji pomiędzy komunikatami naukowymi i nie-naukowymi jest upowszechnianie nauki i dystrybucja wiedzy. Jak każdy proces komunikowania mogą one zachodzić poziomo i pionowo, tzw. rozprzestrzeniać się w określonym środowisku (czy bańce informacyjnej?), przy zachowaniu równości dla każdego nadawcy lub pomiędzy specjalistami a m.in. pracownikami, hobbystami, studentami, uczniami. Upowszechnianie stało się czynnikiem społecznego funkcjonowania np. towarzystw naukowych. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [3684]

Książka ta ukazuje postać <b> Enno Meyera</b> (1913–1996), niemieckiego historyka i nauczyciela gimnazjalnego z Oldenburga, przez pryzmat opinii i wspomnień historyków oraz świadków jego działalności – kolegów, uczniów i członków rodziny. Na poglądy i postawę Meyera wpływ wywarło zarówno drobnomieszczańskie środowisko Oldenburga oraz członkostwo w nacjonalistycznych stowarzyszeniach młodzieżowych i studenckich w okresie Republiki Weimarskiej, jak i doświadczenie służby w Wehrmachcie w czasie drugiej wojny światowej. Od lat 50. Meyer poświęcił się pojednaniu Niemców z Polakami i Żydami. Skoncentrował się na obszarze, który znał najlepiej – kształtowaniu postaw młodych ludzi i przygotowywaniu ich do dorosłości w duchu racjonalizmu i otwartości. Jego 47 tez dotyczących nauczania polsko-niemieckiej historii stało się istotnym wstępem do powojennego dialogu podręcznikowego i utorowało drogę do działalności Wspólnej Polsko- -Niemieckiej Komisji Podręcznikowej Historyków i Geografów. Okres po 1945 r. był dla Meyera początkiem nowej ery w polityce Niemiec. Przedstawiał swoim uczniom i czytelnikom wymiar nazistowskich zbrodni i angażował się w kreowanie kultury pamięci opartej na dyskusji i demokratycznych wartościach, zarazem nie rezygnując ze swoich konserwatywnych poglądów. <br> Książka ta jest pierwszym tomem w serii <b>Przełomy i ludzie dialogu. Z historii polsko- -niemieckiego porozumienia</b>, wydawanej przez Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie. Przedstawiani w niej ludzie – zarówno znani, jak i rzadziej zauważani w szerszych debatach publicznych – wnieśli w XX wieku istotny wkład do porozumienia polsko-niemieckiego. <br> (z okładki) <br> [3426]

W niniejszej publikacji staramy się spojrzeć na podręczniki szkolne z perspektywy dydaktycznojęzykowej: na podstawie ich analizy odpowiedzieć na pytanie, jak w warstwie językowo-stylistycznej tekstów odzwierciedlają się podstawowe funkcje dydaktyczne książki dla ucznia. W związku z tym interesować nas będą takie kwestie szczegółowe, jak: sposób sformułowania tytułów podręczników, strategie wprowadzania i definiowania terminów oraz pojęć, model(e) interakcji dydaktycznej (dialogowości), sposoby formułowania pytań i poleceń, czytelność podręczników oraz ich poprawność językowa, stylistyczna, ortograficzna i interpunkcyjna. Odwołujemy się do naszych wieloletnich badań nad podręcznikami szkolnymi, w tym do opracowanych dla Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN sprawozdań19, prac Zespołu Dydaktycznego RJP i Komisji Polskiej Akademii Umiejętności do Oceny Podręczników Szkolnych20, uwzględniamy także opracowane wcześniej kryteria oceny podręczników szkolnych w aspekcie językowym. Publikacja ma w naszym zamiarze skłonić do refleksji nad językiem i stylem podręczników te instytucje, które są odpowiedzialne za poziom materiałów edukacyjnych, a także podnieść świadomość dydaktyczną i językową autorów, redaktorów podręczników i nauczycieli. <br> <br>( <i>ze Wstępu</i>) <br> <br> [3415]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej <i>Uwarunkowania wolności – refleksje w setną rocznicę odzyskania niepodległości</i>, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 29 listopada 2018 roku. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 roku i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym. W listopadzie 2018 roku poddaliśmy naszej refleksji uwarunkowania wolności, która z jednej strony jest źródłem godności każdego człowieka, a z drugiej warunkiem niepodległości narodu. Podejmując ten temat, chcieliśmy włączyć naszą sesję w nurt rozważań towarzyszących Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [3267]

<br> Wspomnienia Markusa Meckela (ur. 1952) oddają złożoność losów Kościoła ewangelickiego w Niemczech Wschodnich jako ostoi niezależnego myślenia i swobody dyskusji w komunistycznej dyktaturze. Markus Meckel wniósł istotny wkład w organizację demokratycznej opozycji we wczesnych latach 80. XX w., a następnie poprowadził środowiska socjaldemokratyczne do wygranej z reżimem SED. Jego życie było ukształtowane przez edukację poza systemem komunistycznym, odwagę i zmysł organizacyjny. Jako współzałożyciel wschodnioniemieckiej SPD i minister spraw zagranicznych demokratycznego rządu NRD współkształtował proces zjednoczenia Niemiec i uznania granicy polsko-niemieckiej. Działał również aktywnie na rzecz pojednania polsko-niemieckiego jako poseł do Bundestagu. Biografia Meckela zawiera cenne spojrzenie świadka historii na stosunki polsko- -niemieckie z rzadko zauważanej w Polsce perspektywy wschodnioniemieckiej. <br> <br>Książka ta jest trzecim tomem w serii <i>Przełomy i ludzie dialogu. Z historii polsko-niemieckiego porozumienia</i>, wydawanej przez Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie. Przedstawieni w niej ludzie – zarówno znani, jak i rzadziej zauważani w szerszych debatach publicznych – wnieśli istotny wkład do porozumienia polsko-niemieckiego po II wojnie światowej. <br> <br> <br>Publikacja ukazała się dzięki wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. <br> <br> <br> <br> [3251]

Znaczenie integracji polityki zagospodarowania przestrzennego ( <i>land use</i>) oraz polityki transportowej jest podkreślane od dawna zarówno w literaturze przedmiotu (...), jak też w wielu dokumentach strategicznych Unii Europejskiej i poszczególnych krajów członkowskich. Rozwój sieci infrastruktury oraz organizacja transportu są z jednej strony efektem rozmieszczenia ludności i działalności gospodarczej w przestrzeni, z drugiej zaś mogą stanowić narzędzie gospodarki przestrzennej, a w konsekwencji kształtowania terytorialnego wymiaru rozwoju. Dlatego właśnie w ostatnich dekadach rośnie znaczenie geograficznej ewaluacji polityki transportowej. Potwierdzają to badania realizowane na gruncie ekonomii oraz geografii społeczno-ekonomicznej. Dowodzą one m.in., że rozwój powiązań w szerszej skali krajowej i międzynarodowej wymaga nowego spojrzenia na miasto jako na miejsce centralne (...), którego pozycja jest zależna od oddziaływań zewnętrznych (...), w tym zagranicznych. Powiązania zewnętrzne realizowane są w ogromnym stopniu za pomocą sieci transportowych. Z drugiej strony transport kształtuje także zagospodarowanie przestrzenne w wymiarze regionalnym i lokalnym. Jest podstawą odpowiedniej dostępności rynków pracy oraz usług pożytku publicznego. Od jego organizacji zależy poziom zagrożenia wykluczeniem społecznym. Również wpływ transportu na środowisko ma wymiar zarówno globalny (emisja gazów cieplarnianych, zmiany klimatyczne), jak też lokalny (emisja pyłów, smog, fragmentacja ekosystemów). Rozważania takie nieuchronnie prowadzą do pytania, na jakim poziomie organizacji terytorialnej możliwe jest najbardziej efektywne prowadzenie ukierunkowanej terytorialnie polityki transportowej? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. W przypadku średniej wielkości państw europejskich (jak Polska) istotna wydaje się rola poziomu regionalnego (NUTS2). Daje on możliwość połączenia spojrzenia globalnego z lokalnym. Przekracza granice podstawowych jednostek samorządu terytorialnego (nie zawsze gotowych do współpracy), co pozwala na spojrzenie funkcjonalne (np. w obszarach metropolitalnych). Daje to możliwość integracji celów względem innych polityk sektorowych, a także integracji organizacyjnej transportu publicznego z korzyścią dla jego użytkowników. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [3234]

The aim of the research, the results of which have been presented in this monograph, is related to both theoretical and methodological as well as cognitive and application levels. The theoretical and methodological objective is to provide a theoretical framework for a place-based approach in development policy which embraces the pattern of socio- economic development factors in the context of new challenges of regional policy. In addition, what has been presented is an algorithm of the research procedure that makes it possible to verify theoretical assumptions, which is based on a quantitative approach (the use of mathematical and statistical methods and spatial econometrics) and a qua-litative one (the use of qualitative research). The cognitive and application aim of the studies is a diagnosis of the state of the implementation of place-based policy in a less developed region, which is Wielkopolska, along with the identification of socioeconomic development factors in the context of new challenges of regional policy and producing recommendations concerning their use in practical intervention measu-res. The period of the conducted analyses covers various, depending on data accessi-bility, series of observations within 2004‑2018, allowing for the signalled historical determinants. In view of the existing restrictions on access to data in the examined spatial patterns and the period adopted, the results of the direct research are an import-ant complement to the geographical information database used in this study. The field studies were carried out in 2019 in the area of nine purposely selected communes of Wielkopolskie Voivodeship representing various development types. <br> <br> ( <i>Abstract)</i> <br> [3151]

Artykuły zostały opracowane na podstawie referatów wygłoszonych podczas XXIV sesji naukowej z cyklu „Dwugłos Nauki” w dniu 21 listopada 2022 roku <br> [3141]

Przedkładana monografia (...) składa się z dwóch części – pierwszej poświęconej wspomnieniu Profesora Jerzego Kleera i drugiej odnoszącej się do problematyki cywilizacji informacyjnej, jej mechanizmów tworzenia, kierunków rozwoju, szans i zagrożeń. (...) W szczególności istotne jest wskazanie tych ostatnich, jako ostrzeżenia przed bezrefleksyjnym zachłyśnięciem się możliwościami jakie daje nam szeroki dostęp do informacji, w tym do informacji niesprawdzonej, wypaczonej lub całkowicie fałszywej. <br> [3059]

<p> "Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej „<i>Czy Bóg stworzył liczby pierwsze? Hipoteza Riemanna a racjonalność przyrody</i>”, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 29 listopada 2017 roku. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 roku i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym. W listopadzie 2017 roku wykładowcom i uczestnikom sesji zadaliśmy pytanie: <b>czy matematyka jest tylko naszym sposobem porządkowania wiedzy o świecie, czy też jest także sposobem jego istnienia?</b> Punktem wyjścia do tej debaty była dla nas sformułowana w 1859 roku przez niemieckiego matematyka Bernharda Riemanna hipoteza matematyczna nazwana jego nazwiskiem. Pokazuje ona związek między pewną matematyczną funkcją zmiennej zespolonej, zwaną funkcją dzeta, a rozmieszczeniem liczb pierwszych w ciągu liczb naturalnych. </p> <p> Teoria liczb pierwszych od dawna budzi fascynacje naukowców i wielu przypisuje jej obiektywne istnienie, jakby to był byt pierwotny, prawo przyrody niezależne od cywilizacji. Hipoteza Riemanna ucieleśnia zatem tajemniczy związek, jaki zdaje się istnieć między językiem matematyki opisującym świat a matematyczną strukturą samego świata. </p> <p> Udowodnienie Hipotezy Riemanna jest od 160 lat jednym z najważniejszych otwartych problemów matematyki. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [2827]

<p> „Gdzie jesteśmy, dokąd zmierzamy” może być rozumiane na wiele sposobów. W niniejszej książce przedstawiono jedynie wybrane z nich. Teksty nie zawierają żadnych ustaleń ostatecznych ani odpowiedzi wyczerpujących. Treść książki ma zwrócić uwagę, skierować umysł czytelnika zarówno w stronę przyszłości, jak i teraźniejszości. Oba kierunki sprzyjają temu samemu: wychylając głowę za horyzont dzisiejszego czasu, można lepiej, pełniej i szerzej zobaczyć to, co jest obecnie i dokąd zmierza. (...) </p> <p> Refleksja prospektywna jest splotem efektów pracy umysłu i dokonań wyobraźni. Skoro przyszłości nie sposób znać (choć można próbować ją przewidywać i na nią wpływać), to należy ją czuć. Mieszanki obu składników: racjonalnego i intuicyjnego znajdują się tu w różnych proporcjach, jedne elementy są wyraźniej eksponowane, inne mają charakter dyskrecjonalny. Jednak obie ingrediencje są zawsze obecne. W rozmowach wstępnych z przyszłymi autorami staraliśmy się podkreślać znaczenie wyobraźni, tym większe, gdyż zastanawianie się nad przyszłością, czyli nad tym, czego nie ma, nie podlega rygorom klasycznej definicji prawdy. </p> <p> Książkę wypełniają teksty, które nie tworzą zbioru zamkniętego ani uporządkowanego. Jej zadanie jest inne, ma charakter studialny. Prace nad nią, rozmowy i towarzyszące lektury, a także <i>last but not least</i>, czytelnicza recepcja, są zarówno efektem wcześniejszych studiów, jak i mają je pobudzać. To właśnie stanowi nasz, czyli osób przygotowujących ten tom, cel. Na pewno go nie osiągnęliśmy, ale mamy nadzieję, że do niego trochę się przybliżyliśmy. </p> <p> </p> [2751]

Mobilności przestrzennej ludności doświadcza każdy zakątek świata. Motywy przemieszczeń migracyjnych są wielorakie – ekonomiczne, polityczne, rodzinne, turystyczne, religijne. Związane są one z obszarem pochodzenia i miejscem przeznaczenia migranta, z przeszkodami pośrednimi, które mogą ograniczać ruch wędrówkowy, jak również z cechami osobistymi migrantów, tj. wiekiem, płcią, stanem cywilnym, a także wykształceniem. <br> W przypadku Polski do 1989 r. przewagę stanowiły migracje wewnętrzne ze wsi do miast. Obecnie odnotowuje się tendencję odwrotną, zwłaszcza na korzyść obszarów wiejskich położonych w strefie podmiejskiej ośrodków regionalnych i subregionalnych. <br> Niezmiernie istotne, jeśli chodzi o migracje wewnętrzne w kraju, są przemieszczenia młodzieży, podejmowane po ukończeniu szkół ponadpodstawowych. Są one skutkiem umasowienia szkolnictwa wyższego po koniec lat 90. XX w. Problem ten został podkreślony w ostatnim czasie w badaniach prowadzonych na obszarze Dolnego Śląska [Dolińska et al. 2020a] i Opolszczyzny [Jończy et al. 2013], które były inspiracją do napisania prezentowanej monografii. <br> <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [2735]

<p> W opisie i interpretacji obecnej fazy ewolucji systemu osadniczego Polski dominuje pojęcie <i>ośrodków metropolitalnych</i>, postrzeganych jako „lokomotywy” rozwoju gospodarczego oraz współczesnych przemian społecznych. Określenie na nowo roli, którą dziś odgrywają małe miasta stanowi ważny, chociaż w pewnym stopniu ukryty aspekt oceny tej fazy. Taki stan rzeczy nie oznacza braku badań naukowych poświęconych małym miastom, które w porównaniu z wieloma innymi krajami są w Polsce wyraźnie reprezentowane. W badaniach polskich, zwłaszcza tych związanych z polityką przestrzenną, przeważa perspektywa, zgodnie z którą funkcje i szanse rozwojowe małych miast są odnoszone do ich relacji, w tym zwłaszcza dostępności w przestrzeni względem dużych ośrodków miejskich. </p> <p> Podczas gdy funkcje pełnione przez małe miasta ulegają zmianom o charakterze sekularnym, wynikającym ze zmniejszania się oporu odległości i postępującej specjalizacji w zakresie dóbr rynkowych, jak i usług publicznych dostępnych w przestrzeni, to w okresie ostatnich dziesięcioleci zmiany te występują ze zwielokrotnionym nasileniem. Wynika to z oddziaływania nowych czynników, zwłaszcza presji demograficznej oraz restrukturyzacji rolnictwa. W efekcie, w warunkach postępującej metropolizacji przestrzeni, funkcje gospodarcze, struktury ludnościowe, jak również fizyczna przestrzeń małych miast podlegają głębokim przekształceniom. Miasta te ujmowane jako zbiór, w procesie tym tracą swoje zasoby – wyspecjalizowane funkcje oraz kapitał ludzki na rzecz większych ośrodków w Polsce. Następuje to równolegle z odpływem migracyjnym za granicę. Jeśli obserwowany spadek znaczenia małych miast w przestrzennej organizacji osadnictwa jest tendencją długotrwałą, to przyjmuje on obecnie nowe formy. Zidentyfi kowanie ich jako ogólnego kryzysu małego miasta nie byłoby w pełni uzasadnione, bowiem zjawiska stagnacji i regresu występują nierównomiernie, obejmując w niejednakowym stopniu miejscowości pełniące różne funkcje, a także różnie usytuowane w przestrzeni. </p> <p> ( z <i>Wprowadzenia</i>) </p> <p> Monografia powstała w ramach projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki Nr 2015/19/B/ HS4/00114 pt. <i>Kierunki i czynniki przemian funkcji małych miast Północno-Wschodniej Polski</i>. </p> [2585]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej „<i>Dusza – umysł – wolna wola</i>”, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 27 listopada 2014 r. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 r. i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym, starając się przedstawić poglądy wybitnych przedstawicieli nauk ścisłych i przyrodniczych oraz filozofi i i teologii. </p> <p> Temat, który podjęliśmy w 2014 r., jest tyle niełatwy, ile kluczowy dla odpowiedzi na pytanie o istotę człowieczeństwa. W ramach sesji chcieliśmy skonfrontować poglądy naukowe psychologa poznawczego i neurobiologa z jednej strony, oraz teologa i filozofa z drugiej, na temat materialnego i niematerialnego umysłu człowieka. Konfrontacja ta miała na celu uzyskanie bardziej klarownej interpretacji takich pojęć, jak dusza, świadomość, wolna wola, będących dla wielu kwintesencją człowieczeństwa. Z umysłowością powiązane są także pojęcia moralności, inteligencji i charakteru człowieka. </p> <p> </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [2583]

<p> Ewaluacja to przedmiot wielu badań i opracowań. Celem tej książki jest pokazanie, w świetle badań publicznej polityki naukowej i innowacyjnej oraz badań dla tej polityki, jaką funkcję pełni współcześnie ewaluacja w procesie jej realizacji, jakie przynosi korzyści oraz jakie generuje zagrożenia dla rozwoju nauki i innowacji, a także czym mogłaby być. </p> <p> Autorzy bazują na studiach literatury oraz analizie źródeł wtórnych – głównie dokumentów związanych z badanymi politykami i stosowanymi systemami oraz narzędziami ich ewaluacji. Wykorzystują też własne obserwacje poczynione w okresach pracy nad przygotowywaniem bądź realizacją polityki naukowej i innowacyjnej. Autorzy podkreślają, że dobrze realizowana ewaluacja pozwala na rzetelne monitorowanie i ocenę kluczowych polityk i programów, wykorzystanie wyników oceny do ich rozwoju i doskonalenia (również w trakcie ich realizacji w celu bieżącej korekty) oraz zapewnienia transparentności, jak również wzmacniania zaufania głównych interesariuszy systemu badań i innowacji i konsekwentne jej realizowanie aż do wdrożenia badań w postaci innowacji, odpowiednie gromadzenie i przetwarzanie danych (duże znaczenie ma czas i przesunięcie czasowe pomiędzy momentem powstania danych, ich analizą i wykorzystaniem), transparentność i kompletność raportów z monitorowania i ewaluacji. Zauważają przy tym, że ewaluacja stanowi jednocześnie duże zagrożenie dla jakości badań oraz rozwoju nauki i innowacji, a także znacząco zmienia styl pracy i status zawodowy badaczy. Autorzy mają nadzieję pobudzić szerszą dyskusję nad ewaluacją polityki naukowej i innowacyjnej oraz zmianami podejścia do ewaluacji w nauce i konsekwencjami, które te zmiany wywołują. (ze <i>Wstępu</i>) </p> [2582]

<p> Seria wydawnicza stworzona w roku 2012 zawiera artykuły z wystąpień wygłoszonych w Stacji PAN w Rzymie. </p> [2557]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej „<i>Inżynieria genetyczna człowieka – możliwości i ograniczenia</i>”, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 27 listopada 2015 r. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 r. i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym, starając się ukazać poglądy wybitnych przedstawicieli nauk ścisłych i przyrodniczych oraz filozofii i teologii. </p> <p> W 2015 r. podjęliśmy próbę przedstawienia stanu zaawansowania i perspektyw rozwoju inżynierii genetycznej człowieka oraz refleksję etyczno-moralną nad granicami dopuszczalności manipulacji genetycznych. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [2510]

„Ty mówisz – ja czuję. Dobre słowo – lepszy świat” to hasło przewodnie społecznej kampanii Rady Języka Polskiego mającej na celu zwrócenie uwagi na jakość komunikacji publicznej i prywatnej. Chcieliśmy uzmysłowić naszym odbiorcom, że język, którego używamy, tworzy świat, w jakim żyjemy, że patrzymy na rzeczywistość przez pryzmat słów, że wszystko, co wokół nas, jest opisane, nazwane. Chcieliśmy też pokazać, jak język wpływa na relacje między ludźmi i jak niefortunnie dobranym słowem można zranić drugiego człowieka.(...) <br> Chcieliśmy odbiorcom naszej kampanii pokazać moc słów, ich siłę sprawczą. Chcieliśmy uzmysłowić, że słowem można uszczęśliwić i zranić, że słowa mogą nagradzać i niszczyć. Że nie można rzucać słów na wiatr, tylko trzeba brać za nie odpowiedzialność. Chcieliśmy też pokazać, że wszystko można powiedzieć językiem adekwatnym do sytuacji i stosownym wobec osoby, do której się zwracamy. Po prostu traktować innych tak, jak sami chcielibyśmy być traktowani. Być uważnym i empatycznym, bo tego też oczekujemy od swoich rozmówców. <br> Kampania jest adresowana do wszystkich, dla których ważne jest, jaki język nas otacza. Twórcami, pomysłodawcami i autorami tekstów byli członkowie Rady Języka Polskiego i jej zespołów problemowych. Teksty zilustrowali uznani artyści oraz studenci Wydziału Sztuki i Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie i studenci Akademii Sztuki w Szczecinie. <br> Tytuł kampanii (i niniejszej publikacji) pokazuje, że słowa służą nie tylko do przekazywania wiadomości, lecz także do budowania dobrych stosunków między ludźmi. Językowa komunikacja polega na wymianie i wzajemności, a słowa żyją dzięki ludziom i między ludźmi, a nie obok nich. Od tego, jak będziemy rozmawiać i jakich słów używać, zależy to, jak się nam będzie żyło. <br> (ze <i>Słowa wstępu</i>) <br> <br> [2496]

This publication, <i>Headlines of the Public Television News Service in Poland from 2016 to 2017 – A Pragmatic Linguistic Analysis</i>, is based on a report which was created at the Council for the Polish Language at the Presidium of the Polish Academy of Sciences and its aim was to indicate how Polish Television ( <i>Telewizja Polska SA</i>) – a station that is publicly financed through mandatory fees paid by citizens – uses language to inform viewers about current political events. It is a linguistic (or more precisely: semantic and pragmatic) analysis and is preceded by a description of the legal situation surrounding the media that conditions the operation of the public television broadcaster. Subject to analysis were the information strips that consist of announcements of report materials in the main broadcast of <i>Wiadomości TVP</i>, the most important news program on public television in Poland. The study, based mainly on the description of linguistic mechanisms (including persuasive and manipulative techniques with semantic basis) that serve to create reality, above all reveals how of elements of the world are valuated using lexical means. The communication practices presented in the course of the analysis were examined in terms of their compliance with the requirements of ethics of the word and the rules governing successful communication, and above all, with the principles of journalistic integrity, which require the creation of unbiased and objective texts. Although the work is not of a political nature, it also shows (in passing, as it were) a vision of Polish political life, filtered through an interpretative filter. <br> ( <i>Foreword</i>) <br> [2425]

<p> System gospodarki przestrzennej wymaga zróżnicowanych, interdyscyplinarnych analiz. Obejmuje to również zastosowanie poszczególnych narzędzi polityki przestrzennej. Zwłaszcza te stosowane na szczeblu lokalnym, powinny szeroko uwzględniać zróżnicowane uwarunkowania (społeczno-gospodarcze, kompozycyjno- estetyczne, środowiskowe, kulturowe, itd.). Przesądza to bowiem o skuteczności kształtowania i ochrony ładu przestrzennego. </p> <p> Celem prezentowanej monografi i jest doprecyzowanie formuły i zakresu wybranych funkcji narzędzi polityki przestrzennej na szczeblu lokalnym. Podjęto próbę interdyscyplinarnego ujęcia wybranych zagadnień, odniesienia ich zarówno do zauważalnych rozwiązań praktycznych, jak też wniosków o charakterze teoretycznym. Autorzy wyrażają nadzieję, że rozdziały tworzą spójną tematycznie całość, niemniej jednak każdy z nich wymagał uwzględnienia odmiennych punktów widzenia i podejść. </p> <p> Z <i>Wprowadzenia</i> </p> [2424]

Prezentowana publikacja ma charakter transdyscyplinarnej monografii, której te-matyka koncentruje się na miastach w procesie przemian, ze szczególnym uwzględnie-niem takiej wyodrębnionej fazy procesu, jaką są miasta kreujące się. Można powiedzieć, że wyodrębnienie tej fazy w procesie przemian jest warunkiem koniecz-nym jego powodzenia. Konstrukcja monografii pozwala na podjęcie próby weryfikacji kilku roboczych hipotez: • Miasta kreujące się to miasta współzarządzane i współkreowane. W kierunku obywatelskiej samorządności. • Miasta kreujące się to miasta biofilne zachowujące harmonię pomiędzy naturą i kulturą. • Miasta kreujące się to miasta – aktorzy procesu metropolizacji aglomeracji/ kon-urbacji. Zaprezentowane hipotezy pozwoliły na uruchomienie perspektywy badawczo- eksperckiej, którą definiuje triada kreatywne myślenie – kreowanie nowych wizji – wdrażanie innowacyjnych projektów oraz na dokonanie przejścia od interdyscyplinar-ności do transdyscyplinarnej eksploracji badawczej, przekraczającej tradycyjne granice poszczególnych dyscyplin. <br> [2186]

<p> Jednym z największych, często niedocenianych problemów naszego państwa jest narastający kryzys gospodarki przestrzennej. Generuje on olbrzymie straty społeczne, gospodarcze i przyrodnicze. Według najnowszych badań Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju przy Prezydium PAN (KPZK PAN) udokumentowane, roczne koszty chaosu przestrzennego są szacowane powyżej 80 mld zł. Rzeczywiste straty są jeszcze wyższe, bowiem nie monitorujemy wszystkich skutków wadliwej polityki przestrzennej. Wymaga podkreślenia, że chaos dewastuje i deprecjonuje środowisko przyrodnicze i tereny zurbanizowane, pogarszając warunki życia mieszkańców. </p> <p> (z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [2168]

Gospodarka wodna jest jednym z najważniejszych działów gospodarki państwa, który zapewnia zrównoważone wykorzystanie zasobów wodnych w celu zaspokojenia potrzeb wodnych takich użytkowników jak przemysł, zaopatrzenie ludności, rolnictwo, żegluga wodna, energetyka. Jest także obszarem badań naukowych, rozwiązań technicznych i działem administracji państwowej. Jej celem jest także ochrona przed powodzią i suszą, a także dbałość o osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód śródlądowych. W Polsce termin gospodarka wodna pojawił się po raz pierwszy podczas I Polskiego Zjazdu Hydrotechnicznego w 1929 r. Na przestrzeni lat zmieniały się poglądy na temat sposobu gospodarowania wodami, priorytetów dla zaopatrzenia w wodę i metod ochrony przed zjawiskami ekstremalnymi. Gospodarowanie wodą jest trudnym wyzwaniem ze względu na naturalną zmienność odpływu rzecznego, nieprzewidywalne występowanie powodzi i dotkliwych susz. Trudne jest także pogodzenie potrzeb różnych użytkowników zasobów wodnych, przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju i zachowania dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Gospodarka wodna podobnie jak cała gospodarka państwa ulega ewolucji, zmieniają się priorytety, paradygmaty i forma organizacyjna. Na przestrzeni ostatnich 20 lat zmieniło się Prawo Wodne, zmianom uległa organizacja administracji państwowej odpowiedzialnej za gospodarowanie wodami. W dyskursie publicznym pojawia się także wiele wypowiedzi i padają pytania. Jaki jest stan zasobów wodnych? Czy to prawda, że Polska ma najniższe zasoby wodne w Europie. Najnowsza publikacja w serii Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN została poświęcona omówieniu obecnego stanu zasobów wodnych, ocenie zapotrzebowania na wodę i organizacji administracji wodnej. Jest to dawno oczekiwane opracowanie, w którym udało się zebrać rozdziały napisane przez wybitnych naukowców z zakresu nauk przyrodniczych i technicznych, zajmujących się zarówno zasobami wodnymi jak i ich zagospodarowaniem. Druk monografii zbiegł się z katastrofalną powodzią na Nysie Kłodzkiej i górskich dopływach Odry we wrześniu 2024 r. To wydarzenie spowodowało rozległe zniszczenia, a także przywołało dyskusję nad zmianami klimatu i metodami ograniczenia strat powodziowych. W sierpniu 2024 r. na znacznym obszarze kraju obserwowana była zaś głęboka susza, z wystąpieniem najniższych przepływów w rzekach. Wyzwaniem dla gospodarki wodnej stają się zatem coraz bardziej ekstremalne zjawiska, których natężenie i częstość będą wzrastać wraz ze zmianą klimatu. [2077]

Przedstawione opracowanie zawiera opinię Komitetu Nauk Demograficznych Polskiej Akademii Nauk (KND PAN) dotyczącą pandemii COVID-19 w Polsce. Zostało ono przygotowane pod redakcją prof. Ireneusza Kuropki na podstawie opracowań członków KND PAN: profesorów Agnieszki Rossy, Wiktorii Wróblewskiej, Ireneusza Kuropki, Przemysława Śleszyńskiego i Bogdana Wojtyniaka. Pełne teksty poszczególnych autorów są dostępne na stronie internetowej KND PAN. <br> Celem opracowania jest ocena wybranych demograficznych skutków pandemii spowodowanej wirusem SARS-CoV-2 w Polsce. Główna uwaga skupia się na wpływie pandemii na stan zdrowia i potencjał ludnościowy kraju, charakteryzowany głównie poprzez zmiany liczby ludności i jej struktury według płci i wieku. Opracowanie składa się z 7 powiązanych ze sobą punktów. W pierwszym omówiono zmiany umieralności w Polsce przed 2020 r., wskazując na ich niekorzystny przebieg w okresie bezpośrednio poprzedzającym pandemię. W kolejnych punktach przedstawiono kwestie definicyjne związane z pojęciem „osoby chorej na COVID-19” i jakością danych do oceny zapadalności na tę chorobę. Wskazano na zróżnicowane sposoby gromadzenia danych w tym zakresie w różnych krajach. Następnie omówiono liczbę zgonów i ich natężenie w Polsce w 2020 r. oraz pokazano ich wpływ na przeciętne dalsze trwanie życia noworodka (parametr e0 z tablic trwania życia). W analizach uwzględniono podstawowe cechy populacji tj. płeć, wiek i miejsce zamieszkania osób zmarłych. Pokazano także sytuację w Polsce na tle sytuacji w wybranych krajach. Opracowanie zamykają wyniki symulacji pokazujące wpływ pandemii na liczebność wybranych grup ludności. <br> Do przygotowania opracowania wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego, Ministerstwa Zdrowia, Eurostatu oraz Oxford University Nuffield Department of Primary Care Health Sciences, Centre for Evidence-Based Medicine. <br> ( <i>Wprowadzenie</i>) <br> [2073]

<p> Article 2 of the Treaty on European Union (TEU) states that: “The Union is founded on the values of respect for human dignity, freedom, democracy, equality, the rule of law and respect for human rights, including the rights of persons belonging to minorities. These values are common to the Member States in a society in which pluralism, non-discrimination, tolerance, justice, solidarity and equality between women and men prevail.” </p> <p> The provision articulates the axiological foundations upon which the European Union (EU) is based and the policies it pursues. Propagated and implemented by the EU, the values enshrined in this article provide the foundations upon which the EU rests and determine the appeal it holds both for its existing members and for consecutive candidate countries. In this report, we should like to stress very strongly that the EU is above all a community of values, because values provide a basis upon which all other forms of integration and common action are built, especially on economic, social, political, and cultural issues. </p> <p> This report has been written in response to increasing violations of these values in Poland, which involve undermining the foundations for the functioning of the EU, which we joined in 2004. By striking at these foundations, we are both weakening the whole of the EU and moving farther away from its core. We are moving towards the fringes of this common house of European values of our own volition, simultaneously becoming a troublesome member. This runs counter to Poland’s interests and the will of most members of the Polish public, who declare themselves to be supporters of the EU. </p> [2041]

<p> Niewątpliwie w ostatnich 30 latach społeczna waga problematyki migracyjnej wzrosła. W parze z rosnącą istotnością migracji jako złożonych procesów społecznych idzie wzmożenie zainteresowania migracjami jako przedmiotem badań w naukach społecznych i humanistycznych. Po 1989 roku studia migracyjne w Polsce znacząco rozszerzyły swój zakres i stały się sferą działalności dużej liczby naukowców. O ile „tradycyjnie” badania dotyczące ruchliwości przestrzennej ludności leżały w gestii demografów, geografów, socjologów i częściowo ekonomistów czy antropologów, o tyle dzisiaj praktycznie nie ma dyscypliny czy subdyscypliny z zakresu nauk humanistycznych i społecznych, które nie rozpatrywałaby zjawisk migracji ze swojej perspektywy. (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [1974]

Powstawanie pokrywy lodowej na rzekach i jeziorach jest zjawiskiem typo- wym dla naszej szerokości geograficznej i ma charakter sezonowy. Pokrywa lodowa ma duże znaczenie dla ekologii jezior, kształtując ich ustrój termiczno‑tlenowy, sterując dopływem światła niezbędnego dla fotosyntezy. Rozpad lodu na rzekach w okresie wezbrań niesie ze sobą ryzyko powodzi zatorowych powodujących straty ekonomiczne. Zlodzenie jest także czynnikiem ograniczającym czas trwania sezonu żeglugowego. Lód na jeziorach jest jednak także wykorzystywany do uprawiania zportów zimowych, a zwłaszcza żeglarstwa lodowego. Przebieg zjawisk lodowych na rzekach i jeziorach jest czułym wskaźnikiem zmian klimatycznych. Badania nad zjawiskami lodowymi mają długą historię jednak wciąż brak jest wiedzy o wielu ich aspektach dotyczących zwłaszcza przebiegu i rozmieszczenia przestrzennego rożnych form zlodzenia. <br> W niniejszym opracowaniu podjęto próbę oceny przydatności satelitarnych obrazów radarowych Sentinel-1 SAR (ang. Synthetic Aperture Radar) do określenia rodzaju i zasięgu zjawisk lodowych na Jeziorze Zegrzyńskim. Zanim pojawiło się to źródło danych wykorzystywano satelity posługujące się promieniowaniem elektro- magnetycznym w zakresie pasma widzialnego, bliskiej i dalekiej podczerwieni. Istot- nym jednak problemem występującym w okresie zimowym jest długotrwałe zachmurzenie co ogranicza analizę zobrazowań w paśmie widzialnym. Zobrazowania radarowe natomiast pozwalają pozyskać informacje o obiekcie z pułapu satelitarnego nawet przy całkowicie zachmurzonym niebie, a także bez względu na porę dnia. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [1959]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej <i>Wokół Wielkiego Jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski</i>, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 30 listopada 2016 roku. Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 r. i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym. </p> <p> W listopadzie 2016 roku, niejako na zakończenie obchodów Wielkiego Jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski, chcieliśmy raz jeszcze podkreślić znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka I dla dziejów Polski, dla jej państwowości i dla jej wzrostu w aspekcie społecznym, duchowym i kulturalnym. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [1956]

Oddawane w ręce czytelników opracowanie Przestrzenne Zagospodarowanie Kraju – perspektywa długookresowa to dokument opracowany na potrzeby Stanowiska Prezydium Polskiej Akadami Nauk w sprawie polityki przestrzennej państwa i plano- wania przestrzennego na poziomie kraju. Stanowisko Prezydium PAN zostało przyjęte 20 września 2022 r., następnie przekazane do władz państwowych i upowszechnione przez Polską Akademię Nauk. Prezydium PAN w swoim stanowisku podkreśliło, że opowiada się za jak najszybszym zdefiniowaniem podstawowych wartości i celów zagospodarowania przestrzennego kraju oraz nadanie im odpowiedniej mocy prawnej. Powstała po nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (w 2020 r.) luka prawna, związana z uchyleniem jedynego dokumentu określającego organizację przestrzenną państwa, jakim była obowiązująca od 2011 r. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030), stanowi zagrożenie dla prawidłowego rozwoju kraju w kolejnych dekadach. <br> [1755]

<p> W prezentowanym Raporcie autorzy analizują głównie zagrożenia o charakterze globalnym, z częściowym uwzględnieniem specyfiki Polski, a także w pewnym stopniu Europy. Autorzy opierają się na olbrzymim materiale badawczo-poznawczym, jaki zaprezentowano w publikacjach książkowych przygotowanych w następstwie cyklu ośmiu konferencji naukowych. Tematykę konferencji dobrze odzwierciedlają tytuły tych publikacji: 1. Identyfikacja problemu badawczego; 2. Kryzysy systemowe; 3. Kryzys jakości życia; 4. Marnotrawstwo zasobów; 5. Zagrożenia środowiska i ich następstwa; 6. Rewolucja informacyjna a kryzys intelektualny; 7. Mega-miasta: Szanse czy zagrożenia rozwoju; 8. Zagrożenia militarne i paramilitarne. </p> <p> Raport niniejszy koncentruje się głównie na uogólnieniach teoretycznych, których w naszym odczuciu brakuje w literaturze naukowej poświęconej zagrożeniom globalnym. Część wniosków poparta jest informacją empiryczną zaczerpnięta z ww. publikacji. (...) </p> <p> W Raporcie znajduje się również próba przedstawienia specyfiki zagrożeń polskich. Wprawdzie jesteśmy jako kraj poddani również zagrożeniom globalnym, ale niektóre z naszych problemów nie mają charakteru powszechnego, choć występują niekiedy także w innych państwach europejskich. Szersza charakterystyka problemów całej Europy wymagałaby odrębnego programu badawczego. </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [1739]

Głównym celem monografii jest wyodrębnienie kluczowych poglądów uznanych autorów, zajmujących się zagadnieniami przestrzennego zagospodarowania kraju, a następnie odniesienie ich do współczesnej debaty. Autorzy monografii zostali poproszeni, aby w poszczególnych rozdziałach najpierw wybrać istotnego autora/autorów powiązanych z Komitetem Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, a następnie wybrać szczególnie ciekawe jego publikacje (powiązanie z dorobkiem KPZK PAN). Publikacje te w każdym rozdziale w pewnych częściach przytoczono. Następnie każdy autor rozdziału skomentował powołane fragmenty oraz podjął próbę odniesienia ich do współczesnej debaty naukowej. Autorzy wyrażają nadzieję, że zaproponowana nietypowa formuła pozwoli ująć temat w sposób adekwatny do rangi i potrzeb. [1732]

Konferencja „Przyszłość towarzystw naukowych w świetle postanowień ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce” odbyła się 28 listopada 2019 roku w Warszawie. Uczestniczyło w niej blisko 80 przedstawicieli wszystkich rodzajów towarzystw i stowarzyszeń. Referaty programowe wygłaszali: prof. dr hab. Zbigniew Kruszewski, prof. dr hab. Stanisław Kunikowski, prof. dr hab. Iwona Hofman. Następnie odbyły się cztery panele według podziału: towarzystwa ogólne i regionalne, towarzystwa w naukach społecznych i humanistycznych (panel pierwszy prowadzony przez dr hab. Dianę Pietruch-Reizes, prof. UJ), towarzystwa w naukach biologicznych i rolniczych (panel drugi prowadzony przez prof. dr. hab. Andrzeja Grzywacza), towarzystwa w naukach ścisłych i technicznych, stowarzyszenia naukowo- techniczne Naczelnej Organizacji Technicznej (panel trzeci prowadzony przez prof. dr. hab. Wiesława Nagórko), towarzystwa w naukach medycznych (panel czwarty prowadzony przez prof. dr. hab. Zbigniewa Czernickiego). Wszystkie wystąpienia i głosy w dyskusji zostały zamieszczone w publikacji. Znajduje się w niej również dokument zatytułowany „Stanowisko Rady Towarzystw Naukowych w sprawie ustawowego uregulowania działalności społecznego ruchu naukowego i naukowo- -technicznego w Polsce”, przekazany 17 grudnia 2019 roku dr. Jarosławowi Gowinowi, Ministrowi Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Znaczenie tego dokumentu wyraża się w determinacji i kontynuacji inicjatyw środowiska naukowego reprezentowanego przez towarzystwa, zwracających uwagę opinii publicznej na marginalizowanie społecznego ruchu naukowego. <br> <br>We wstępie do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wymieniono zasady i wartości charakteryzujące status i działanie podmiotów nauki przez pryzmat „szlachetnej działalności człowieka” oraz „fundamentalnej roli nauki w tworzeniu cywilizacji”. Rolą podmiotów nauki jest stymulowanie do poznawania prawdy, przekazywania wiedzy, tworzenia kultury badawczej, współkształtowania standardów moralnych, dbałość o autonomię dziedzin i dyscyplin naukowych. Rolę tę spełniają na przestrzeni wieków towarzystwa i stowarzyszenia naukowe przez ustawodawcę pomijane. Ten zapis, dając podstawy do dyskusji konferencyjnych, zapoczątkował proces weryfikowania statusu towarzystw w świetle ustawy. Podkreślmy: w świetle ustawy, bowiem w ocenie międzynarodowego środowiska naukowego, społeczny ruch naukowy w Polsce, którego emanacją są towarzystwa i stowarzyszenia, posiada prestiż wiarygodnego partnera korporacyjnego i sieciowego. Punktami odniesienia w dyskusji były także wykazy czasopism naukowych i zrecenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych oraz wydawnictw publikujących zrecenzowane monografie naukowe (komunikaty MNiSW odpowiednio z dnia 31 lipca 2019 roku i 18 stycznia 2019 roku; skorygowane w grudniu 2019 roku). <br> <br>(z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [1615]

(...)Ta niewielka książka dotyczy jednak przeszłości. Postaram się w miarę możliwości powstrzymać od oceny teraźniejszości i przewidywania przyszłego stanu stosunków polsko-ukraińskich. Zamiast tego, przyglądając się i odległej i stosunkowo niedawnej historii, chciałbym zwrócić uwagę na pewne jej tematy i aspekty, które – jestem przekonany – wymagają dalszych, pogłębionych badań. Jest oczywiste, że tak zwięzła publikacja nie może być wyczerpująca. Mam jednak nadzieję, że jej fragmentaryczność zachęci czytelników do refleksji i dalszych lektur, a także, co nie mniej ważne, do głębszego doświadczenia tego, co w roku 1974 Juliusz Mieroszewski, czołowy eseista paryskiej „Kultury” ujął w zdaniu: „historia jest fascynująca, ponieważ to samo nigdy nie jest to samo”! <br> [1537]

Oddawana w ręce Czytelników monografia ma dla społeczności Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN znaczenie szczególne. Z jednej strony stanowi naukową dyskusję nad wyzwaniami rozwoju i przyszłością obszarów wiejskich. Jest to tematyka od lat związana z działaniem KPZK PAN i rozwijana szczególnie w Zespole zadaniowym Komitetu ds. Obszarów Wiejskich. Z drugiej strony prezentowane Studia to hołd składany pamięci tragicznie zmarłemu w sierpniu 2022 r. dr hab. prof. IGiPZ PAN, Konradowi Czapiewskiemu. <br> [1491]

<p> XXI edycja seminarium naukowego z cyklu „Dwugłos Nauki”, której organizatorami są Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, odbyła się 28 listopada 2019 roku w Pałacu Działyńskich, w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu. Tematem przewodnim sesji, której tytuł brzmiał <i>Cybernetyka. Bezpieczeństwo. Prywatność</i>, była pozycja człowieka w cyberprzestrzeni, definiowanej jako przestrzeń komunikacyjna tworzona przez systemy powiązań internetowych, która pozwala na komunikowanie się w sieci i nawiązywanie relacji w czasie rzeczywistym (...). W ramach sesji wygłoszono cztery referaty. Dwa z nich był poświęcone technologiom cybernetycznym, a dwa konsekwencjom filozoficzno-socjologicznym obserwowanym we współczesnych społeczeństwach. W niniejszej książce zaprezentowane są teksty nawiązujące do wygłoszonych referatów. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [1466]

<i>Papers on Global Change</i> was a journal published annually by the International Geosphere-Biosphere Programme (IGBP). Since 2017 (since issue 24/2017), our journal itself has been experiencing a process of significant change, in connection with the fact that the IGBP drew to a close, marking an end to the related activity conducted by the Polish Academy of Sciences. It was initially uncertain whether journal would continue. In the end, we decided that the title and the issues raised in it should survive, but in a slightly different form. Instead of a journal, we decided to maintain a series of monographs devoted to global problems. The initial result you are now holding in your hands. <br> The process of change is not yet complete, however, we believe that this new form will suit your expectations. Nevertheless, a new direction for the Papers on Global Change future has been set by linking it to the work of the “Poland 2000 Plus” Foresight Committee of the Polish Academy of Sciences (PAS). The first and most visible change is in the form of publishing. The journal became a book. The subject matter of the journal will also be altered slightly, as is demonstrated by the contents of this issue. This certainly does not mean that the topics discussed in the 25 issues of the journal will be abandoned – publishing articles on global change will indeed remain the guiding principle of the book. We will in addition be focusing on issues of the future, so that our articles point out the opportunities and threats related to the future of the world. <br> At the same time, we wish to expand the thematic scope of our publication. In addition to the environmental issues that the notion of sustainable development has mainly been used to address in recent years, we also want to publish articles about other facets of this important concept, i.e. social and economic problems. Often, these topics will be interconnected. The articles will not have to refer directly to sustainable development, and they may indeed even point out the consequences of unsustainability, i.e. to what may happen if the current paths of economic and social development are continued. The goal is to reflect on the direction in which the modern world is heading. <br> ( <i>Foreword</i>) <br> [1352]

Celem prezentowanej monografii jest wyodrębnienie i krytyczna ocena instrumentów strategicznego planowania przestrzennego w polskim systemie oraz odniesienie ich do perspektywy regulacyjnej. Sformułowano następujące pytania badawcze: <br> <br>• Jakie elementy dotyczące strategicznego planowania przestrzennego są akcentowane w międzynarodowej dyskusji teoretycznej? Jak z tej perspektywy postrzega się rolę i cele strategicznego planowania przestrzennego i jego instrumentów? <br>• Jakie rozwiązania instytucjonalne w Polsce można powiązać ze strategicznym planowaniem przestrzennym? Jakie są słabości polskich instrumentów strategicznego planowania przestrzennego? <br>• Jak wygląda wymiar przestrzenny w ponadkrajowych strategiach rozwoju? <br>• Jak wygląda wymiar przestrzenny w strategiach rozwoju lokalnego, w szczególności po nowelizacji zasad prowadzenia polityki rozwoju? <br>• Jak strategiczne planowanie przestrzenne przekłada się na sferę regulacyjną i związany z nią dyskurs prawny? 9 <br> <br> [1259]

<p> W artykule 2 Traktatu o Unii Europejskiej stwierdza się: „Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn”. Przepis ten wyraża podstawy aksjologiczne Unii Europejskiej i realizowanych przez nią polityk. </p> <p> Niniejszy raport powstał jako reakcja na nasilające się w naszym kraju zjawiska naruszania tych wartości, a więc podważania fundamentów, na których opiera się funkcjonowanie Unii Europejskiej, do której należymy od 2004 roku. Naruszając te fundamenty zarówno osłabiamy całą UE, jak i oddalamy się od jej rdzenia. Dobrowolnie przesuwamy się na obrzeża tego wspólnego domu europejskich wartości, stając się też jego kłopotliwym członkiem. Jest to sprzeczne z interesami Polski i wolą większości naszego społeczeństwa, które w 88% deklaruje się jako zwolennicy UE. (...) </p> <p> Raport ten nie jest stanowiskiem całej Akademii, a jedynie grona badaczy wyłonionych przez jego władze, zwłaszcza Wydziału I Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN, ale stanowi wyraz zaniepokojenia i troski dużej części środowiska PAN i zapewne także członków pozostałej społeczności akademickiej w kraju, w odniesieniu do tak ważnej sfery funkcjonowania naszego państwa, jakim są jego związki z Unią Europejską, miejscem Polski w tym ugrupowaniu i dalszych losów Unii. Zabranie głosu w tych sprawach uważamy za nasz obywatelski i naukowy obowiązek. </p> [1164]

<p> Attempting to address the topic of this book, as announced in the title, may strike the reader as an excessively bold endeavor. However, we resolved to undertake this topic in view of its gravity for the future of our country, Poland. Irrespective of the wide variety of possible future events, Poland’s fate will remain profoundly and inseparably linked to the situation of Europe as a whole. In this book, therefore, we address many issues that we consider key to Europe’s future. We analyze issues of globalization as confronted with ever-stronger efforts to preserve the sovereignty of nation-states, in the context of the modern nature of the state and mechanisms altering that nature. We attempt to characterize the modernday social structure, accounting for phenomena of such current importance as increasing multicultural diversity and changes in the labor market. We pay close of attention to current economic issues – the role of the state, the infl uence of the development of IT technologies and the signifi cance of transnational corporations. We broadly examine the role of the fi nancial sector, including in the context of the virtual economy. </p> <p> (<i>Foreword</i>) </p> [1123]

Artykuły zostały opracowane na podstawie referatów wygłoszonych podczas XXIII sesji naukowej z cyklu „Dwugłos Nauki” w dniu 23 listopada 2021 roku <br> [1108]

O „nierozwiązywalnym konflikcie” państwa izraelskiego z Palestyńczykami pisze Daniel Bar-Tal w swojej najnowszej książce wydanej przez Polską Akademię Nauk i Wydawnictwo Naukowe Scholar. „Złudzenia niszczące życie. O konflikcie państwa izraelskiego z Palestyńczykami” to swoiste podsumowanie badań Profesora; opowieść nie tylko o problemie izraelsko-palestyńskim, ale przede wszystkim – głęboki i przejmujący wgląd w duszę izraelskiego społeczeństwa. Autor przedstawia historię konfliktu, ale także uwzględnia najnowsze, dramatyczne wydarzenia z początku października 2023 roku. Jak sam pisze we Wprowadzeniu: „Książka ta ma udzielić odpowiedzi na cztery pytania, które od dawna nurtują badaczy z różnych dziedzin wiedzy i obywateli zamieszkujących obszary objęte konfliktami. Dlaczego krwawe i długotrwałe konflikty nie są rozwiązywane metodami pokojowymi, mimo że społeczeństwa w nie uwikłane płacą tak wysoką cenę za długie lata życia w cieniu nieustannej przemocy? Co w rzeczywistości się dzieje, gdy taki konflikt trwa latami? Co wywołuje te procesy? Jakie są ich nieuchronne konsekwencje?”. Zapraszamy do lektury. <br> [1068]

The book challenges the long-standing canonical view among scholars that Theodor Herzl was unaware, until after his conversion to Zionism in the spring of 1895, of the Zionist thought and efforts that had preceded him. It begins by noting that Eugen Dühring, whose book Herzl read in early 1882 and often drew upon in subsequent years, discusses the idea of the Jews’ return to Palestine and thrice uses the very term “Juden- staat”. Next explored is the young Herzl’s cognizance of the Zionist student fraternity Kadimah in Vienna, the hub of Zionism in Western Europe in the 1880s. Thereafter the book traces Herzl’s earliest encounters with the works of Leon Pinsker, George Eliot, and Moses Hess – and with the career of Laurence Oliphant. The subsequent sections establish Herzl’s real-time awareness of the Blackstone Memorial and the Lovers of Zion Petition (both from 1891), indicate his familiarity with two Zionist utopian novels (ones published in 1885 and 1893), and examine two pre-1895 reviews he penned of works that highlighted Zionist precepts. Whereas all of these inquiries yield positive results, a small minority is not fully conclusive, although these instances do convincingly describe a willful ignorance on Herzl’s part. A suggestion from the realm of Herzl’s discernible psychology is offered as to why this was. Annex 1 discusses the possible presence of the Zionist rabbis Yehuda Alkalai and Joseph Natonek in Herzl’s youth; Annex 2 argues that Herzl’s contribution to the Dreyfus myth was probably an American interpolation. <br> <br> [1067]

Przemysł motoryzacyjny jest jednym z sektorów gospodarki, w którym można zauważyć wiele zmian związanych z wprowadzeniem nowoczesnych technologii. Technologie Przemysłu 4.0 umożliwiają wprowadzenie inteligentnych fabryk i systemów produkcyjnych, które są w stanie produkować samochody bardziej efektywnie i o wyższej jakości. Dzięki wykorzystaniu IoT, AI, robotyki, Big Data i innych technologii, producenci samochodów mogą monitorować i kontrolować cały proces produkcyjny w czasie rzeczywistym. Integracja cyfrowa pozwala na bezpośrednią komunikację między urządzeniami i systemami produkcyjnymi, co umożliwia szybszą reakcję na problemy techniczne oraz doskonalenie procesów. Sztuczna inteligencja i Big Data pozwalają na przetwarzanie dużych ilości danych produkcyjnych, które mogą być wykorzystane do analizy i optymalizacji procesów produkcyjnych, co przyczynia się do zapobiegania podejmowaniu błędnych decyzji i do poprawy jakości. Wiele procesów produkcyjnych w przemyśle motoryzacyjnym jest zrobotyzowanych, a szczególnie dotyczy to procesów montażu i transportu. Automatyzacja i robotyzacja procesów pozwala na zwiększenie wydajności, poprawę jakości i redukcję kosztów produkcji. Wprowadzenie technologii Przemysłu 4.0 do przemysłu motoryzacyjnego umożliwia producentom samochodów szybszą reakcję na zmieniające się wymagania klientów i dynamiczne rynki. Pozwala również na ciągłe doskonalenie procesów produkcyjnych oraz na zwiększenie konkurencyjności w globalnym środowisku biznesowym. Wymienione powyżej aspekty: szybki rozwój branży motoryzacyjnej (...); priorytetowość dla polskiego rządu przemysłu motoryzacyjnego (...); konieczność wdrażania nowych technologii Przemysłu 4.0, stały się przesłanką do podjęcia badań w obszarze oceny stanu zaawansowania wdrożenia technologii Przemysłu 4.0 w branży motoryzacyjnej. [...] <br> Badania, których wyniki przedstawiono w opracowanej ekspertyzie zostały wykonanew ramach prac badawczych Sekcji Cyfryzacji Produkcji Komitetu Inżynierii Produkcji Polskiej Akademii Nauk. [...]. W dokumencie opisano założenia Przemysłu 4.0, zebrano występujące w literaturze definicje odnoszące się do pojęcia Przemysł 4.0, podejścia strategiczne, trendy oraz przedstawiono model referencyjny. Wskazano również zasady, których należy przestrzegać przy wdrażaniu w przedsiębiorstwie technologii Przemysłu 4.0. Opisano i krótko scharakteryzowano wybrane technologie Przemysłu 4.0. Zwrócono szczególną uwagę na te, które są specyficzne dla przemysłu motoryzacyjnego. W ekspertyzie przeprowadzono również charakterystykę wybranych wdrożeń Przemysłu 4.0 w przedsiębiorstwach poza granicami Polski. [...]. Na podstawie przeprowadzonych badań i otrzymanych wyników przedstawiono potencjalne możliwości rozwoju przemysłu motoryzacyjnego w obszarze wdrożenia nowoczesnych technologii z zakresu Przemysłu 4.0. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [828]

Władysław Bartoszewski – polnischer Historiker, während der deutschen Besatzung Häftling in Auschwitz, engagiert im Widerstand und bei der Hilfe für verfolgte Juden, nach dem Zweiten Weltkrieg Mitglied der antikommu-nistischen Opposition in Polen, in den Jahren des Stalinismus politischer Häftling, katholischer Publizist, Wegbereiter der deutsch-polnischen Aussöhnung, Befürworter der Wiedervereinigung Deutschlands und Protagonist des Dialogs zwischen Polen und Juden – ist auch in Deutschland eine be-kannte Persönlichkeit. Dazu hat nicht nur sein politisches Engagement vor und nach der Wende von 1989 beigetragen, nicht nur seine zweimalige Amtszeit als polnischer Außenminister oder zahlreiche und freundschaftli-che Kontakte mit deutschen Politikern und Personen des öffentlichen Lebens, sondern auch seine ins Deutsche übertragenen Artikel und Bücher. Seine Lehrtätigkeit als Gastprofessor an der Ludwig-Maximilians-Universität in München, der Universität Augsburg und der Katholischen Universität Eichstätt, die ihm verliehenen Ehrendoktorwürden der Universitäten in Großbritannien und in den Vereinigten Staaten, zahlreiche Medaillen, Würdigungen und Preise – darunter als Gerechter unter den Völkern oder der Friedenspreis des Deutschen Buchhandels – machten Bartoszewski zu einem der im Ausland bekanntesten Polen der Jahrtausendwende. <br> ( <i>Vorwort der Herausgeber</i>) <br> [699]

Opracowania typu Policy Brief bazują na pracach i projektach naukowych. Są przygotowywane przez Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN w odpowiedzi na dynamicznie zmieniające się współczesne wyzwania rozwojowe oraz zapotrzebowanie przedstawicieli władz centralnych oraz samorządowych wszystkich szczebli. Dotyczą wymiaru przestrzennego aktualnych procesów społeczno- -gospodarczych oraz terytorialnych aspektów rozwiązań legislacyjnych, a także polityki rozwoju i polityk sektorowych. Ich celem jest dostarczenie władzom publicznym oraz innym podmiotom uczestniczącym w zagospodarowaniu i organizacji przestrzeni, zwartych, obiektywnych informacji opartych na wynikach badań naukowych. W swoim założeniu Policy Briefs mają być pomocne w podejmowaniu decyzji z uwzględnieniem ich konsekwencji terytorialnych i przestrzennych. <br> [670]

<ul> <li> </li> </ul> [654]

Celem monografii jest przedstawienie dotyczących prawa planowania przestrzennego uwarunkowań związanych z wdrażaniem wyzwań klimatycznych w Polsce. W pięciu rozdziałach zostały wyodrębnione kluczowe z tej perspektywy płaszczyzny tematyczne. W rozdziale pierwszym M. Bera i M. J. Nowak dokonują szerszego przeglądu literatury, podejmując próbę określenia, w jaki sposób w uniwersalnej międzynarodowej dyskusji wiąże się temat planowania przestrzennego z odpowiedzią na wyzwania klimatyczne. Należy oczywiście przy tej okazji uwzględniać specyfikę poszczególnych krajów: zarówno systemową, jak też związaną z intensywnością określonego rodzaju problemów. Niemniej, dzięki syntezie kluczowych tez i poglądów można wyodrębnić wspólne płaszczyzny, stanowiące także istotny punkt odniesienia dla Polski. W drugim rozdziale P. Śleszyński określił, w jakim stopniu stan zaawansowania prac planistycznych, (pokrycie i struktura obowiązujących aktów planowania miejscowego) oraz specyfika struktury demograficzno-osadniczej odpowiada na problemy i wyzwania związane z aktualnymi i spodziewanymi wyzwaniami klimatycznymi i hydrologicznymi w Polsce. W szczególności autor stara się odpowiedzieć na pytania, związane z dostępnością do zieleni wysokiej, zagrożeniami dla starszej populacji, w tym w zakresie ubóstwa i wykluczenia energetycznego. W tym celu zostały wykorzystane szczegółowe dane o rozmieszczeniu ludności, strukturze planów miejscowych i satelitarne bazy pokrycia terenu. Zidentyfikowano regiony i miasta o wysokim ryzyku niekorzystnych uwarunkowań. Rozdział trzeci został poświęcony problematyce odnawialnych źródeł energii: inwestycji, które można zaliczyć do kluczowych z perspektywy udzielania szerszej odpowiedzi na wyzwania klimatyczne. Zapewne jest to ta sfera z pogranicza prawa planowania przestrzennego oraz wyzwań klimatycznych, która najszerzej uwzględniana jest w polskich regulacjach, powodując jednocześnie największą liczbę dylematów. Autorzy (A. Brzezińska Rawa, J. Goździewicz-Biechońska, K. Rokicka- Murszewska, K. Rogatka) podjęli próbę usystematyzowania wskazanych problemów, stawiając jednocześnie pytanie o adekwatność krajowych i unijnych regulacji względem występujących wyzwań. W rozdziale czwartym A. Fogel zajmuje się tematem obejmującym sferę relacji ochrony dziedzictwa kulturowego z wyzwaniami klimatycznymi. Wyodrębnia kluczowe pola konfliktu pomiędzy ochroną zabytków a działaniami adaptacyjnymi i mitygacyjnymi w zakresie zmian klimatu, rozważając zarówno istotę tych konfliktów, jak też sposoby ich rozwiązywania z perspektywy regulacyjnej. Ostatni, piąty rozdział dotyczy sfery środowiskowo-przyrodniczej. A. Kukulska-Kozieł, K. Rogatka, J. Gorzelany oraz T. Noszczyk koncentrują się na temacie dotyczącym zieleni publicznej na terenach podmiejskich, zastanawiając się m.in. nad tym, czy (i jak) obowiązujące regulacje prawne umożliwiają zrealizowanie niezbędnych, identyfikowanych z perspektywy wyzwań klimatycznych potrzeb. <br> [576]

Monografia poświęcona świadomości językowej składa się z pięciu rozdziałów, których porządek pozwala zebrać najważniejsze ustalenia: od rozważań definicyjnych i dotyczących zmieniających się podejść badawczych w ujęciach inter- i transdycyplinarnych przez spojrzenia diachroniczne (od początku kształtowania się zbiorowej świadomości języka polskiego) oraz synchroniczne (w odniesieniu do problemów współczesności) po zagadnienia związane z ukierunkowanymi działaniami – zarówno w procesie zinstytucjonalizowanej edukacji szkolnej, jak i we wspólnotach opartych na pochodzeniu i przynależności do regionu. <br> [539]

W niniejszej pracy przedstawiono zarys 40-letniej działalności Komitetu Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN. Lata osiemdziesiąte, a zwłaszcza lata dziewięćdziesiąte XX wieku, były okresem głębokich zmian systemu politycznego i gospodarczego kraju i charakteryzowały się trudnościami funkcjonowania wszystkich podmiotów gospodarczych, w tym zwłaszcza sfery budżetowej. Z tego powodu działalność Komitetu, zwłaszcza w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, uległa znacznemu spowolnieniu. Po roku 2000 prace Komitetu ponownie nabrały dużej dynamiki, stąd w niniejszej pracy skupiono się w szczególności na okresie dwóch ostatnich dekad jego działalności, co wynikało także z dostępności odpowiednich materiałów źródłowych. W opracowaniu przedstawiono: <br> <ul> <li> przedmiot działalności Komitetu, a więc obszar gospodarki surowcami mineralnymi i geologii gospodarczej, </li> <li> miejsce Komitetu w polskiej nauce, </li> <li> składy osobowe Komitetu w kadencjach: 1999–2002, 2003–2006, 2007–2010, 2011–2015, 2016–2019, 2020–2023, </li> <li> kalendarium działalności Komitetu w latach 2000–2020, </li> <li> stanowiska i apele Komitetu przyjęte w latach 2011–2020.<br> </li> </ul> [529]

Książka zawiera najnowsze ustalenia na temat działalności i roli towarzystw naukowych w krajobrazie nauki polskiej. […] Wyróżnia je to, że są stowarzyszeniami dobrowolnymi, samorządnymi i działającymi pro bono, m.in. prowadząc badania naukowe i upowszechniając ich wyniki. […] Monografia <i>Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych</i> stanowi ważne źródło wiedzy na temat wciąż mało znanego oraz niedocenianego przez państwo i samorządy, a przecież znaczącego odcinka integracji naukowej i życia społecznego, jakimi są towarzystwa naukowe. <br> <br> <i>Z recenzji ks. prof. dr hab. Henryka Seweryniaka</i> <br> <br> [528]

W ekspertyzie bazujemy na wynikach na projektu <i><b>Children Hybrid Integration: Learning Dialogue as a way of Upgrading Policies of Participation </b></i>(CHILD-UP), H2020 (GA 822400), który realizowany był w latach 2019-2022 ( <a href="https://www.child-up.eu">https://www.child-up.eu</a>). Prezentujemy w niej wybrane wyniki badań jakościowych prowadzonych z dziećmi migranckimi uczęszczającymi do polskiej szkoły. Skupiamy się w niej na takich zagadnieniach jak: <br> <br> • ocena polskiej szkoły i jej wizje w opinii dzieci migranckich; <br> • relacje dzieci z nauczycielami i rówieśnikami; <br> • postępy, osiągnięcia w nauce, aspiracje edukacyjne; <br> • napotykane trudności/konflikty i ich rozwiazywanie; <br> • przyswajanie języka polskiego, ocena własnych kompetencji; <br> • rola rodziców w kontakcie ze szkołą i pomocą w nauce; <br> • wpływ zdalnego nauczania na integrację, proces nauczania i wyniki w nauce, wsparcie i pomoc ze strony nauczycieli; <br> • tożsamość hybrydowa, relacje z krajem pochodzenia; <br> <br> Przedstawiamy również rekomendacje oraz omawiamy narzędzia badań stworzonych do naszych badań. <br> [527]

Centralny Port Komunikacyjny to jeden z tematów skupiających od kilku lat uwagę polityków oraz mediów. W rzeczywistości jednak merytoryczna dyskusja nad budową nowego portu lotniczego pomiędzy Warszawą i Łodzią trwa o wiele dłużej aniżeli aktualne spory polityczne. Zapoczątkowana została jeszcze przed zmianami ustrojowymi w Polsce. Była też kontynuowana w czasie prac nad Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Niezależnie od różnych ocen samego projektu, z całą pewnością prowokował on od lat debatę nie tylko nad kształtem systemu transportowego Polski, ale także szerzej nad organizacją struktury przestrzennej kraju.<br> [526]

Rekomendacje przygotowano w ramach realizacji Projektu KZP PAN pt.: <br> „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” <br> <br> [526]

Rekomendacje przygotowano w ramach realizacji Projektu KZP PAN pt.: <br> „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” <br> [517]

<p> Oddajemy w Państwa ręce kolejny tom, który jest efektem konferencji historyków i geografów Wspólnej Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej. Od ponad 40 lat Komisja organizuje cyklicznie spotkania i konferencje służące pogłębieniu komunikacji między środowiskami naukowców, dydaktyków i nauczycieli z obu krajów. Są one pierwszym krokiem do tego, by w przyszłości efekty naukowego namysłu i analiz mogły trafiać do programów szkolnych, a następnie do podręczników w Polsce i Niemczech. Najpierw jednak zaczynamy od naukowego rozpoznania tematów, ukazania różnic i podobieństw w ich przepracowaniu, wskazania poznawczych trendów, które dzielą bądź łączą zainteresowania polskich i niemieckich badaczy. Cel takich konferencji jest jeden: chodzi o to, by z paralelnych monologów tworzyć efektywny, naukowy dialog, który prowadzi do lepszego poznania i podnoszenia jakości wspólnych badań. </p> [463]

Współczesne procesy migracji edukacyjnych na studia, ich charakter, uwarunkowania i skutki, są ściśle związane z szeregiem procesów i wydarzeń mających miejsce w Polsce od lat osiemdziesiątych XX w. Stąd też wydaje się konieczne, by nieco szerzej przedstawić tło i wieloaspektowe uwarunkowania tego procesu. (...) <br> Zasadniczym celem niniejszej ekspertyzy jest charakterystyka i ocena współczesnych migracji edukacyjnych dokonujących się „na studia”, próba określenia ich rozmiarów, wskazanie kierunków, jak również głównych przyczyn i uwarunkowań oraz niektórych konsekwencji zaistniałych i perspektywicznych z ukierunkowaniem na kontekst dalszego rozwoju społeczno-ekonomicznego w układzie przestrzennym Polski. <br> Wymaga też dookreślenia przedmiot tego opracowania. Za migracje edukacyjne będzie się uważać przemieszczenia ludności, głównie młodzieży, związane z podjęciem lub kontynuacją edukacji na poziomie studiów. W przypadku analizy przyczyn i determinant migracji dominować będzie przyczynowe spojrzenie na „edukacyjność” migracji, z kolei w opisie i analizie konsekwencji migracji szersza skutkowa perspektywa interpretacja migrantów edukacyjnych rozumianych jako osoby które dokonały/dokonują migracji i towarzyszy temu podjęcie/kontynuacja studiów. <br> Zaznaczyć należy, że zasadniczo w opisie i analizie konsekwencji migracji dominować będzie perspektywa obszarów odpływu, z uwagi na to, że skutki ekonomiczno-społeczne na obszarach z ujemnym bilansem migracji są dużo poważniejsze niż na obszarach napływu. W związku z tym prawie pominięto konsekwencje migracji generowane w ośrodkach akademickich (czyli miejscach napływu)7 oraz na obszarze położonych wokół tych ośrodków stref podmiejskich, będących zarówno obszarami odpływu, jak i napływu ludności. Pierwszy z tych wątków jest przedmiotem analiz w opublikowanej niedawno monografii Diany Rokity-Poskart (Rokita Poskart 2021), zaś o drugim traktuje częściowo opracowanie przygotowywane obecnie w ośrodku wrocławskim (Jończy, Śleszyński, Dolińska, Ptak, Rokita-Poskart, Rokitowska-Malcher 2023). <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [428]

Niniejszy tekst nawiązuje oraz stanowi kontynuację wcześniejszych ekspertyz Komitetu Inżynierii Produkcji PAN, pt. „Stan i perspektywy badań naukowych w obszarze inżynierii produkcji w Polsce”, Warszawa 2010 oraz „Istota inżynierii produkcji”, Warszawa, czerwiec 2012. Okres jaki minął od ukazania się tych publikacji charakteryzował się nie tylko dynamicznym rozwojem inżynierii produkcji w wielu uczelniach w Polsce (nie tylko w Politechnikach!), związanym z nią kierunkiem studiów zarządzanie i inżynieria produkcji lecz również z ogromnymi zmianami w systemie organizacji i zarządzania nauką oraz szkolnictwem wyższym. <br>Zakres ekspertyzy obejmuje identyfikację i charakterystykę przedmiotu zainteresowań inżynierii produkcji, jej specyfikę na tle dyscyplin inżynieria mechaniczna oraz nauki o zarządzaniu i jakości. W ekspertyzie zagadnienia związane z kształceniem w zakresie inżynierii produkcji (na kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji) zostały omówione jedynie w stopniu koniecznym do ukazania dorobku oraz potencjału środowiska inżynierii produkcji w latach 2010-2022. <br>Ekspertyza obejmuje zasadniczo lata 2010-2018, a więc okres w którym inżynieria produkcji stanowiła samodzielną i odrębną dyscyplinę naukową. Niektóre przejawy aktywności środowiska naukowego inżynierii produkcji wykraczają poza ten okres i obejmują lata 2018-2022. Dotyczy to zwłaszcza działalności publikacyjnej i cyklicznie organizowanych konferencji. Ekspertyza adresowana jest do środowiska naukowców i nauczycieli akademickich uprawiających bądź zainteresowanych dyscypliną inżynieria produkcji, w tym do reprezentantów makro dyscypliny inżynieria mechaniczna. <br>( <i>Przedmiot, cel i zakres ekspertyzy)</i> <br> [382]

Kolejna publikacja w serii Policy Brief KPZK PAN została przygotowana w odpowiedzi na dynamicznie zmieniające się współczesne wyzwania zmian w przestrzeni i procesach rozwoju społeczno-gospodarczego. Zakres tematyczny opracowania obejmuje ocenę dotychczasowych doświadczeń związanych z planowaniem miejscowym (w tym szczególnie w zakresie aspektów prawnych oraz wpływu na rozwój przestrzenny i społeczno-gospodarczy), a także określenie potrzeb i kierunków jego zmian. <br> Największym współczesnym wyzwaniem dla planowania miejscowego jest pełna implementacja założeń planowania zintegrowanego oraz dostosowanie obecnie funkcjonujących narzędzi planistycznych (zarówno tych ujętych w regulacjach ustawowych, jak i o charakterze nieformalnym) do zmieniających się potrzeb i wyzwań rozwojowych. „Gra o przestrzeń” toczy się bowiem na wielu płaszczyznach i między wieloma aktorami (interesariuszami), których role tylko częściowo wynikają z przepisów prawnych, a częściowo są wynikiem doświadczeń dotychczasowej współpracy i partnerstwa – w tym wykorzystujących formuły partycypacyjne. <br> Przedmiotem analizy stały się zarówno przepisy prawne dotyczące planowania miejscowego – szczególnie ich ewaluacja i krytyczne spojrzenie na możliwości aplikacyjne przez samorządy, jak i wnioski płynące z analizy konkretnych studiów przypadku. Wyniki przeprowadzonych analiz stały się podstawą do sformułowania rekomendacji operacyjnych dla reformy systemu planowania miejscowego. Ważnym elementem publikacji jest uwzględnienie zarówno perspektywy samorządowej, jak i sektora prywatnego, czyli głównych aktorów „gry o przestrzeń”. Publikacja ma cel merytoryczny i praktyczny. Celem merytorycznym jest przedstawianie niezależnej, eksperckiej oceny dotychczas funkcjonujących rozwiązań w zakresie sytemu planowania miejscowego (ocena będzie wielokryterialna, przeprowadzona przez urbanistów, prawników, planistów). Celem praktycznym jest sformułowanie rekomendacji, szczególnie dla decydentów, którzy przygotowują reformę systemu planowania miejscowego oraz dobrych praktyk w zakresie planowania miejscowego. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [367]

Pandemia COVID-19 spowodowała istotne zmiany w organizacji życia społecznego, zawodowego i prywatnego. Sytuacja zagrożenia zdrowia wymusiła potrzebę szybkiego dostosowania się przedsiębiorstw sektora publicznego i prywatnego do nowych warunków i obostrzeń związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstw. Zjawisko pandemii można określić jako typową sytuację kryzysową charakteryzującą się dużym poziomem niepewności, dużą dynamiką zmian. Restrykcje rządowe, mające na celu powstrzymanie pandemii, wymusiły reakcje przedsiębiorstw, które stanęły w obliczu problemów wywołanych skutkami lock-downów, obostrzeń rządowych i reakcji rynku. Ogólnie wymuszona sytuacją kryzysową reakcja przedsiębiorstw spowodowała liczne problemy techniczne, organizacyjne i finansowe. Stworzenie nowego, bezpiecznego środowiska pracy było wyzwaniem dla wielu przedsiębiorstw. (...) <br>Ta wyjątkowa sytuacja wywołana pandemią stanowiła przesłankę do analizy sytuacji przedsiębiorstw przemysłowych funkcjonujących w kryzysowych warunkach. W ostatnim kwartale 2020 roku podjęto decyzję o opracowaniu ekspertyzy w ramach prac badawczych Sekcji Inżynierii Innowacji, Jakości i Bezpieczeństwa Pracy Komitetu Inżynierii Produkcji PAN. Przeprowadzono badania ankietowe ukierunkowane na identyfikację wymuszonych pandemią zmian techniczno-organizacyjnych. <br>(z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [260]

<div align="right"> (z Przedmowy) </div> (…) kwestia bezpieczeństwa i pokoju staje się kluczowym wyzwaniem, przed którym stoi ludzkość. Problemy te nie są zaskoczeniem dla członków Komitetu Prognoz PAN, gdyż wielokrotnie były poruszane na forum Komitetu. Co wydaje się istotne to poszukiwanie nowych rozwiązań we współczesnych realiach zmian zachodzących w wyniku przesileń cywilizacyjnych. (…) W niniejszej publikacji skupiamy się na problemie bezpieczeństwa w jego wieloaspektowym ujęciu – nie ograniczamy się jedynie do kwestii bezpieczeństwa militarnego, lecz analizujemy je w szerszym kontekście, uwzględniając kwestie polityczne, społeczne oraz gospodarcze. Zwracamy uwagę na nowe zagrożenia oraz podkreślamy te, które, w naszym przekonaniu, zyskują nowy wymiar. (…) kwestia bezpieczeństwa i pokoju staje się kluczowym wyzwaniem, przed którym stoi ludzkość. Problemy te nie są zaskoczeniem dla członków Komitetu Prognoz PAN, gdyż wielokrotnie były poruszane na forum Komitetu. Co wydaje się istotne to poszukiwanie nowych rozwiązań we współczesnych realiach zmian zachodzących w wyniku przesileń cywilizacyjnych. (…) W niniejszej publikacji skupiamy się na problemie bezpieczeństwa w jego wieloaspektowym ujęciu – nie ograniczamy się jedynie do kwestii bezpieczeństwa militarnego, lecz analizujemy je w szerszym kontekście, uwzględniając kwestie polityczne, społeczne oraz gospodarcze. Zwracamy uwagę na nowe zagrożenia oraz podkreślamy te, które, w naszym przekonaniu, zyskują nowy wymiar. (z Przedmowy) <br> [243]

W kwietniu 2020 r. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk (KPZK PAN) przyjął stanowisko na temat architektury programów operacyjnych w Polsce w ramach europejskiej polityki spójności w latach 2021- 2027. Jest ono wynikiem dyskusji polskich środowisk naukowych i praktyków z administracji publicznej zajmujących się polityką przestrzenną i regionalną na poziomie regionalnym, krajowym i europejskim, przeprowadzonej 23 stycznia 2020 r. na posiedzeniu plenarnym KPZK PAN, z udziałem przedstawicieli DG REGIO Komisji Europejskiej, podczas którego omówiono <i>Strategic challenges of programming for regional development after 2020</i>. <br> <br>KPZK PAN zwrócił uwagę w tym stanowisku na następujące kwestie: <br>A. Korzystne doświadczenia naszego kraju w zakresie kształtowania modelu polityki spójności cieszącego się uznaniem w całej Europie. (...) <br>B. Pozytywne wyniki zdecentralizowanej interwencji UE w Polsce. (...) <br>C. Potrzeba wykorzystania w latach 2021-2027 dotychczasowej architektury interwencji, w tym regionalnych programów operacyjnych. (...) <br>D. Ryzyka i zagrożenia wynikające z prób centralizacji instrumentów rozwoju. (...) <br>E. Wskazanie obszarów zagrożonych trwałą marginalizacją i miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze. (...) <br>F. Potrzeba kontynuowania dyskusji odnośnie do sposobu interwencji w Polsce Wschodniej. (...) <br> <br>Przedstawione w prezentowanym Policy Brief przemyślenia stanowią kontynuację zapoczątkowanej w styczniu 2020 r. dyskusji o pożądanym kształcie polityki spójności w Polsce w latach 2021-2027. Dokument bierze pod uwagę istniejące, jak i antycypowane wyzwania oraz potrzebę wspierania transformacji w wymiarze przestrzennym na wszystkich poziomach zarządzania w Polsce. Jest on wkładem środowisk naukowych i praktyków polityki rozwoju do toczącej się w Polsce debaty. <br> <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> <br> <br> [225]

Do współtworzenia wspomnień o Profesorze zaproszeni zostali wybitni naukowcy, współpracownicy prof. Angielskiego. Na wezwanie prof. Marka Krawczyka, dziekana Wydziału V Nauk Medycznych PAN, odpowiedzieli m.in. prof. Jerzy Rogulski (opowiadający o przebiegu pracy naukowej i kariery akademickiej Profesora Angielskiego), prof. Wiesława Łysiak-Szydłowska (pracująca w Zakładzie Biochemii Klinicznej 27 lat) i prof. Maciej Jankowski (dla którego Stefan Angielski był mentorem). Ważną część publikacji stanowią wspomnienia członków najbliższej rodziny – córek, zięcia oraz wnuczki. Te ostatnie są słowami pożegnania po śmierci ukochanego Dziadka. <br> [205]

Zaangażowanie polityczne, społeczne i obywatelskie migrantów to temat przyciągający coraz więcej uwagi zarówno badaczy, jak praktyków. Przyczyn tego można upatrywać w dynamicznych zmianach wzorców partycypacji migrantów, które polegają między innymi na odchodzeniu od tradycyjnych wzorców związanych z aktywnością stowarzyszeniową. Zjawisko to ma istotne znaczenie praktyczne dla polityk wobec diaspory realizowanych przez kraje pochodzenia. Przemiany wzorców partycypacji migrantów wymagają bowiem redefinicji podejścia do procesów angażowania diaspory. Wstępne wyniki wskazują np. na stosunkowo niski stopień zaangażowania formalnego polskich migrantów, który jest szczególnie dotkliwy dla polskich organizacji imigranckich, które wydają się być coraz mniej atrakcyjne dla (szczególnie nowych) migrantów. To z kolei może mieć konsekwencje dla roli, którą takie stowarzyszenia odgrywają, bądź mogą odgrywać z punktu widzenia polskiej polityki wobec diaspory. Ekspertyza dotyczy zaangażowania społecznego migrantów z Polski w 9 europejskich krajach (Niemcy, Wielka Brytania, Irlandia, Włochy, Hiszpania, Francja, Holandia, Szwecja, Norwegia). Analizie zostały poddane różne wymiary partycypacji: społeczna, polityczna, kulturalna i obywatelska. Zaprezentowane dane dotyczą zarówno zaangażowania formalnego – np. w polskich organizacjach imigranckich oraz organizacjach pozarządowych kraju pobytu, jak i zaangażowania nieformalnego – pozainstytucjonalnego. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [187]

Slawistyka obejmuje różne dyscypliny humanistyczne, nie tylko językoznawstwo, automatycznie kojarzące się z badaniami slawistycznymi, któremu tradycyjnie poświęciliśmy osobny tom naszej publikacji. Niniejsza część <i>Z polskich studiów slawistycznych</i>, zatytułowana <i>Literaturoznawstwo i kulturoznawstwo</i>, zawiera prace literaturoznawcze, kulturoznawcze i historyczne. [166]

Profesor Tadeusz Orłowski, twórca Instytutu Transplantologii dziś noszącego Jego imię, powtarzał: „Nie ma rzeczy niemożliwych”. W jednym ze swoich ostatnich wywiadów, którego udzielił Wojciechowi Kurtyce, światowej sławy taternikowi i himalaiście, Profesor Orłowski stwierdził, że „góry nauczyły go tego, że nie ma rzeczy niemożliwych” („Góry”, 2004, nr 7‒8). Słowa te na pewno były wielką inspiracją do działania na polu transplantologii dla jego następców kierujących Instytutem: prof. Mieczysława Lao, prof. Wojciecha Rowińskiego, prof. Magdaleny Durlik i prof. Leszka Pączka – pionierów medycyny transplantacyjnej w Polsce. <br> [158]

Rekomendacje przygotowano w ramach realizacji projektu Komitetu Zdrowia Publicznego PAN pt. <br> „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” <br> [124]

„ <i>Zebrany w opracowaniu materiał pozwala przyjrzeć się najważniejszym kierunkom badań, osiągnięciom i perspektywom rozwoju z możliwością ich konfrontacji z przedstawionymi kierunkami badań na świecie. Pozwala również prześledzić proces kształcenia studentów na kierunku „zootechnika</i>”. <br> <br> Z recenzji prof. dr. hab. Jacka Skomiała <br> <br> „ <i>Tematyka niniejszego opracowania jest bardzo aktualna oraz jest potrzeba publikacji z tego zakresu, zwłaszcza w aspekcie szeroko dyskutowanych problemów związanych z: hodowlą, użytkowaniem i znaczeniem zwierząt zarówno w aspekcie produkcji żywności, jak i zwierząt: ich behawiorem, dobrostanem i zachowaniem się zwierząt – dyskusja jaka obecnie toczy się – nie tylko w literaturze naukowej, ale również w popularnej i w mediach. Bardzo wysoko oceniam wartość merytoryczną Monografii</i>”. <br> <br> Z recenzji prof. dr. hab. Stanisława Sochy <br> <br> [98]

Z wielką przyjemnością oddajemy w Państwa ręce tomik z tłumaczeniami poezji dwóch utalentowanych poetek: Krystyny Dąbrowskiej i Małgorzaty Lebdy. Publikacja jest owocem projektu „Kobieca strona poezji, czyli przez wiersze do języka”, realizowanego w ramach programu Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej „Promocja Języka Polskiego”. <br> [78]

Przygotowanie następnej, już siódmej publikacji z serii Wybitni uczeni we wspomnieniach to kolejne ogromne wyzwanie dla Wydziału i dla mnie osobiście, bowiem profesor Ryszard Jerzy Gryglewski to niezwykła postać. Swoimi badaniami naukowymi „otarł” się o Nagrodę Nobla. Przez wiele lat współpracował z sir Johnem Vane’em, który „za odkrycia dotyczące prostaglandyn i pokrewnych substancji biologicznie czynnych” otrzymał w 1982 roku Nagrodę Nobla. Natomiast badania profesora R.J. Gryglewskiego doprowadziły do odkrycia prostacykliny, która jest śródbłonkowym hormonem o działaniu naczyniorozszerzającym, a przez to powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, a także hamuje agregację płytek krwi. Prostacyklina jest również wykorzystywana w leczeniu tętniczego nadciśnienia płucnego. Do wyników tych profesor Ryszard J. Gryglewski doszedł dzięki stworzeniu doskonałego zespołu naukowego, pracującego w Katedrze Farmakologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.<br><br>Ze wstępu<br><br> [62]

L a parole frappe l’air et l’esprit, elle agit sur les sens et sur l’âme […] elle doit être le véritable intermédiaire entre la matière et les intelligences de tous les ordres1 ». Encore trop peu connue, l’oeuvre de Jean Potocki peut se lire sous le signe de cette phrase, extraite du Manuscrit trouvé à Saragosse. À ceux qui s’aventurent, ne serait-ce que dans le Manuscrit, elle découvre, en effet, un lacis de mots et de phrases opérant. La parole instaure une atmosphère, introduit un mystère, met en éveil les sens. Par son intermédiaire, nous ne sommes pas loin de sentir le parfum dégagé par quelque superbe princesse maure, tout comme l’odeur d’un cadavre pendu à son gibet ; de toucher du doigt l’une et l’autre.<br> [58]

„Miasta dynamicznej równowagi. Miasta zwycięskie” to monografia podsumowująca wieloletni program badawczo-ekspercki dotyczący przemian miejskich i koncepcji miast nowej generacji. Zwieńcza czteroletni cykl publikacji poświęconych przyszłości miast, szczególnie poindustrialnych miast śląskich. Publikacja ukazuje przejście od podejścia interdyscyplinarnego do transdyscyplinarnego w badaniach miejskich oraz przedstawia sposoby transformacji miast z permanentnej nierównowagi w kierunku dynamicznej równowagi. Zawiera 13 autorskich rozdziałów podzielonych na trzy części, koncentrujących się na projektowaniu miejskim typu transitional i transactional. Powstała w ramach prac Interdyscyplinarnej Komisji Studiów nad Przyszłością Górnego Śląska PAN w Katowicach. <br> [56]

Science is a collective endeavor that involves systematic research and the education of future generations of scholars. Its progress relies on adherence to ethical values such as integrity, honesty, freedom, and respect for human dignity. These principles guide scientific inquiry and protect researchers' independence from external pressures. Upholding high standards and fair evaluation is essential for maintaining the credibility and public trust in science. 4th Edition.<br> [46]

Przedstawiona Państwu monografia powstała we współpracy Wschodnioeuropejskiej Akademii Nauk Stosowanych w Białymstoku z Polską Akademią Nauk, ma na celu prezentację roli pomocy publicznej w rozwoju gospodarki regionu ze szczególnym uwzględnieniem województwa podlaskiego. Podstawowym materiałem źródłowym wykorzystywanym na potrzeby opracowania były dane zgromadzone w Systemie Udostępniania Danych o Pomocy Publicznej (SUDOP). Baza SUDOP gromadzi informacje umożliwiające monitorowanie wsparcia udzielanego przedsiębiorcom w Polsce. Stanowi ona wiarygodne źródło pozwalające na syntetyczne spojrzenie ex post na rolę pomocy publicznej w rozwoju gospodarczym regionu i kraju. Dane pozyskane z bazy SUDOP umożliwiały rzetelne analizy w obrębie obszarów zainteresowań Autorów niniejszego opracowania <br> [35]

Studia zawarte w zbiorze Z polskich studiów slawistycznych w części Językoznawstwo to wytypowane i zaakceptowane przez Komitet Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk artykuły polskich lingwistów przeznaczone do wygłoszenia podczas XVII (ekstraordynaryjnego) Międzynarodowego Kongresu Slawistów w Paryżu w 2025 roku. [15]

Przedkładana do rąk Czytelnika monografia jest zaktualizowaną i znacznie rozsze-rzoną wersją opracowania autora pt. Polska średnich miast. Założenia i koncepcja deglomeracji w Polsce, które ukazało się nakładem Klubu Jagiellońskiego w 2018 r. [Śleszyński 2018a]. W komentarzu redakcyjnym stwierdza się, że celem pracy było przede wszystkim rzetelne przedstawienie podstawowych założeń rozwoju zrównowa-żonego terytorialnie, prezentacja wielowymiarowej diagnozy stanu rozwoju poszcze-gólnych regionów Polski i wskazanie kryteriów, które powinny stanowić punkt wyjścia do społecznej debaty o polityce regionalnej. Należy podkreślić, że stanowi on jednak raport otwarcia, a nie zamknięcia tematu. Kolejnym etapem prac będzie identyfikacja kluczowych wskaźników rozwoju i stworzenie rankingu rozwojowego miast, który po-może odpowiedzieć na pytanie, jakie miasta należy wesprzeć i jakimi metodami. Mamy nadzieję, że nasza inicjatywa ożywi także merytoryczną debatę poprzedzającą listopa-dowe wybory samorządowe. Stwórzmy masę krytyczną, która pozwoli przebić się z prze-słaniem, że Polska to nie tylko Warszawa. Tak jak sercem polskiej gospodarki są nie tylko duże firmy, ale także małe i średnie przedsiębiorstwa, tak samo sercem Rzeczpos-politej powinny być nie tylko metropolie, ale i małe oraz średnie miasta. Postulaty te są wciąż aktualne, a od momentu wydania w Polsce i na świecie zaszły olbrzymie zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze, które każą na nowo redefiniować rozwój regionalny i lokalny. Kluczowe wyzwanie i pytanie z tym związane, to jak organizować przestrzeń życia człowieka w warunkach rosnących kryzysów i niepewności. <br> [13]

Bohdan Osadczuk (1920-2011) był jednym z najbardziej znaczących pionierów polsko-ukraińskiego zbliżenia XX wieku – stulecia nie tylko dwóch wojen światowych, lecz także konfliktów nawet bliskich sobie narodów Europy Środkowo-Wschodniej, wśród których znaleźli się Polacy i Ukraińcy, dążący do budowy własnych państw narodowych. Konflikt polsko-ukraiński pozostawał niejako w cieniu konfliktów między Polską i Rosją czy też Polską i Niemcami w ubiegłym wieku, choć zwłaszcza w okresie II wojny światowej był ściśle związany z okupacyjną polityką niemiecką i sowiecką. Na czas życia Bohdana Osadczuka przypadają również dwa najbardziej tragiczne rozdziały w relacjach polsko- -ukraińskich w XX wieku: tzw. rzezi wołyńskiej (której kulminacja nastąpiła latem 1943 r.) oraz akcji „Wisła” (1947–1950), których traumy do dziś kładą się cieniem na stosunkach między Polską i Ukrainą.<br><br>Ze wstępu wydawców serii „Polska-Ukraina-Niemcy. Trójkąt dialogu”<br> [12]

Rozwój energetyki jądrowej w Polsce jest kluczowy dla zapewnienia długoterminowego bezpieczeństwa Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE), co przekłada się na stabilne dostawy energii elektrycznej dla przemysłu, transportu, usług i gospodarstw domowych. Bezpieczeństwo energetyczne stanowi istotny element bezpieczeństwa narodowego, obok innych jego aspektów, takich jak bezpieczeństwo terytorialne, zdrowotne, żywnościowe, wodne i cyfrowe. <br> [2]

Number in brackets is a sum of all reads of objects which metadata description contains given attribute value.

<p> Warszawa </p> [9869]

Warszawa <br> [9810]

<p> Warsaw </p> [2041]

Warszawa [1491]

<p> Rozwój nauki, w tym nauk ekonomicznych, zależy w dużym stopniu od uwarunkowań tworzonych zarówno wewnątrz nauki, jak i na zewnątrz, zwłaszcza w jej otoczeniu instytucjonalnym. W tym rozdziale omówione zostały skutki podziałów formalnych stosowanych w nauce światowej i w polskiej nauce. Przedstawiono negatywne skutki tych podziałów dla rozwoju nauki, w tym badań interdyscyplinarnych. Krytycznej ocenie poddano systemowo-instytucjonalne i finansowe uwarunkowania badań ekonomicznych w Polsce i zagrożenia, jakie niesie dla nauki ekspansja zjawiska postprawdy. </p> [460]
Ranking by total number of objects: Attribute:

No data to display

Number in brackets is a number of all objects which metadata description contains given attribute value.

W dobie kryzysu humanistyki uprawnione wydają się wszelkie – jak je nazywa Anthony Giddens – niepokoje tożsamościowe. Humanista coraz częściej znajduje się w sytuacji, w której musi wyjaśniać kim jest i czym się zajmuje. <br>W ramach europejskich uniwersytetów, które zaczynają przyswajać w swoje struktury korporacyjne modele organizacyjne, humaniści czują się w obowiązku uzasadniać własne racje bytu. Zebrane tu artykuły, będące pokłosiem Międzynarodowej Konferencji pt. „Bułgarystyka – jej dawny, współczesny i przyszły wymiar. Biografie, kręgi, instytucje”, która odbyła się w listopadzie 2019 roku na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, nie omawiają bezpośrednio wskazanego problemu identyfikacji. Próbują jednak zaprezentować różnorodne metodologie i tematy, które odnoszą się do wyżej wspomnianej kwestii, pokazując interesujący i unikatowy punkt widzenia współczesnej bułgarystyki, broniąc przy tym jej pola badawczego. <br>Składające się na niniejszy tom studia poświęcone są m.in. kontaktom polsko-bułgarskim, problemom nauczania języka bułgarskiego jako obcego, przekładoznawstwu, zagadnieniom językoznawczym czy tematyce pozostającej na styku teorii i historii literatury. Odpowiadają one na dwa fundamentalne dla tej specjalistycznej dziedziny wiedzy slawistycznej pytania: jakie są tradycje bułgarystyki i jakie są horyzonty jej przyszłego rozwoju. Mamy nadzieję, że te odpowiedzi okażą się inspirujące i wspierające w sytuacjach, w których będziemy musieli stawić czoło wyzwaniom współczesności. <br> <br>(z <i>Od Redakcji</i>) <br> <br> [38]

Finanse osobiste nazywane zamiennie finansami gospodarstw domowych stają się jedną z najdynamiczniej rozwijających się subdyscyplin finansów prywatnych wyróżnionych z punktu widzenia podmiotowego jeszcze do niedawna zapomniane i analizowane poza głównym nurtem ekonomii i finansów. O wzroście ich roli świadczy liczba badań, publikacji artykułowych i książkowych (w tym nagradzanych przez Komitet Nauk o Finansach PAN w ramach konkursu na wybitne publikacje z zakresu finansów), poradników, publikacji popularyzatorskich, a także rozpraw doktorskich i habilitacyjnych. Ekonomia czerpiąca swoją nazwę od określania efektywnych zasad funkcjonowania gospodarstwa domowego zaczyna i kończy się w gospodarstwie domowym (...), co oznacza, że decyzje podejmowane na różnych poziomach sektora publicznego i sektora przedsiębiorstw prędzej czy później znajdują swoje odzwierciedlenie w finansach osobistych, a także, że decyzje podejmowane w gospodarstwach domowych będą miały swój skutek w skali całej gospodarki. Wcześniej środowisko niskich stóp procentowych, a obecnie rosnące stopy procentowe, rosnąca inflacja, boom na rynku nieruchomości, ryzyko dalszego wzrostu stóp procentowych dla kredytobiorców, silny napływ regulacji konsumenckich mający swoje źródło w dyrektywach europejskich, innowacje finansowe i technologiczne, w tym powstanie nowego segmentu usług finansowych FinTech wykorzystującego technologie w finansach, koronakryzys 2020+, a także inwazja Rosji na Ukrainę to zjawiska, które silnie wpływają obecnie i będą wpływały w najbliższej przyszłości na finanse osobiste. (...) <br>Książka jest adresowana do studentów i pracowników naukowych uczelni i wydziałów ekonomicznych, którzy chcą zgłębić swoją wiedzę z obszaru finansów osobistych. Może być również doskonałym źródłem aktualnych informacji dla instytucji finansowych obsługujących gospodarstwa domowe, a także dla samych gospodarstw domowych podnoszących swoje kompetencje finansowe w zakresie zarządzania finansami osobistymi. <br> <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [37]

„Przestrzeń” i „miejsce” są to słowa zwykłe, określające powszechne doświadczenia. (…) Miejsce to bezpieczeństwo, przestrzeń to wolność: przywiązani jesteśmy do pierwszego i tęsknimy za drugą. (…) Geografowie badają miejsca. Planiści chcieliby wywołać „poczucie miejsca”. (…) Przestrzeń i miejsce są zasadniczymi składnikami naszego świata; uważamy je za oczywiste. Kiedy jednak zaczniemy się nad nimi zastanawiać, dostrzeżemy może niespodziewane znaczenia i pojawią się pytania, o których nie myśleliśmy przedtem” [Yi-Fu Tuan, 1987, Przestrzeń i miejsce, PIW, Warszawa, s. 13]. <br> [33]

Problematyka ochrony zdrowia zajmuje wiele miejsca w teorii i praktyce chyba wszystkich krajów świata. Wynika to z faktu, że człowiek jest obecny we wszystkich tzw. obszarach życia społeczno-gospodarczego jako obywatel – w polityce, konsument i producent – w gospodarce, twórca i reproduktor, podmiot i przedmiot oddziaływań i wpływów etc. <br>Stąd jego kondycja fizyczna i psychiczna, formowana w istotnej mierze przez instytucje medyczne, stanowi przedmiot zainteresowania, oddziaływania i wpływu sze-regu instytucji i firm, służących i korzystających z roli człowieka czy jednostki w funk-cjonowaniu państwa. W każdej teorii kapitału ludzkiego zdrowie człowieka stanowi jego istotny element i czynnik sukcesu ekonomicznego. A zatem, to zdrowie jest produktem, który, choć formowany jest w rodzinie, społeczeństwie, szkole, stanowi główny produkt ochrony zdrowia. Zwłaszcza w sytuacji deficytów zdrowotnych. Pro-dukt ten niezmiernie heterogeniczny i skomplikowany realizowany jest w różnych warunkach, formach, przy różnych kosztach i efektach. Jednak mówienie o produkcie w kontekście usług zdrowotnych budzi sprzeciw wielu środowisk i instytucji, włącznie z autorami niniejszej publikacji. <br> <br>(Z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [30]

<p> Prezentowana książka jest zbiorem wybranych opinii uczestników wieloletniego cyklu seminariów organizowanych od 2013 r. przez Komitet Prognoz przy Prezydium PAN pod wspólnym tytułem: „Czy Świat należy urządzić inaczej”. Autorzy kolejnych publikacji byli uczestnikami tych spotkań, choć grono prezenterów i dyskutantów stanowiła znacznie większa liczba osób. Wszystkim im książka wiele zawdzięcza. </p> <p> Autorzy poszczególnych rozdziałów reprezentują rozległy krąg naukowców wielu specjalności. Są nimi przedstawiciele rozmaitych dyscyplin akademickich, bliskie są im różne teorie i sposoby obserwacji świata. Ową różnorodność uważamy za walor całego Komitetu Prognoz PAN, realizowanych w nim programów i jednego z nich, którego owocem jest właśnie ten zbiór tekstów. Komitet wielką wagę przywiązywał i przywiązuje nadal do tworzenia szerokiego spektrum i wszechstronnego charakteryzowania rzeczywistych warunków życia człowieka na naszej planecie. </p> <p> Wydany tom nie pełni roli syntezy wieloletniego cyklu prac. Nie jest również reprezentacją całego zbioru napisanych i wygłoszonych tekstów. Te publikowane uważamy je za istotne i dlatego, a nie z powodu poszukiwanej kompletności, znajdują się one razem. Ich treść łączy wiedzę i wyobraźnię autorów, do takich cech odwołują się też u czytelników. Można powiedzieć, że wybór publikacji jest próbą rekonesansu dokonanego z założeniem, że jego obszar jest rozległy, a jego granice nie zamknięte. </p> [28]

Ponad ćwierć wieku istnienia Internetu w Polsce znacząco wpłynęło na komunikację i język w wielu wymiarach. Stanowi to obszar zainteresowania naukowego przedstawicieli różnych dyscyplin starających się opisać, jak Internet zmienił zwyczaje w zakresie porozumiewania się oraz samą polszczyznę. Niniejsza monografia została poświęcona analizie różnorodnych zjawisk z tego zakresu w wymiarze interdyscyplinarnym. I tak – znalazły się artykuły opisujące wpływ nowych mediów na strukturę języka i na komunikację językową czy dyskurs społeczny (B. Skowronek, I. Loewe, M. Juza). Czytelnik znajdzie też teksty ukazujące sposoby uwewnętrzniania się emocji w Sieci oraz możliwości ich badania (M. Modzelewska i K. Węglarska, J. Mazurczak, M. Troszyński). Autorzy kolejnych artykułów (M. Filiciak, M. Herma) przedstawili wpływ mechanizmów filtrujących na komunikowanie się w Internecie oraz ukazali potencjał tkwiący w algorytmach służących do tworzenia przekładów. Dalsza grupa tekstów dotyczy funkcjonowania normy językowej w dobie cyfryzacji, stosunku Polaków do języka ojczystego oraz zagadnień związanych ze społecznościowymi formami wytwarzania, agregowania i upowszechniania wiedzy (K. Kłosińska, R. Zimny, E. Bendyk, P. Zbróg, A. Hącia). W kolejnej części tomu Czytelnik znajdzie artykuł ukazujący kod młodości – „młodomowę” (A. Wileczek) – oraz teksty odnoszące się do ludycznego wymiaru używania języka, obecnego w memach i grach komputerowych (P. Kubiński, I. Burkacka, B. Chaciński). Następnie omówione są perspektywy, które otwiera przed badaniem języka humanistyka cyfrowa (A. Pawłowski, W. Gruszczyński, M. Łaziński, A. Blikle i W. Staniszkis). Kolejna grupa tekstów dotyczy relacji między oralnością a piśmiennością we współczesnej komunikacji oraz kwestii związanych z hipertekstualnością i hipermedialnością (J. Warchala, R.W. Kluszczyński). Ostatni artykuł wskazuje na główne tendencje w sposobie komunikowania pomiędzy urzędem a obywatelem, spowodowane powstaniem e-administracji (J. Kowalczyk). <br>Autorzy tekstów zebranych w tomie podjęli się więc opisu różnorodnych zagadnień związanych z komunikowaniem w Sieci, przeanalizowali między innymi wpływ Internetu na język ogólny i specjalistyczny, omówili nowe zwyczaje komunikacyjne Polaków, wskazali na zwiększanie się roli aplikacji elektronicznych w kształtowaniu różnych gatunków wypowiedzi, także cyfrowych, oraz w procesie translacji. Opisali też sposoby postrzegania języka polskiego przez internautów oraz deklarowane postawy użytkowników wobec niego na podstawie obserwacji źródeł elektronicznych. Przybliżyli problemy cyfrowych zagrożeń, takich jak hejt, mowa nienawiści, stalking, oraz przedstawili programy do ich eliminowania, wykorzystujące analizy językowe. Omówili również kwestie dygitalizowania tekstów spoza Internetu, stanowiących źródła współczesnej wiedzy społecznej, a także cyfrowych korpusów oraz słowników. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> [27]

<p> The texts collected in the present volume are based on the contributions to the 2019 ALLEA conference organized in October by the Polish Academy of Sciences in the Institute of Philosophy and Sociology in Warsaw. The location of the conference seems to be the deciding factor that made the authors focus on the Central-Eastern part of the European Union. The countries of this area still experience effects of their imposed dependence on the Soviet Union and many decades of authoritarian rules. These effects are clashing with the memory of the end of unwanted communist experiment, due to successful popular uprising and favorable international situation. As it looks like this quite recent past of former “communist” states affects also their performance in the integrating Europe. We can point out to the problems of national and European identity, the question of solidarity and perception of interests. However, the same issues appeared in the centre of political debates in most of the EU states. Although looking at those issues in different countries we may find completely different historical background there is no doubt that the past is an important factor in all EU member states. Having this in mind we can still ask how to cope with its impact, and what can be done to restore the sense of purpose in Europe’s bold, ongoing endeavour. </p> <p> (In: <i>Introduction</i>, Józef Niżnik, <i>The Onus of the Past</i>) </p> [26]

<p> Projekt jest próbą spojrzenia na świat nie tyle pod kątem możliwości, jakie ma przed sobą ludzkość, co raczej czynników ograniczających prawdopodobieństwo jej ekspansji, likwidacji niedostatków już istniejących, a także tych, które mogą pojawiać się w przyszłości. Przedsięwzięcie badawcze, podjęte przez Komitet Prognoz, nawiązuje w pewnym stopniu do uprzednio realizowanych projektów, takich jak „Europa 2050”. Zajęcie się tą problematyką sugerowały instytucje Unii Europejskiej. Z własnej inicjatywy Komitetu podjęty został natomiast projekt pt. „Polska 2050”, nad którym honorowy patronat objął Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Bronisław Komorowski, a także obecne przedsięwzięcie dotyczące globalnych zagrożeń rozwoju. Za szczególnie ważny uznało ten projekt Biuro Bezpieczeństwa Narodowego oraz Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, które w tym przedsięwzięciu aktywnie współuczestniczą. </p> <p> Doświadczenia naukowo-badawcze, jakie zebrał Komitet Prognoz w pracy nad poprzednimi projektami, dotyczą dwóch obszarów. </p> <p> Z pierwszego z nich wynika, że nie można tworzyć żadnych długookresowych projekcji dla kraju, pomijając zjawiska zachodzące w skali światowej. Globalizacja, wraz z upowszechnieniem się gospodarki rynkowej oraz rewolucją informacyjną, stworzyły tak gęstą sieć powiązań, że procesy zachodzące w jednej części świata wywierają wielki wpływ – pozytywny lub negatywny – na pozostałe jego części. </p> <p> Drugi obszar doświadczeń ma inny wymiar, dotyczy bowiem ważnych ustaleń teoretycznych. Można tu sformułować trzy podstawowe tezy: </p> <p> 1. Wzrost gospodarczy nie przekłada się automatycznie na rozwój społeczno-cywilizacyjny. Twierdzenie to jest o tyle istotne, że ciągle dominuje kategoria wzrostu jako głównego kryterium sukcesu. </p> <p> 2. Długookresowej projekcji, zwłaszcza obejmującej kilka dekad, nie można tworzyć wyłącznie na podstawie modeli czysto ilościowych. Trudno bowiem przewidzieć wszystkie zdarzenia i czynniki zakłócające, zarówno te na poziomie kraju, jak i te dotyczące większych regionów czy wręcz całego świata. </p> <p> 3. Długookresowe projekcje powinny mieć charakter interdyscyplinarny, gdyż czynniki wspomagające bądź ograniczające wzrost gospodarczy, a zwłaszcza rozwój społeczny, wywodzą się w znacznym stopniu z systemu kulturowego oraz form i jakości zarządzania. </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [26]

The 24th of October 2018 marked the 175th anniversary of birth of Henryk Siemiradzki, the painter, whose origin, education and artistic and social activity united various areas of today’s Europe: Poland, Belarus, Ukraine, Russia, Germany, Italy and Austria (fig. 1). His painting, representing academism – one of the two main artistic options, is of key importance for the art of the 19th century in Central and Eastern Europe. <br>(...) <br>The jubilee year of the 175th anniversary of the artist’s birth in 2018 started in December of the previous year with the exhibition <i>Henryk Siemiradzki and Colony of Russian Artists in Rome</i>. ( <i>Генрих Семи- радский и колония русских художников в Риме</i>), prepared by Pavel Klimov in the State Russian Museum in St. Petersburg, accompanied by an extensive catalogue. The second exhibition <i>Compelled by Beauty. Henryk Siemiradzki and Artists of Late Academism</i>. ( <i>Пленники кра- соты. Генрих Семирадский и художники позднего академизма</i>) opened in September 2018 at the Historical-Artistic Museum in Serpukhov near Moscow. The State Tretyakov Gallery was the co-organizer, and the author of the exhibition and the editor of the catalogue was Tatiana Karpova. <br>On 12-13 April 2018, in connection with the anniversary, an international conference The Henryk Siemiradzki that we do not know was organized at the National Museum in Krakow, with its title referring to the donation to the museum made by the artist’s family in 1979. In October, in connection with the anniversary, the National Museum in Warsaw organized a series of Meetings with Siemiradzki, presenting mainly researches carried out by this institution. <br>The international conference <i>Henryk Siemiradzki and the International Artistic Milieu in Rome</i> will close the jubilee year dedicated to the artist. I hope that the research and publication of the catalogue raisoneé will allow us to determine the place of Henryk Siemiradzki’s work in CONFERENZE 145 European painting of the 19th century and will provide an impulse for new and extensive research into the art of that time. <br>( <i>Introduction</i>) <br> [25]

"Figura misteriosa, sfuggente, inafferrabile e al tempo stesso affa-scinante, da qualche tempo Ortensio Lando attira l’attenzione degli studiosi con più regolarità che in precedenza – il che non significa che sia diventato un oggetto di studio alla moda. Tra le ragioni più efficaci della rinnovata fortuna landiana vanno annoverati il libro di Paul Grendler <i>Critics of the Italian world</i>, pubblicato nell’or-mai lontano 1966, e i saggi dedicatigli da uno studioso come Conor Fahy, che hanno risvegliato anche in Italia la curiosità attorno al Lando. Tale rinnovato interesse si è concretizzato in una serie di apprezzabili o persino notevoli riproposte delle opere landiane, dalle semplici ristampe anastatiche alle vere e proprie edizioni critiche. Non è mancato neppure il tentativo di far nel contempo un po’ di luce sulla biografia di un personaggio di cui sono oggetto di discussione la stessa identità e, in misura non minore, alcune questioni di fondo relative alle sue opere, firmate tutte con vari pseudonimi. Dopo quella dei filologi e dei biografi, il Lando ha attirato l’attenzione degli storici delle idee in quanto scrittore sovversivo, propagatore di idee erasmiane, frequentatore di ambienti non ortodossi e traduttore dell’ <i>Utopia</i> del Moro, nonché degli storici delle forme letterarie e del Rinascimento “capriccioso” per il carattere ambiguo e provocatorio dei suoi scritti in volgare, ribelli alle convenzioni, facili allo scherno, apparentemente caotici ma, al tempo stesso, profondamente eruditi e ben radicati nella tradizione. Ciononostante, permangono numerosi punti interrogativi e domande inevase, e forse parte delle risposte potrà giungere, oltreché dalle ricerche storiche e archivistiche, da un’approfondita analisi dei testi landiani". <br> (Ortensio Lando e la versione francese dei suoi <i>Paradossi, P. Salwa</i>) <br> [24]

Zagadnienia finansów przedsiębiorstw były poruszane w wielu książkach i artykułach. Są też na ten temat podręczniki akademickie, w których znajdują się opisy konkretnych problemów oraz zestawy ćwiczeń skłaniających do twórczego myślenia i ułatwiających uzyskanie konkretnych umiejętności poprzez poznanie narzędzi i technik podejmowania decyzji finansowych. Są również opracowania zawierające ogólną wiedzę teoretyczną, przedstawiające poglądy świata nauki na temat finansów przedsiębiorstw oraz wizję kierunków ich dalszego rozwoju, opartą na rozstrzygnięciach empirycznych. Mamy nadzieję, iż niniejsza monografia wpisuje się w ten drugi rodzaj publikacji. Jest ona wspólnym dziełem kilkunastu osób wywodzących się z różnych ośrodków akademickich w Polsce, które zajmują się teorią i praktyką finansów przedsiębiorstwa. Publikacja ta stanowi okazję do prezentacji różnorodnych perspektyw i analiz na temat współczesnych wyzwań stojących przed finansami przedsiębiorstwa. Ma na celu eksplorację nowych koncepcji, metod oraz perspektyw w tym obszarze poprzez przedstawienie i krytyczną ocenę aktualnych osiągnięć teoretycznych, a także próbę wskazania kierunków rozwoju gospodarki finansami podmiotów działających w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu. <br> Zgodnie z tematyką poruszaną w poszczególnych rozdziałach, opracowanie podzielono na cztery części. Pierwsza dotyczy jednego z bardziej aktualnych problemów społeczno-ekonomicznych w skali globalnej, jakim jest zagadnienie realizacji przez przedsiębiorstwa zasad zrównoważonego rozwoju, rozpatrywane w kontekście dobra wspólnego i dbałości o kwestie ESG, tj. z zakresu ochrony środowiska i zasobów naturalnych, społecznej odpowiedzialności biznesu oraz dobrych i etycznych praktyk sprawowania zarządu. Szczególną uwagę zwrócono na zagadnienia związane z: możliwościami finansowania strategii zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, reakcją rynków finansowych na działania podejmowane przez spółki w zakresie wprowadzania i realizacji zasad ESG, a także na rozwiązania podatkowe stymulujące większe zaangażowanie jednostek gospodarczych w kwestie społecznej odpowiedzialności biznesu. <br> Druga część monografii odnosi się do problematyki decyzji o finansowaniu przedsiębiorstw i związanych z nimi konsekwencji. W dużym stopniu skupia się ona na finansowaniu dłużnym, a także sposobach zapobiegania utracie wiarygodności finansowej wskutek nadmiernego zadłużenia jednostki gospodarczej oraz powstających zatorów płatniczych. Niektóre z rozważań odnoszą się do kwestii efektywnego zarządzania strukturą kapitału z uwzględnieniem sektorowych uwarunkowań działania przedsiębiorstw, a także sugerowanych rozstrzygnięć podatkowych pozwalających na zwiększanie przewagi kapitału własnego nad zadłużeniem. <br> W trzeciej części zwrócono uwagę na sytuację finansową przedsiębiorstw w Polsce w kontekście zmian zachodzących w gospodarce, wywołanych przez zdarzenia nadzwyczajne, jakimi były pandemia COVID-19 i wybuch wojny w Ukrainie. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie, czy jednostki gospodarcze reagują na tego typu sytuacje kryzysowe i jak modyfikują działania oraz decyzje finansowe, adaptując się do nowych uwarunkowań otoczenia. <br> Ostatnia, czwarta część została poświęcona wybranym decyzjom finansowym. Zawarto w niej problematykę inwestycji w formie fuzji i przejęć, a także zagadnienie formułowania strategii finansowej z wykorzystaniem przepływów pieniężnych. Zwrócono też uwagę na nowe wyzwania stojące przed teorią i praktyką finansów przedsiębiorstwa, które dotyczą m.in. możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji w procesach podejmowania różnych decyzji finansowych, a także kwestii uwzględniania kapitału intelektualnego w ocenie efektywności finansowej działania przedsiębiorstw. <br> Mamy nadzieję, że problemy poruszone w monografii staną się inspiracją do podejmowania dalszych badań, a także twórczej dyskusji, zarówno wśród teoretyków, jak i praktyków gospodarczych, na temat nowych zagadnień i wyzwań, jakie stoją przed finansami przedsiębiorstw. <br> [23]

Prezentowana publikacja ma charakter transdyscyplinarnej monografii, której te-matyka koncentruje się na miastach w procesie przemian, ze szczególnym uwzględnie-niem takiej wyodrębnionej fazy procesu, jaką są miasta kreujące się. Można powiedzieć, że wyodrębnienie tej fazy w procesie przemian jest warunkiem koniecz-nym jego powodzenia. Konstrukcja monografii pozwala na podjęcie próby weryfikacji kilku roboczych hipotez: • Miasta kreujące się to miasta współzarządzane i współkreowane. W kierunku obywatelskiej samorządności. • Miasta kreujące się to miasta biofilne zachowujące harmonię pomiędzy naturą i kulturą. • Miasta kreujące się to miasta – aktorzy procesu metropolizacji aglomeracji/ kon-urbacji. Zaprezentowane hipotezy pozwoliły na uruchomienie perspektywy badawczo- eksperckiej, którą definiuje triada kreatywne myślenie – kreowanie nowych wizji – wdrażanie innowacyjnych projektów oraz na dokonanie przejścia od interdyscyplinar-ności do transdyscyplinarnej eksploracji badawczej, przekraczającej tradycyjne granice poszczególnych dyscyplin. <br> [23]

Prezentowana monografia jest pokłosiem projektu, realizowanego wspólnie przez Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN (IGiPZ PAN) oraz Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW (Euroreg) w 2018 r. na zlecenie Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju pod nazwą <i>Wykonanie pogłębionej analizy obszarów zagrożonych trwałą marginalizacją oraz świadczenie usług doradczo-konsultacyjnych w zakresie działań naprawczych na rzecz przełamania barier rozwojowych na tych obszarach</i> (znak postępowania BDG-V.2611.88.2017.KR). Projekt ten był kontynuacją wcześniejszych prac naukowo-eksperckich na rzecz resortu rozwoju na podobny temat, którego wyniki opublikowano w Pracach Geograficznych IGiPZ PAN [Śleszyński <i>et al. </i>2017a] oraz w kilku artykułach naukowych [Bański <i>et al.</i> 2018; Komornicki <i>et al. </i>2018], w tym dokonano poszerzenia niektórych wątków, tj. regionalizacji zdelimitowanych obszarów problemowych [Śleszyński <i>et al. </i>2017b]. Wyniki projektu wraz z opracowaniem nt. miast średnich [Śleszyński 2017] stały się m.in. podstawą do wyznaczenia obszarów problemowych w <i>Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju</i> (SOR) z 2016 r. Wyniki analiz, w tym wypracowana metodologia znalazła zastosowanie w kolejnych opracowaniach, zarówno eksperckich [Dębkowska <i>et al.</i> 2019; Śleszyński et al. 2019], jak też naukowych [Dolińska <i> et al. </i>2020]. <br> <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [23]

Książka ta ukazuje postać <b> Enno Meyera</b> (1913–1996), niemieckiego historyka i nauczyciela gimnazjalnego z Oldenburga, przez pryzmat opinii i wspomnień historyków oraz świadków jego działalności – kolegów, uczniów i członków rodziny. Na poglądy i postawę Meyera wpływ wywarło zarówno drobnomieszczańskie środowisko Oldenburga oraz członkostwo w nacjonalistycznych stowarzyszeniach młodzieżowych i studenckich w okresie Republiki Weimarskiej, jak i doświadczenie służby w Wehrmachcie w czasie drugiej wojny światowej. Od lat 50. Meyer poświęcił się pojednaniu Niemców z Polakami i Żydami. Skoncentrował się na obszarze, który znał najlepiej – kształtowaniu postaw młodych ludzi i przygotowywaniu ich do dorosłości w duchu racjonalizmu i otwartości. Jego 47 tez dotyczących nauczania polsko-niemieckiej historii stało się istotnym wstępem do powojennego dialogu podręcznikowego i utorowało drogę do działalności Wspólnej Polsko- -Niemieckiej Komisji Podręcznikowej Historyków i Geografów. Okres po 1945 r. był dla Meyera początkiem nowej ery w polityce Niemiec. Przedstawiał swoim uczniom i czytelnikom wymiar nazistowskich zbrodni i angażował się w kreowanie kultury pamięci opartej na dyskusji i demokratycznych wartościach, zarazem nie rezygnując ze swoich konserwatywnych poglądów. <br> Książka ta jest pierwszym tomem w serii <b>Przełomy i ludzie dialogu. Z historii polsko- -niemieckiego porozumienia</b>, wydawanej przez Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie. Przedstawiani w niej ludzie – zarówno znani, jak i rzadziej zauważani w szerszych debatach publicznych – wnieśli w XX wieku istotny wkład do porozumienia polsko-niemieckiego. <br> (z okładki) <br> [23]

"Często rozwój ośrodków miejskich jest swoistą wypadkową zmian lokalnych, endogenicznych i oddziaływania zewnętrznych procesów, które łącznie przyspieszają lub opóźniają osiąganie celów rozwojowych miast formułowanych przez politykę miejską. Miasta w procesie przemian. W kierunku nowego stylu zarządzania miejskiego, to miasta ujmowane w perspektywie średnio- i długoterminowej podlegające procesowi przemian, a wraz z nim modernizujące sposoby rządzenia i zarządzania. Prezentowana interdyscyplinarna monografia otwiera nowy projekt badawczo-ekspercki realizowany przez interdyscyplinarną Komisję Studiów nad Przyszłością Górnego Śląska, Polska Akademia Nauk, oddział w Katowicach oraz przez Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Politechnikę Śląską w Gliwicach, Górnośląską Wyższą Szkołę Przedsiębiorczości im. Karola Goduli w Chorzowie, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach przy współpracy Biblioteki Śląskiej w Katowicach.(...) <br> Publikacja stanowiąca Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN i ukazująca się w ramach cyklu monografii jest dziełem zbiorowym, które kierujemy do szerokiego grona odbiorców z środowisk akademickich, naukowo-badawczych oraz gremiów menedżerów i grup specjalistów w ośrodkach miejskich. Publikacja może być także zaadresowana do grona zespołów eksperckich skupionych w biurach projektów i pracowniach związanych z programowaniem rozwoju miast i projektowaniem urbanistycznym. Interdycsyplinarny charakter publikacji może także stanowić inspirację do podejmowania nowych kierunków badawczych i prac promocyjnych, kreowania nowych projektów edukacyjnych i uruchamiania wzorcowych studiów przypadków w takich m.in. dyscyplinach, jak geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, architektura i urbanistyka, nauki socjologiczne, ekonomia i finanse, nauka o zarządzaniu i jakości oraz ekologia." <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [23]

„Miasta dynamicznej równowagi. Miasta zwycięskie” to monografia podsumowująca wieloletni program badawczo-ekspercki dotyczący przemian miejskich i koncepcji miast nowej generacji. Zwieńcza czteroletni cykl publikacji poświęconych przyszłości miast, szczególnie poindustrialnych miast śląskich. Publikacja ukazuje przejście od podejścia interdyscyplinarnego do transdyscyplinarnego w badaniach miejskich oraz przedstawia sposoby transformacji miast z permanentnej nierównowagi w kierunku dynamicznej równowagi. Zawiera 13 autorskich rozdziałów podzielonych na trzy części, koncentrujących się na projektowaniu miejskim typu transitional i transactional. Powstała w ramach prac Interdyscyplinarnej Komisji Studiów nad Przyszłością Górnego Śląska PAN w Katowicach. <br> [22]

Znaczenie integracji polityki zagospodarowania przestrzennego ( <i>land use</i>) oraz polityki transportowej jest podkreślane od dawna zarówno w literaturze przedmiotu (...), jak też w wielu dokumentach strategicznych Unii Europejskiej i poszczególnych krajów członkowskich. Rozwój sieci infrastruktury oraz organizacja transportu są z jednej strony efektem rozmieszczenia ludności i działalności gospodarczej w przestrzeni, z drugiej zaś mogą stanowić narzędzie gospodarki przestrzennej, a w konsekwencji kształtowania terytorialnego wymiaru rozwoju. Dlatego właśnie w ostatnich dekadach rośnie znaczenie geograficznej ewaluacji polityki transportowej. Potwierdzają to badania realizowane na gruncie ekonomii oraz geografii społeczno-ekonomicznej. Dowodzą one m.in., że rozwój powiązań w szerszej skali krajowej i międzynarodowej wymaga nowego spojrzenia na miasto jako na miejsce centralne (...), którego pozycja jest zależna od oddziaływań zewnętrznych (...), w tym zagranicznych. Powiązania zewnętrzne realizowane są w ogromnym stopniu za pomocą sieci transportowych. Z drugiej strony transport kształtuje także zagospodarowanie przestrzenne w wymiarze regionalnym i lokalnym. Jest podstawą odpowiedniej dostępności rynków pracy oraz usług pożytku publicznego. Od jego organizacji zależy poziom zagrożenia wykluczeniem społecznym. Również wpływ transportu na środowisko ma wymiar zarówno globalny (emisja gazów cieplarnianych, zmiany klimatyczne), jak też lokalny (emisja pyłów, smog, fragmentacja ekosystemów). Rozważania takie nieuchronnie prowadzą do pytania, na jakim poziomie organizacji terytorialnej możliwe jest najbardziej efektywne prowadzenie ukierunkowanej terytorialnie polityki transportowej? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. W przypadku średniej wielkości państw europejskich (jak Polska) istotna wydaje się rola poziomu regionalnego (NUTS2). Daje on możliwość połączenia spojrzenia globalnego z lokalnym. Przekracza granice podstawowych jednostek samorządu terytorialnego (nie zawsze gotowych do współpracy), co pozwala na spojrzenie funkcjonalne (np. w obszarach metropolitalnych). Daje to możliwość integracji celów względem innych polityk sektorowych, a także integracji organizacyjnej transportu publicznego z korzyścią dla jego użytkowników. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [22]

Finanse samorządowe stanowią istotny element finansów publicznych. Łączy je realizacja zadań służących zaspokojeniu potrzeb publicznych przy wykorzystaniu środków publicznych. Gospodarka finansowa opiera się na podobnych zasadach ogólnych, odnoszących się do aspektów racjonalności gromadzenia i wydatkowania pieniędzy publicznych. Pojawia się kontekst skuteczności i efektywności podej-mowanych działań społecznych i gospodarczych, transparentności, odpowiedzial-ności i rozliczalności. Różni je wymiar przestrzenny, a w następstwie koncentracja na kwestiach lokalnych i regionalnych, a zatem najbliższych społecznościom zamieszkującym dany obszar wydzielony terytorialnie, odpowiadający danej jednostce samorządu gminnego, powiatowego lub wojewódzkiego. <br> <br> <i>(ze Wstępu)</i> <br> [22]

Centralny Port Komunikacyjny to jeden z tematów skupiających od kilku lat uwagę polityków oraz mediów. W rzeczywistości jednak merytoryczna dyskusja nad budową nowego portu lotniczego pomiędzy Warszawą i Łodzią trwa o wiele dłużej aniżeli aktualne spory polityczne. Zapoczątkowana została jeszcze przed zmianami ustrojowymi w Polsce. Była też kontynuowana w czasie prac nad Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Niezależnie od różnych ocen samego projektu, z całą pewnością prowokował on od lat debatę nie tylko nad kształtem systemu transportowego Polski, ale także szerzej nad organizacją struktury przestrzennej kraju.<br> [22]

<p> "Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” realizuje projekt badawczy pt. „Zagrożenia globalne barierami rozwoju” we współpracy z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego, pod patronatem Prezydenta RP. Potrzeba podjęcia takiego projektu wynika z przesłanek, jakie zrodziły się przy pracach nad studium, którego zwieńczeniem był Raport „Polska 2050”. W trakcie opracowywania tego Raportu okazało się, że w warunkach globalizacji oraz rewolucji informacyjnej analiza dotycząca możliwości rozwojowych poszczególnych państw, a także sektorów, musi w znacznym stopniu uwzględniać szeroki kontekst międzynarodowy. </p> <p> W wielu przypadkach, w odniesieniu do państw małych i średniej wielkości, zwłaszcza słabiej rozwiniętych, jest to absolutnie niezbędne. Wnioski te skłoniły Komitet do kolejnego kroku w tych badaniach i podjęcia tematu zagrożeń globalnych. Przystępując do jego realizacji przyjęliśmy założenie, że zagrożenia globalne będą w przemożnym stopniu determinowały rozwój świata w najbliższych dekadach. Mają współcześnie specyficzny charakter w przeciwieństwie do przeszłości, występują bowiem z większą intensywnością, stały się powszechne w skali całego globu, mają silne skłonności do kumulacji, a ponadto charakteryzują się dużą wizualnością wskutek rewolucji informacyjnej. </p> <p> Jednym z tych zagrożeń, bardzo ważnym, są zagrożenia jakości życia. Mają one wiele wymiarów, wśród których na kilka należy zwrócić uwagę. Podstawowy wiąże się z olbrzymim przyspieszeniem zmian w prawie wszystkich sferach życia ludzkiego. Zdolność dostosowawcza człowieka do owych zmian wymaga jednak znacznie dłuższego czasu aniżeli sama zmiana. Pojawiające się nowe problemy i wyzwania, wymagające rozwiązania, dotyczą nie tylko stosunkowo szybkiego wzrostu liczby ludności, ale jego bardzo zróżnicowanego rozmieszczenia, głównie w krajach Południa, i relatywnego, a nawet absolutnego spadku liczby mieszkańców Północy, zwłaszcza w Europie. Pociąga to za sobą fale przepływów ludności, co w następstwie wywołuje nie tylko konflikty mentalne, religijne, ale często powoduje liczne i poważne zagrożenia rozruchami o różnym podłożu itp." </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [22]

Przygotowując zarys tej książki chcieliśmy uzyskać odpowiedzi na szereg pytań związanych z funkcjonowaniem państwa w warunkach silnego oddziaływania otoczenia zewnętrznego. W praktyce skupiliśmy się na uwarunkowaniach globalnych. <br> W toku dyskusji zwróciliśmy uwagę na kilka problemów. Pierwszym z nich jest odmienność postrzegania i definiowania globalizacji, co wciąż, pomimo licznej literatury, prowadzi do nieporozumień i błędnych interpretacji. Postanowiliśmy pokazać, że postrzeganie to jest znacząco bardziej odmienne, niż nam się wydaje, gdy uwzględnimy pozaeuropocentryczny punkt widzenia. <br> Ponadto zauważyliśmy, że proces zmian jest często utożsamiany z globalizacją. Nie ulega wątpliwości, że współcześnie globalizacja jest główną i podstawową siłą napędową przemian, jednakże oprócz niej oddziałują również inne siły, których obecność jest zauważalna już we wcześniejszych okresach historycznych. Można wręcz powiedzieć, że zmiana jest procesem trwałym, towarzyszącym ludzkości od zarania dziejów. <br> Dopiero na tym tle można prowadzić rozważania na temat kondycji państwa we współczesnym świecie. W praktyce ograniczyliśmy bezpośrednie odniesienia do Polski na rzecz bardziej ogólnych, uniwersalnych analiz, które da się odnieść zarówno do naszego kraju, jak i innych podmiotów, w tym pozaeuropejskich. Bezpośrednie rozważania na temat przyszłości Polski planujemy w kolejnych pracach Komitetu Prognoz. Z tego powodu zdecydowaliśmy się nadać tej książce bardziej uniwersalny tytuł, uwypuklając znaczenie zmiany, która w naszej opinii powinna być napędzana różnymi czynnikami, w tym globalizacją. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [21]

<br> Społeczny ruch naukowy jako istotny element krajobrazu nauki i życia zbiorowego charakteryzuje się wielością celów, funkcji i form. Stowarzysze-nia naukowe prowadzą działalność, dostosowując się do warunków społecz-nych, politycznych i technologicznych, odgrywając różne role. Uzasadnia to potrzebę namysłu nad społecznym ruchem naukowym w procesie zmiany. Wynikiem tej refleksji jest monografia pt. Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany. Ukazano w niej organizacje naukowe jako wynik i jednocześnie czyn-nik zmiany społecznej, uwzględniając szereg problemów szczegółowych, m.in. przemiany towarzystw naukowych, realizowane przez nie funkcje, różnorodność celów i form działania oraz przyszłość społecznego ruchu naukowego.(...) <br>W monografii ukazano wkład społecznego ruchu naukowego w rozwój nauki w Polsce. Towarzystwa naukowe odgrywają istotną rolę w systemie kultury i nauki oraz przyczyniają się do rozwoju regionów, powodując zmia-ny społeczne lub wykorzystując szanse powstałe w ich wyniku. Dlatego też istnieje pilna potrzeba otoczenia tych organizacji opieką państwa, w tym zabezpieczenia ich odrębnymi unormowaniami ustawowymi. <br>(z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [21]

Zmiany klimatyczne są jednym z najpoważniejszych czynników środowiskowych. Wpływają one bezpośrednio i pośrednio na funkcjonowanie eko-systemów oraz na możliwości prowadzenia różnego rodzaju działalności gospodarczej. <br> Siła oddziaływania zmian klimatu na człowieka jest bardzo duża. Koncentracja gazów cieplarnianych w atmosferze rośnie, a skutki tego procesu są już dostrzegalne gołym okiem. Niestety zmiany te, w przeważającej mierze, mają niekorzystny charakter. Jednocześnie zauważa się dużą bezwładność procesów klimatycznych, co oznacza, że nawet przy zahamowaniu wzrostu koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze temperatura Ziemi będzie nadal rosła. Biorąc pod uwagę trudności, z jakimi cywilizacja ludzka podejmuje działania zaradcze, można stwierdzić, że zmiany klimatyczne to jeden z największych i najsilniejszych megatrendów współczesnego świata. Z tego powodu w analizach przyszłości uwarunkowania klimatyczne powinny być uwzględniane jako jeden z ważniejszych czynników, który powoli, lecz stale zmienia warunki życia ludzi na Ziemi. <br> Powyższe powody stały się przesłanką do napisania tej monografii. Uważamy za konieczne pokazanie wpływu zmian klimatycznych na jakość życia człowieka, nie tylko w aspekcie środowiskowym, ale również gospodarczym. Wzrostowi temperatury towarzyszy szereg zjawisk, które generują koszty i straty. Ich wielkość nie jest możliwa do oszacowania w pełni, ale nakreślenie głównych problemów pokazuje, z jak dużym wyzwaniem ludzkość będzie musiała się zmierzyć już w niedalekiej przyszłości. Pierwsze skutki zmian klimatycznych już są odczuwalne. W perspektywie 20–30 lat najprawdopodobniej będą one już silnie oddziaływać na nasze otoczenie. <br> Niniejszą książkę podzieliliśmy na dwie części. W pierwszej z nich zostały opisane przyrodnicze aspekty zmian klimatycznych. Poprosiliśmy różnych autorów, specjalistów w danym zakresie, aby pokazali nam czym jest klimat i jaki wpływ mają zmiany klimatyczne na przyrodę. W drugiej części zamieściliśmy teksty pokazujące wpływ zmian klimatycznych na człowieka i jego działalność. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [20]

<p> Publikacja jest efektem działań Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” działającego przy Prezydium PAN, który realizował projekt badawczy „Zagrożenia globalne barierami rozwoju” we współpracy z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego, pod patronatem Prezydenta RP. W ramach projektu zorganizowano cykl konferencji naukowych z udziałem naukowców i ekspertów reprezentujących różne dyscypliny z ośrodków naukowych całego kraju, zapraszając ich do podjęcia ważnych i kluczowych dla przyszłości społeczeństwa tematów. </p> <p> "W roku 1972 czwórka autorów opublikowała studium „The limits to growth”, które zasłynęło potem jako raport Klubu Rzymskiego. Tezy tego raportu zwróciły uwagę opinii światowej na ograniczoność zasobów, którymi dysponuje ludzkość, na możliwość zderzenia się tendencji wykładniczego wzrostu produktywności społeczeństw z ograniczonymi zasobami surowców naturalnych. W następnych latach pojawiła się wielka liczba publikacji, które kwestionowały obliczenia i szacunki autorów. Kolejne odkrycia złóż ropy, gazu, rud przesuwały moment, w którym wyczerpywanie się kolejnych surowców wprowadzi nas w stadium kryzysu. Jednak problem ograniczonych zasobów surowców i możliwości powstawania zjawisk kryzysowych istnieje, jest od tej pory dostrzegany i nieustannie analizowany. Nie ulega wątpliwości, że każdy rok przybliża nas do chwili, w której zjawiska kryzysowe staną się powszechnie odczuwaną rzeczywistością. Można już teraz zastanawiać się, czy wysokie ceny baryłki ropy naftowej, czy też rosnące ceny żywności nie są zapowiedzią tych kryzysów. </p> <p> Komitet Prognoz PAN podjął tę tematykę w czwartej, kolejnej konferencji, formułując jej temat w postaci pytania „Czy kryzys światowych zasobów?” stan, wyzwania, perspektywy. Pytanie to można postawić, chociaż świat jako całość rozwija się i – pomimo kryzysów i objawów spowolnienia – nadal będzie rozwijał się w najbliższych dekadach. Przygotowując program konferencji, a następnie publikację książkową dokonano wyboru problemów i potencjalnych zagrożeń, które mogą ten rozwój w istotnym stopniu spowolnić, lub wręcz zahamować. </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [20]

Przekazujemy czytelnikom książkę wieloautorską i wielowątkową, zatytułowaną <i>Humanistyczne ambiwalencje globalizacji</i>. Tytuł ten nawiązuje do tematyki spotkania Zespołu Edukacji i Kultury Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. Odbyło się ono w dniu 22 stycznia 2020 roku, kiedy podjęto dyskusję nad wielorakością i niejednoznacznością humanistycznego, ludzkiego świata. <br>Tytułowa problematyka ambiwalencji ma uwydatniać zarówno napięcia między intencjami i propozycjami naprawy świata a ich spełnieniami, a także rozbieżności i analogie między racjami, które takie działania uzasadniają w perspektywie przyszłości otwartej i rozumianej jako zadanie. Perspektywa wielorakich współzależności wyznaczona dominantą globalizacji intensyfikuje tę problematykę. Zmieniają się oceny i wartości, zachwianiu ulega status wartości humanistycznych orientowanych na priorytet ludzkiej kondycji. Istniejący wszakże prymat możliwości otwartych ujawnia różnorodność opcji i wyborów. Intencjonalnie sprzyjają one przyjaznej ludziom jakości życia, w praktyce natomiast nierzadko odsłaniają nieprzewidziane wcześniej trudności i zagrożenia. <br>Jest sprawą oczywistą, że żyjemy dziś w rzeczywistości stanowiącej w znacznym stopniu wytwór aktywności człowieka (ludzki świat). Namysł nad tą rzeczywistością w założeniu na ogół humanistyczną/humanitarną staje się dziś jednak coraz bardziej krytyczny: w podejmowanych „diagnozach naszego czasu” coraz częściej pojawia się słowo „kryzys”, czy też „nowy nieporządek świata”. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> [19]

Articles published in this volume are inspired by the series of conferences organised by Space Sciences Committee of the Polish Academy of Sciences Gdansk Branch in cooperation with BSSC – <a href="https://www.bssc.pl/">Baltic Sea & Space Cluster</a>. <br> [19]

<p> W opisie i interpretacji obecnej fazy ewolucji systemu osadniczego Polski dominuje pojęcie <i>ośrodków metropolitalnych</i>, postrzeganych jako „lokomotywy” rozwoju gospodarczego oraz współczesnych przemian społecznych. Określenie na nowo roli, którą dziś odgrywają małe miasta stanowi ważny, chociaż w pewnym stopniu ukryty aspekt oceny tej fazy. Taki stan rzeczy nie oznacza braku badań naukowych poświęconych małym miastom, które w porównaniu z wieloma innymi krajami są w Polsce wyraźnie reprezentowane. W badaniach polskich, zwłaszcza tych związanych z polityką przestrzenną, przeważa perspektywa, zgodnie z którą funkcje i szanse rozwojowe małych miast są odnoszone do ich relacji, w tym zwłaszcza dostępności w przestrzeni względem dużych ośrodków miejskich. </p> <p> Podczas gdy funkcje pełnione przez małe miasta ulegają zmianom o charakterze sekularnym, wynikającym ze zmniejszania się oporu odległości i postępującej specjalizacji w zakresie dóbr rynkowych, jak i usług publicznych dostępnych w przestrzeni, to w okresie ostatnich dziesięcioleci zmiany te występują ze zwielokrotnionym nasileniem. Wynika to z oddziaływania nowych czynników, zwłaszcza presji demograficznej oraz restrukturyzacji rolnictwa. W efekcie, w warunkach postępującej metropolizacji przestrzeni, funkcje gospodarcze, struktury ludnościowe, jak również fizyczna przestrzeń małych miast podlegają głębokim przekształceniom. Miasta te ujmowane jako zbiór, w procesie tym tracą swoje zasoby – wyspecjalizowane funkcje oraz kapitał ludzki na rzecz większych ośrodków w Polsce. Następuje to równolegle z odpływem migracyjnym za granicę. Jeśli obserwowany spadek znaczenia małych miast w przestrzennej organizacji osadnictwa jest tendencją długotrwałą, to przyjmuje on obecnie nowe formy. Zidentyfi kowanie ich jako ogólnego kryzysu małego miasta nie byłoby w pełni uzasadnione, bowiem zjawiska stagnacji i regresu występują nierównomiernie, obejmując w niejednakowym stopniu miejscowości pełniące różne funkcje, a także różnie usytuowane w przestrzeni. </p> <p> ( z <i>Wprowadzenia</i>) </p> <p> Monografia powstała w ramach projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki Nr 2015/19/B/ HS4/00114 pt. <i>Kierunki i czynniki przemian funkcji małych miast Północno-Wschodniej Polski</i>. </p> [19]

Publikacja jest pokłosiem ogólnopolskiej konferencji naukowej, która odbyła się online w dniach 20–21 września 2021 r. w ramach działalności Zespołu Rozwoju i Zaburzeń Mowy Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Zespół Rozwoju i Zaburzeń Mowy został powołany w 2019 r. w trakcie VII kadencji Rady Języka Polskiego i zakresem swego działania obejmuje wszelkie sprawy związane z logopedią – nauką o biologicznych podstawach mowy, to jest wiedzą o rozwoju językowym, zaburzeniach mowy, ortofonią oraz profilaktyką zaburzeń mowy. Do zadań Zespołu należy m.in.: rozwijanie świadomości społecznej dotyczącej prawidłowości rozwoju mowy, poprawnej wymowy i zaburzeń mowy; ocena stanu sprawności językowych i komunikacyjnych dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, osób posługujących się zawodowo słowem mówionym, chorych z zaburzeniami mowy powstałymi w wyniku schorzeń somatycznych, neurologicznych i psychicznych; przygotowanie programów działań profilaktycznych w odniesieniu do dzieci, młodzieży i dorosłych, u których mogą wystąpić zaburzenia mowy. <br> <br> ( <i>z Przedmowy</i>) <br> <br> [18]

Przedkładana monografia (...) składa się z dwóch części – pierwszej poświęconej wspomnieniu Profesora Jerzego Kleera i drugiej odnoszącej się do problematyki cywilizacji informacyjnej, jej mechanizmów tworzenia, kierunków rozwoju, szans i zagrożeń. (...) W szczególności istotne jest wskazanie tych ostatnich, jako ostrzeżenia przed bezrefleksyjnym zachłyśnięciem się możliwościami jakie daje nam szeroki dostęp do informacji, w tym do informacji niesprawdzonej, wypaczonej lub całkowicie fałszywej. <br> [17]

<p> Prezentowane opracowanie jest próbą całościowego ujęcia oddziaływania funduszy unijnych, zgodnego z postulatem Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030), wprowadzającym współzależność celów polityki przestrzennej z celami polityki regionalnej, wiążącym planowanie strategiczne z programowaniem działań w ramach programów rozwoju i programów operacyjnych współfinansowanych ze środków UE. Praca stanowi próbę odpowiedzi na potrzebę przechodzenia od podejścia sektorowego do zintegrowanego podejścia terytorialnego w celu podniesienia stopnia wykorzystania endogenicznych potencjałów regionów. </p> <p> Publikacja przedstawia przestrzenną analizę zróżnicowania absorpcji środków otrzymanych w ramach poszczególnych programów Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. Praca zawiera wyniki ogólnopolskich badań, prowadzonych w Katedrze Gospodarki Przestrzennej i Turyzmu Wydziału Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, poprzedzonych licznymi badaniami lokalnymi, głównie na przykładzie obszarów wiejskich województwa kujawsko-pomorskiego, gdzie próby zintegrowanego ujęcia oddziaływania funduszy UE wcześniej przedstawili: Adamiak, Rudnicki (2016, w: Gospodarowicz et al. – w ramach oceny spójności terytorialnej pod względem infrastruktury technicznej i społecznej), Dubownik, Rudnicki, Wiśniewski (2017 – w ramach analizy czynników rozwoju) oraz Rudnicki, Dubownik (2019 – w ramach analizy rozwoju lokalnego). (z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [17]

The aim of the research, the results of which have been presented in this monograph, is related to both theoretical and methodological as well as cognitive and application levels. The theoretical and methodological objective is to provide a theoretical framework for a place-based approach in development policy which embraces the pattern of socio- economic development factors in the context of new challenges of regional policy. In addition, what has been presented is an algorithm of the research procedure that makes it possible to verify theoretical assumptions, which is based on a quantitative approach (the use of mathematical and statistical methods and spatial econometrics) and a qua-litative one (the use of qualitative research). The cognitive and application aim of the studies is a diagnosis of the state of the implementation of place-based policy in a less developed region, which is Wielkopolska, along with the identification of socioeconomic development factors in the context of new challenges of regional policy and producing recommendations concerning their use in practical intervention measu-res. The period of the conducted analyses covers various, depending on data accessi-bility, series of observations within 2004‑2018, allowing for the signalled historical determinants. In view of the existing restrictions on access to data in the examined spatial patterns and the period adopted, the results of the direct research are an import-ant complement to the geographical information database used in this study. The field studies were carried out in 2019 in the area of nine purposely selected communes of Wielkopolskie Voivodeship representing various development types. <br> <br> ( <i>Abstract)</i> <br> [16]

Oddawana w ręce Czytelników monografia ma dla społeczności Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN znaczenie szczególne. Z jednej strony stanowi naukową dyskusję nad wyzwaniami rozwoju i przyszłością obszarów wiejskich. Jest to tematyka od lat związana z działaniem KPZK PAN i rozwijana szczególnie w Zespole zadaniowym Komitetu ds. Obszarów Wiejskich. Z drugiej strony prezentowane Studia to hołd składany pamięci tragicznie zmarłemu w sierpniu 2022 r. dr hab. prof. IGiPZ PAN, Konradowi Czapiewskiemu. <br> [16]

Mobilności przestrzennej ludności doświadcza każdy zakątek świata. Motywy przemieszczeń migracyjnych są wielorakie – ekonomiczne, polityczne, rodzinne, turystyczne, religijne. Związane są one z obszarem pochodzenia i miejscem przeznaczenia migranta, z przeszkodami pośrednimi, które mogą ograniczać ruch wędrówkowy, jak również z cechami osobistymi migrantów, tj. wiekiem, płcią, stanem cywilnym, a także wykształceniem. <br> W przypadku Polski do 1989 r. przewagę stanowiły migracje wewnętrzne ze wsi do miast. Obecnie odnotowuje się tendencję odwrotną, zwłaszcza na korzyść obszarów wiejskich położonych w strefie podmiejskiej ośrodków regionalnych i subregionalnych. <br> Niezmiernie istotne, jeśli chodzi o migracje wewnętrzne w kraju, są przemieszczenia młodzieży, podejmowane po ukończeniu szkół ponadpodstawowych. Są one skutkiem umasowienia szkolnictwa wyższego po koniec lat 90. XX w. Problem ten został podkreślony w ostatnim czasie w badaniach prowadzonych na obszarze Dolnego Śląska [Dolińska et al. 2020a] i Opolszczyzny [Jończy et al. 2013], które były inspiracją do napisania prezentowanej monografii. <br> <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [16]

<p> Oddawana do rąk Czytelnika książka pt. <i>Ewolucja nauk ekonomicznych. Jedność a różnorodność, relacje do innych nauk, problemy klasyfikacyjne</i> jest próbą przedstawienia stanu refleksji przedstawicieli szeroko rozumianego środowiska naukowców reprezentujących nauki ekonomiczne jako integralną dziedzinę wiedzy składającą się w trakcie przygotowania tego tekstu z czterech dyscyplin – ekonomii, finansów, nauk o zarządzaniu i towaroznawstwa, nad tożsamością tejże dziedziny. Z punktu widzenia prowadzonych tutaj rozważań, zmiany w klasyfikacji dyscyplin dokonane we wrześniu 2018 roku nie mają większego znaczenia. Można przyjąć, że obecna dyscyplina ekonomia i finanse to suma dwóch wcześniej występujących dyscyplin, czyli ekonomii i finansów. Z kolei obecna dyscyplina nauki o zarządzaniu i jakości to wynik połączenia dwóch wcześniej występujących dyscyplin, a mianowicie nauki o zarządzaniu i towaroznawstwa (w części). </p> <p> Podejmowane tutaj rozważania są efektem wieloletniej dyskusji prowadzonej w środowisku przedstawicieli nauk ekonomicznych, zwłaszcza członków Komitetu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk i Rady Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. (ze <i>Wstępu</i>) </p> [16]

„Biotechnologia 2020. O co najczęściej pytamy?” wychodzi naprzeciw oczekiwaniom społecznym. Wydanie książki zbiega się z dwoma kluczowymi wydarzeniami na świecie w roku 2020, ściśle związanymi z biotechnologią. Pierwsze to bezsprzecznie wybuch pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Świat wiąże ogromne nadzieje z nową skuteczną szczepionką, co jest niezwykle ważnym globalnym wyzwaniem dla współczesnej biotechnologii. Drugie wydarzenie to przyznanie Nagrody Nobla za odkrycie metody edycji genomu CRISPR/Cas9. Zdaniem wielu ekspertów biotechnologia stała się w XXI wieku jedną z trzech – obok informatyki i telekomunikacji – najważniejszych dziedzin gospodarki światowej, która wpływa na jakość naszego codziennego życia. <br>Czytelnicy odnajdą wiele ciekawych zagadnień z zakresu biotechnologii mikroorganizmów, środowiska, roślin i zwierząt, wykorzystania komórek macierzystych czy stosowania szczepionek. Zostały również przedstawione regulacje prawne w biotechnologii, zagadnienia związane z patentowaniem, stosunek społeczeństwa do biotechnologii. Dokonano podsumowania dotychczasowych osiągnięć polskiej biotechnologii w wielu obszarach, m.in. medycyny, środowiska czy rolnictwa oraz tego, jak wypadamy na tle świata. <br>Autorzy wzbogacili książkę o rozdziały dotyczące przełomowych badań i rozwoju nowoczesnych, innowacyjnych technologii i technik, m.in. edycji genomu CRISPR/Cas9, zawarto też aktualne informacje na temat pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Sporo miejsca poświęcono aspektom związanym z bezpieczeństwem genetycznie modyfi kowanych organizmów (GMO) czy mikroorganizmów (GMM). Zwrócono uwagę na potencjalne zagrożenia, jakie mogą spowodować nieumiejętnie stosowane narzędzia biotechnologiczne. Podsumowując, z zadowoleniem należy przyjąć kolejne wydanie publikacji „Biotechnologia 2020. O co najczęściej pytamy?”, która rzeczywiście dostarcza czytelnikom nowej i pożytecznej wiedzy. <br> <i>Z recenzji prof. dr. hab. Jarosława Olava Horbańczuka</i> <br> [15]

This publication, <i>Headlines of the Public Television News Service in Poland from 2016 to 2017 – A Pragmatic Linguistic Analysis</i>, is based on a report which was created at the Council for the Polish Language at the Presidium of the Polish Academy of Sciences and its aim was to indicate how Polish Television ( <i>Telewizja Polska SA</i>) – a station that is publicly financed through mandatory fees paid by citizens – uses language to inform viewers about current political events. It is a linguistic (or more precisely: semantic and pragmatic) analysis and is preceded by a description of the legal situation surrounding the media that conditions the operation of the public television broadcaster. Subject to analysis were the information strips that consist of announcements of report materials in the main broadcast of <i>Wiadomości TVP</i>, the most important news program on public television in Poland. The study, based mainly on the description of linguistic mechanisms (including persuasive and manipulative techniques with semantic basis) that serve to create reality, above all reveals how of elements of the world are valuated using lexical means. The communication practices presented in the course of the analysis were examined in terms of their compliance with the requirements of ethics of the word and the rules governing successful communication, and above all, with the principles of journalistic integrity, which require the creation of unbiased and objective texts. Although the work is not of a political nature, it also shows (in passing, as it were) a vision of Polish political life, filtered through an interpretative filter. <br> ( <i>Foreword</i>) <br> [15]

Rosnąca na całym świecie świadomość negatywnego wpływu pogarszającego się stanu środowiska przyrodniczego na funkcjonowanie systemów społeczno-gospodarczych, jakość życia i opłacalność różnych przedsięwzięć biznesowych sprawia, że rośnie determinacja, aby zahamować narastanie niekorzystnych zjawisk, takich jak zmiana klimatu, ubytek bioróżnorodności, degradacja ekosystemów, czy zanieczyszczenie wód, gleb i atmosfery. Zaniechanie działań ochronnych może przynieść jedynie dalsze straty wywołane zarówno przez katastroficzne zjawiska pogodowe, jak i przez powolne zmiany w środowisku związane przykładowo z podnoszeniem się poziomu wód mórz i oceanów lub postępującym pustynnieniem. Powstrzymanie, a najlepiej odwrócenie tych niepożądanych tendencji nie jest jednak łatwe i bezkosztowe. Rosnące nadzieje są związane z szeroko rozumianymi zielonymi finansami, czyli ustrukturyzowaną działalnością finansową, która została stworzona, aby zapewnić lepsze wyniki środowiskowe. Obejmuje ona pożyczki, mechanizmy dłużne i inne środki inwestycyjne, które są wykorzystywane do rozwoju zielonych projektów lub minimalizowania wpływu standardowych projektów na środowisko przyrodnicze, w tym klimat. W praktyce mamy do czynienia z kompilacją różnych instrumentów i kanałów przepływu środków finansowych. Zdaniem specjalistów z Banku Światowego przyrosty w sektorze zielonych finansów wynikają z dwóch powodów. Po pierwsze, inwestorzy szukają możliwości inwestycyjnych ukierunkowanych na mitygację negatywnych oddziaływań lub uzyskiwanie dodatkowych korzyści z pozytywnego wpływu na środowisko wynikającego z ochrony, przywracania dobrego stanu i zrównoważonego użytkowania natury. Po drugie, starają się trzymać przepływy finansowe z dala od projektów o negatywnych skutkach dla klimatu, bioróżnorodności i usług ekosystemowych. Może to wynikać zarówno z pobudek wizerunkowych, jak i upatrywania w tego typu działaniach szansy rozwoju. Na całym świecie, choć z przewagą krajów wysoko rozwiniętych, odnotowuje się wzrost kapitału lokowanego w zielonych akcjach i obligacjach. Te pierwsze są głównie związane z rozwojem sektora czystej energii, te drugie służą zwłaszcza finansowaniu projektów na rzecz ochrony klimatu i bioróżnorodności, zrównoważonego użytkowania gruntów i ochrony środowiska morskiego. Istotną rolę odgrywają środki oferowane przez banki, fundusze inwestycyjne, fundusze i organizacje ekologiczne oraz wydatki w ramach zamówień publicznych. <br>Autorzy i autorki monografii wprowadzają Czytelników i Czytelniczki w świat zielonych finansów zarówno z perspektywy teoretycznej, jak i praktycznej. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [15]

Pojawiające się nowe wyzwania wynikające z globalnych trendów wpływają także na odpowiedź miast i podejmowane przez nie działania praktyczne. Miasta ewoluują pod wpływem procesów cywilizacyjnych, w tym zmian technologicznych. Same przyczyniają się do tych zmian. Ostatnie pięćdziesięciolecie to czas wyjątkowo dynamicznych procesów urbanizacyjnych kształtujących nowe uwarunkowania społeczne, ekonomiczne i środowiskowe. Od początkowych silnych akcentów środowiskowych w latach 70. XX w., wywołanych kryzysem ekologicznym, poprzez skłanianie się w kierunku humanizacji rozwoju lokalnego lat 90. XX w., aktualnie na czele ważnych spraw znalazł się kryzys klimatyczny. (...) <br> Głównym celem monografii jest nakreślenie szerokiego tła kryzysu klimatycznego i jego determinant oraz określenie roli użytkowników miasta w procesach adaptacji do zmian klimatu. Dla realizacji zakładanego celu badania literaturowe oraz studia przypadków prowadzone były z perspektywy podmiotowej. Innowacyjne podejście umożliwia rozpoznanie rzeczywistej aktywności różnorodnych podmiotów funkcjonujących w mieście, na rzecz ochrony klimatu i włączenia ich w działania mitygacyjne i adaptacyjne. <br> Płaszczyzną podejmowanych rozważań jest teza, że współpraca i współdziałanie wielu interesariuszy i użytkowników miasta jest warunkiem koniecznym procesów adaptacji do zmian klimatu. Wychodząc z tych przesłanek staraliśmy się w prezentowanej publikacji odpowiedzieć na następujące pytania badawcze: <br> • czym są i w jaki sposób objawiają się zmiany klimatu w miastach? <br> • jakie są skutki zmian klimatu i jak można je łagodzić dzięki przyrodzie? <br> • jak kształtowały się i kształtują cele polityki środowiskowej, szczególnie w obsza-rze tematycznym „klimat” i jakie przynoszą efekty? <br> • w jaki sposób przebiegają współczesne procesy rozwojowe miast i jaka jest w nich rola użytkowników i interesariuszy? <br> • jakie są dostępne i stosowane narzędzia współpracy interesariuszy miast? <br> • jaką rolę w procesie adaptacji do zmian klimatu odgrywają poszczególne grupy użytkowników i interesariuszy miasta? <br> • jakie można wskazać wyzwania i bariery w adaptacji miast do zmian klimatu? Tak sformułowane pytania badawcze zdeterminowały zakres tematyczny publikacji i zastosowane narzędzia i metody badawcze. <br> Część pierwsza monografii, obejmująca rozdziały pierwszy i drugi, dotyczy teoretycznego spojrzenia na procesy związane ze zmianami klimatu i adaptacją do nich. Podjęto w niej także problematykę związaną z rozwojem miast w kontekście wyzwań środowiskowych (w tym klimatycznych) oraz partycypacyjnych (koncepcja miasta obywatelskiego, zarządzanego przez interesariuszy). Ta cześć publikacji powstała na podstawie krytycznej analizy literatury przedmiotu. <br> Część druga (obejmująca rozdział trzeci i czwarty) dotyczy praktycznych aspektów działań związanych z adaptacją do zmian klimatu. Powstała ona na podstawie analizy literatury przedmiotu ze szczególnym zwróceniem uwagi na dobre praktyki. Ważnym aspektem publikacji jest zaprezentowanie działań podejmowanych przez poszczególne grupy użytkowników miast. Dlatego uzupełniniem publikacji są rozmowy (podcasty) przeprowadzone z przedstawicielami: samorządów lokalnych, NGOs, instytucji naukowych (edukacyjnych) i badawczych, organizacji zrzeszającej przedstawicieli biznesu, projektantami i urbanistami. <br> Jako badaczom, ale też mieszkańcom miast i praktykom projektowania rozwoju miast zależy nam, żeby upowszechniać wiedzę z zakresu zrównoważonego rozwoju miast i taki też cel przyświecał przygotowaniu publikacji. Mamy nadzieję, że dzięki niej wielu użytkowników, interesariuszy miast, wzbogaci swoją wiedzę w zakresie potrzeby pilnego współdziałania w obliczu katastrofy klimatycznej. Bowiem dialog i budowanie mostów współpracy leży w interesie nas wszystkich. <br> [15]

Niniejsza monografia stanowi próbę poszukiwania odpowiedzi na pytania o znaczenie i rolę finansów publicznych w rzeczywistości postpandemicznej, o nowy paradygmat finansów publicznych, o funkcjonowanie finansów publicznych w warunkach czynników niefinansowych i wpływie tych czynników na finanse publiczne. W poszczególnych rozdziałach Autorzy kolejno prezentują kwestie związane z: instytucjonalnym podejściem do finansów publicznych, rosnącą debudżetyzacją, zmianami wysokości i kierunków wydatków publicznych, rosnącym zadłużeniem oraz problemami jawności i przejrzystości gospodarowania środkami publicznymi pojawiające się po 2019 r., skutkami jakie niosą dla finansów publicznych zmiany demograficzne, dyplomacją gospodarczą i jej znaczeniem w finansach publicznych, ograniczeniami systemu kontroli i audytu finansów publicznych oraz możliwościami ich wyeliminowania w celu poprawy skuteczności. <br> <br>(Ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [15]

Dyskusja na temat roli prawa w systemie planowania przestrzennego wydaje się bardzo istotna. Można jednak zauważyć liczne związane z nią pułapki. Jedną z nich jest skupienie się wyłącznie na wykładni prawnej, w zupełnym oderwaniu od realnych (diagnozowanych w literaturze) problemów systemu planowania przestrzennego. Odmienną – odgórne kwestionowanie roli prawa w planowaniu przestrzennym jako złej i z założenia szkodliwej. W pewnym stopniu z powyższym wiążą się tendencje wyrażania wobec konkretnych przepisów z zakresu planowania przestrzennego oczekiwań oderwanych od realiów związanych ze specyfiką działania prawodawcy. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [15]

<p> Wydawnictwo to efekt naukowego przedsięwzięcia Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” działającego przy Prezydium PAN, w ramach większego projektu badawczego pn. „Zagrożenia globalne – barierami rozwoju”, w którym starano się skonfrontować poglądy przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych w obszarze powiązań między rewolucją informacyjną a kryzysem intelektualnym. Naukowcy zaproszeni do współpracy próbują odpowiedzieć na pytanie: Co nowego wnosi rewolucja informacyjna do rozumienia rzeczywistości, ale także, na ile spłyca rozumienie pojawiających się problemów związanych zwłaszcza z jej pojawieniem się, czy zagrożeniami takimi jak możliwości inwigilacji, walka w cyberprzestrzeni, nowe typy broni czy odmienne w porównaniu z przeszłością formy walki, czego jesteśmy świadkami w różnych częściach świata. </p> <p> "Zamieszczone teksty są autorstwa przedstawicieli nauk technicznych, ekonomicznych i humanistycznych, co wskazuje na próbę kompleksowego podejścia do postawionego problemu. Siłą rzeczy teksty reprezentują różne punkty widzenia, z których każdy wskazuje na dokonujący się przełom w wykorzystaniu mediów, jak również konsekwencje stąd wynikające dla edukacji, polityki, sfery społecznej, problemów gospodarczych, a także wizji przyszłościowych. </p> <p> (...) Otwieramy więc tym tomem dyskusję o modelu edukacji i kultury, ale także i struktury społecznej w epoce rewolucji informacyjnej. Dyskusję tę wzbogaca bogata bibliografia tytułowego problemu wpisana w każdy tekst. Czy podstawą tego modelu edukacji i kultury pozostaną takie wspólne wartości cywilizacji europejskiej wywodzącej się z cywilizacji euroatlatyckiej – jak godność człowieka, demokracja, solidarność, zrównoważony rozwój. Celem tej publikacji nie jest zamykanie problemu lecz pobudzenie do refleksji o roli rozumu w nowej cywilizacji wiedzy." </p> <p> (Ze W<i>stępu</i>) </p> [15]

<br> Wpływ zmian klimatu na region zachodzi na płaszczyźnie środowiskowej, ekonomicznej, społecznej, politycznej. W przypadku gospodarki regionalnej oddziaływanie to ma charakter dwustronny. Gwałtowny wzrost ekonomiczny i rosnąca liczba ludności pozostają głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych, które generują efekt globalnego ocieplenia [...]. Z kolei zmiany klimatu zmieniają warunki życia i sposoby gospodarowania w regionach podatnych na ich występowanie. Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci współzależność ta wymusiła realizację działań mitygacyjnych i adaptacyjnych do zmian klimatu. Ich efektem jest transformacja zachodząca w sektorach wrażliwych na wahania temperatury (np. rolnictwo), ale też w sektorach bazujących na paliwach kopalnych (np. energetyka). Wymusiła ona redefiniowanie źródeł przewagi regionów; spowodowała pytania o bezpośrednie i pośrednie skutki zmian klimatu dla konkurencyjności regionów. <br> Jednym ze spornych obszarów ekonomii środowiska pozostaje związek pomiędzy konkurencyjnością ekonomiczną (i wzrostem gospodarczym) a zrównoważeniem środowiskowym. Podejście pesymistyczne wskazuje, że wzrost konkurencyjności pozostaje w sprzeczności ze zrównoważeniem środowiskowym ze względu na konieczność eksploatacji środowiska naturalnego, będącego źródłem zasobów i rezerwuarem odpadów. Podejście odwrotne zakłada, że poprawa konkurencyjności, w związku z ciągłymi zmianami technologicznymi, nie musi być w sprzeczności ze zrównoważeniem środowiskowym, zaś obie zmienne mogą jednocześnie wzrastać. Podkreśla się tutaj znaczenie czystych technologii oraz alternatywnych zwyczajów konsumpcyjnych, które nie zmniejszają potencjału konkurencyjnego. Porter i Linde [1995] podnoszą, że środowisko i gospodarka mogą się rozwijać równolegle, jeżeli będą oparte na innowacjach przyjaznych dla środowiska. Zgodnie z tym stanowiskiem należy przyjąć możliwość łączenia poprawy konkurencyjności z zapewnieniem zrównoważonego rozwoju środowiska. Wzrost ten mogą zaburzyć czynniki ryzyka. Jednym z nich są zmiany klimatu. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [15]

Profesor Tadeusz Orłowski, twórca Instytutu Transplantologii dziś noszącego Jego imię, powtarzał: „Nie ma rzeczy niemożliwych”. W jednym ze swoich ostatnich wywiadów, którego udzielił Wojciechowi Kurtyce, światowej sławy taternikowi i himalaiście, Profesor Orłowski stwierdził, że „góry nauczyły go tego, że nie ma rzeczy niemożliwych” („Góry”, 2004, nr 7‒8). Słowa te na pewno były wielką inspiracją do działania na polu transplantologii dla jego następców kierujących Instytutem: prof. Mieczysława Lao, prof. Wojciecha Rowińskiego, prof. Magdaleny Durlik i prof. Leszka Pączka – pionierów medycyny transplantacyjnej w Polsce. <br> [14]

<div align="right"> (z Przedmowy) </div> (…) kwestia bezpieczeństwa i pokoju staje się kluczowym wyzwaniem, przed którym stoi ludzkość. Problemy te nie są zaskoczeniem dla członków Komitetu Prognoz PAN, gdyż wielokrotnie były poruszane na forum Komitetu. Co wydaje się istotne to poszukiwanie nowych rozwiązań we współczesnych realiach zmian zachodzących w wyniku przesileń cywilizacyjnych. (…) W niniejszej publikacji skupiamy się na problemie bezpieczeństwa w jego wieloaspektowym ujęciu – nie ograniczamy się jedynie do kwestii bezpieczeństwa militarnego, lecz analizujemy je w szerszym kontekście, uwzględniając kwestie polityczne, społeczne oraz gospodarcze. Zwracamy uwagę na nowe zagrożenia oraz podkreślamy te, które, w naszym przekonaniu, zyskują nowy wymiar. (…) kwestia bezpieczeństwa i pokoju staje się kluczowym wyzwaniem, przed którym stoi ludzkość. Problemy te nie są zaskoczeniem dla członków Komitetu Prognoz PAN, gdyż wielokrotnie były poruszane na forum Komitetu. Co wydaje się istotne to poszukiwanie nowych rozwiązań we współczesnych realiach zmian zachodzących w wyniku przesileń cywilizacyjnych. (…) W niniejszej publikacji skupiamy się na problemie bezpieczeństwa w jego wieloaspektowym ujęciu – nie ograniczamy się jedynie do kwestii bezpieczeństwa militarnego, lecz analizujemy je w szerszym kontekście, uwzględniając kwestie polityczne, społeczne oraz gospodarcze. Zwracamy uwagę na nowe zagrożenia oraz podkreślamy te, które, w naszym przekonaniu, zyskują nowy wymiar. (z Przedmowy) <br> [14]

W niniejszej publikacji staramy się spojrzeć na podręczniki szkolne z perspektywy dydaktycznojęzykowej: na podstawie ich analizy odpowiedzieć na pytanie, jak w warstwie językowo-stylistycznej tekstów odzwierciedlają się podstawowe funkcje dydaktyczne książki dla ucznia. W związku z tym interesować nas będą takie kwestie szczegółowe, jak: sposób sformułowania tytułów podręczników, strategie wprowadzania i definiowania terminów oraz pojęć, model(e) interakcji dydaktycznej (dialogowości), sposoby formułowania pytań i poleceń, czytelność podręczników oraz ich poprawność językowa, stylistyczna, ortograficzna i interpunkcyjna. Odwołujemy się do naszych wieloletnich badań nad podręcznikami szkolnymi, w tym do opracowanych dla Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN sprawozdań19, prac Zespołu Dydaktycznego RJP i Komisji Polskiej Akademii Umiejętności do Oceny Podręczników Szkolnych20, uwzględniamy także opracowane wcześniej kryteria oceny podręczników szkolnych w aspekcie językowym. Publikacja ma w naszym zamiarze skłonić do refleksji nad językiem i stylem podręczników te instytucje, które są odpowiedzialne za poziom materiałów edukacyjnych, a także podnieść świadomość dydaktyczną i językową autorów, redaktorów podręczników i nauczycieli. <br> <br>( <i>ze Wstępu</i>) <br> <br> [13]

Przygotowanie następnej, już siódmej publikacji z serii Wybitni uczeni we wspomnieniach to kolejne ogromne wyzwanie dla Wydziału i dla mnie osobiście, bowiem profesor Ryszard Jerzy Gryglewski to niezwykła postać. Swoimi badaniami naukowymi „otarł” się o Nagrodę Nobla. Przez wiele lat współpracował z sir Johnem Vane’em, który „za odkrycia dotyczące prostaglandyn i pokrewnych substancji biologicznie czynnych” otrzymał w 1982 roku Nagrodę Nobla. Natomiast badania profesora R.J. Gryglewskiego doprowadziły do odkrycia prostacykliny, która jest śródbłonkowym hormonem o działaniu naczyniorozszerzającym, a przez to powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, a także hamuje agregację płytek krwi. Prostacyklina jest również wykorzystywana w leczeniu tętniczego nadciśnienia płucnego. Do wyników tych profesor Ryszard J. Gryglewski doszedł dzięki stworzeniu doskonałego zespołu naukowego, pracującego w Katedrze Farmakologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.<br><br>Ze wstępu<br><br> [13]

Przekształcenia struktur osadniczych i społeczno‑gospodarczych, jakie mają miejsce w wyniku suburbanizacji, zachodzą w najbliższym otoczeniu miast i są wynikiem ich ekonomicznego odziaływania. Dotyczy to szczególnie miast dużych, w tym stolic regionów. Przy tym suburbanizacja w literaturze często traktowana jest jako zjawisko nieuchronne, tj. kolejna faza rozwoju w szerszym procesie urbanizacji. Jednak pomimo bardzo dużej już liczby badań, objaśnienie wielu cech procesu suburbanizacji jest wciąż trudne. Tymczasem procesy te powodują istotne problemy o znaczeniu lokalnym i regionalnym, a ich łączna suma wpływa znacząco na rozwój całego kraju. Suburbanizacja między innymi przyczynia się do powstawania chaosu przestrzennego oraz generuje wysokie koszty ekonomiczne (np. związane z transportem, infrastrukturą komunalną), straty społeczne (np. zdrowotne, utrata tożsamości lokalnej) i środowiskowe (związane z nieodwracalnym przekształceniem przestrzeni, czy zanieczyszczeniem środowiska, w tym szczególnie niską emisją). Suburbanizacja to jednak także potencjalna szansa, nie zawsze dostrzegana i wykorzystywana, na współpracę w zakresie ponadlokalnego podejścia do polityki rozwoju.W monografii omówiono rolę procesu suburbanizacji w kształtowaniu otoczenia miast w Polsce, ukazano dotychczasowe kierunki zmian, a także główne tendencje badawcze. Jak wspomniano, suburbanizacja jest względnie dobrze rozpoznana w polskiej literaturze naukowej – zwłaszcza pod względem społeczno‑demograficznym, funkcjonalno‑gospodarczym i morfologiczno‑urbanistycznym, jednak wciąż zbyt mało jest propozycji prowadzenia kompleksowych i syntetycznych badań, obejmujących szersze spektrum zagadnień, w tym poszukiwania relacji pomiędzy różnymi grupami czynników i procesów. <br> (Z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [13]

Oddawane w ręce czytelników opracowanie Przestrzenne Zagospodarowanie Kraju – perspektywa długookresowa to dokument opracowany na potrzeby Stanowiska Prezydium Polskiej Akadami Nauk w sprawie polityki przestrzennej państwa i plano- wania przestrzennego na poziomie kraju. Stanowisko Prezydium PAN zostało przyjęte 20 września 2022 r., następnie przekazane do władz państwowych i upowszechnione przez Polską Akademię Nauk. Prezydium PAN w swoim stanowisku podkreśliło, że opowiada się za jak najszybszym zdefiniowaniem podstawowych wartości i celów zagospodarowania przestrzennego kraju oraz nadanie im odpowiedniej mocy prawnej. Powstała po nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (w 2020 r.) luka prawna, związana z uchyleniem jedynego dokumentu określającego organizację przestrzenną państwa, jakim była obowiązująca od 2011 r. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030), stanowi zagrożenie dla prawidłowego rozwoju kraju w kolejnych dekadach. <br> [13]

Komunikacja medyczna jest interdyscyplinarną dziedziną wiedzy i złożonym zestawem umiejętności praktycznych. Ze względu na specyfikę tej tematyki zagadnienia związane z porozumieniem się z pacjentami są w niniejszej książce przedstawione z perspektywy kilku dyscyplin naukowych. Autorzy zebranych w tomie prac omawiają wybrane językowe i prawne aspekty komunikacji medycznej (m.in. sposoby nazywania i opisywania tej dziedziny w dotychczasowych publikacjach, problemy natury prawnej związane z informowaniem pacjenta o ryzyku), praktyczne zagadnienia codziennych rozmów lekarzy z pacjentami (m.in. w obliczu konieczności uzyskania świadomej zgody pacjenta), a także dzielą się uwagami dydaktycznymi dotyczącymi nauczania komunikacji na uczelniach medycznych. Umiejętność komunikowania się z pacjentem wymaga od personelu medycznego wykorzystania wiedzy i umiejętności z wielu dziedzin – medycyny, socjologii, psychologii, prawa, etyki, językoznawstwa. W każdym zdaniu (a nawet słowie) wypowiadanym przez lekarza, w każdej jego reakcji na to, co i jak mówi pacjent (także w zachowaniu, mimice, spojrzeniu i postawie ciała), przejawia się kompetencja komunikacyjna, która stanowi przedmiot refleksji coraz szerszego grona polskich akademików. Warto, aby tak postrzegane pole działania, wspierane przez przedstawicieli różnych dyscyplin i środowisk, rozwijało się i coraz mocniej zakorzeniało w programach kształcenia na kierunkach medycznych. (Ze <i>Wstępu</i>) <br> [13]

<p> <i>Rewitalizacja </i>to pojęcie, które zarówno w dyskursie naukowym, jak i publicystycznym w ostatnich latach w Polsce stało się niezwykle popularne, także za sprawą nowych regulacji prawnych i narzędzi pozostających w gestii władz publicznych (m.in. gminnych programów rewitalizacji). Współcześnie <i>rewitalizacja </i>definiowana jest jako proces zorientowany na osiągnięcie trwałości i skuteczności przekształceń oraz eliminacji negatywnych zjawisk. Podkreśla się także jej kompleksowość i interdyscyplinarność, wskazując na kontekst terytorialny i potrzebę szerokiego uspołecznienia. </p> <p> Celem publikacji jest zaprezentowanie ewolucyjnego i złożonego charakteru procesów rewitalizacji, ze szczególnym uwzględnieniem ich współczesnego rozumienia, eksponującego włączenie społeczne, zintegrowane podejście oraz konieczność stosowania innowacyjnych metod i narzędzi zarządzania. Tak sformułowany cel pozwolił na skonstruowanie pytań, które ukonstytuowały układ prezentowanej pracy. Autorzy przygotowując poszczególne rozdziały odnosili się do następujących kwestii: </p> <p> • jak kształtowało się (w ujęciu historycznym) podejście do procesów rewitalizacji i ich definiowania? </p> <p> • jakie można wskazać cechy, wymiary i składowe procesu rewitalizacji? </p> <p> • jaką rolę w procesie rewitalizacji odgrywa partycypacja i jak można angażować (z wykorzystaniem jakich narzędzi) interesariuszy? </p> <p> • jak można wykorzystać współczesne idee i koncepcje rozwoju miast w kształtowaniu efektywności i skuteczności procesów rewitalizacji? </p> <p> • w jaki sposób planować procesy rewitalizacji, w tym jak ujmować w nich zintegrowane podejście? </p> <p> Publikacja powstała na podstawie krytycznej analizy literatury przedmiotu oraz innych źródeł zastanych (w tym aktów prawnych, raportów, dokumentów lokalnych i stron internetowych). Ponadto rozważania teoretyczne uzupełnione zostały o obserwację uczestniczącą i doświadczenia eksperckie autorów, wynikające ze współpracy z samorządami różnych szczebli w procesach rewitalizacji. </p> [13]

<br> Wspomnienia Markusa Meckela (ur. 1952) oddają złożoność losów Kościoła ewangelickiego w Niemczech Wschodnich jako ostoi niezależnego myślenia i swobody dyskusji w komunistycznej dyktaturze. Markus Meckel wniósł istotny wkład w organizację demokratycznej opozycji we wczesnych latach 80. XX w., a następnie poprowadził środowiska socjaldemokratyczne do wygranej z reżimem SED. Jego życie było ukształtowane przez edukację poza systemem komunistycznym, odwagę i zmysł organizacyjny. Jako współzałożyciel wschodnioniemieckiej SPD i minister spraw zagranicznych demokratycznego rządu NRD współkształtował proces zjednoczenia Niemiec i uznania granicy polsko-niemieckiej. Działał również aktywnie na rzecz pojednania polsko-niemieckiego jako poseł do Bundestagu. Biografia Meckela zawiera cenne spojrzenie świadka historii na stosunki polsko- -niemieckie z rzadko zauważanej w Polsce perspektywy wschodnioniemieckiej. <br> <br>Książka ta jest trzecim tomem w serii <i>Przełomy i ludzie dialogu. Z historii polsko-niemieckiego porozumienia</i>, wydawanej przez Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie. Przedstawieni w niej ludzie – zarówno znani, jak i rzadziej zauważani w szerszych debatach publicznych – wnieśli istotny wkład do porozumienia polsko-niemieckiego po II wojnie światowej. <br> <br> <br>Publikacja ukazała się dzięki wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. <br> <br> <br> <br> [13]

Prezentowana monografia stanowi kompendium wiedzy o planowaniu przestrzennym na poziomie gminy. Ma na celu nie tylko wskazanie na teoretyczne i aplikacyjne aspekty planowania przestrzennego na szczeblu lokalnym, ale co istotne, przede wszystkim na powiązanie teorii z praktyką planistyczną, inaczej mówiąc na „wykorzystaniu teorii w praktyce”. <br>Książka składa się z dwóch części. Pierwsza traktuje o teoretycznych podstawach gospodarki przestrzennej oraz planowania przestrzennego i stanowi wprowadzenie do części drugiej – aplikacyjnej. W pierwszej części wyjaśniono podstawowe pojęcia wykorzystywane w gospodarce przestrzennej i planowaniu przestrzennym, omówiono genezę i ewolucję planowania przestrzennego oraz jego podmiot i uczestników, jak również takie wartości planowania przestrzennego, jak ład przestrzenny i rozwój zrównoważony oraz podsumowano zasady, jakimi powinno się kierować planując zagospodarowanie przestrzeni. <br>W sferze aplikacyjnej skupiono się na retrospektywnym omówieniu standardów urbanistycznych mających zastosowanie w planowaniu przestrzennym – historię, czasy współczesne i perspektywy ich stosowania. Następnie szczegółowo omówiono trzy dokumenty planistyczne opracowywane w gminie. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego potraktowano jako etap wyjściowy procesu planowania przestrzennego. Szczególną uwagę skupiono na jej części analitycznej – analizie uwarunkowań zagospodarowania terenu, a w szczególności na metodach opracowania bilansu terenów przeznaczonych pod zabudowę. Omawiając miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego szczegółowo przedstawiono warsztat planistyczny w zakresie sporządzania rysunku planu oraz redakcji części tekstowej – uchwały. Wiele kontrowersji w praktyce planistycznej wzbudza interpretacja przepisów stosowanych przy analizie urbanistycznej na potrzeby wydawania decyzji o warunkach zabudowy i za-gospodarowania przestrzennego. Wobec powyższego część publikacji omawia dylema-ty opracowania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego w świetle orzecznictwa sądowego. Treść monografii stanowi ramy teoretyczne i warsztatowe dla prac planistycznych prowadzonych na poziomie lokalnym. W sposób kompleksowy przedstawia zarys podejmowanej problematyki. Kwestie środowiskowe i partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym nie są przedmiotem rozważań w tej pracy, kwestie finansowe – tylko częściowo przy omawianiu zasad planowania przestrzennego. Skupiono się głównie na kwestiach teoretycznych i warsztatowych planowania przestrzennego oraz ich krytycznej analizie. Adresatami pracy mogą być nie tylko urbaniści i planiści (praktycy) oraz badacze (teoretycy), ale również pracownicy samorządowi i odbiorcy opracowań planistycznych – mieszkańcy gminy. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [12]

Powstawanie pokrywy lodowej na rzekach i jeziorach jest zjawiskiem typo- wym dla naszej szerokości geograficznej i ma charakter sezonowy. Pokrywa lodowa ma duże znaczenie dla ekologii jezior, kształtując ich ustrój termiczno‑tlenowy, sterując dopływem światła niezbędnego dla fotosyntezy. Rozpad lodu na rzekach w okresie wezbrań niesie ze sobą ryzyko powodzi zatorowych powodujących straty ekonomiczne. Zlodzenie jest także czynnikiem ograniczającym czas trwania sezonu żeglugowego. Lód na jeziorach jest jednak także wykorzystywany do uprawiania zportów zimowych, a zwłaszcza żeglarstwa lodowego. Przebieg zjawisk lodowych na rzekach i jeziorach jest czułym wskaźnikiem zmian klimatycznych. Badania nad zjawiskami lodowymi mają długą historię jednak wciąż brak jest wiedzy o wielu ich aspektach dotyczących zwłaszcza przebiegu i rozmieszczenia przestrzennego rożnych form zlodzenia. <br> W niniejszym opracowaniu podjęto próbę oceny przydatności satelitarnych obrazów radarowych Sentinel-1 SAR (ang. Synthetic Aperture Radar) do określenia rodzaju i zasięgu zjawisk lodowych na Jeziorze Zegrzyńskim. Zanim pojawiło się to źródło danych wykorzystywano satelity posługujące się promieniowaniem elektro- magnetycznym w zakresie pasma widzialnego, bliskiej i dalekiej podczerwieni. Istot- nym jednak problemem występującym w okresie zimowym jest długotrwałe zachmurzenie co ogranicza analizę zobrazowań w paśmie widzialnym. Zobrazowania radarowe natomiast pozwalają pozyskać informacje o obiekcie z pułapu satelitarnego nawet przy całkowicie zachmurzonym niebie, a także bez względu na porę dnia. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [12]

<p> W prezentowanym Raporcie autorzy analizują głównie zagrożenia o charakterze globalnym, z częściowym uwzględnieniem specyfiki Polski, a także w pewnym stopniu Europy. Autorzy opierają się na olbrzymim materiale badawczo-poznawczym, jaki zaprezentowano w publikacjach książkowych przygotowanych w następstwie cyklu ośmiu konferencji naukowych. Tematykę konferencji dobrze odzwierciedlają tytuły tych publikacji: 1. Identyfikacja problemu badawczego; 2. Kryzysy systemowe; 3. Kryzys jakości życia; 4. Marnotrawstwo zasobów; 5. Zagrożenia środowiska i ich następstwa; 6. Rewolucja informacyjna a kryzys intelektualny; 7. Mega-miasta: Szanse czy zagrożenia rozwoju; 8. Zagrożenia militarne i paramilitarne. </p> <p> Raport niniejszy koncentruje się głównie na uogólnieniach teoretycznych, których w naszym odczuciu brakuje w literaturze naukowej poświęconej zagrożeniom globalnym. Część wniosków poparta jest informacją empiryczną zaczerpnięta z ww. publikacji. (...) </p> <p> W Raporcie znajduje się również próba przedstawienia specyfiki zagrożeń polskich. Wprawdzie jesteśmy jako kraj poddani również zagrożeniom globalnym, ale niektóre z naszych problemów nie mają charakteru powszechnego, choć występują niekiedy także w innych państwach europejskich. Szersza charakterystyka problemów całej Europy wymagałaby odrębnego programu badawczego. </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [12]

<p> System gospodarki przestrzennej wymaga zróżnicowanych, interdyscyplinarnych analiz. Obejmuje to również zastosowanie poszczególnych narzędzi polityki przestrzennej. Zwłaszcza te stosowane na szczeblu lokalnym, powinny szeroko uwzględniać zróżnicowane uwarunkowania (społeczno-gospodarcze, kompozycyjno- estetyczne, środowiskowe, kulturowe, itd.). Przesądza to bowiem o skuteczności kształtowania i ochrony ładu przestrzennego. </p> <p> Celem prezentowanej monografi i jest doprecyzowanie formuły i zakresu wybranych funkcji narzędzi polityki przestrzennej na szczeblu lokalnym. Podjęto próbę interdyscyplinarnego ujęcia wybranych zagadnień, odniesienia ich zarówno do zauważalnych rozwiązań praktycznych, jak też wniosków o charakterze teoretycznym. Autorzy wyrażają nadzieję, że rozdziały tworzą spójną tematycznie całość, niemniej jednak każdy z nich wymagał uwzględnienia odmiennych punktów widzenia i podejść. </p> <p> Z <i>Wprowadzenia</i> </p> [12]

<p> Monografia prezentuje wyniki badań i analiz w przekroju wielo- i interdyscyplinarnym w zakresie architektury i urbanistyki, geografi i społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej, ekonomii i finansów, zarządzania i nauk o jakości, inżynierii środowiska i nauk socjologicznych. Jest efektem partnerstwa i współpracy środowisk naukowo-badawczych i jednostek samorządu terytorialnego. Jest to pierwsza tego typu publikacja odnosząca się do przestrzeni: publicznej, rezydencjalnej i biznesowej miast dużej aglomeracji w sprzężeniu z polityką urbanistyczną i zarządzaniem publicznym. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [12]

<br> Komunikacja w nauce, komunikowanie naukowe, komunikowanie wiedzy, dystrybucja wiedzy, upowszechnianie nauki to tylko kilka określeń niesłusznie utożsamionych procesów, które obecnie, w relatywnie krótkim czasie kumulują zainteresowania badaczy, a przede wszystkim świadomą część opinii publicznej. Co to znaczy świadomą i czego świadomą? Myślę o odbiorcach/użytkownikach wszystkich rodzajów mediów rozpoznających mechanizmy manipulacji, zakłamanie obrazu medialnego rzeczywistości, dezinformację. W tym aspekcie komunikowanie naukowe zyskało na znaczeniu wskutek zaburzenia struktury informacji podczas pandemii Covid-19. W 2022 roku dezinformacja stała się dramatycznie weryfikowanym narzędziem wojny hybrydowej. Komunikowanie naukowe może być (i jest coraz częściej) rozumiane jako swoista odmiana informacji spełniającej medioznawcze kryteria wartości komunikatu, tj. – rzetelność, odpowiedzialność, istotność, aktualność, związek z sytuacją odbiorcy, a wiec przydatność. Taką miarą, zmodyfikowaną standardami badań w dyscyplinach naukowych, można oznaczać komunikaty naukowe w postaci każdej wypowiedzi wynikającej z wiedzy i kompetencji badaczy. Zapotrzebowanie na komunikowanie naukowe i komunikowanie wiedzy stale rośnie, bo wzrasta poziom edukacji i aspiracji poznawczych społeczeństwa. Jednocześnie, do dyskursu medialnego i publicznego przenikają komunikaty „szamańskie”, nie mające żadnych podstaw racjonalnych. Drogą do zmiany proporcji pomiędzy komunikatami naukowymi i nie-naukowymi jest upowszechnianie nauki i dystrybucja wiedzy. Jak każdy proces komunikowania mogą one zachodzić poziomo i pionowo, tzw. rozprzestrzeniać się w określonym środowisku (czy bańce informacyjnej?), przy zachowaniu równości dla każdego nadawcy lub pomiędzy specjalistami a m.in. pracownikami, hobbystami, studentami, uczniami. Upowszechnianie stało się czynnikiem społecznego funkcjonowania np. towarzystw naukowych. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [12]

L a parole frappe l’air et l’esprit, elle agit sur les sens et sur l’âme […] elle doit être le véritable intermédiaire entre la matière et les intelligences de tous les ordres1 ». Encore trop peu connue, l’oeuvre de Jean Potocki peut se lire sous le signe de cette phrase, extraite du Manuscrit trouvé à Saragosse. À ceux qui s’aventurent, ne serait-ce que dans le Manuscrit, elle découvre, en effet, un lacis de mots et de phrases opérant. La parole instaure une atmosphère, introduit un mystère, met en éveil les sens. Par son intermédiaire, nous ne sommes pas loin de sentir le parfum dégagé par quelque superbe princesse maure, tout comme l’odeur d’un cadavre pendu à son gibet ; de toucher du doigt l’une et l’autre.<br> [11]

Głównym celem monografii jest wyodrębnienie kluczowych poglądów uznanych autorów, zajmujących się zagadnieniami przestrzennego zagospodarowania kraju, a następnie odniesienie ich do współczesnej debaty. Autorzy monografii zostali poproszeni, aby w poszczególnych rozdziałach najpierw wybrać istotnego autora/autorów powiązanych z Komitetem Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, a następnie wybrać szczególnie ciekawe jego publikacje (powiązanie z dorobkiem KPZK PAN). Publikacje te w każdym rozdziale w pewnych częściach przytoczono. Następnie każdy autor rozdziału skomentował powołane fragmenty oraz podjął próbę odniesienia ich do współczesnej debaty naukowej. Autorzy wyrażają nadzieję, że zaproponowana nietypowa formuła pozwoli ująć temat w sposób adekwatny do rangi i potrzeb. [11]

<p> „Gdzie jesteśmy, dokąd zmierzamy” może być rozumiane na wiele sposobów. W niniejszej książce przedstawiono jedynie wybrane z nich. Teksty nie zawierają żadnych ustaleń ostatecznych ani odpowiedzi wyczerpujących. Treść książki ma zwrócić uwagę, skierować umysł czytelnika zarówno w stronę przyszłości, jak i teraźniejszości. Oba kierunki sprzyjają temu samemu: wychylając głowę za horyzont dzisiejszego czasu, można lepiej, pełniej i szerzej zobaczyć to, co jest obecnie i dokąd zmierza. (...) </p> <p> Refleksja prospektywna jest splotem efektów pracy umysłu i dokonań wyobraźni. Skoro przyszłości nie sposób znać (choć można próbować ją przewidywać i na nią wpływać), to należy ją czuć. Mieszanki obu składników: racjonalnego i intuicyjnego znajdują się tu w różnych proporcjach, jedne elementy są wyraźniej eksponowane, inne mają charakter dyskrecjonalny. Jednak obie ingrediencje są zawsze obecne. W rozmowach wstępnych z przyszłymi autorami staraliśmy się podkreślać znaczenie wyobraźni, tym większe, gdyż zastanawianie się nad przyszłością, czyli nad tym, czego nie ma, nie podlega rygorom klasycznej definicji prawdy. </p> <p> Książkę wypełniają teksty, które nie tworzą zbioru zamkniętego ani uporządkowanego. Jej zadanie jest inne, ma charakter studialny. Prace nad nią, rozmowy i towarzyszące lektury, a także <i>last but not least</i>, czytelnicza recepcja, są zarówno efektem wcześniejszych studiów, jak i mają je pobudzać. To właśnie stanowi nasz, czyli osób przygotowujących ten tom, cel. Na pewno go nie osiągnęliśmy, ale mamy nadzieję, że do niego trochę się przybliżyliśmy. </p> <p> </p> [11]

Konferencja „Przyszłość towarzystw naukowych w świetle postanowień ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce” odbyła się 28 listopada 2019 roku w Warszawie. Uczestniczyło w niej blisko 80 przedstawicieli wszystkich rodzajów towarzystw i stowarzyszeń. Referaty programowe wygłaszali: prof. dr hab. Zbigniew Kruszewski, prof. dr hab. Stanisław Kunikowski, prof. dr hab. Iwona Hofman. Następnie odbyły się cztery panele według podziału: towarzystwa ogólne i regionalne, towarzystwa w naukach społecznych i humanistycznych (panel pierwszy prowadzony przez dr hab. Dianę Pietruch-Reizes, prof. UJ), towarzystwa w naukach biologicznych i rolniczych (panel drugi prowadzony przez prof. dr. hab. Andrzeja Grzywacza), towarzystwa w naukach ścisłych i technicznych, stowarzyszenia naukowo- techniczne Naczelnej Organizacji Technicznej (panel trzeci prowadzony przez prof. dr. hab. Wiesława Nagórko), towarzystwa w naukach medycznych (panel czwarty prowadzony przez prof. dr. hab. Zbigniewa Czernickiego). Wszystkie wystąpienia i głosy w dyskusji zostały zamieszczone w publikacji. Znajduje się w niej również dokument zatytułowany „Stanowisko Rady Towarzystw Naukowych w sprawie ustawowego uregulowania działalności społecznego ruchu naukowego i naukowo- -technicznego w Polsce”, przekazany 17 grudnia 2019 roku dr. Jarosławowi Gowinowi, Ministrowi Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Znaczenie tego dokumentu wyraża się w determinacji i kontynuacji inicjatyw środowiska naukowego reprezentowanego przez towarzystwa, zwracających uwagę opinii publicznej na marginalizowanie społecznego ruchu naukowego. <br> <br>We wstępie do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wymieniono zasady i wartości charakteryzujące status i działanie podmiotów nauki przez pryzmat „szlachetnej działalności człowieka” oraz „fundamentalnej roli nauki w tworzeniu cywilizacji”. Rolą podmiotów nauki jest stymulowanie do poznawania prawdy, przekazywania wiedzy, tworzenia kultury badawczej, współkształtowania standardów moralnych, dbałość o autonomię dziedzin i dyscyplin naukowych. Rolę tę spełniają na przestrzeni wieków towarzystwa i stowarzyszenia naukowe przez ustawodawcę pomijane. Ten zapis, dając podstawy do dyskusji konferencyjnych, zapoczątkował proces weryfikowania statusu towarzystw w świetle ustawy. Podkreślmy: w świetle ustawy, bowiem w ocenie międzynarodowego środowiska naukowego, społeczny ruch naukowy w Polsce, którego emanacją są towarzystwa i stowarzyszenia, posiada prestiż wiarygodnego partnera korporacyjnego i sieciowego. Punktami odniesienia w dyskusji były także wykazy czasopism naukowych i zrecenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych oraz wydawnictw publikujących zrecenzowane monografie naukowe (komunikaty MNiSW odpowiednio z dnia 31 lipca 2019 roku i 18 stycznia 2019 roku; skorygowane w grudniu 2019 roku). <br> <br>(z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [10]

<p> Attempting to address the topic of this book, as announced in the title, may strike the reader as an excessively bold endeavor. However, we resolved to undertake this topic in view of its gravity for the future of our country, Poland. Irrespective of the wide variety of possible future events, Poland’s fate will remain profoundly and inseparably linked to the situation of Europe as a whole. In this book, therefore, we address many issues that we consider key to Europe’s future. We analyze issues of globalization as confronted with ever-stronger efforts to preserve the sovereignty of nation-states, in the context of the modern nature of the state and mechanisms altering that nature. We attempt to characterize the modernday social structure, accounting for phenomena of such current importance as increasing multicultural diversity and changes in the labor market. We pay close of attention to current economic issues – the role of the state, the infl uence of the development of IT technologies and the signifi cance of transnational corporations. We broadly examine the role of the fi nancial sector, including in the context of the virtual economy. </p> <p> (<i>Foreword</i>) </p> [10]

<i>Papers on Global Change</i> was a journal published annually by the International Geosphere-Biosphere Programme (IGBP). Since 2017 (since issue 24/2017), our journal itself has been experiencing a process of significant change, in connection with the fact that the IGBP drew to a close, marking an end to the related activity conducted by the Polish Academy of Sciences. It was initially uncertain whether journal would continue. In the end, we decided that the title and the issues raised in it should survive, but in a slightly different form. Instead of a journal, we decided to maintain a series of monographs devoted to global problems. The initial result you are now holding in your hands. <br> The process of change is not yet complete, however, we believe that this new form will suit your expectations. Nevertheless, a new direction for the Papers on Global Change future has been set by linking it to the work of the “Poland 2000 Plus” Foresight Committee of the Polish Academy of Sciences (PAS). The first and most visible change is in the form of publishing. The journal became a book. The subject matter of the journal will also be altered slightly, as is demonstrated by the contents of this issue. This certainly does not mean that the topics discussed in the 25 issues of the journal will be abandoned – publishing articles on global change will indeed remain the guiding principle of the book. We will in addition be focusing on issues of the future, so that our articles point out the opportunities and threats related to the future of the world. <br> At the same time, we wish to expand the thematic scope of our publication. In addition to the environmental issues that the notion of sustainable development has mainly been used to address in recent years, we also want to publish articles about other facets of this important concept, i.e. social and economic problems. Often, these topics will be interconnected. The articles will not have to refer directly to sustainable development, and they may indeed even point out the consequences of unsustainability, i.e. to what may happen if the current paths of economic and social development are continued. The goal is to reflect on the direction in which the modern world is heading. <br> ( <i>Foreword</i>) <br> [10]

Celem prezentowanej monografii jest wyodrębnienie i krytyczna ocena instrumentów strategicznego planowania przestrzennego w polskim systemie oraz odniesienie ich do perspektywy regulacyjnej. Sformułowano następujące pytania badawcze: <br> <br>• Jakie elementy dotyczące strategicznego planowania przestrzennego są akcentowane w międzynarodowej dyskusji teoretycznej? Jak z tej perspektywy postrzega się rolę i cele strategicznego planowania przestrzennego i jego instrumentów? <br>• Jakie rozwiązania instytucjonalne w Polsce można powiązać ze strategicznym planowaniem przestrzennym? Jakie są słabości polskich instrumentów strategicznego planowania przestrzennego? <br>• Jak wygląda wymiar przestrzenny w ponadkrajowych strategiach rozwoju? <br>• Jak wygląda wymiar przestrzenny w strategiach rozwoju lokalnego, w szczególności po nowelizacji zasad prowadzenia polityki rozwoju? <br>• Jak strategiczne planowanie przestrzenne przekłada się na sferę regulacyjną i związany z nią dyskurs prawny? 9 <br> <br> [9]

Artykuły zostały opracowane na podstawie referatów wygłoszonych podczas XXIV sesji naukowej z cyklu „Dwugłos Nauki” w dniu 21 listopada 2022 roku <br> [9]

<p> Ewaluacja to przedmiot wielu badań i opracowań. Celem tej książki jest pokazanie, w świetle badań publicznej polityki naukowej i innowacyjnej oraz badań dla tej polityki, jaką funkcję pełni współcześnie ewaluacja w procesie jej realizacji, jakie przynosi korzyści oraz jakie generuje zagrożenia dla rozwoju nauki i innowacji, a także czym mogłaby być. </p> <p> Autorzy bazują na studiach literatury oraz analizie źródeł wtórnych – głównie dokumentów związanych z badanymi politykami i stosowanymi systemami oraz narzędziami ich ewaluacji. Wykorzystują też własne obserwacje poczynione w okresach pracy nad przygotowywaniem bądź realizacją polityki naukowej i innowacyjnej. Autorzy podkreślają, że dobrze realizowana ewaluacja pozwala na rzetelne monitorowanie i ocenę kluczowych polityk i programów, wykorzystanie wyników oceny do ich rozwoju i doskonalenia (również w trakcie ich realizacji w celu bieżącej korekty) oraz zapewnienia transparentności, jak również wzmacniania zaufania głównych interesariuszy systemu badań i innowacji i konsekwentne jej realizowanie aż do wdrożenia badań w postaci innowacji, odpowiednie gromadzenie i przetwarzanie danych (duże znaczenie ma czas i przesunięcie czasowe pomiędzy momentem powstania danych, ich analizą i wykorzystaniem), transparentność i kompletność raportów z monitorowania i ewaluacji. Zauważają przy tym, że ewaluacja stanowi jednocześnie duże zagrożenie dla jakości badań oraz rozwoju nauki i innowacji, a także znacząco zmienia styl pracy i status zawodowy badaczy. Autorzy mają nadzieję pobudzić szerszą dyskusję nad ewaluacją polityki naukowej i innowacyjnej oraz zmianami podejścia do ewaluacji w nauce i konsekwencjami, które te zmiany wywołują. (ze <i>Wstępu</i>) </p> [9]

(...)Ta niewielka książka dotyczy jednak przeszłości. Postaram się w miarę możliwości powstrzymać od oceny teraźniejszości i przewidywania przyszłego stanu stosunków polsko-ukraińskich. Zamiast tego, przyglądając się i odległej i stosunkowo niedawnej historii, chciałbym zwrócić uwagę na pewne jej tematy i aspekty, które – jestem przekonany – wymagają dalszych, pogłębionych badań. Jest oczywiste, że tak zwięzła publikacja nie może być wyczerpująca. Mam jednak nadzieję, że jej fragmentaryczność zachęci czytelników do refleksji i dalszych lektur, a także, co nie mniej ważne, do głębszego doświadczenia tego, co w roku 1974 Juliusz Mieroszewski, czołowy eseista paryskiej „Kultury” ujął w zdaniu: „historia jest fascynująca, ponieważ to samo nigdy nie jest to samo”! <br> [9]

Kolejna, XXII edycja „Dwugłosu Nauki”, zorganizowana przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu, odbyła się tradycyjnie jesienią (26 listopada 2020 r.). Tym razem referaty i dyskusję przygotowano pod hasłem „Człowiek i środowisko”. Nie trzeba chyba nikogo przekonywać, że temat dotyczył bardzo aktualnego problemu, który ma znaczenie globalne i lokalne, bo przecież wszyscy pragniemy oddychać czystym powietrzem i mieć dostęp do nielimitowanych zasobów czystej wody. Powszechnie wiadomo, że zanieczyszczone powietrze jest przyczyną wielu chorób oraz przedwczesnej śmierci ludzi. Problemy z zasobami wody są skutkiem obserwowanych zmian klimatycznych, które z kolei są związane z gigantyczną emisją tzw. gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczeniami powietrza. Prowadzi to do wzrostu temperatury powietrza na Ziemi oraz silnie zróżnicowanej wielkości opadów atmosferycznych, które mogą prowadzić do długotrwałej suszy czy powodzi. (...) <br> Niestety problemy wynikające z niskiego poziomu czystości powietrza oraz ograniczonych zasobów słodkiej wody, z którymi współcześnie się zmagamy, są efektem ubocznym niezwykle szybkiego rozwoju gospodarczego, promującego duży zysk i nieomal nieograniczoną konsumpcję żywności, dóbr przemysłowych czy możliwości transportowych. Sytuacja ta wymaga głębokiej refleksji etyczno-filozoficznej, która powinna skłonić ludzi do gruntownej rewizji sposobu zarządzania dobrami wspólnymi, jakimi są powietrze i woda. Warto też pamiętać znany aforyzm, którego autorem jest Antoine Marie Roger de Saint- -Exupéry „Ziemi nie dziedziczymy po naszych rodzicach, pożyczamy ją od naszych dzieci”. <br> (Z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [8]

<p> XXI edycja seminarium naukowego z cyklu „Dwugłos Nauki”, której organizatorami są Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, odbyła się 28 listopada 2019 roku w Pałacu Działyńskich, w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu. Tematem przewodnim sesji, której tytuł brzmiał <i>Cybernetyka. Bezpieczeństwo. Prywatność</i>, była pozycja człowieka w cyberprzestrzeni, definiowanej jako przestrzeń komunikacyjna tworzona przez systemy powiązań internetowych, która pozwala na komunikowanie się w sieci i nawiązywanie relacji w czasie rzeczywistym (...). W ramach sesji wygłoszono cztery referaty. Dwa z nich był poświęcone technologiom cybernetycznym, a dwa konsekwencjom filozoficzno-socjologicznym obserwowanym we współczesnych społeczeństwach. W niniejszej książce zaprezentowane są teksty nawiązujące do wygłoszonych referatów. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> Jednym z największych, często niedocenianych problemów naszego państwa jest narastający kryzys gospodarki przestrzennej. Generuje on olbrzymie straty społeczne, gospodarcze i przyrodnicze. Według najnowszych badań Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju przy Prezydium PAN (KPZK PAN) udokumentowane, roczne koszty chaosu przestrzennego są szacowane powyżej 80 mld zł. Rzeczywiste straty są jeszcze wyższe, bowiem nie monitorujemy wszystkich skutków wadliwej polityki przestrzennej. Wymaga podkreślenia, że chaos dewastuje i deprecjonuje środowisko przyrodnicze i tereny zurbanizowane, pogarszając warunki życia mieszkańców. </p> <p> (z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej <i>Wokół Wielkiego Jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski</i>, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 30 listopada 2016 roku. Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 r. i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym. </p> <p> W listopadzie 2016 roku, niejako na zakończenie obchodów Wielkiego Jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski, chcieliśmy raz jeszcze podkreślić znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka I dla dziejów Polski, dla jej państwowości i dla jej wzrostu w aspekcie społecznym, duchowym i kulturalnym. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej <i>Uwarunkowania wolności – refleksje w setną rocznicę odzyskania niepodległości</i>, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 29 listopada 2018 roku. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 roku i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym. W listopadzie 2018 roku poddaliśmy naszej refleksji uwarunkowania wolności, która z jednej strony jest źródłem godności każdego człowieka, a z drugiej warunkiem niepodległości narodu. Podejmując ten temat, chcieliśmy włączyć naszą sesję w nurt rozważań towarzyszących Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej „<i>Inżynieria genetyczna człowieka – możliwości i ograniczenia</i>”, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 27 listopada 2015 r. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 r. i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym, starając się ukazać poglądy wybitnych przedstawicieli nauk ścisłych i przyrodniczych oraz filozofii i teologii. </p> <p> W 2015 r. podjęliśmy próbę przedstawienia stanu zaawansowania i perspektyw rozwoju inżynierii genetycznej człowieka oraz refleksję etyczno-moralną nad granicami dopuszczalności manipulacji genetycznych. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej „<i>Dusza – umysł – wolna wola</i>”, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 27 listopada 2014 r. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 r. i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym, starając się przedstawić poglądy wybitnych przedstawicieli nauk ścisłych i przyrodniczych oraz filozofi i i teologii. </p> <p> Temat, który podjęliśmy w 2014 r., jest tyle niełatwy, ile kluczowy dla odpowiedzi na pytanie o istotę człowieczeństwa. W ramach sesji chcieliśmy skonfrontować poglądy naukowe psychologa poznawczego i neurobiologa z jednej strony, oraz teologa i filozofa z drugiej, na temat materialnego i niematerialnego umysłu człowieka. Konfrontacja ta miała na celu uzyskanie bardziej klarownej interpretacji takich pojęć, jak dusza, świadomość, wolna wola, będących dla wielu kwintesencją człowieczeństwa. Z umysłowością powiązane są także pojęcia moralności, inteligencji i charakteru człowieka. </p> <p> </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> "Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej „<i>Czy Bóg stworzył liczby pierwsze? Hipoteza Riemanna a racjonalność przyrody</i>”, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 29 listopada 2017 roku. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 roku i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym. W listopadzie 2017 roku wykładowcom i uczestnikom sesji zadaliśmy pytanie: <b>czy matematyka jest tylko naszym sposobem porządkowania wiedzy o świecie, czy też jest także sposobem jego istnienia?</b> Punktem wyjścia do tej debaty była dla nas sformułowana w 1859 roku przez niemieckiego matematyka Bernharda Riemanna hipoteza matematyczna nazwana jego nazwiskiem. Pokazuje ona związek między pewną matematyczną funkcją zmiennej zespolonej, zwaną funkcją dzeta, a rozmieszczeniem liczb pierwszych w ciągu liczb naturalnych. </p> <p> Teoria liczb pierwszych od dawna budzi fascynacje naukowców i wielu przypisuje jej obiektywne istnienie, jakby to był byt pierwotny, prawo przyrody niezależne od cywilizacji. Hipoteza Riemanna ucieleśnia zatem tajemniczy związek, jaki zdaje się istnieć między językiem matematyki opisującym świat a matematyczną strukturą samego świata. </p> <p> Udowodnienie Hipotezy Riemanna jest od 160 lat jednym z najważniejszych otwartych problemów matematyki. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [8]

<p> W artykule 2 Traktatu o Unii Europejskiej stwierdza się: „Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn”. Przepis ten wyraża podstawy aksjologiczne Unii Europejskiej i realizowanych przez nią polityk. </p> <p> Niniejszy raport powstał jako reakcja na nasilające się w naszym kraju zjawiska naruszania tych wartości, a więc podważania fundamentów, na których opiera się funkcjonowanie Unii Europejskiej, do której należymy od 2004 roku. Naruszając te fundamenty zarówno osłabiamy całą UE, jak i oddalamy się od jej rdzenia. Dobrowolnie przesuwamy się na obrzeża tego wspólnego domu europejskich wartości, stając się też jego kłopotliwym członkiem. Jest to sprzeczne z interesami Polski i wolą większości naszego społeczeństwa, które w 88% deklaruje się jako zwolennicy UE. (...) </p> <p> Raport ten nie jest stanowiskiem całej Akademii, a jedynie grona badaczy wyłonionych przez jego władze, zwłaszcza Wydziału I Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN, ale stanowi wyraz zaniepokojenia i troski dużej części środowiska PAN i zapewne także członków pozostałej społeczności akademickiej w kraju, w odniesieniu do tak ważnej sfery funkcjonowania naszego państwa, jakim są jego związki z Unią Europejską, miejscem Polski w tym ugrupowaniu i dalszych losów Unii. Zabranie głosu w tych sprawach uważamy za nasz obywatelski i naukowy obowiązek. </p> [7]

<p> Seria wydawnicza stworzona w roku 2012 zawiera artykuły z wystąpień wygłoszonych w Stacji PAN w Rzymie. </p> [7]

Artykuły zostały opracowane na podstawie referatów wygłoszonych podczas XXIII sesji naukowej z cyklu „Dwugłos Nauki” w dniu 23 listopada 2021 roku <br> [6]

<p> Article 2 of the Treaty on European Union (TEU) states that: “The Union is founded on the values of respect for human dignity, freedom, democracy, equality, the rule of law and respect for human rights, including the rights of persons belonging to minorities. These values are common to the Member States in a society in which pluralism, non-discrimination, tolerance, justice, solidarity and equality between women and men prevail.” </p> <p> The provision articulates the axiological foundations upon which the European Union (EU) is based and the policies it pursues. Propagated and implemented by the EU, the values enshrined in this article provide the foundations upon which the EU rests and determine the appeal it holds both for its existing members and for consecutive candidate countries. In this report, we should like to stress very strongly that the EU is above all a community of values, because values provide a basis upon which all other forms of integration and common action are built, especially on economic, social, political, and cultural issues. </p> <p> This report has been written in response to increasing violations of these values in Poland, which involve undermining the foundations for the functioning of the EU, which we joined in 2004. By striking at these foundations, we are both weakening the whole of the EU and moving farther away from its core. We are moving towards the fringes of this common house of European values of our own volition, simultaneously becoming a troublesome member. This runs counter to Poland’s interests and the will of most members of the Polish public, who declare themselves to be supporters of the EU. </p> [6]

<p> Niewątpliwie w ostatnich 30 latach społeczna waga problematyki migracyjnej wzrosła. W parze z rosnącą istotnością migracji jako złożonych procesów społecznych idzie wzmożenie zainteresowania migracjami jako przedmiotem badań w naukach społecznych i humanistycznych. Po 1989 roku studia migracyjne w Polsce znacząco rozszerzyły swój zakres i stały się sferą działalności dużej liczby naukowców. O ile „tradycyjnie” badania dotyczące ruchliwości przestrzennej ludności leżały w gestii demografów, geografów, socjologów i częściowo ekonomistów czy antropologów, o tyle dzisiaj praktycznie nie ma dyscypliny czy subdyscypliny z zakresu nauk humanistycznych i społecznych, które nie rozpatrywałaby zjawisk migracji ze swojej perspektywy. (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [5]

Opracowania typu Policy Brief bazują na pracach i projektach naukowych. Są przygotowywane przez Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN w odpowiedzi na dynamicznie zmieniające się współczesne wyzwania rozwojowe oraz zapotrzebowanie przedstawicieli władz centralnych oraz samorządowych wszystkich szczebli. Dotyczą wymiaru przestrzennego aktualnych procesów społeczno- -gospodarczych oraz terytorialnych aspektów rozwiązań legislacyjnych, a także polityki rozwoju i polityk sektorowych. Ich celem jest dostarczenie władzom publicznym oraz innym podmiotom uczestniczącym w zagospodarowaniu i organizacji przestrzeni, zwartych, obiektywnych informacji opartych na wynikach badań naukowych. W swoim założeniu Policy Briefs mają być pomocne w podejmowaniu decyzji z uwzględnieniem ich konsekwencji terytorialnych i przestrzennych. <br> [4]

Rekomendacje przygotowano w ramach realizacji Projektu KZP PAN pt.: <br> „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” <br> [3]

Nauka to wspólne przedsięwzięcie oparte na systematycznym zdobywaniu wiedzy oraz kształceniu nowych pokoleń badaczy. Jej rozwój zależy od przestrzegania wartości etycznych, takich jak uczciwość, rzetelność czy wolność, które chronią niezależność naukowców i zapewniają wiarygodność badań. Wysokie standardy i sprawiedliwa ocena osiągnięć naukowych są kluczowe dla społecznego zaufania i uznania dla nauki. Wydanie IV.<br> [3]

<p> Oddajemy w Państwa ręce kolejny tom, który jest efektem konferencji historyków i geografów Wspólnej Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej. Od ponad 40 lat Komisja organizuje cyklicznie spotkania i konferencje służące pogłębieniu komunikacji między środowiskami naukowców, dydaktyków i nauczycieli z obu krajów. Są one pierwszym krokiem do tego, by w przyszłości efekty naukowego namysłu i analiz mogły trafiać do programów szkolnych, a następnie do podręczników w Polsce i Niemczech. Najpierw jednak zaczynamy od naukowego rozpoznania tematów, ukazania różnic i podobieństw w ich przepracowaniu, wskazania poznawczych trendów, które dzielą bądź łączą zainteresowania polskich i niemieckich badaczy. Cel takich konferencji jest jeden: chodzi o to, by z paralelnych monologów tworzyć efektywny, naukowy dialog, który prowadzi do lepszego poznania i podnoszenia jakości wspólnych badań. </p> [3]

„Ty mówisz – ja czuję. Dobre słowo – lepszy świat” to hasło przewodnie społecznej kampanii Rady Języka Polskiego mającej na celu zwrócenie uwagi na jakość komunikacji publicznej i prywatnej. Chcieliśmy uzmysłowić naszym odbiorcom, że język, którego używamy, tworzy świat, w jakim żyjemy, że patrzymy na rzeczywistość przez pryzmat słów, że wszystko, co wokół nas, jest opisane, nazwane. Chcieliśmy też pokazać, jak język wpływa na relacje między ludźmi i jak niefortunnie dobranym słowem można zranić drugiego człowieka.(...) <br> Chcieliśmy odbiorcom naszej kampanii pokazać moc słów, ich siłę sprawczą. Chcieliśmy uzmysłowić, że słowem można uszczęśliwić i zranić, że słowa mogą nagradzać i niszczyć. Że nie można rzucać słów na wiatr, tylko trzeba brać za nie odpowiedzialność. Chcieliśmy też pokazać, że wszystko można powiedzieć językiem adekwatnym do sytuacji i stosownym wobec osoby, do której się zwracamy. Po prostu traktować innych tak, jak sami chcielibyśmy być traktowani. Być uważnym i empatycznym, bo tego też oczekujemy od swoich rozmówców. <br> Kampania jest adresowana do wszystkich, dla których ważne jest, jaki język nas otacza. Twórcami, pomysłodawcami i autorami tekstów byli członkowie Rady Języka Polskiego i jej zespołów problemowych. Teksty zilustrowali uznani artyści oraz studenci Wydziału Sztuki i Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie i studenci Akademii Sztuki w Szczecinie. <br> Tytuł kampanii (i niniejszej publikacji) pokazuje, że słowa służą nie tylko do przekazywania wiadomości, lecz także do budowania dobrych stosunków między ludźmi. Językowa komunikacja polega na wymianie i wzajemności, a słowa żyją dzięki ludziom i między ludźmi, a nie obok nich. Od tego, jak będziemy rozmawiać i jakich słów używać, zależy to, jak się nam będzie żyło. <br> (ze <i>Słowa wstępu</i>) <br> <br> [2]

Z wielką przyjemnością oddajemy w Państwa ręce tomik z tłumaczeniami poezji dwóch utalentowanych poetek: Krystyny Dąbrowskiej i Małgorzaty Lebdy. Publikacja jest owocem projektu „Kobieca strona poezji, czyli przez wiersze do języka”, realizowanego w ramach programu Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej „Promocja Języka Polskiego”. <br> [2]

The book challenges the long-standing canonical view among scholars that Theodor Herzl was unaware, until after his conversion to Zionism in the spring of 1895, of the Zionist thought and efforts that had preceded him. It begins by noting that Eugen Dühring, whose book Herzl read in early 1882 and often drew upon in subsequent years, discusses the idea of the Jews’ return to Palestine and thrice uses the very term “Juden- staat”. Next explored is the young Herzl’s cognizance of the Zionist student fraternity Kadimah in Vienna, the hub of Zionism in Western Europe in the 1880s. Thereafter the book traces Herzl’s earliest encounters with the works of Leon Pinsker, George Eliot, and Moses Hess – and with the career of Laurence Oliphant. The subsequent sections establish Herzl’s real-time awareness of the Blackstone Memorial and the Lovers of Zion Petition (both from 1891), indicate his familiarity with two Zionist utopian novels (ones published in 1885 and 1893), and examine two pre-1895 reviews he penned of works that highlighted Zionist precepts. Whereas all of these inquiries yield positive results, a small minority is not fully conclusive, although these instances do convincingly describe a willful ignorance on Herzl’s part. A suggestion from the realm of Herzl’s discernible psychology is offered as to why this was. Annex 1 discusses the possible presence of the Zionist rabbis Yehuda Alkalai and Joseph Natonek in Herzl’s youth; Annex 2 argues that Herzl’s contribution to the Dreyfus myth was probably an American interpolation. <br> <br> [2]

Rekomendacje przygotowano w ramach realizacji Projektu KZP PAN pt.: <br> „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” <br> <br> [2]

O „nierozwiązywalnym konflikcie” państwa izraelskiego z Palestyńczykami pisze Daniel Bar-Tal w swojej najnowszej książce wydanej przez Polską Akademię Nauk i Wydawnictwo Naukowe Scholar. „Złudzenia niszczące życie. O konflikcie państwa izraelskiego z Palestyńczykami” to swoiste podsumowanie badań Profesora; opowieść nie tylko o problemie izraelsko-palestyńskim, ale przede wszystkim – głęboki i przejmujący wgląd w duszę izraelskiego społeczeństwa. Autor przedstawia historię konfliktu, ale także uwzględnia najnowsze, dramatyczne wydarzenia z początku października 2023 roku. Jak sam pisze we Wprowadzeniu: „Książka ta ma udzielić odpowiedzi na cztery pytania, które od dawna nurtują badaczy z różnych dziedzin wiedzy i obywateli zamieszkujących obszary objęte konfliktami. Dlaczego krwawe i długotrwałe konflikty nie są rozwiązywane metodami pokojowymi, mimo że społeczeństwa w nie uwikłane płacą tak wysoką cenę za długie lata życia w cieniu nieustannej przemocy? Co w rzeczywistości się dzieje, gdy taki konflikt trwa latami? Co wywołuje te procesy? Jakie są ich nieuchronne konsekwencje?”. Zapraszamy do lektury. <br> [2]

Monografia poświęcona świadomości językowej składa się z pięciu rozdziałów, których porządek pozwala zebrać najważniejsze ustalenia: od rozważań definicyjnych i dotyczących zmieniających się podejść badawczych w ujęciach inter- i transdycyplinarnych przez spojrzenia diachroniczne (od początku kształtowania się zbiorowej świadomości języka polskiego) oraz synchroniczne (w odniesieniu do problemów współczesności) po zagadnienia związane z ukierunkowanymi działaniami – zarówno w procesie zinstytucjonalizowanej edukacji szkolnej, jak i we wspólnotach opartych na pochodzeniu i przynależności do regionu. <br> [2]

Książka zawiera najnowsze ustalenia na temat działalności i roli towarzystw naukowych w krajobrazie nauki polskiej. […] Wyróżnia je to, że są stowarzyszeniami dobrowolnymi, samorządnymi i działającymi pro bono, m.in. prowadząc badania naukowe i upowszechniając ich wyniki. […] Monografia <i>Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych</i> stanowi ważne źródło wiedzy na temat wciąż mało znanego oraz niedocenianego przez państwo i samorządy, a przecież znaczącego odcinka integracji naukowej i życia społecznego, jakimi są towarzystwa naukowe. <br> <br> <i>Z recenzji ks. prof. dr hab. Henryka Seweryniaka</i> <br> <br> [2]

Kolejna publikacja w serii Policy Brief KPZK PAN została przygotowana w odpowiedzi na dynamicznie zmieniające się współczesne wyzwania zmian w przestrzeni i procesach rozwoju społeczno-gospodarczego. Zakres tematyczny opracowania obejmuje ocenę dotychczasowych doświadczeń związanych z planowaniem miejscowym (w tym szczególnie w zakresie aspektów prawnych oraz wpływu na rozwój przestrzenny i społeczno-gospodarczy), a także określenie potrzeb i kierunków jego zmian. <br> Największym współczesnym wyzwaniem dla planowania miejscowego jest pełna implementacja założeń planowania zintegrowanego oraz dostosowanie obecnie funkcjonujących narzędzi planistycznych (zarówno tych ujętych w regulacjach ustawowych, jak i o charakterze nieformalnym) do zmieniających się potrzeb i wyzwań rozwojowych. „Gra o przestrzeń” toczy się bowiem na wielu płaszczyznach i między wieloma aktorami (interesariuszami), których role tylko częściowo wynikają z przepisów prawnych, a częściowo są wynikiem doświadczeń dotychczasowej współpracy i partnerstwa – w tym wykorzystujących formuły partycypacyjne. <br> Przedmiotem analizy stały się zarówno przepisy prawne dotyczące planowania miejscowego – szczególnie ich ewaluacja i krytyczne spojrzenie na możliwości aplikacyjne przez samorządy, jak i wnioski płynące z analizy konkretnych studiów przypadku. Wyniki przeprowadzonych analiz stały się podstawą do sformułowania rekomendacji operacyjnych dla reformy systemu planowania miejscowego. Ważnym elementem publikacji jest uwzględnienie zarówno perspektywy samorządowej, jak i sektora prywatnego, czyli głównych aktorów „gry o przestrzeń”. Publikacja ma cel merytoryczny i praktyczny. Celem merytorycznym jest przedstawianie niezależnej, eksperckiej oceny dotychczas funkcjonujących rozwiązań w zakresie sytemu planowania miejscowego (ocena będzie wielokryterialna, przeprowadzona przez urbanistów, prawników, planistów). Celem praktycznym jest sformułowanie rekomendacji, szczególnie dla decydentów, którzy przygotowują reformę systemu planowania miejscowego oraz dobrych praktyk w zakresie planowania miejscowego. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [2]

Gospodarka wodna jest jednym z najważniejszych działów gospodarki państwa, który zapewnia zrównoważone wykorzystanie zasobów wodnych w celu zaspokojenia potrzeb wodnych takich użytkowników jak przemysł, zaopatrzenie ludności, rolnictwo, żegluga wodna, energetyka. Jest także obszarem badań naukowych, rozwiązań technicznych i działem administracji państwowej. Jej celem jest także ochrona przed powodzią i suszą, a także dbałość o osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód śródlądowych. W Polsce termin gospodarka wodna pojawił się po raz pierwszy podczas I Polskiego Zjazdu Hydrotechnicznego w 1929 r. Na przestrzeni lat zmieniały się poglądy na temat sposobu gospodarowania wodami, priorytetów dla zaopatrzenia w wodę i metod ochrony przed zjawiskami ekstremalnymi. Gospodarowanie wodą jest trudnym wyzwaniem ze względu na naturalną zmienność odpływu rzecznego, nieprzewidywalne występowanie powodzi i dotkliwych susz. Trudne jest także pogodzenie potrzeb różnych użytkowników zasobów wodnych, przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju i zachowania dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Gospodarka wodna podobnie jak cała gospodarka państwa ulega ewolucji, zmieniają się priorytety, paradygmaty i forma organizacyjna. Na przestrzeni ostatnich 20 lat zmieniło się Prawo Wodne, zmianom uległa organizacja administracji państwowej odpowiedzialnej za gospodarowanie wodami. W dyskursie publicznym pojawia się także wiele wypowiedzi i padają pytania. Jaki jest stan zasobów wodnych? Czy to prawda, że Polska ma najniższe zasoby wodne w Europie. Najnowsza publikacja w serii Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN została poświęcona omówieniu obecnego stanu zasobów wodnych, ocenie zapotrzebowania na wodę i organizacji administracji wodnej. Jest to dawno oczekiwane opracowanie, w którym udało się zebrać rozdziały napisane przez wybitnych naukowców z zakresu nauk przyrodniczych i technicznych, zajmujących się zarówno zasobami wodnymi jak i ich zagospodarowaniem. Druk monografii zbiegł się z katastrofalną powodzią na Nysie Kłodzkiej i górskich dopływach Odry we wrześniu 2024 r. To wydarzenie spowodowało rozległe zniszczenia, a także przywołało dyskusję nad zmianami klimatu i metodami ograniczenia strat powodziowych. W sierpniu 2024 r. na znacznym obszarze kraju obserwowana była zaś głęboka susza, z wystąpieniem najniższych przepływów w rzekach. Wyzwaniem dla gospodarki wodnej stają się zatem coraz bardziej ekstremalne zjawiska, których natężenie i częstość będą wzrastać wraz ze zmianą klimatu. [2]

Do współtworzenia wspomnień o Profesorze zaproszeni zostali wybitni naukowcy, współpracownicy prof. Angielskiego. Na wezwanie prof. Marka Krawczyka, dziekana Wydziału V Nauk Medycznych PAN, odpowiedzieli m.in. prof. Jerzy Rogulski (opowiadający o przebiegu pracy naukowej i kariery akademickiej Profesora Angielskiego), prof. Wiesława Łysiak-Szydłowska (pracująca w Zakładzie Biochemii Klinicznej 27 lat) i prof. Maciej Jankowski (dla którego Stefan Angielski był mentorem). Ważną część publikacji stanowią wspomnienia członków najbliższej rodziny – córek, zięcia oraz wnuczki. Te ostatnie są słowami pożegnania po śmierci ukochanego Dziadka. <br> [2]

Celem monografii jest przedstawienie dotyczących prawa planowania przestrzennego uwarunkowań związanych z wdrażaniem wyzwań klimatycznych w Polsce. W pięciu rozdziałach zostały wyodrębnione kluczowe z tej perspektywy płaszczyzny tematyczne. W rozdziale pierwszym M. Bera i M. J. Nowak dokonują szerszego przeglądu literatury, podejmując próbę określenia, w jaki sposób w uniwersalnej międzynarodowej dyskusji wiąże się temat planowania przestrzennego z odpowiedzią na wyzwania klimatyczne. Należy oczywiście przy tej okazji uwzględniać specyfikę poszczególnych krajów: zarówno systemową, jak też związaną z intensywnością określonego rodzaju problemów. Niemniej, dzięki syntezie kluczowych tez i poglądów można wyodrębnić wspólne płaszczyzny, stanowiące także istotny punkt odniesienia dla Polski. W drugim rozdziale P. Śleszyński określił, w jakim stopniu stan zaawansowania prac planistycznych, (pokrycie i struktura obowiązujących aktów planowania miejscowego) oraz specyfika struktury demograficzno-osadniczej odpowiada na problemy i wyzwania związane z aktualnymi i spodziewanymi wyzwaniami klimatycznymi i hydrologicznymi w Polsce. W szczególności autor stara się odpowiedzieć na pytania, związane z dostępnością do zieleni wysokiej, zagrożeniami dla starszej populacji, w tym w zakresie ubóstwa i wykluczenia energetycznego. W tym celu zostały wykorzystane szczegółowe dane o rozmieszczeniu ludności, strukturze planów miejscowych i satelitarne bazy pokrycia terenu. Zidentyfikowano regiony i miasta o wysokim ryzyku niekorzystnych uwarunkowań. Rozdział trzeci został poświęcony problematyce odnawialnych źródeł energii: inwestycji, które można zaliczyć do kluczowych z perspektywy udzielania szerszej odpowiedzi na wyzwania klimatyczne. Zapewne jest to ta sfera z pogranicza prawa planowania przestrzennego oraz wyzwań klimatycznych, która najszerzej uwzględniana jest w polskich regulacjach, powodując jednocześnie największą liczbę dylematów. Autorzy (A. Brzezińska Rawa, J. Goździewicz-Biechońska, K. Rokicka- Murszewska, K. Rogatka) podjęli próbę usystematyzowania wskazanych problemów, stawiając jednocześnie pytanie o adekwatność krajowych i unijnych regulacji względem występujących wyzwań. W rozdziale czwartym A. Fogel zajmuje się tematem obejmującym sferę relacji ochrony dziedzictwa kulturowego z wyzwaniami klimatycznymi. Wyodrębnia kluczowe pola konfliktu pomiędzy ochroną zabytków a działaniami adaptacyjnymi i mitygacyjnymi w zakresie zmian klimatu, rozważając zarówno istotę tych konfliktów, jak też sposoby ich rozwiązywania z perspektywy regulacyjnej. Ostatni, piąty rozdział dotyczy sfery środowiskowo-przyrodniczej. A. Kukulska-Kozieł, K. Rogatka, J. Gorzelany oraz T. Noszczyk koncentrują się na temacie dotyczącym zieleni publicznej na terenach podmiejskich, zastanawiając się m.in. nad tym, czy (i jak) obowiązujące regulacje prawne umożliwiają zrealizowanie niezbędnych, identyfikowanych z perspektywy wyzwań klimatycznych potrzeb. <br> [2]

„ <i>Zebrany w opracowaniu materiał pozwala przyjrzeć się najważniejszym kierunkom badań, osiągnięciom i perspektywom rozwoju z możliwością ich konfrontacji z przedstawionymi kierunkami badań na świecie. Pozwala również prześledzić proces kształcenia studentów na kierunku „zootechnika</i>”. <br> <br> Z recenzji prof. dr. hab. Jacka Skomiała <br> <br> „ <i>Tematyka niniejszego opracowania jest bardzo aktualna oraz jest potrzeba publikacji z tego zakresu, zwłaszcza w aspekcie szeroko dyskutowanych problemów związanych z: hodowlą, użytkowaniem i znaczeniem zwierząt zarówno w aspekcie produkcji żywności, jak i zwierząt: ich behawiorem, dobrostanem i zachowaniem się zwierząt – dyskusja jaka obecnie toczy się – nie tylko w literaturze naukowej, ale również w popularnej i w mediach. Bardzo wysoko oceniam wartość merytoryczną Monografii</i>”. <br> <br> Z recenzji prof. dr. hab. Stanisława Sochy <br> <br> [1]

Zaangażowanie polityczne, społeczne i obywatelskie migrantów to temat przyciągający coraz więcej uwagi zarówno badaczy, jak praktyków. Przyczyn tego można upatrywać w dynamicznych zmianach wzorców partycypacji migrantów, które polegają między innymi na odchodzeniu od tradycyjnych wzorców związanych z aktywnością stowarzyszeniową. Zjawisko to ma istotne znaczenie praktyczne dla polityk wobec diaspory realizowanych przez kraje pochodzenia. Przemiany wzorców partycypacji migrantów wymagają bowiem redefinicji podejścia do procesów angażowania diaspory. Wstępne wyniki wskazują np. na stosunkowo niski stopień zaangażowania formalnego polskich migrantów, który jest szczególnie dotkliwy dla polskich organizacji imigranckich, które wydają się być coraz mniej atrakcyjne dla (szczególnie nowych) migrantów. To z kolei może mieć konsekwencje dla roli, którą takie stowarzyszenia odgrywają, bądź mogą odgrywać z punktu widzenia polskiej polityki wobec diaspory. Ekspertyza dotyczy zaangażowania społecznego migrantów z Polski w 9 europejskich krajach (Niemcy, Wielka Brytania, Irlandia, Włochy, Hiszpania, Francja, Holandia, Szwecja, Norwegia). Analizie zostały poddane różne wymiary partycypacji: społeczna, polityczna, kulturalna i obywatelska. Zaprezentowane dane dotyczą zarówno zaangażowania formalnego – np. w polskich organizacjach imigranckich oraz organizacjach pozarządowych kraju pobytu, jak i zaangażowania nieformalnego – pozainstytucjonalnego. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [1]

Władysław Bartoszewski – polnischer Historiker, während der deutschen Besatzung Häftling in Auschwitz, engagiert im Widerstand und bei der Hilfe für verfolgte Juden, nach dem Zweiten Weltkrieg Mitglied der antikommu-nistischen Opposition in Polen, in den Jahren des Stalinismus politischer Häftling, katholischer Publizist, Wegbereiter der deutsch-polnischen Aussöhnung, Befürworter der Wiedervereinigung Deutschlands und Protagonist des Dialogs zwischen Polen und Juden – ist auch in Deutschland eine be-kannte Persönlichkeit. Dazu hat nicht nur sein politisches Engagement vor und nach der Wende von 1989 beigetragen, nicht nur seine zweimalige Amtszeit als polnischer Außenminister oder zahlreiche und freundschaftli-che Kontakte mit deutschen Politikern und Personen des öffentlichen Lebens, sondern auch seine ins Deutsche übertragenen Artikel und Bücher. Seine Lehrtätigkeit als Gastprofessor an der Ludwig-Maximilians-Universität in München, der Universität Augsburg und der Katholischen Universität Eichstätt, die ihm verliehenen Ehrendoktorwürden der Universitäten in Großbritannien und in den Vereinigten Staaten, zahlreiche Medaillen, Würdigungen und Preise – darunter als Gerechter unter den Völkern oder der Friedenspreis des Deutschen Buchhandels – machten Bartoszewski zu einem der im Ausland bekanntesten Polen der Jahrtausendwende. <br> ( <i>Vorwort der Herausgeber</i>) <br> [1]

Współczesne procesy migracji edukacyjnych na studia, ich charakter, uwarunkowania i skutki, są ściśle związane z szeregiem procesów i wydarzeń mających miejsce w Polsce od lat osiemdziesiątych XX w. Stąd też wydaje się konieczne, by nieco szerzej przedstawić tło i wieloaspektowe uwarunkowania tego procesu. (...) <br> Zasadniczym celem niniejszej ekspertyzy jest charakterystyka i ocena współczesnych migracji edukacyjnych dokonujących się „na studia”, próba określenia ich rozmiarów, wskazanie kierunków, jak również głównych przyczyn i uwarunkowań oraz niektórych konsekwencji zaistniałych i perspektywicznych z ukierunkowaniem na kontekst dalszego rozwoju społeczno-ekonomicznego w układzie przestrzennym Polski. <br> Wymaga też dookreślenia przedmiot tego opracowania. Za migracje edukacyjne będzie się uważać przemieszczenia ludności, głównie młodzieży, związane z podjęciem lub kontynuacją edukacji na poziomie studiów. W przypadku analizy przyczyn i determinant migracji dominować będzie przyczynowe spojrzenie na „edukacyjność” migracji, z kolei w opisie i analizie konsekwencji migracji szersza skutkowa perspektywa interpretacja migrantów edukacyjnych rozumianych jako osoby które dokonały/dokonują migracji i towarzyszy temu podjęcie/kontynuacja studiów. <br> Zaznaczyć należy, że zasadniczo w opisie i analizie konsekwencji migracji dominować będzie perspektywa obszarów odpływu, z uwagi na to, że skutki ekonomiczno-społeczne na obszarach z ujemnym bilansem migracji są dużo poważniejsze niż na obszarach napływu. W związku z tym prawie pominięto konsekwencje migracji generowane w ośrodkach akademickich (czyli miejscach napływu)7 oraz na obszarze położonych wokół tych ośrodków stref podmiejskich, będących zarówno obszarami odpływu, jak i napływu ludności. Pierwszy z tych wątków jest przedmiotem analiz w opublikowanej niedawno monografii Diany Rokity-Poskart (Rokita Poskart 2021), zaś o drugim traktuje częściowo opracowanie przygotowywane obecnie w ośrodku wrocławskim (Jończy, Śleszyński, Dolińska, Ptak, Rokita-Poskart, Rokitowska-Malcher 2023). <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [1]

W niniejszej pracy przedstawiono zarys 40-letniej działalności Komitetu Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN. Lata osiemdziesiąte, a zwłaszcza lata dziewięćdziesiąte XX wieku, były okresem głębokich zmian systemu politycznego i gospodarczego kraju i charakteryzowały się trudnościami funkcjonowania wszystkich podmiotów gospodarczych, w tym zwłaszcza sfery budżetowej. Z tego powodu działalność Komitetu, zwłaszcza w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, uległa znacznemu spowolnieniu. Po roku 2000 prace Komitetu ponownie nabrały dużej dynamiki, stąd w niniejszej pracy skupiono się w szczególności na okresie dwóch ostatnich dekad jego działalności, co wynikało także z dostępności odpowiednich materiałów źródłowych. W opracowaniu przedstawiono: <br> <ul> <li> przedmiot działalności Komitetu, a więc obszar gospodarki surowcami mineralnymi i geologii gospodarczej, </li> <li> miejsce Komitetu w polskiej nauce, </li> <li> składy osobowe Komitetu w kadencjach: 1999–2002, 2003–2006, 2007–2010, 2011–2015, 2016–2019, 2020–2023, </li> <li> kalendarium działalności Komitetu w latach 2000–2020, </li> <li> stanowiska i apele Komitetu przyjęte w latach 2011–2020.<br> </li> </ul> [1]

W kwietniu 2020 r. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk (KPZK PAN) przyjął stanowisko na temat architektury programów operacyjnych w Polsce w ramach europejskiej polityki spójności w latach 2021- 2027. Jest ono wynikiem dyskusji polskich środowisk naukowych i praktyków z administracji publicznej zajmujących się polityką przestrzenną i regionalną na poziomie regionalnym, krajowym i europejskim, przeprowadzonej 23 stycznia 2020 r. na posiedzeniu plenarnym KPZK PAN, z udziałem przedstawicieli DG REGIO Komisji Europejskiej, podczas którego omówiono <i>Strategic challenges of programming for regional development after 2020</i>. <br> <br>KPZK PAN zwrócił uwagę w tym stanowisku na następujące kwestie: <br>A. Korzystne doświadczenia naszego kraju w zakresie kształtowania modelu polityki spójności cieszącego się uznaniem w całej Europie. (...) <br>B. Pozytywne wyniki zdecentralizowanej interwencji UE w Polsce. (...) <br>C. Potrzeba wykorzystania w latach 2021-2027 dotychczasowej architektury interwencji, w tym regionalnych programów operacyjnych. (...) <br>D. Ryzyka i zagrożenia wynikające z prób centralizacji instrumentów rozwoju. (...) <br>E. Wskazanie obszarów zagrożonych trwałą marginalizacją i miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze. (...) <br>F. Potrzeba kontynuowania dyskusji odnośnie do sposobu interwencji w Polsce Wschodniej. (...) <br> <br>Przedstawione w prezentowanym Policy Brief przemyślenia stanowią kontynuację zapoczątkowanej w styczniu 2020 r. dyskusji o pożądanym kształcie polityki spójności w Polsce w latach 2021-2027. Dokument bierze pod uwagę istniejące, jak i antycypowane wyzwania oraz potrzebę wspierania transformacji w wymiarze przestrzennym na wszystkich poziomach zarządzania w Polsce. Jest on wkładem środowisk naukowych i praktyków polityki rozwoju do toczącej się w Polsce debaty. <br> <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> <br> <br> [1]

W ekspertyzie bazujemy na wynikach na projektu <i><b>Children Hybrid Integration: Learning Dialogue as a way of Upgrading Policies of Participation </b></i>(CHILD-UP), H2020 (GA 822400), który realizowany był w latach 2019-2022 ( <a href="https://www.child-up.eu">https://www.child-up.eu</a>). Prezentujemy w niej wybrane wyniki badań jakościowych prowadzonych z dziećmi migranckimi uczęszczającymi do polskiej szkoły. Skupiamy się w niej na takich zagadnieniach jak: <br> <br> • ocena polskiej szkoły i jej wizje w opinii dzieci migranckich; <br> • relacje dzieci z nauczycielami i rówieśnikami; <br> • postępy, osiągnięcia w nauce, aspiracje edukacyjne; <br> • napotykane trudności/konflikty i ich rozwiazywanie; <br> • przyswajanie języka polskiego, ocena własnych kompetencji; <br> • rola rodziców w kontakcie ze szkołą i pomocą w nauce; <br> • wpływ zdalnego nauczania na integrację, proces nauczania i wyniki w nauce, wsparcie i pomoc ze strony nauczycieli; <br> • tożsamość hybrydowa, relacje z krajem pochodzenia; <br> <br> Przedstawiamy również rekomendacje oraz omawiamy narzędzia badań stworzonych do naszych badań. <br> [1]

Studia zawarte w zbiorze Z polskich studiów slawistycznych w części Językoznawstwo to wytypowane i zaakceptowane przez Komitet Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk artykuły polskich lingwistów przeznaczone do wygłoszenia podczas XVII (ekstraordynaryjnego) Międzynarodowego Kongresu Slawistów w Paryżu w 2025 roku. [1]

Slawistyka obejmuje różne dyscypliny humanistyczne, nie tylko językoznawstwo, automatycznie kojarzące się z badaniami slawistycznymi, któremu tradycyjnie poświęciliśmy osobny tom naszej publikacji. Niniejsza część <i>Z polskich studiów slawistycznych</i>, zatytułowana <i>Literaturoznawstwo i kulturoznawstwo</i>, zawiera prace literaturoznawcze, kulturoznawcze i historyczne. [1]

Rozwój energetyki jądrowej w Polsce jest kluczowy dla zapewnienia długoterminowego bezpieczeństwa Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE), co przekłada się na stabilne dostawy energii elektrycznej dla przemysłu, transportu, usług i gospodarstw domowych. Bezpieczeństwo energetyczne stanowi istotny element bezpieczeństwa narodowego, obok innych jego aspektów, takich jak bezpieczeństwo terytorialne, zdrowotne, żywnościowe, wodne i cyfrowe. <br> [1]

Rekomendacje przygotowano w ramach realizacji projektu Komitetu Zdrowia Publicznego PAN pt. <br> „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” <br> [1]

Przemysł motoryzacyjny jest jednym z sektorów gospodarki, w którym można zauważyć wiele zmian związanych z wprowadzeniem nowoczesnych technologii. Technologie Przemysłu 4.0 umożliwiają wprowadzenie inteligentnych fabryk i systemów produkcyjnych, które są w stanie produkować samochody bardziej efektywnie i o wyższej jakości. Dzięki wykorzystaniu IoT, AI, robotyki, Big Data i innych technologii, producenci samochodów mogą monitorować i kontrolować cały proces produkcyjny w czasie rzeczywistym. Integracja cyfrowa pozwala na bezpośrednią komunikację między urządzeniami i systemami produkcyjnymi, co umożliwia szybszą reakcję na problemy techniczne oraz doskonalenie procesów. Sztuczna inteligencja i Big Data pozwalają na przetwarzanie dużych ilości danych produkcyjnych, które mogą być wykorzystane do analizy i optymalizacji procesów produkcyjnych, co przyczynia się do zapobiegania podejmowaniu błędnych decyzji i do poprawy jakości. Wiele procesów produkcyjnych w przemyśle motoryzacyjnym jest zrobotyzowanych, a szczególnie dotyczy to procesów montażu i transportu. Automatyzacja i robotyzacja procesów pozwala na zwiększenie wydajności, poprawę jakości i redukcję kosztów produkcji. Wprowadzenie technologii Przemysłu 4.0 do przemysłu motoryzacyjnego umożliwia producentom samochodów szybszą reakcję na zmieniające się wymagania klientów i dynamiczne rynki. Pozwala również na ciągłe doskonalenie procesów produkcyjnych oraz na zwiększenie konkurencyjności w globalnym środowisku biznesowym. Wymienione powyżej aspekty: szybki rozwój branży motoryzacyjnej (...); priorytetowość dla polskiego rządu przemysłu motoryzacyjnego (...); konieczność wdrażania nowych technologii Przemysłu 4.0, stały się przesłanką do podjęcia badań w obszarze oceny stanu zaawansowania wdrożenia technologii Przemysłu 4.0 w branży motoryzacyjnej. [...] <br> Badania, których wyniki przedstawiono w opracowanej ekspertyzie zostały wykonanew ramach prac badawczych Sekcji Cyfryzacji Produkcji Komitetu Inżynierii Produkcji Polskiej Akademii Nauk. [...]. W dokumencie opisano założenia Przemysłu 4.0, zebrano występujące w literaturze definicje odnoszące się do pojęcia Przemysł 4.0, podejścia strategiczne, trendy oraz przedstawiono model referencyjny. Wskazano również zasady, których należy przestrzegać przy wdrażaniu w przedsiębiorstwie technologii Przemysłu 4.0. Opisano i krótko scharakteryzowano wybrane technologie Przemysłu 4.0. Zwrócono szczególną uwagę na te, które są specyficzne dla przemysłu motoryzacyjnego. W ekspertyzie przeprowadzono również charakterystykę wybranych wdrożeń Przemysłu 4.0 w przedsiębiorstwach poza granicami Polski. [...]. Na podstawie przeprowadzonych badań i otrzymanych wyników przedstawiono potencjalne możliwości rozwoju przemysłu motoryzacyjnego w obszarze wdrożenia nowoczesnych technologii z zakresu Przemysłu 4.0. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [1]

Przedstawione opracowanie zawiera opinię Komitetu Nauk Demograficznych Polskiej Akademii Nauk (KND PAN) dotyczącą pandemii COVID-19 w Polsce. Zostało ono przygotowane pod redakcją prof. Ireneusza Kuropki na podstawie opracowań członków KND PAN: profesorów Agnieszki Rossy, Wiktorii Wróblewskiej, Ireneusza Kuropki, Przemysława Śleszyńskiego i Bogdana Wojtyniaka. Pełne teksty poszczególnych autorów są dostępne na stronie internetowej KND PAN. <br> Celem opracowania jest ocena wybranych demograficznych skutków pandemii spowodowanej wirusem SARS-CoV-2 w Polsce. Główna uwaga skupia się na wpływie pandemii na stan zdrowia i potencjał ludnościowy kraju, charakteryzowany głównie poprzez zmiany liczby ludności i jej struktury według płci i wieku. Opracowanie składa się z 7 powiązanych ze sobą punktów. W pierwszym omówiono zmiany umieralności w Polsce przed 2020 r., wskazując na ich niekorzystny przebieg w okresie bezpośrednio poprzedzającym pandemię. W kolejnych punktach przedstawiono kwestie definicyjne związane z pojęciem „osoby chorej na COVID-19” i jakością danych do oceny zapadalności na tę chorobę. Wskazano na zróżnicowane sposoby gromadzenia danych w tym zakresie w różnych krajach. Następnie omówiono liczbę zgonów i ich natężenie w Polsce w 2020 r. oraz pokazano ich wpływ na przeciętne dalsze trwanie życia noworodka (parametr e0 z tablic trwania życia). W analizach uwzględniono podstawowe cechy populacji tj. płeć, wiek i miejsce zamieszkania osób zmarłych. Pokazano także sytuację w Polsce na tle sytuacji w wybranych krajach. Opracowanie zamykają wyniki symulacji pokazujące wpływ pandemii na liczebność wybranych grup ludności. <br> Do przygotowania opracowania wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego, Ministerstwa Zdrowia, Eurostatu oraz Oxford University Nuffield Department of Primary Care Health Sciences, Centre for Evidence-Based Medicine. <br> ( <i>Wprowadzenie</i>) <br> [1]

Przedstawiona Państwu monografia powstała we współpracy Wschodnioeuropejskiej Akademii Nauk Stosowanych w Białymstoku z Polską Akademią Nauk, ma na celu prezentację roli pomocy publicznej w rozwoju gospodarki regionu ze szczególnym uwzględnieniem województwa podlaskiego. Podstawowym materiałem źródłowym wykorzystywanym na potrzeby opracowania były dane zgromadzone w Systemie Udostępniania Danych o Pomocy Publicznej (SUDOP). Baza SUDOP gromadzi informacje umożliwiające monitorowanie wsparcia udzielanego przedsiębiorcom w Polsce. Stanowi ona wiarygodne źródło pozwalające na syntetyczne spojrzenie ex post na rolę pomocy publicznej w rozwoju gospodarczym regionu i kraju. Dane pozyskane z bazy SUDOP umożliwiały rzetelne analizy w obrębie obszarów zainteresowań Autorów niniejszego opracowania <br> [1]

Przedkładana do rąk Czytelnika monografia jest zaktualizowaną i znacznie rozsze-rzoną wersją opracowania autora pt. Polska średnich miast. Założenia i koncepcja deglomeracji w Polsce, które ukazało się nakładem Klubu Jagiellońskiego w 2018 r. [Śleszyński 2018a]. W komentarzu redakcyjnym stwierdza się, że celem pracy było przede wszystkim rzetelne przedstawienie podstawowych założeń rozwoju zrównowa-żonego terytorialnie, prezentacja wielowymiarowej diagnozy stanu rozwoju poszcze-gólnych regionów Polski i wskazanie kryteriów, które powinny stanowić punkt wyjścia do społecznej debaty o polityce regionalnej. Należy podkreślić, że stanowi on jednak raport otwarcia, a nie zamknięcia tematu. Kolejnym etapem prac będzie identyfikacja kluczowych wskaźników rozwoju i stworzenie rankingu rozwojowego miast, który po-może odpowiedzieć na pytanie, jakie miasta należy wesprzeć i jakimi metodami. Mamy nadzieję, że nasza inicjatywa ożywi także merytoryczną debatę poprzedzającą listopa-dowe wybory samorządowe. Stwórzmy masę krytyczną, która pozwoli przebić się z prze-słaniem, że Polska to nie tylko Warszawa. Tak jak sercem polskiej gospodarki są nie tylko duże firmy, ale także małe i średnie przedsiębiorstwa, tak samo sercem Rzeczpos-politej powinny być nie tylko metropolie, ale i małe oraz średnie miasta. Postulaty te są wciąż aktualne, a od momentu wydania w Polsce i na świecie zaszły olbrzymie zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze, które każą na nowo redefiniować rozwój regionalny i lokalny. Kluczowe wyzwanie i pytanie z tym związane, to jak organizować przestrzeń życia człowieka w warunkach rosnących kryzysów i niepewności. <br> [1]

Pandemia COVID-19 spowodowała istotne zmiany w organizacji życia społecznego, zawodowego i prywatnego. Sytuacja zagrożenia zdrowia wymusiła potrzebę szybkiego dostosowania się przedsiębiorstw sektora publicznego i prywatnego do nowych warunków i obostrzeń związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstw. Zjawisko pandemii można określić jako typową sytuację kryzysową charakteryzującą się dużym poziomem niepewności, dużą dynamiką zmian. Restrykcje rządowe, mające na celu powstrzymanie pandemii, wymusiły reakcje przedsiębiorstw, które stanęły w obliczu problemów wywołanych skutkami lock-downów, obostrzeń rządowych i reakcji rynku. Ogólnie wymuszona sytuacją kryzysową reakcja przedsiębiorstw spowodowała liczne problemy techniczne, organizacyjne i finansowe. Stworzenie nowego, bezpiecznego środowiska pracy było wyzwaniem dla wielu przedsiębiorstw. (...) <br>Ta wyjątkowa sytuacja wywołana pandemią stanowiła przesłankę do analizy sytuacji przedsiębiorstw przemysłowych funkcjonujących w kryzysowych warunkach. W ostatnim kwartale 2020 roku podjęto decyzję o opracowaniu ekspertyzy w ramach prac badawczych Sekcji Inżynierii Innowacji, Jakości i Bezpieczeństwa Pracy Komitetu Inżynierii Produkcji PAN. Przeprowadzono badania ankietowe ukierunkowane na identyfikację wymuszonych pandemią zmian techniczno-organizacyjnych. <br>(z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [1]

Niniejszy tekst nawiązuje oraz stanowi kontynuację wcześniejszych ekspertyz Komitetu Inżynierii Produkcji PAN, pt. „Stan i perspektywy badań naukowych w obszarze inżynierii produkcji w Polsce”, Warszawa 2010 oraz „Istota inżynierii produkcji”, Warszawa, czerwiec 2012. Okres jaki minął od ukazania się tych publikacji charakteryzował się nie tylko dynamicznym rozwojem inżynierii produkcji w wielu uczelniach w Polsce (nie tylko w Politechnikach!), związanym z nią kierunkiem studiów zarządzanie i inżynieria produkcji lecz również z ogromnymi zmianami w systemie organizacji i zarządzania nauką oraz szkolnictwem wyższym. <br>Zakres ekspertyzy obejmuje identyfikację i charakterystykę przedmiotu zainteresowań inżynierii produkcji, jej specyfikę na tle dyscyplin inżynieria mechaniczna oraz nauki o zarządzaniu i jakości. W ekspertyzie zagadnienia związane z kształceniem w zakresie inżynierii produkcji (na kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji) zostały omówione jedynie w stopniu koniecznym do ukazania dorobku oraz potencjału środowiska inżynierii produkcji w latach 2010-2022. <br>Ekspertyza obejmuje zasadniczo lata 2010-2018, a więc okres w którym inżynieria produkcji stanowiła samodzielną i odrębną dyscyplinę naukową. Niektóre przejawy aktywności środowiska naukowego inżynierii produkcji wykraczają poza ten okres i obejmują lata 2018-2022. Dotyczy to zwłaszcza działalności publikacyjnej i cyklicznie organizowanych konferencji. Ekspertyza adresowana jest do środowiska naukowców i nauczycieli akademickich uprawiających bądź zainteresowanych dyscypliną inżynieria produkcji, w tym do reprezentantów makro dyscypliny inżynieria mechaniczna. <br>( <i>Przedmiot, cel i zakres ekspertyzy)</i> <br> [1]

Bohdan Osadczuk (1920-2011) był jednym z najbardziej znaczących pionierów polsko-ukraińskiego zbliżenia XX wieku – stulecia nie tylko dwóch wojen światowych, lecz także konfliktów nawet bliskich sobie narodów Europy Środkowo-Wschodniej, wśród których znaleźli się Polacy i Ukraińcy, dążący do budowy własnych państw narodowych. Konflikt polsko-ukraiński pozostawał niejako w cieniu konfliktów między Polską i Rosją czy też Polską i Niemcami w ubiegłym wieku, choć zwłaszcza w okresie II wojny światowej był ściśle związany z okupacyjną polityką niemiecką i sowiecką. Na czas życia Bohdana Osadczuka przypadają również dwa najbardziej tragiczne rozdziały w relacjach polsko- -ukraińskich w XX wieku: tzw. rzezi wołyńskiej (której kulminacja nastąpiła latem 1943 r.) oraz akcji „Wisła” (1947–1950), których traumy do dziś kładą się cieniem na stosunkach między Polską i Ukrainą.<br><br>Ze wstępu wydawców serii „Polska-Ukraina-Niemcy. Trójkąt dialogu”<br> [1]

<ul> <li> </li> </ul> [1]

Number in brackets is a number of all objects which metadata description contains given attribute value.

Warszawa <br> [58]

<p> Warszawa </p> [44]

Warszawa [16]

<p> Warsaw </p> [6]

<p> Rozwój nauki, w tym nauk ekonomicznych, zależy w dużym stopniu od uwarunkowań tworzonych zarówno wewnątrz nauki, jak i na zewnątrz, zwłaszcza w jej otoczeniu instytucjonalnym. W tym rozdziale omówione zostały skutki podziałów formalnych stosowanych w nauce światowej i w polskiej nauce. Przedstawiono negatywne skutki tych podziałów dla rozwoju nauki, w tym badań interdyscyplinarnych. Krytycznej ocenie poddano systemowo-instytucjonalne i finansowe uwarunkowania badań ekonomicznych w Polsce i zagrożenia, jakie niesie dla nauki ekspansja zjawiska postprawdy. </p> [1]
Ranking by number of viewed objects: Attribute:

No data to display

Number in brackets is a sum of all reads of objects which metadata description contains given attribute value.

Ponad ćwierć wieku istnienia Internetu w Polsce znacząco wpłynęło na komunikację i język w wielu wymiarach. Stanowi to obszar zainteresowania naukowego przedstawicieli różnych dyscyplin starających się opisać, jak Internet zmienił zwyczaje w zakresie porozumiewania się oraz samą polszczyznę. Niniejsza monografia została poświęcona analizie różnorodnych zjawisk z tego zakresu w wymiarze interdyscyplinarnym. I tak – znalazły się artykuły opisujące wpływ nowych mediów na strukturę języka i na komunikację językową czy dyskurs społeczny (B. Skowronek, I. Loewe, M. Juza). Czytelnik znajdzie też teksty ukazujące sposoby uwewnętrzniania się emocji w Sieci oraz możliwości ich badania (M. Modzelewska i K. Węglarska, J. Mazurczak, M. Troszyński). Autorzy kolejnych artykułów (M. Filiciak, M. Herma) przedstawili wpływ mechanizmów filtrujących na komunikowanie się w Internecie oraz ukazali potencjał tkwiący w algorytmach służących do tworzenia przekładów. Dalsza grupa tekstów dotyczy funkcjonowania normy językowej w dobie cyfryzacji, stosunku Polaków do języka ojczystego oraz zagadnień związanych ze społecznościowymi formami wytwarzania, agregowania i upowszechniania wiedzy (K. Kłosińska, R. Zimny, E. Bendyk, P. Zbróg, A. Hącia). W kolejnej części tomu Czytelnik znajdzie artykuł ukazujący kod młodości – „młodomowę” (A. Wileczek) – oraz teksty odnoszące się do ludycznego wymiaru używania języka, obecnego w memach i grach komputerowych (P. Kubiński, I. Burkacka, B. Chaciński). Następnie omówione są perspektywy, które otwiera przed badaniem języka humanistyka cyfrowa (A. Pawłowski, W. Gruszczyński, M. Łaziński, A. Blikle i W. Staniszkis). Kolejna grupa tekstów dotyczy relacji między oralnością a piśmiennością we współczesnej komunikacji oraz kwestii związanych z hipertekstualnością i hipermedialnością (J. Warchala, R.W. Kluszczyński). Ostatni artykuł wskazuje na główne tendencje w sposobie komunikowania pomiędzy urzędem a obywatelem, spowodowane powstaniem e-administracji (J. Kowalczyk). <br>Autorzy tekstów zebranych w tomie podjęli się więc opisu różnorodnych zagadnień związanych z komunikowaniem w Sieci, przeanalizowali między innymi wpływ Internetu na język ogólny i specjalistyczny, omówili nowe zwyczaje komunikacyjne Polaków, wskazali na zwiększanie się roli aplikacji elektronicznych w kształtowaniu różnych gatunków wypowiedzi, także cyfrowych, oraz w procesie translacji. Opisali też sposoby postrzegania języka polskiego przez internautów oraz deklarowane postawy użytkowników wobec niego na podstawie obserwacji źródeł elektronicznych. Przybliżyli problemy cyfrowych zagrożeń, takich jak hejt, mowa nienawiści, stalking, oraz przedstawili programy do ich eliminowania, wykorzystujące analizy językowe. Omówili również kwestie dygitalizowania tekstów spoza Internetu, stanowiących źródła współczesnej wiedzy społecznej, a także cyfrowych korpusów oraz słowników. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> [29015]

Zmiany klimatyczne są jednym z najpoważniejszych czynników środowiskowych. Wpływają one bezpośrednio i pośrednio na funkcjonowanie eko-systemów oraz na możliwości prowadzenia różnego rodzaju działalności gospodarczej. <br> Siła oddziaływania zmian klimatu na człowieka jest bardzo duża. Koncentracja gazów cieplarnianych w atmosferze rośnie, a skutki tego procesu są już dostrzegalne gołym okiem. Niestety zmiany te, w przeważającej mierze, mają niekorzystny charakter. Jednocześnie zauważa się dużą bezwładność procesów klimatycznych, co oznacza, że nawet przy zahamowaniu wzrostu koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze temperatura Ziemi będzie nadal rosła. Biorąc pod uwagę trudności, z jakimi cywilizacja ludzka podejmuje działania zaradcze, można stwierdzić, że zmiany klimatyczne to jeden z największych i najsilniejszych megatrendów współczesnego świata. Z tego powodu w analizach przyszłości uwarunkowania klimatyczne powinny być uwzględniane jako jeden z ważniejszych czynników, który powoli, lecz stale zmienia warunki życia ludzi na Ziemi. <br> Powyższe powody stały się przesłanką do napisania tej monografii. Uważamy za konieczne pokazanie wpływu zmian klimatycznych na jakość życia człowieka, nie tylko w aspekcie środowiskowym, ale również gospodarczym. Wzrostowi temperatury towarzyszy szereg zjawisk, które generują koszty i straty. Ich wielkość nie jest możliwa do oszacowania w pełni, ale nakreślenie głównych problemów pokazuje, z jak dużym wyzwaniem ludzkość będzie musiała się zmierzyć już w niedalekiej przyszłości. Pierwsze skutki zmian klimatycznych już są odczuwalne. W perspektywie 20–30 lat najprawdopodobniej będą one już silnie oddziaływać na nasze otoczenie. <br> Niniejszą książkę podzieliliśmy na dwie części. W pierwszej z nich zostały opisane przyrodnicze aspekty zmian klimatycznych. Poprosiliśmy różnych autorów, specjalistów w danym zakresie, aby pokazali nam czym jest klimat i jaki wpływ mają zmiany klimatyczne na przyrodę. W drugiej części zamieściliśmy teksty pokazujące wpływ zmian klimatycznych na człowieka i jego działalność. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [25313]

<p> Oddawana do rąk Czytelnika książka pt. <i>Ewolucja nauk ekonomicznych. Jedność a różnorodność, relacje do innych nauk, problemy klasyfikacyjne</i> jest próbą przedstawienia stanu refleksji przedstawicieli szeroko rozumianego środowiska naukowców reprezentujących nauki ekonomiczne jako integralną dziedzinę wiedzy składającą się w trakcie przygotowania tego tekstu z czterech dyscyplin – ekonomii, finansów, nauk o zarządzaniu i towaroznawstwa, nad tożsamością tejże dziedziny. Z punktu widzenia prowadzonych tutaj rozważań, zmiany w klasyfikacji dyscyplin dokonane we wrześniu 2018 roku nie mają większego znaczenia. Można przyjąć, że obecna dyscyplina ekonomia i finanse to suma dwóch wcześniej występujących dyscyplin, czyli ekonomii i finansów. Z kolei obecna dyscyplina nauki o zarządzaniu i jakości to wynik połączenia dwóch wcześniej występujących dyscyplin, a mianowicie nauki o zarządzaniu i towaroznawstwa (w części). </p> <p> Podejmowane tutaj rozważania są efektem wieloletniej dyskusji prowadzonej w środowisku przedstawicieli nauk ekonomicznych, zwłaszcza członków Komitetu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk i Rady Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. (ze <i>Wstępu</i>) </p> [24607]

Finanse osobiste nazywane zamiennie finansami gospodarstw domowych stają się jedną z najdynamiczniej rozwijających się subdyscyplin finansów prywatnych wyróżnionych z punktu widzenia podmiotowego jeszcze do niedawna zapomniane i analizowane poza głównym nurtem ekonomii i finansów. O wzroście ich roli świadczy liczba badań, publikacji artykułowych i książkowych (w tym nagradzanych przez Komitet Nauk o Finansach PAN w ramach konkursu na wybitne publikacje z zakresu finansów), poradników, publikacji popularyzatorskich, a także rozpraw doktorskich i habilitacyjnych. Ekonomia czerpiąca swoją nazwę od określania efektywnych zasad funkcjonowania gospodarstwa domowego zaczyna i kończy się w gospodarstwie domowym (...), co oznacza, że decyzje podejmowane na różnych poziomach sektora publicznego i sektora przedsiębiorstw prędzej czy później znajdują swoje odzwierciedlenie w finansach osobistych, a także, że decyzje podejmowane w gospodarstwach domowych będą miały swój skutek w skali całej gospodarki. Wcześniej środowisko niskich stóp procentowych, a obecnie rosnące stopy procentowe, rosnąca inflacja, boom na rynku nieruchomości, ryzyko dalszego wzrostu stóp procentowych dla kredytobiorców, silny napływ regulacji konsumenckich mający swoje źródło w dyrektywach europejskich, innowacje finansowe i technologiczne, w tym powstanie nowego segmentu usług finansowych FinTech wykorzystującego technologie w finansach, koronakryzys 2020+, a także inwazja Rosji na Ukrainę to zjawiska, które silnie wpływają obecnie i będą wpływały w najbliższej przyszłości na finanse osobiste. (...) <br>Książka jest adresowana do studentów i pracowników naukowych uczelni i wydziałów ekonomicznych, którzy chcą zgłębić swoją wiedzę z obszaru finansów osobistych. Może być również doskonałym źródłem aktualnych informacji dla instytucji finansowych obsługujących gospodarstwa domowe, a także dla samych gospodarstw domowych podnoszących swoje kompetencje finansowe w zakresie zarządzania finansami osobistymi. <br> <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [22910]

Problematyka ochrony zdrowia zajmuje wiele miejsca w teorii i praktyce chyba wszystkich krajów świata. Wynika to z faktu, że człowiek jest obecny we wszystkich tzw. obszarach życia społeczno-gospodarczego jako obywatel – w polityce, konsument i producent – w gospodarce, twórca i reproduktor, podmiot i przedmiot oddziaływań i wpływów etc. <br>Stąd jego kondycja fizyczna i psychiczna, formowana w istotnej mierze przez instytucje medyczne, stanowi przedmiot zainteresowania, oddziaływania i wpływu sze-regu instytucji i firm, służących i korzystających z roli człowieka czy jednostki w funk-cjonowaniu państwa. W każdej teorii kapitału ludzkiego zdrowie człowieka stanowi jego istotny element i czynnik sukcesu ekonomicznego. A zatem, to zdrowie jest produktem, który, choć formowany jest w rodzinie, społeczeństwie, szkole, stanowi główny produkt ochrony zdrowia. Zwłaszcza w sytuacji deficytów zdrowotnych. Pro-dukt ten niezmiernie heterogeniczny i skomplikowany realizowany jest w różnych warunkach, formach, przy różnych kosztach i efektach. Jednak mówienie o produkcie w kontekście usług zdrowotnych budzi sprzeciw wielu środowisk i instytucji, włącznie z autorami niniejszej publikacji. <br> <br>(Z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [14673]

<p> Prezentowana książka jest zbiorem wybranych opinii uczestników wieloletniego cyklu seminariów organizowanych od 2013 r. przez Komitet Prognoz przy Prezydium PAN pod wspólnym tytułem: „Czy Świat należy urządzić inaczej”. Autorzy kolejnych publikacji byli uczestnikami tych spotkań, choć grono prezenterów i dyskutantów stanowiła znacznie większa liczba osób. Wszystkim im książka wiele zawdzięcza. </p> <p> Autorzy poszczególnych rozdziałów reprezentują rozległy krąg naukowców wielu specjalności. Są nimi przedstawiciele rozmaitych dyscyplin akademickich, bliskie są im różne teorie i sposoby obserwacji świata. Ową różnorodność uważamy za walor całego Komitetu Prognoz PAN, realizowanych w nim programów i jednego z nich, którego owocem jest właśnie ten zbiór tekstów. Komitet wielką wagę przywiązywał i przywiązuje nadal do tworzenia szerokiego spektrum i wszechstronnego charakteryzowania rzeczywistych warunków życia człowieka na naszej planecie. </p> <p> Wydany tom nie pełni roli syntezy wieloletniego cyklu prac. Nie jest również reprezentacją całego zbioru napisanych i wygłoszonych tekstów. Te publikowane uważamy je za istotne i dlatego, a nie z powodu poszukiwanej kompletności, znajdują się one razem. Ich treść łączy wiedzę i wyobraźnię autorów, do takich cech odwołują się też u czytelników. Można powiedzieć, że wybór publikacji jest próbą rekonesansu dokonanego z założeniem, że jego obszar jest rozległy, a jego granice nie zamknięte. </p> [13579]

Niniejsza monografia stanowi próbę poszukiwania odpowiedzi na pytania o znaczenie i rolę finansów publicznych w rzeczywistości postpandemicznej, o nowy paradygmat finansów publicznych, o funkcjonowanie finansów publicznych w warunkach czynników niefinansowych i wpływie tych czynników na finanse publiczne. W poszczególnych rozdziałach Autorzy kolejno prezentują kwestie związane z: instytucjonalnym podejściem do finansów publicznych, rosnącą debudżetyzacją, zmianami wysokości i kierunków wydatków publicznych, rosnącym zadłużeniem oraz problemami jawności i przejrzystości gospodarowania środkami publicznymi pojawiające się po 2019 r., skutkami jakie niosą dla finansów publicznych zmiany demograficzne, dyplomacją gospodarczą i jej znaczeniem w finansach publicznych, ograniczeniami systemu kontroli i audytu finansów publicznych oraz możliwościami ich wyeliminowania w celu poprawy skuteczności. <br> <br>(Ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [12569]

W dobie kryzysu humanistyki uprawnione wydają się wszelkie – jak je nazywa Anthony Giddens – niepokoje tożsamościowe. Humanista coraz częściej znajduje się w sytuacji, w której musi wyjaśniać kim jest i czym się zajmuje. <br>W ramach europejskich uniwersytetów, które zaczynają przyswajać w swoje struktury korporacyjne modele organizacyjne, humaniści czują się w obowiązku uzasadniać własne racje bytu. Zebrane tu artykuły, będące pokłosiem Międzynarodowej Konferencji pt. „Bułgarystyka – jej dawny, współczesny i przyszły wymiar. Biografie, kręgi, instytucje”, która odbyła się w listopadzie 2019 roku na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, nie omawiają bezpośrednio wskazanego problemu identyfikacji. Próbują jednak zaprezentować różnorodne metodologie i tematy, które odnoszą się do wyżej wspomnianej kwestii, pokazując interesujący i unikatowy punkt widzenia współczesnej bułgarystyki, broniąc przy tym jej pola badawczego. <br>Składające się na niniejszy tom studia poświęcone są m.in. kontaktom polsko-bułgarskim, problemom nauczania języka bułgarskiego jako obcego, przekładoznawstwu, zagadnieniom językoznawczym czy tematyce pozostającej na styku teorii i historii literatury. Odpowiadają one na dwa fundamentalne dla tej specjalistycznej dziedziny wiedzy slawistycznej pytania: jakie są tradycje bułgarystyki i jakie są horyzonty jej przyszłego rozwoju. Mamy nadzieję, że te odpowiedzi okażą się inspirujące i wspierające w sytuacjach, w których będziemy musieli stawić czoło wyzwaniom współczesności. <br> <br>(z <i>Od Redakcji</i>) <br> <br> [11008]

Komunikacja medyczna jest interdyscyplinarną dziedziną wiedzy i złożonym zestawem umiejętności praktycznych. Ze względu na specyfikę tej tematyki zagadnienia związane z porozumieniem się z pacjentami są w niniejszej książce przedstawione z perspektywy kilku dyscyplin naukowych. Autorzy zebranych w tomie prac omawiają wybrane językowe i prawne aspekty komunikacji medycznej (m.in. sposoby nazywania i opisywania tej dziedziny w dotychczasowych publikacjach, problemy natury prawnej związane z informowaniem pacjenta o ryzyku), praktyczne zagadnienia codziennych rozmów lekarzy z pacjentami (m.in. w obliczu konieczności uzyskania świadomej zgody pacjenta), a także dzielą się uwagami dydaktycznymi dotyczącymi nauczania komunikacji na uczelniach medycznych. Umiejętność komunikowania się z pacjentem wymaga od personelu medycznego wykorzystania wiedzy i umiejętności z wielu dziedzin – medycyny, socjologii, psychologii, prawa, etyki, językoznawstwa. W każdym zdaniu (a nawet słowie) wypowiadanym przez lekarza, w każdej jego reakcji na to, co i jak mówi pacjent (także w zachowaniu, mimice, spojrzeniu i postawie ciała), przejawia się kompetencja komunikacyjna, która stanowi przedmiot refleksji coraz szerszego grona polskich akademików. Warto, aby tak postrzegane pole działania, wspierane przez przedstawicieli różnych dyscyplin i środowisk, rozwijało się i coraz mocniej zakorzeniało w programach kształcenia na kierunkach medycznych. (Ze <i>Wstępu</i>) <br> [10468]

Przygotowując zarys tej książki chcieliśmy uzyskać odpowiedzi na szereg pytań związanych z funkcjonowaniem państwa w warunkach silnego oddziaływania otoczenia zewnętrznego. W praktyce skupiliśmy się na uwarunkowaniach globalnych. <br> W toku dyskusji zwróciliśmy uwagę na kilka problemów. Pierwszym z nich jest odmienność postrzegania i definiowania globalizacji, co wciąż, pomimo licznej literatury, prowadzi do nieporozumień i błędnych interpretacji. Postanowiliśmy pokazać, że postrzeganie to jest znacząco bardziej odmienne, niż nam się wydaje, gdy uwzględnimy pozaeuropocentryczny punkt widzenia. <br> Ponadto zauważyliśmy, że proces zmian jest często utożsamiany z globalizacją. Nie ulega wątpliwości, że współcześnie globalizacja jest główną i podstawową siłą napędową przemian, jednakże oprócz niej oddziałują również inne siły, których obecność jest zauważalna już we wcześniejszych okresach historycznych. Można wręcz powiedzieć, że zmiana jest procesem trwałym, towarzyszącym ludzkości od zarania dziejów. <br> Dopiero na tym tle można prowadzić rozważania na temat kondycji państwa we współczesnym świecie. W praktyce ograniczyliśmy bezpośrednie odniesienia do Polski na rzecz bardziej ogólnych, uniwersalnych analiz, które da się odnieść zarówno do naszego kraju, jak i innych podmiotów, w tym pozaeuropejskich. Bezpośrednie rozważania na temat przyszłości Polski planujemy w kolejnych pracach Komitetu Prognoz. Z tego powodu zdecydowaliśmy się nadać tej książce bardziej uniwersalny tytuł, uwypuklając znaczenie zmiany, która w naszej opinii powinna być napędzana różnymi czynnikami, w tym globalizacją. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [9359]

„Biotechnologia 2020. O co najczęściej pytamy?” wychodzi naprzeciw oczekiwaniom społecznym. Wydanie książki zbiega się z dwoma kluczowymi wydarzeniami na świecie w roku 2020, ściśle związanymi z biotechnologią. Pierwsze to bezsprzecznie wybuch pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Świat wiąże ogromne nadzieje z nową skuteczną szczepionką, co jest niezwykle ważnym globalnym wyzwaniem dla współczesnej biotechnologii. Drugie wydarzenie to przyznanie Nagrody Nobla za odkrycie metody edycji genomu CRISPR/Cas9. Zdaniem wielu ekspertów biotechnologia stała się w XXI wieku jedną z trzech – obok informatyki i telekomunikacji – najważniejszych dziedzin gospodarki światowej, która wpływa na jakość naszego codziennego życia. <br>Czytelnicy odnajdą wiele ciekawych zagadnień z zakresu biotechnologii mikroorganizmów, środowiska, roślin i zwierząt, wykorzystania komórek macierzystych czy stosowania szczepionek. Zostały również przedstawione regulacje prawne w biotechnologii, zagadnienia związane z patentowaniem, stosunek społeczeństwa do biotechnologii. Dokonano podsumowania dotychczasowych osiągnięć polskiej biotechnologii w wielu obszarach, m.in. medycyny, środowiska czy rolnictwa oraz tego, jak wypadamy na tle świata. <br>Autorzy wzbogacili książkę o rozdziały dotyczące przełomowych badań i rozwoju nowoczesnych, innowacyjnych technologii i technik, m.in. edycji genomu CRISPR/Cas9, zawarto też aktualne informacje na temat pandemii koronawirusa SARS-CoV-2. Sporo miejsca poświęcono aspektom związanym z bezpieczeństwem genetycznie modyfi kowanych organizmów (GMO) czy mikroorganizmów (GMM). Zwrócono uwagę na potencjalne zagrożenia, jakie mogą spowodować nieumiejętnie stosowane narzędzia biotechnologiczne. Podsumowując, z zadowoleniem należy przyjąć kolejne wydanie publikacji „Biotechnologia 2020. O co najczęściej pytamy?”, która rzeczywiście dostarcza czytelnikom nowej i pożytecznej wiedzy. <br> <i>Z recenzji prof. dr. hab. Jarosława Olava Horbańczuka</i> <br> [9040]

Prezentowana monografia stanowi kompendium wiedzy o planowaniu przestrzennym na poziomie gminy. Ma na celu nie tylko wskazanie na teoretyczne i aplikacyjne aspekty planowania przestrzennego na szczeblu lokalnym, ale co istotne, przede wszystkim na powiązanie teorii z praktyką planistyczną, inaczej mówiąc na „wykorzystaniu teorii w praktyce”. <br>Książka składa się z dwóch części. Pierwsza traktuje o teoretycznych podstawach gospodarki przestrzennej oraz planowania przestrzennego i stanowi wprowadzenie do części drugiej – aplikacyjnej. W pierwszej części wyjaśniono podstawowe pojęcia wykorzystywane w gospodarce przestrzennej i planowaniu przestrzennym, omówiono genezę i ewolucję planowania przestrzennego oraz jego podmiot i uczestników, jak również takie wartości planowania przestrzennego, jak ład przestrzenny i rozwój zrównoważony oraz podsumowano zasady, jakimi powinno się kierować planując zagospodarowanie przestrzeni. <br>W sferze aplikacyjnej skupiono się na retrospektywnym omówieniu standardów urbanistycznych mających zastosowanie w planowaniu przestrzennym – historię, czasy współczesne i perspektywy ich stosowania. Następnie szczegółowo omówiono trzy dokumenty planistyczne opracowywane w gminie. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego potraktowano jako etap wyjściowy procesu planowania przestrzennego. Szczególną uwagę skupiono na jej części analitycznej – analizie uwarunkowań zagospodarowania terenu, a w szczególności na metodach opracowania bilansu terenów przeznaczonych pod zabudowę. Omawiając miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego szczegółowo przedstawiono warsztat planistyczny w zakresie sporządzania rysunku planu oraz redakcji części tekstowej – uchwały. Wiele kontrowersji w praktyce planistycznej wzbudza interpretacja przepisów stosowanych przy analizie urbanistycznej na potrzeby wydawania decyzji o warunkach zabudowy i za-gospodarowania przestrzennego. Wobec powyższego część publikacji omawia dylema-ty opracowania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania przestrzennego w świetle orzecznictwa sądowego. Treść monografii stanowi ramy teoretyczne i warsztatowe dla prac planistycznych prowadzonych na poziomie lokalnym. W sposób kompleksowy przedstawia zarys podejmowanej problematyki. Kwestie środowiskowe i partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym nie są przedmiotem rozważań w tej pracy, kwestie finansowe – tylko częściowo przy omawianiu zasad planowania przestrzennego. Skupiono się głównie na kwestiach teoretycznych i warsztatowych planowania przestrzennego oraz ich krytycznej analizie. Adresatami pracy mogą być nie tylko urbaniści i planiści (praktycy) oraz badacze (teoretycy), ale również pracownicy samorządowi i odbiorcy opracowań planistycznych – mieszkańcy gminy. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [8015]

Articles published in this volume are inspired by the series of conferences organised by Space Sciences Committee of the Polish Academy of Sciences Gdansk Branch in cooperation with BSSC – <a href="https://www.bssc.pl/">Baltic Sea & Space Cluster</a>. <br> [7480]

Przekształcenia struktur osadniczych i społeczno‑gospodarczych, jakie mają miejsce w wyniku suburbanizacji, zachodzą w najbliższym otoczeniu miast i są wynikiem ich ekonomicznego odziaływania. Dotyczy to szczególnie miast dużych, w tym stolic regionów. Przy tym suburbanizacja w literaturze często traktowana jest jako zjawisko nieuchronne, tj. kolejna faza rozwoju w szerszym procesie urbanizacji. Jednak pomimo bardzo dużej już liczby badań, objaśnienie wielu cech procesu suburbanizacji jest wciąż trudne. Tymczasem procesy te powodują istotne problemy o znaczeniu lokalnym i regionalnym, a ich łączna suma wpływa znacząco na rozwój całego kraju. Suburbanizacja między innymi przyczynia się do powstawania chaosu przestrzennego oraz generuje wysokie koszty ekonomiczne (np. związane z transportem, infrastrukturą komunalną), straty społeczne (np. zdrowotne, utrata tożsamości lokalnej) i środowiskowe (związane z nieodwracalnym przekształceniem przestrzeni, czy zanieczyszczeniem środowiska, w tym szczególnie niską emisją). Suburbanizacja to jednak także potencjalna szansa, nie zawsze dostrzegana i wykorzystywana, na współpracę w zakresie ponadlokalnego podejścia do polityki rozwoju.W monografii omówiono rolę procesu suburbanizacji w kształtowaniu otoczenia miast w Polsce, ukazano dotychczasowe kierunki zmian, a także główne tendencje badawcze. Jak wspomniano, suburbanizacja jest względnie dobrze rozpoznana w polskiej literaturze naukowej – zwłaszcza pod względem społeczno‑demograficznym, funkcjonalno‑gospodarczym i morfologiczno‑urbanistycznym, jednak wciąż zbyt mało jest propozycji prowadzenia kompleksowych i syntetycznych badań, obejmujących szersze spektrum zagadnień, w tym poszukiwania relacji pomiędzy różnymi grupami czynników i procesów. <br> (Z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [6690]

<p> "Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” realizuje projekt badawczy pt. „Zagrożenia globalne barierami rozwoju” we współpracy z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego, pod patronatem Prezydenta RP. Potrzeba podjęcia takiego projektu wynika z przesłanek, jakie zrodziły się przy pracach nad studium, którego zwieńczeniem był Raport „Polska 2050”. W trakcie opracowywania tego Raportu okazało się, że w warunkach globalizacji oraz rewolucji informacyjnej analiza dotycząca możliwości rozwojowych poszczególnych państw, a także sektorów, musi w znacznym stopniu uwzględniać szeroki kontekst międzynarodowy. </p> <p> W wielu przypadkach, w odniesieniu do państw małych i średniej wielkości, zwłaszcza słabiej rozwiniętych, jest to absolutnie niezbędne. Wnioski te skłoniły Komitet do kolejnego kroku w tych badaniach i podjęcia tematu zagrożeń globalnych. Przystępując do jego realizacji przyjęliśmy założenie, że zagrożenia globalne będą w przemożnym stopniu determinowały rozwój świata w najbliższych dekadach. Mają współcześnie specyficzny charakter w przeciwieństwie do przeszłości, występują bowiem z większą intensywnością, stały się powszechne w skali całego globu, mają silne skłonności do kumulacji, a ponadto charakteryzują się dużą wizualnością wskutek rewolucji informacyjnej. </p> <p> Jednym z tych zagrożeń, bardzo ważnym, są zagrożenia jakości życia. Mają one wiele wymiarów, wśród których na kilka należy zwrócić uwagę. Podstawowy wiąże się z olbrzymim przyspieszeniem zmian w prawie wszystkich sferach życia ludzkiego. Zdolność dostosowawcza człowieka do owych zmian wymaga jednak znacznie dłuższego czasu aniżeli sama zmiana. Pojawiające się nowe problemy i wyzwania, wymagające rozwiązania, dotyczą nie tylko stosunkowo szybkiego wzrostu liczby ludności, ale jego bardzo zróżnicowanego rozmieszczenia, głównie w krajach Południa, i relatywnego, a nawet absolutnego spadku liczby mieszkańców Północy, zwłaszcza w Europie. Pociąga to za sobą fale przepływów ludności, co w następstwie wywołuje nie tylko konflikty mentalne, religijne, ale często powoduje liczne i poważne zagrożenia rozruchami o różnym podłożu itp." </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [6484]

Publikacja jest pokłosiem ogólnopolskiej konferencji naukowej, która odbyła się online w dniach 20–21 września 2021 r. w ramach działalności Zespołu Rozwoju i Zaburzeń Mowy Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Zespół Rozwoju i Zaburzeń Mowy został powołany w 2019 r. w trakcie VII kadencji Rady Języka Polskiego i zakresem swego działania obejmuje wszelkie sprawy związane z logopedią – nauką o biologicznych podstawach mowy, to jest wiedzą o rozwoju językowym, zaburzeniach mowy, ortofonią oraz profilaktyką zaburzeń mowy. Do zadań Zespołu należy m.in.: rozwijanie świadomości społecznej dotyczącej prawidłowości rozwoju mowy, poprawnej wymowy i zaburzeń mowy; ocena stanu sprawności językowych i komunikacyjnych dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, osób posługujących się zawodowo słowem mówionym, chorych z zaburzeniami mowy powstałymi w wyniku schorzeń somatycznych, neurologicznych i psychicznych; przygotowanie programów działań profilaktycznych w odniesieniu do dzieci, młodzieży i dorosłych, u których mogą wystąpić zaburzenia mowy. <br> <br> ( <i>z Przedmowy</i>) <br> <br> [6450]

The 24th of October 2018 marked the 175th anniversary of birth of Henryk Siemiradzki, the painter, whose origin, education and artistic and social activity united various areas of today’s Europe: Poland, Belarus, Ukraine, Russia, Germany, Italy and Austria (fig. 1). His painting, representing academism – one of the two main artistic options, is of key importance for the art of the 19th century in Central and Eastern Europe. <br>(...) <br>The jubilee year of the 175th anniversary of the artist’s birth in 2018 started in December of the previous year with the exhibition <i>Henryk Siemiradzki and Colony of Russian Artists in Rome</i>. ( <i>Генрих Семи- радский и колония русских художников в Риме</i>), prepared by Pavel Klimov in the State Russian Museum in St. Petersburg, accompanied by an extensive catalogue. The second exhibition <i>Compelled by Beauty. Henryk Siemiradzki and Artists of Late Academism</i>. ( <i>Пленники кра- соты. Генрих Семирадский и художники позднего академизма</i>) opened in September 2018 at the Historical-Artistic Museum in Serpukhov near Moscow. The State Tretyakov Gallery was the co-organizer, and the author of the exhibition and the editor of the catalogue was Tatiana Karpova. <br>On 12-13 April 2018, in connection with the anniversary, an international conference The Henryk Siemiradzki that we do not know was organized at the National Museum in Krakow, with its title referring to the donation to the museum made by the artist’s family in 1979. In October, in connection with the anniversary, the National Museum in Warsaw organized a series of Meetings with Siemiradzki, presenting mainly researches carried out by this institution. <br>The international conference <i>Henryk Siemiradzki and the International Artistic Milieu in Rome</i> will close the jubilee year dedicated to the artist. I hope that the research and publication of the catalogue raisoneé will allow us to determine the place of Henryk Siemiradzki’s work in CONFERENZE 145 European painting of the 19th century and will provide an impulse for new and extensive research into the art of that time. <br>( <i>Introduction</i>) <br> [6355]

Przekazujemy czytelnikom książkę wieloautorską i wielowątkową, zatytułowaną <i>Humanistyczne ambiwalencje globalizacji</i>. Tytuł ten nawiązuje do tematyki spotkania Zespołu Edukacji i Kultury Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. Odbyło się ono w dniu 22 stycznia 2020 roku, kiedy podjęto dyskusję nad wielorakością i niejednoznacznością humanistycznego, ludzkiego świata. <br>Tytułowa problematyka ambiwalencji ma uwydatniać zarówno napięcia między intencjami i propozycjami naprawy świata a ich spełnieniami, a także rozbieżności i analogie między racjami, które takie działania uzasadniają w perspektywie przyszłości otwartej i rozumianej jako zadanie. Perspektywa wielorakich współzależności wyznaczona dominantą globalizacji intensyfikuje tę problematykę. Zmieniają się oceny i wartości, zachwianiu ulega status wartości humanistycznych orientowanych na priorytet ludzkiej kondycji. Istniejący wszakże prymat możliwości otwartych ujawnia różnorodność opcji i wyborów. Intencjonalnie sprzyjają one przyjaznej ludziom jakości życia, w praktyce natomiast nierzadko odsłaniają nieprzewidziane wcześniej trudności i zagrożenia. <br>Jest sprawą oczywistą, że żyjemy dziś w rzeczywistości stanowiącej w znacznym stopniu wytwór aktywności człowieka (ludzki świat). Namysł nad tą rzeczywistością w założeniu na ogół humanistyczną/humanitarną staje się dziś jednak coraz bardziej krytyczny: w podejmowanych „diagnozach naszego czasu” coraz częściej pojawia się słowo „kryzys”, czy też „nowy nieporządek świata”. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> [6250]

<p> Projekt jest próbą spojrzenia na świat nie tyle pod kątem możliwości, jakie ma przed sobą ludzkość, co raczej czynników ograniczających prawdopodobieństwo jej ekspansji, likwidacji niedostatków już istniejących, a także tych, które mogą pojawiać się w przyszłości. Przedsięwzięcie badawcze, podjęte przez Komitet Prognoz, nawiązuje w pewnym stopniu do uprzednio realizowanych projektów, takich jak „Europa 2050”. Zajęcie się tą problematyką sugerowały instytucje Unii Europejskiej. Z własnej inicjatywy Komitetu podjęty został natomiast projekt pt. „Polska 2050”, nad którym honorowy patronat objął Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Bronisław Komorowski, a także obecne przedsięwzięcie dotyczące globalnych zagrożeń rozwoju. Za szczególnie ważny uznało ten projekt Biuro Bezpieczeństwa Narodowego oraz Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, które w tym przedsięwzięciu aktywnie współuczestniczą. </p> <p> Doświadczenia naukowo-badawcze, jakie zebrał Komitet Prognoz w pracy nad poprzednimi projektami, dotyczą dwóch obszarów. </p> <p> Z pierwszego z nich wynika, że nie można tworzyć żadnych długookresowych projekcji dla kraju, pomijając zjawiska zachodzące w skali światowej. Globalizacja, wraz z upowszechnieniem się gospodarki rynkowej oraz rewolucją informacyjną, stworzyły tak gęstą sieć powiązań, że procesy zachodzące w jednej części świata wywierają wielki wpływ – pozytywny lub negatywny – na pozostałe jego części. </p> <p> Drugi obszar doświadczeń ma inny wymiar, dotyczy bowiem ważnych ustaleń teoretycznych. Można tu sformułować trzy podstawowe tezy: </p> <p> 1. Wzrost gospodarczy nie przekłada się automatycznie na rozwój społeczno-cywilizacyjny. Twierdzenie to jest o tyle istotne, że ciągle dominuje kategoria wzrostu jako głównego kryterium sukcesu. </p> <p> 2. Długookresowej projekcji, zwłaszcza obejmującej kilka dekad, nie można tworzyć wyłącznie na podstawie modeli czysto ilościowych. Trudno bowiem przewidzieć wszystkie zdarzenia i czynniki zakłócające, zarówno te na poziomie kraju, jak i te dotyczące większych regionów czy wręcz całego świata. </p> <p> 3. Długookresowe projekcje powinny mieć charakter interdyscyplinarny, gdyż czynniki wspomagające bądź ograniczające wzrost gospodarczy, a zwłaszcza rozwój społeczny, wywodzą się w znacznym stopniu z systemu kulturowego oraz form i jakości zarządzania. </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [5880]

Zagadnienia finansów przedsiębiorstw były poruszane w wielu książkach i artykułach. Są też na ten temat podręczniki akademickie, w których znajdują się opisy konkretnych problemów oraz zestawy ćwiczeń skłaniających do twórczego myślenia i ułatwiających uzyskanie konkretnych umiejętności poprzez poznanie narzędzi i technik podejmowania decyzji finansowych. Są również opracowania zawierające ogólną wiedzę teoretyczną, przedstawiające poglądy świata nauki na temat finansów przedsiębiorstw oraz wizję kierunków ich dalszego rozwoju, opartą na rozstrzygnięciach empirycznych. Mamy nadzieję, iż niniejsza monografia wpisuje się w ten drugi rodzaj publikacji. Jest ona wspólnym dziełem kilkunastu osób wywodzących się z różnych ośrodków akademickich w Polsce, które zajmują się teorią i praktyką finansów przedsiębiorstwa. Publikacja ta stanowi okazję do prezentacji różnorodnych perspektyw i analiz na temat współczesnych wyzwań stojących przed finansami przedsiębiorstwa. Ma na celu eksplorację nowych koncepcji, metod oraz perspektyw w tym obszarze poprzez przedstawienie i krytyczną ocenę aktualnych osiągnięć teoretycznych, a także próbę wskazania kierunków rozwoju gospodarki finansami podmiotów działających w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu. <br> Zgodnie z tematyką poruszaną w poszczególnych rozdziałach, opracowanie podzielono na cztery części. Pierwsza dotyczy jednego z bardziej aktualnych problemów społeczno-ekonomicznych w skali globalnej, jakim jest zagadnienie realizacji przez przedsiębiorstwa zasad zrównoważonego rozwoju, rozpatrywane w kontekście dobra wspólnego i dbałości o kwestie ESG, tj. z zakresu ochrony środowiska i zasobów naturalnych, społecznej odpowiedzialności biznesu oraz dobrych i etycznych praktyk sprawowania zarządu. Szczególną uwagę zwrócono na zagadnienia związane z: możliwościami finansowania strategii zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, reakcją rynków finansowych na działania podejmowane przez spółki w zakresie wprowadzania i realizacji zasad ESG, a także na rozwiązania podatkowe stymulujące większe zaangażowanie jednostek gospodarczych w kwestie społecznej odpowiedzialności biznesu. <br> Druga część monografii odnosi się do problematyki decyzji o finansowaniu przedsiębiorstw i związanych z nimi konsekwencji. W dużym stopniu skupia się ona na finansowaniu dłużnym, a także sposobach zapobiegania utracie wiarygodności finansowej wskutek nadmiernego zadłużenia jednostki gospodarczej oraz powstających zatorów płatniczych. Niektóre z rozważań odnoszą się do kwestii efektywnego zarządzania strukturą kapitału z uwzględnieniem sektorowych uwarunkowań działania przedsiębiorstw, a także sugerowanych rozstrzygnięć podatkowych pozwalających na zwiększanie przewagi kapitału własnego nad zadłużeniem. <br> W trzeciej części zwrócono uwagę na sytuację finansową przedsiębiorstw w Polsce w kontekście zmian zachodzących w gospodarce, wywołanych przez zdarzenia nadzwyczajne, jakimi były pandemia COVID-19 i wybuch wojny w Ukrainie. Poszukiwano odpowiedzi na pytanie, czy jednostki gospodarcze reagują na tego typu sytuacje kryzysowe i jak modyfikują działania oraz decyzje finansowe, adaptując się do nowych uwarunkowań otoczenia. <br> Ostatnia, czwarta część została poświęcona wybranym decyzjom finansowym. Zawarto w niej problematykę inwestycji w formie fuzji i przejęć, a także zagadnienie formułowania strategii finansowej z wykorzystaniem przepływów pieniężnych. Zwrócono też uwagę na nowe wyzwania stojące przed teorią i praktyką finansów przedsiębiorstwa, które dotyczą m.in. możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji w procesach podejmowania różnych decyzji finansowych, a także kwestii uwzględniania kapitału intelektualnego w ocenie efektywności finansowej działania przedsiębiorstw. <br> Mamy nadzieję, że problemy poruszone w monografii staną się inspiracją do podejmowania dalszych badań, a także twórczej dyskusji, zarówno wśród teoretyków, jak i praktyków gospodarczych, na temat nowych zagadnień i wyzwań, jakie stoją przed finansami przedsiębiorstw. <br> [5484]

<p> The texts collected in the present volume are based on the contributions to the 2019 ALLEA conference organized in October by the Polish Academy of Sciences in the Institute of Philosophy and Sociology in Warsaw. The location of the conference seems to be the deciding factor that made the authors focus on the Central-Eastern part of the European Union. The countries of this area still experience effects of their imposed dependence on the Soviet Union and many decades of authoritarian rules. These effects are clashing with the memory of the end of unwanted communist experiment, due to successful popular uprising and favorable international situation. As it looks like this quite recent past of former “communist” states affects also their performance in the integrating Europe. We can point out to the problems of national and European identity, the question of solidarity and perception of interests. However, the same issues appeared in the centre of political debates in most of the EU states. Although looking at those issues in different countries we may find completely different historical background there is no doubt that the past is an important factor in all EU member states. Having this in mind we can still ask how to cope with its impact, and what can be done to restore the sense of purpose in Europe’s bold, ongoing endeavour. </p> <p> (In: <i>Introduction</i>, Józef Niżnik, <i>The Onus of the Past</i>) </p> [5116]

Rosnąca na całym świecie świadomość negatywnego wpływu pogarszającego się stanu środowiska przyrodniczego na funkcjonowanie systemów społeczno-gospodarczych, jakość życia i opłacalność różnych przedsięwzięć biznesowych sprawia, że rośnie determinacja, aby zahamować narastanie niekorzystnych zjawisk, takich jak zmiana klimatu, ubytek bioróżnorodności, degradacja ekosystemów, czy zanieczyszczenie wód, gleb i atmosfery. Zaniechanie działań ochronnych może przynieść jedynie dalsze straty wywołane zarówno przez katastroficzne zjawiska pogodowe, jak i przez powolne zmiany w środowisku związane przykładowo z podnoszeniem się poziomu wód mórz i oceanów lub postępującym pustynnieniem. Powstrzymanie, a najlepiej odwrócenie tych niepożądanych tendencji nie jest jednak łatwe i bezkosztowe. Rosnące nadzieje są związane z szeroko rozumianymi zielonymi finansami, czyli ustrukturyzowaną działalnością finansową, która została stworzona, aby zapewnić lepsze wyniki środowiskowe. Obejmuje ona pożyczki, mechanizmy dłużne i inne środki inwestycyjne, które są wykorzystywane do rozwoju zielonych projektów lub minimalizowania wpływu standardowych projektów na środowisko przyrodnicze, w tym klimat. W praktyce mamy do czynienia z kompilacją różnych instrumentów i kanałów przepływu środków finansowych. Zdaniem specjalistów z Banku Światowego przyrosty w sektorze zielonych finansów wynikają z dwóch powodów. Po pierwsze, inwestorzy szukają możliwości inwestycyjnych ukierunkowanych na mitygację negatywnych oddziaływań lub uzyskiwanie dodatkowych korzyści z pozytywnego wpływu na środowisko wynikającego z ochrony, przywracania dobrego stanu i zrównoważonego użytkowania natury. Po drugie, starają się trzymać przepływy finansowe z dala od projektów o negatywnych skutkach dla klimatu, bioróżnorodności i usług ekosystemowych. Może to wynikać zarówno z pobudek wizerunkowych, jak i upatrywania w tego typu działaniach szansy rozwoju. Na całym świecie, choć z przewagą krajów wysoko rozwiniętych, odnotowuje się wzrost kapitału lokowanego w zielonych akcjach i obligacjach. Te pierwsze są głównie związane z rozwojem sektora czystej energii, te drugie służą zwłaszcza finansowaniu projektów na rzecz ochrony klimatu i bioróżnorodności, zrównoważonego użytkowania gruntów i ochrony środowiska morskiego. Istotną rolę odgrywają środki oferowane przez banki, fundusze inwestycyjne, fundusze i organizacje ekologiczne oraz wydatki w ramach zamówień publicznych. <br>Autorzy i autorki monografii wprowadzają Czytelników i Czytelniczki w świat zielonych finansów zarówno z perspektywy teoretycznej, jak i praktycznej. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [5065]

<br> Wpływ zmian klimatu na region zachodzi na płaszczyźnie środowiskowej, ekonomicznej, społecznej, politycznej. W przypadku gospodarki regionalnej oddziaływanie to ma charakter dwustronny. Gwałtowny wzrost ekonomiczny i rosnąca liczba ludności pozostają głównym źródłem emisji gazów cieplarnianych, które generują efekt globalnego ocieplenia [...]. Z kolei zmiany klimatu zmieniają warunki życia i sposoby gospodarowania w regionach podatnych na ich występowanie. Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci współzależność ta wymusiła realizację działań mitygacyjnych i adaptacyjnych do zmian klimatu. Ich efektem jest transformacja zachodząca w sektorach wrażliwych na wahania temperatury (np. rolnictwo), ale też w sektorach bazujących na paliwach kopalnych (np. energetyka). Wymusiła ona redefiniowanie źródeł przewagi regionów; spowodowała pytania o bezpośrednie i pośrednie skutki zmian klimatu dla konkurencyjności regionów. <br> Jednym ze spornych obszarów ekonomii środowiska pozostaje związek pomiędzy konkurencyjnością ekonomiczną (i wzrostem gospodarczym) a zrównoważeniem środowiskowym. Podejście pesymistyczne wskazuje, że wzrost konkurencyjności pozostaje w sprzeczności ze zrównoważeniem środowiskowym ze względu na konieczność eksploatacji środowiska naturalnego, będącego źródłem zasobów i rezerwuarem odpadów. Podejście odwrotne zakłada, że poprawa konkurencyjności, w związku z ciągłymi zmianami technologicznymi, nie musi być w sprzeczności ze zrównoważeniem środowiskowym, zaś obie zmienne mogą jednocześnie wzrastać. Podkreśla się tutaj znaczenie czystych technologii oraz alternatywnych zwyczajów konsumpcyjnych, które nie zmniejszają potencjału konkurencyjnego. Porter i Linde [1995] podnoszą, że środowisko i gospodarka mogą się rozwijać równolegle, jeżeli będą oparte na innowacjach przyjaznych dla środowiska. Zgodnie z tym stanowiskiem należy przyjąć możliwość łączenia poprawy konkurencyjności z zapewnieniem zrównoważonego rozwoju środowiska. Wzrost ten mogą zaburzyć czynniki ryzyka. Jednym z nich są zmiany klimatu. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [5043]

Prezentowana monografia jest pokłosiem projektu, realizowanego wspólnie przez Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN (IGiPZ PAN) oraz Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW (Euroreg) w 2018 r. na zlecenie Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju pod nazwą <i>Wykonanie pogłębionej analizy obszarów zagrożonych trwałą marginalizacją oraz świadczenie usług doradczo-konsultacyjnych w zakresie działań naprawczych na rzecz przełamania barier rozwojowych na tych obszarach</i> (znak postępowania BDG-V.2611.88.2017.KR). Projekt ten był kontynuacją wcześniejszych prac naukowo-eksperckich na rzecz resortu rozwoju na podobny temat, którego wyniki opublikowano w Pracach Geograficznych IGiPZ PAN [Śleszyński <i>et al. </i>2017a] oraz w kilku artykułach naukowych [Bański <i>et al.</i> 2018; Komornicki <i>et al. </i>2018], w tym dokonano poszerzenia niektórych wątków, tj. regionalizacji zdelimitowanych obszarów problemowych [Śleszyński <i>et al. </i>2017b]. Wyniki projektu wraz z opracowaniem nt. miast średnich [Śleszyński 2017] stały się m.in. podstawą do wyznaczenia obszarów problemowych w <i>Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju</i> (SOR) z 2016 r. Wyniki analiz, w tym wypracowana metodologia znalazła zastosowanie w kolejnych opracowaniach, zarówno eksperckich [Dębkowska <i>et al.</i> 2019; Śleszyński et al. 2019], jak też naukowych [Dolińska <i> et al. </i>2020]. <br> <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [4899]

<br> Społeczny ruch naukowy jako istotny element krajobrazu nauki i życia zbiorowego charakteryzuje się wielością celów, funkcji i form. Stowarzysze-nia naukowe prowadzą działalność, dostosowując się do warunków społecz-nych, politycznych i technologicznych, odgrywając różne role. Uzasadnia to potrzebę namysłu nad społecznym ruchem naukowym w procesie zmiany. Wynikiem tej refleksji jest monografia pt. Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany. Ukazano w niej organizacje naukowe jako wynik i jednocześnie czyn-nik zmiany społecznej, uwzględniając szereg problemów szczegółowych, m.in. przemiany towarzystw naukowych, realizowane przez nie funkcje, różnorodność celów i form działania oraz przyszłość społecznego ruchu naukowego.(...) <br>W monografii ukazano wkład społecznego ruchu naukowego w rozwój nauki w Polsce. Towarzystwa naukowe odgrywają istotną rolę w systemie kultury i nauki oraz przyczyniają się do rozwoju regionów, powodując zmia-ny społeczne lub wykorzystując szanse powstałe w ich wyniku. Dlatego też istnieje pilna potrzeba otoczenia tych organizacji opieką państwa, w tym zabezpieczenia ich odrębnymi unormowaniami ustawowymi. <br>(z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [4864]

"Często rozwój ośrodków miejskich jest swoistą wypadkową zmian lokalnych, endogenicznych i oddziaływania zewnętrznych procesów, które łącznie przyspieszają lub opóźniają osiąganie celów rozwojowych miast formułowanych przez politykę miejską. Miasta w procesie przemian. W kierunku nowego stylu zarządzania miejskiego, to miasta ujmowane w perspektywie średnio- i długoterminowej podlegające procesowi przemian, a wraz z nim modernizujące sposoby rządzenia i zarządzania. Prezentowana interdyscyplinarna monografia otwiera nowy projekt badawczo-ekspercki realizowany przez interdyscyplinarną Komisję Studiów nad Przyszłością Górnego Śląska, Polska Akademia Nauk, oddział w Katowicach oraz przez Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Politechnikę Śląską w Gliwicach, Górnośląską Wyższą Szkołę Przedsiębiorczości im. Karola Goduli w Chorzowie, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach przy współpracy Biblioteki Śląskiej w Katowicach.(...) <br> Publikacja stanowiąca Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN i ukazująca się w ramach cyklu monografii jest dziełem zbiorowym, które kierujemy do szerokiego grona odbiorców z środowisk akademickich, naukowo-badawczych oraz gremiów menedżerów i grup specjalistów w ośrodkach miejskich. Publikacja może być także zaadresowana do grona zespołów eksperckich skupionych w biurach projektów i pracowniach związanych z programowaniem rozwoju miast i projektowaniem urbanistycznym. Interdycsyplinarny charakter publikacji może także stanowić inspirację do podejmowania nowych kierunków badawczych i prac promocyjnych, kreowania nowych projektów edukacyjnych i uruchamiania wzorcowych studiów przypadków w takich m.in. dyscyplinach, jak geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna, architektura i urbanistyka, nauki socjologiczne, ekonomia i finanse, nauka o zarządzaniu i jakości oraz ekologia." <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [4824]

Finanse samorządowe stanowią istotny element finansów publicznych. Łączy je realizacja zadań służących zaspokojeniu potrzeb publicznych przy wykorzystaniu środków publicznych. Gospodarka finansowa opiera się na podobnych zasadach ogólnych, odnoszących się do aspektów racjonalności gromadzenia i wydatkowania pieniędzy publicznych. Pojawia się kontekst skuteczności i efektywności podej-mowanych działań społecznych i gospodarczych, transparentności, odpowiedzial-ności i rozliczalności. Różni je wymiar przestrzenny, a w następstwie koncentracja na kwestiach lokalnych i regionalnych, a zatem najbliższych społecznościom zamieszkującym dany obszar wydzielony terytorialnie, odpowiadający danej jednostce samorządu gminnego, powiatowego lub wojewódzkiego. <br> <br> <i>(ze Wstępu)</i> <br> [4764]

Pojawiające się nowe wyzwania wynikające z globalnych trendów wpływają także na odpowiedź miast i podejmowane przez nie działania praktyczne. Miasta ewoluują pod wpływem procesów cywilizacyjnych, w tym zmian technologicznych. Same przyczyniają się do tych zmian. Ostatnie pięćdziesięciolecie to czas wyjątkowo dynamicznych procesów urbanizacyjnych kształtujących nowe uwarunkowania społeczne, ekonomiczne i środowiskowe. Od początkowych silnych akcentów środowiskowych w latach 70. XX w., wywołanych kryzysem ekologicznym, poprzez skłanianie się w kierunku humanizacji rozwoju lokalnego lat 90. XX w., aktualnie na czele ważnych spraw znalazł się kryzys klimatyczny. (...) <br> Głównym celem monografii jest nakreślenie szerokiego tła kryzysu klimatycznego i jego determinant oraz określenie roli użytkowników miasta w procesach adaptacji do zmian klimatu. Dla realizacji zakładanego celu badania literaturowe oraz studia przypadków prowadzone były z perspektywy podmiotowej. Innowacyjne podejście umożliwia rozpoznanie rzeczywistej aktywności różnorodnych podmiotów funkcjonujących w mieście, na rzecz ochrony klimatu i włączenia ich w działania mitygacyjne i adaptacyjne. <br> Płaszczyzną podejmowanych rozważań jest teza, że współpraca i współdziałanie wielu interesariuszy i użytkowników miasta jest warunkiem koniecznym procesów adaptacji do zmian klimatu. Wychodząc z tych przesłanek staraliśmy się w prezentowanej publikacji odpowiedzieć na następujące pytania badawcze: <br> • czym są i w jaki sposób objawiają się zmiany klimatu w miastach? <br> • jakie są skutki zmian klimatu i jak można je łagodzić dzięki przyrodzie? <br> • jak kształtowały się i kształtują cele polityki środowiskowej, szczególnie w obsza-rze tematycznym „klimat” i jakie przynoszą efekty? <br> • w jaki sposób przebiegają współczesne procesy rozwojowe miast i jaka jest w nich rola użytkowników i interesariuszy? <br> • jakie są dostępne i stosowane narzędzia współpracy interesariuszy miast? <br> • jaką rolę w procesie adaptacji do zmian klimatu odgrywają poszczególne grupy użytkowników i interesariuszy miasta? <br> • jakie można wskazać wyzwania i bariery w adaptacji miast do zmian klimatu? Tak sformułowane pytania badawcze zdeterminowały zakres tematyczny publikacji i zastosowane narzędzia i metody badawcze. <br> Część pierwsza monografii, obejmująca rozdziały pierwszy i drugi, dotyczy teoretycznego spojrzenia na procesy związane ze zmianami klimatu i adaptacją do nich. Podjęto w niej także problematykę związaną z rozwojem miast w kontekście wyzwań środowiskowych (w tym klimatycznych) oraz partycypacyjnych (koncepcja miasta obywatelskiego, zarządzanego przez interesariuszy). Ta cześć publikacji powstała na podstawie krytycznej analizy literatury przedmiotu. <br> Część druga (obejmująca rozdział trzeci i czwarty) dotyczy praktycznych aspektów działań związanych z adaptacją do zmian klimatu. Powstała ona na podstawie analizy literatury przedmiotu ze szczególnym zwróceniem uwagi na dobre praktyki. Ważnym aspektem publikacji jest zaprezentowanie działań podejmowanych przez poszczególne grupy użytkowników miast. Dlatego uzupełniniem publikacji są rozmowy (podcasty) przeprowadzone z przedstawicielami: samorządów lokalnych, NGOs, instytucji naukowych (edukacyjnych) i badawczych, organizacji zrzeszającej przedstawicieli biznesu, projektantami i urbanistami. <br> Jako badaczom, ale też mieszkańcom miast i praktykom projektowania rozwoju miast zależy nam, żeby upowszechniać wiedzę z zakresu zrównoważonego rozwoju miast i taki też cel przyświecał przygotowaniu publikacji. Mamy nadzieję, że dzięki niej wielu użytkowników, interesariuszy miast, wzbogaci swoją wiedzę w zakresie potrzeby pilnego współdziałania w obliczu katastrofy klimatycznej. Bowiem dialog i budowanie mostów współpracy leży w interesie nas wszystkich. <br> [4760]

<p> Publikacja jest efektem działań Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” działającego przy Prezydium PAN, który realizował projekt badawczy „Zagrożenia globalne barierami rozwoju” we współpracy z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego, pod patronatem Prezydenta RP. W ramach projektu zorganizowano cykl konferencji naukowych z udziałem naukowców i ekspertów reprezentujących różne dyscypliny z ośrodków naukowych całego kraju, zapraszając ich do podjęcia ważnych i kluczowych dla przyszłości społeczeństwa tematów. </p> <p> "W roku 1972 czwórka autorów opublikowała studium „The limits to growth”, które zasłynęło potem jako raport Klubu Rzymskiego. Tezy tego raportu zwróciły uwagę opinii światowej na ograniczoność zasobów, którymi dysponuje ludzkość, na możliwość zderzenia się tendencji wykładniczego wzrostu produktywności społeczeństw z ograniczonymi zasobami surowców naturalnych. W następnych latach pojawiła się wielka liczba publikacji, które kwestionowały obliczenia i szacunki autorów. Kolejne odkrycia złóż ropy, gazu, rud przesuwały moment, w którym wyczerpywanie się kolejnych surowców wprowadzi nas w stadium kryzysu. Jednak problem ograniczonych zasobów surowców i możliwości powstawania zjawisk kryzysowych istnieje, jest od tej pory dostrzegany i nieustannie analizowany. Nie ulega wątpliwości, że każdy rok przybliża nas do chwili, w której zjawiska kryzysowe staną się powszechnie odczuwaną rzeczywistością. Można już teraz zastanawiać się, czy wysokie ceny baryłki ropy naftowej, czy też rosnące ceny żywności nie są zapowiedzią tych kryzysów. </p> <p> Komitet Prognoz PAN podjął tę tematykę w czwartej, kolejnej konferencji, formułując jej temat w postaci pytania „Czy kryzys światowych zasobów?” stan, wyzwania, perspektywy. Pytanie to można postawić, chociaż świat jako całość rozwija się i – pomimo kryzysów i objawów spowolnienia – nadal będzie rozwijał się w najbliższych dekadach. Przygotowując program konferencji, a następnie publikację książkową dokonano wyboru problemów i potencjalnych zagrożeń, które mogą ten rozwój w istotnym stopniu spowolnić, lub wręcz zahamować. </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [4682]

<p> Wydawnictwo to efekt naukowego przedsięwzięcia Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus” działającego przy Prezydium PAN, w ramach większego projektu badawczego pn. „Zagrożenia globalne – barierami rozwoju”, w którym starano się skonfrontować poglądy przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych w obszarze powiązań między rewolucją informacyjną a kryzysem intelektualnym. Naukowcy zaproszeni do współpracy próbują odpowiedzieć na pytanie: Co nowego wnosi rewolucja informacyjna do rozumienia rzeczywistości, ale także, na ile spłyca rozumienie pojawiających się problemów związanych zwłaszcza z jej pojawieniem się, czy zagrożeniami takimi jak możliwości inwigilacji, walka w cyberprzestrzeni, nowe typy broni czy odmienne w porównaniu z przeszłością formy walki, czego jesteśmy świadkami w różnych częściach świata. </p> <p> "Zamieszczone teksty są autorstwa przedstawicieli nauk technicznych, ekonomicznych i humanistycznych, co wskazuje na próbę kompleksowego podejścia do postawionego problemu. Siłą rzeczy teksty reprezentują różne punkty widzenia, z których każdy wskazuje na dokonujący się przełom w wykorzystaniu mediów, jak również konsekwencje stąd wynikające dla edukacji, polityki, sfery społecznej, problemów gospodarczych, a także wizji przyszłościowych. </p> <p> (...) Otwieramy więc tym tomem dyskusję o modelu edukacji i kultury, ale także i struktury społecznej w epoce rewolucji informacyjnej. Dyskusję tę wzbogaca bogata bibliografia tytułowego problemu wpisana w każdy tekst. Czy podstawą tego modelu edukacji i kultury pozostaną takie wspólne wartości cywilizacji europejskiej wywodzącej się z cywilizacji euroatlatyckiej – jak godność człowieka, demokracja, solidarność, zrównoważony rozwój. Celem tej publikacji nie jest zamykanie problemu lecz pobudzenie do refleksji o roli rozumu w nowej cywilizacji wiedzy." </p> <p> (Ze W<i>stępu</i>) </p> [4565]

Dyskusja na temat roli prawa w systemie planowania przestrzennego wydaje się bardzo istotna. Można jednak zauważyć liczne związane z nią pułapki. Jedną z nich jest skupienie się wyłącznie na wykładni prawnej, w zupełnym oderwaniu od realnych (diagnozowanych w literaturze) problemów systemu planowania przestrzennego. Odmienną – odgórne kwestionowanie roli prawa w planowaniu przestrzennym jako złej i z założenia szkodliwej. W pewnym stopniu z powyższym wiążą się tendencje wyrażania wobec konkretnych przepisów z zakresu planowania przestrzennego oczekiwań oderwanych od realiów związanych ze specyfiką działania prawodawcy. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [4396]

"Figura misteriosa, sfuggente, inafferrabile e al tempo stesso affa-scinante, da qualche tempo Ortensio Lando attira l’attenzione degli studiosi con più regolarità che in precedenza – il che non significa che sia diventato un oggetto di studio alla moda. Tra le ragioni più efficaci della rinnovata fortuna landiana vanno annoverati il libro di Paul Grendler <i>Critics of the Italian world</i>, pubblicato nell’or-mai lontano 1966, e i saggi dedicatigli da uno studioso come Conor Fahy, che hanno risvegliato anche in Italia la curiosità attorno al Lando. Tale rinnovato interesse si è concretizzato in una serie di apprezzabili o persino notevoli riproposte delle opere landiane, dalle semplici ristampe anastatiche alle vere e proprie edizioni critiche. Non è mancato neppure il tentativo di far nel contempo un po’ di luce sulla biografia di un personaggio di cui sono oggetto di discussione la stessa identità e, in misura non minore, alcune questioni di fondo relative alle sue opere, firmate tutte con vari pseudonimi. Dopo quella dei filologi e dei biografi, il Lando ha attirato l’attenzione degli storici delle idee in quanto scrittore sovversivo, propagatore di idee erasmiane, frequentatore di ambienti non ortodossi e traduttore dell’ <i>Utopia</i> del Moro, nonché degli storici delle forme letterarie e del Rinascimento “capriccioso” per il carattere ambiguo e provocatorio dei suoi scritti in volgare, ribelli alle convenzioni, facili allo scherno, apparentemente caotici ma, al tempo stesso, profondamente eruditi e ben radicati nella tradizione. Ciononostante, permangono numerosi punti interrogativi e domande inevase, e forse parte delle risposte potrà giungere, oltreché dalle ricerche storiche e archivistiche, da un’approfondita analisi dei testi landiani". <br> (Ortensio Lando e la versione francese dei suoi <i>Paradossi, P. Salwa</i>) <br> [4142]

<p> Prezentowane opracowanie jest próbą całościowego ujęcia oddziaływania funduszy unijnych, zgodnego z postulatem Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030), wprowadzającym współzależność celów polityki przestrzennej z celami polityki regionalnej, wiążącym planowanie strategiczne z programowaniem działań w ramach programów rozwoju i programów operacyjnych współfinansowanych ze środków UE. Praca stanowi próbę odpowiedzi na potrzebę przechodzenia od podejścia sektorowego do zintegrowanego podejścia terytorialnego w celu podniesienia stopnia wykorzystania endogenicznych potencjałów regionów. </p> <p> Publikacja przedstawia przestrzenną analizę zróżnicowania absorpcji środków otrzymanych w ramach poszczególnych programów Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybackiej. Praca zawiera wyniki ogólnopolskich badań, prowadzonych w Katedrze Gospodarki Przestrzennej i Turyzmu Wydziału Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, poprzedzonych licznymi badaniami lokalnymi, głównie na przykładzie obszarów wiejskich województwa kujawsko-pomorskiego, gdzie próby zintegrowanego ujęcia oddziaływania funduszy UE wcześniej przedstawili: Adamiak, Rudnicki (2016, w: Gospodarowicz et al. – w ramach oceny spójności terytorialnej pod względem infrastruktury technicznej i społecznej), Dubownik, Rudnicki, Wiśniewski (2017 – w ramach analizy czynników rozwoju) oraz Rudnicki, Dubownik (2019 – w ramach analizy rozwoju lokalnego). (z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [4113]

<p> <i>Rewitalizacja </i>to pojęcie, które zarówno w dyskursie naukowym, jak i publicystycznym w ostatnich latach w Polsce stało się niezwykle popularne, także za sprawą nowych regulacji prawnych i narzędzi pozostających w gestii władz publicznych (m.in. gminnych programów rewitalizacji). Współcześnie <i>rewitalizacja </i>definiowana jest jako proces zorientowany na osiągnięcie trwałości i skuteczności przekształceń oraz eliminacji negatywnych zjawisk. Podkreśla się także jej kompleksowość i interdyscyplinarność, wskazując na kontekst terytorialny i potrzebę szerokiego uspołecznienia. </p> <p> Celem publikacji jest zaprezentowanie ewolucyjnego i złożonego charakteru procesów rewitalizacji, ze szczególnym uwzględnieniem ich współczesnego rozumienia, eksponującego włączenie społeczne, zintegrowane podejście oraz konieczność stosowania innowacyjnych metod i narzędzi zarządzania. Tak sformułowany cel pozwolił na skonstruowanie pytań, które ukonstytuowały układ prezentowanej pracy. Autorzy przygotowując poszczególne rozdziały odnosili się do następujących kwestii: </p> <p> • jak kształtowało się (w ujęciu historycznym) podejście do procesów rewitalizacji i ich definiowania? </p> <p> • jakie można wskazać cechy, wymiary i składowe procesu rewitalizacji? </p> <p> • jaką rolę w procesie rewitalizacji odgrywa partycypacja i jak można angażować (z wykorzystaniem jakich narzędzi) interesariuszy? </p> <p> • jak można wykorzystać współczesne idee i koncepcje rozwoju miast w kształtowaniu efektywności i skuteczności procesów rewitalizacji? </p> <p> • w jaki sposób planować procesy rewitalizacji, w tym jak ujmować w nich zintegrowane podejście? </p> <p> Publikacja powstała na podstawie krytycznej analizy literatury przedmiotu oraz innych źródeł zastanych (w tym aktów prawnych, raportów, dokumentów lokalnych i stron internetowych). Ponadto rozważania teoretyczne uzupełnione zostały o obserwację uczestniczącą i doświadczenia eksperckie autorów, wynikające ze współpracy z samorządami różnych szczebli w procesach rewitalizacji. </p> [4045]

<p> Monografia prezentuje wyniki badań i analiz w przekroju wielo- i interdyscyplinarnym w zakresie architektury i urbanistyki, geografi i społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej, ekonomii i finansów, zarządzania i nauk o jakości, inżynierii środowiska i nauk socjologicznych. Jest efektem partnerstwa i współpracy środowisk naukowo-badawczych i jednostek samorządu terytorialnego. Jest to pierwsza tego typu publikacja odnosząca się do przestrzeni: publicznej, rezydencjalnej i biznesowej miast dużej aglomeracji w sprzężeniu z polityką urbanistyczną i zarządzaniem publicznym. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [3830]

„Przestrzeń” i „miejsce” są to słowa zwykłe, określające powszechne doświadczenia. (…) Miejsce to bezpieczeństwo, przestrzeń to wolność: przywiązani jesteśmy do pierwszego i tęsknimy za drugą. (…) Geografowie badają miejsca. Planiści chcieliby wywołać „poczucie miejsca”. (…) Przestrzeń i miejsce są zasadniczymi składnikami naszego świata; uważamy je za oczywiste. Kiedy jednak zaczniemy się nad nimi zastanawiać, dostrzeżemy może niespodziewane znaczenia i pojawią się pytania, o których nie myśleliśmy przedtem” [Yi-Fu Tuan, 1987, Przestrzeń i miejsce, PIW, Warszawa, s. 13]. <br> [3750]

Kolejna, XXII edycja „Dwugłosu Nauki”, zorganizowana przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu, odbyła się tradycyjnie jesienią (26 listopada 2020 r.). Tym razem referaty i dyskusję przygotowano pod hasłem „Człowiek i środowisko”. Nie trzeba chyba nikogo przekonywać, że temat dotyczył bardzo aktualnego problemu, który ma znaczenie globalne i lokalne, bo przecież wszyscy pragniemy oddychać czystym powietrzem i mieć dostęp do nielimitowanych zasobów czystej wody. Powszechnie wiadomo, że zanieczyszczone powietrze jest przyczyną wielu chorób oraz przedwczesnej śmierci ludzi. Problemy z zasobami wody są skutkiem obserwowanych zmian klimatycznych, które z kolei są związane z gigantyczną emisją tzw. gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczeniami powietrza. Prowadzi to do wzrostu temperatury powietrza na Ziemi oraz silnie zróżnicowanej wielkości opadów atmosferycznych, które mogą prowadzić do długotrwałej suszy czy powodzi. (...) <br> Niestety problemy wynikające z niskiego poziomu czystości powietrza oraz ograniczonych zasobów słodkiej wody, z którymi współcześnie się zmagamy, są efektem ubocznym niezwykle szybkiego rozwoju gospodarczego, promującego duży zysk i nieomal nieograniczoną konsumpcję żywności, dóbr przemysłowych czy możliwości transportowych. Sytuacja ta wymaga głębokiej refleksji etyczno-filozoficznej, która powinna skłonić ludzi do gruntownej rewizji sposobu zarządzania dobrami wspólnymi, jakimi są powietrze i woda. Warto też pamiętać znany aforyzm, którego autorem jest Antoine Marie Roger de Saint- -Exupéry „Ziemi nie dziedziczymy po naszych rodzicach, pożyczamy ją od naszych dzieci”. <br> (Z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [3737]

<br> Komunikacja w nauce, komunikowanie naukowe, komunikowanie wiedzy, dystrybucja wiedzy, upowszechnianie nauki to tylko kilka określeń niesłusznie utożsamionych procesów, które obecnie, w relatywnie krótkim czasie kumulują zainteresowania badaczy, a przede wszystkim świadomą część opinii publicznej. Co to znaczy świadomą i czego świadomą? Myślę o odbiorcach/użytkownikach wszystkich rodzajów mediów rozpoznających mechanizmy manipulacji, zakłamanie obrazu medialnego rzeczywistości, dezinformację. W tym aspekcie komunikowanie naukowe zyskało na znaczeniu wskutek zaburzenia struktury informacji podczas pandemii Covid-19. W 2022 roku dezinformacja stała się dramatycznie weryfikowanym narzędziem wojny hybrydowej. Komunikowanie naukowe może być (i jest coraz częściej) rozumiane jako swoista odmiana informacji spełniającej medioznawcze kryteria wartości komunikatu, tj. – rzetelność, odpowiedzialność, istotność, aktualność, związek z sytuacją odbiorcy, a wiec przydatność. Taką miarą, zmodyfikowaną standardami badań w dyscyplinach naukowych, można oznaczać komunikaty naukowe w postaci każdej wypowiedzi wynikającej z wiedzy i kompetencji badaczy. Zapotrzebowanie na komunikowanie naukowe i komunikowanie wiedzy stale rośnie, bo wzrasta poziom edukacji i aspiracji poznawczych społeczeństwa. Jednocześnie, do dyskursu medialnego i publicznego przenikają komunikaty „szamańskie”, nie mające żadnych podstaw racjonalnych. Drogą do zmiany proporcji pomiędzy komunikatami naukowymi i nie-naukowymi jest upowszechnianie nauki i dystrybucja wiedzy. Jak każdy proces komunikowania mogą one zachodzić poziomo i pionowo, tzw. rozprzestrzeniać się w określonym środowisku (czy bańce informacyjnej?), przy zachowaniu równości dla każdego nadawcy lub pomiędzy specjalistami a m.in. pracownikami, hobbystami, studentami, uczniami. Upowszechnianie stało się czynnikiem społecznego funkcjonowania np. towarzystw naukowych. <br>(ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [3684]

Książka ta ukazuje postać <b> Enno Meyera</b> (1913–1996), niemieckiego historyka i nauczyciela gimnazjalnego z Oldenburga, przez pryzmat opinii i wspomnień historyków oraz świadków jego działalności – kolegów, uczniów i członków rodziny. Na poglądy i postawę Meyera wpływ wywarło zarówno drobnomieszczańskie środowisko Oldenburga oraz członkostwo w nacjonalistycznych stowarzyszeniach młodzieżowych i studenckich w okresie Republiki Weimarskiej, jak i doświadczenie służby w Wehrmachcie w czasie drugiej wojny światowej. Od lat 50. Meyer poświęcił się pojednaniu Niemców z Polakami i Żydami. Skoncentrował się na obszarze, który znał najlepiej – kształtowaniu postaw młodych ludzi i przygotowywaniu ich do dorosłości w duchu racjonalizmu i otwartości. Jego 47 tez dotyczących nauczania polsko-niemieckiej historii stało się istotnym wstępem do powojennego dialogu podręcznikowego i utorowało drogę do działalności Wspólnej Polsko- -Niemieckiej Komisji Podręcznikowej Historyków i Geografów. Okres po 1945 r. był dla Meyera początkiem nowej ery w polityce Niemiec. Przedstawiał swoim uczniom i czytelnikom wymiar nazistowskich zbrodni i angażował się w kreowanie kultury pamięci opartej na dyskusji i demokratycznych wartościach, zarazem nie rezygnując ze swoich konserwatywnych poglądów. <br> Książka ta jest pierwszym tomem w serii <b>Przełomy i ludzie dialogu. Z historii polsko- -niemieckiego porozumienia</b>, wydawanej przez Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie. Przedstawiani w niej ludzie – zarówno znani, jak i rzadziej zauważani w szerszych debatach publicznych – wnieśli w XX wieku istotny wkład do porozumienia polsko-niemieckiego. <br> (z okładki) <br> [3426]

W niniejszej publikacji staramy się spojrzeć na podręczniki szkolne z perspektywy dydaktycznojęzykowej: na podstawie ich analizy odpowiedzieć na pytanie, jak w warstwie językowo-stylistycznej tekstów odzwierciedlają się podstawowe funkcje dydaktyczne książki dla ucznia. W związku z tym interesować nas będą takie kwestie szczegółowe, jak: sposób sformułowania tytułów podręczników, strategie wprowadzania i definiowania terminów oraz pojęć, model(e) interakcji dydaktycznej (dialogowości), sposoby formułowania pytań i poleceń, czytelność podręczników oraz ich poprawność językowa, stylistyczna, ortograficzna i interpunkcyjna. Odwołujemy się do naszych wieloletnich badań nad podręcznikami szkolnymi, w tym do opracowanych dla Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN sprawozdań19, prac Zespołu Dydaktycznego RJP i Komisji Polskiej Akademii Umiejętności do Oceny Podręczników Szkolnych20, uwzględniamy także opracowane wcześniej kryteria oceny podręczników szkolnych w aspekcie językowym. Publikacja ma w naszym zamiarze skłonić do refleksji nad językiem i stylem podręczników te instytucje, które są odpowiedzialne za poziom materiałów edukacyjnych, a także podnieść świadomość dydaktyczną i językową autorów, redaktorów podręczników i nauczycieli. <br> <br>( <i>ze Wstępu</i>) <br> <br> [3415]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej <i>Uwarunkowania wolności – refleksje w setną rocznicę odzyskania niepodległości</i>, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 29 listopada 2018 roku. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 roku i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym. W listopadzie 2018 roku poddaliśmy naszej refleksji uwarunkowania wolności, która z jednej strony jest źródłem godności każdego człowieka, a z drugiej warunkiem niepodległości narodu. Podejmując ten temat, chcieliśmy włączyć naszą sesję w nurt rozważań towarzyszących Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [3267]

<br> Wspomnienia Markusa Meckela (ur. 1952) oddają złożoność losów Kościoła ewangelickiego w Niemczech Wschodnich jako ostoi niezależnego myślenia i swobody dyskusji w komunistycznej dyktaturze. Markus Meckel wniósł istotny wkład w organizację demokratycznej opozycji we wczesnych latach 80. XX w., a następnie poprowadził środowiska socjaldemokratyczne do wygranej z reżimem SED. Jego życie było ukształtowane przez edukację poza systemem komunistycznym, odwagę i zmysł organizacyjny. Jako współzałożyciel wschodnioniemieckiej SPD i minister spraw zagranicznych demokratycznego rządu NRD współkształtował proces zjednoczenia Niemiec i uznania granicy polsko-niemieckiej. Działał również aktywnie na rzecz pojednania polsko-niemieckiego jako poseł do Bundestagu. Biografia Meckela zawiera cenne spojrzenie świadka historii na stosunki polsko- -niemieckie z rzadko zauważanej w Polsce perspektywy wschodnioniemieckiej. <br> <br>Książka ta jest trzecim tomem w serii <i>Przełomy i ludzie dialogu. Z historii polsko-niemieckiego porozumienia</i>, wydawanej przez Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie. Przedstawieni w niej ludzie – zarówno znani, jak i rzadziej zauważani w szerszych debatach publicznych – wnieśli istotny wkład do porozumienia polsko-niemieckiego po II wojnie światowej. <br> <br> <br>Publikacja ukazała się dzięki wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. <br> <br> <br> <br> [3251]

Znaczenie integracji polityki zagospodarowania przestrzennego ( <i>land use</i>) oraz polityki transportowej jest podkreślane od dawna zarówno w literaturze przedmiotu (...), jak też w wielu dokumentach strategicznych Unii Europejskiej i poszczególnych krajów członkowskich. Rozwój sieci infrastruktury oraz organizacja transportu są z jednej strony efektem rozmieszczenia ludności i działalności gospodarczej w przestrzeni, z drugiej zaś mogą stanowić narzędzie gospodarki przestrzennej, a w konsekwencji kształtowania terytorialnego wymiaru rozwoju. Dlatego właśnie w ostatnich dekadach rośnie znaczenie geograficznej ewaluacji polityki transportowej. Potwierdzają to badania realizowane na gruncie ekonomii oraz geografii społeczno-ekonomicznej. Dowodzą one m.in., że rozwój powiązań w szerszej skali krajowej i międzynarodowej wymaga nowego spojrzenia na miasto jako na miejsce centralne (...), którego pozycja jest zależna od oddziaływań zewnętrznych (...), w tym zagranicznych. Powiązania zewnętrzne realizowane są w ogromnym stopniu za pomocą sieci transportowych. Z drugiej strony transport kształtuje także zagospodarowanie przestrzenne w wymiarze regionalnym i lokalnym. Jest podstawą odpowiedniej dostępności rynków pracy oraz usług pożytku publicznego. Od jego organizacji zależy poziom zagrożenia wykluczeniem społecznym. Również wpływ transportu na środowisko ma wymiar zarówno globalny (emisja gazów cieplarnianych, zmiany klimatyczne), jak też lokalny (emisja pyłów, smog, fragmentacja ekosystemów). Rozważania takie nieuchronnie prowadzą do pytania, na jakim poziomie organizacji terytorialnej możliwe jest najbardziej efektywne prowadzenie ukierunkowanej terytorialnie polityki transportowej? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. W przypadku średniej wielkości państw europejskich (jak Polska) istotna wydaje się rola poziomu regionalnego (NUTS2). Daje on możliwość połączenia spojrzenia globalnego z lokalnym. Przekracza granice podstawowych jednostek samorządu terytorialnego (nie zawsze gotowych do współpracy), co pozwala na spojrzenie funkcjonalne (np. w obszarach metropolitalnych). Daje to możliwość integracji celów względem innych polityk sektorowych, a także integracji organizacyjnej transportu publicznego z korzyścią dla jego użytkowników. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> <br> [3234]

The aim of the research, the results of which have been presented in this monograph, is related to both theoretical and methodological as well as cognitive and application levels. The theoretical and methodological objective is to provide a theoretical framework for a place-based approach in development policy which embraces the pattern of socio- economic development factors in the context of new challenges of regional policy. In addition, what has been presented is an algorithm of the research procedure that makes it possible to verify theoretical assumptions, which is based on a quantitative approach (the use of mathematical and statistical methods and spatial econometrics) and a qua-litative one (the use of qualitative research). The cognitive and application aim of the studies is a diagnosis of the state of the implementation of place-based policy in a less developed region, which is Wielkopolska, along with the identification of socioeconomic development factors in the context of new challenges of regional policy and producing recommendations concerning their use in practical intervention measu-res. The period of the conducted analyses covers various, depending on data accessi-bility, series of observations within 2004‑2018, allowing for the signalled historical determinants. In view of the existing restrictions on access to data in the examined spatial patterns and the period adopted, the results of the direct research are an import-ant complement to the geographical information database used in this study. The field studies were carried out in 2019 in the area of nine purposely selected communes of Wielkopolskie Voivodeship representing various development types. <br> <br> ( <i>Abstract)</i> <br> [3151]

Artykuły zostały opracowane na podstawie referatów wygłoszonych podczas XXIV sesji naukowej z cyklu „Dwugłos Nauki” w dniu 21 listopada 2022 roku <br> [3141]

Przedkładana monografia (...) składa się z dwóch części – pierwszej poświęconej wspomnieniu Profesora Jerzego Kleera i drugiej odnoszącej się do problematyki cywilizacji informacyjnej, jej mechanizmów tworzenia, kierunków rozwoju, szans i zagrożeń. (...) W szczególności istotne jest wskazanie tych ostatnich, jako ostrzeżenia przed bezrefleksyjnym zachłyśnięciem się możliwościami jakie daje nam szeroki dostęp do informacji, w tym do informacji niesprawdzonej, wypaczonej lub całkowicie fałszywej. <br> [3059]

<p> "Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej „<i>Czy Bóg stworzył liczby pierwsze? Hipoteza Riemanna a racjonalność przyrody</i>”, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 29 listopada 2017 roku. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 roku i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym. W listopadzie 2017 roku wykładowcom i uczestnikom sesji zadaliśmy pytanie: <b>czy matematyka jest tylko naszym sposobem porządkowania wiedzy o świecie, czy też jest także sposobem jego istnienia?</b> Punktem wyjścia do tej debaty była dla nas sformułowana w 1859 roku przez niemieckiego matematyka Bernharda Riemanna hipoteza matematyczna nazwana jego nazwiskiem. Pokazuje ona związek między pewną matematyczną funkcją zmiennej zespolonej, zwaną funkcją dzeta, a rozmieszczeniem liczb pierwszych w ciągu liczb naturalnych. </p> <p> Teoria liczb pierwszych od dawna budzi fascynacje naukowców i wielu przypisuje jej obiektywne istnienie, jakby to był byt pierwotny, prawo przyrody niezależne od cywilizacji. Hipoteza Riemanna ucieleśnia zatem tajemniczy związek, jaki zdaje się istnieć między językiem matematyki opisującym świat a matematyczną strukturą samego świata. </p> <p> Udowodnienie Hipotezy Riemanna jest od 160 lat jednym z najważniejszych otwartych problemów matematyki. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [2827]

<p> „Gdzie jesteśmy, dokąd zmierzamy” może być rozumiane na wiele sposobów. W niniejszej książce przedstawiono jedynie wybrane z nich. Teksty nie zawierają żadnych ustaleń ostatecznych ani odpowiedzi wyczerpujących. Treść książki ma zwrócić uwagę, skierować umysł czytelnika zarówno w stronę przyszłości, jak i teraźniejszości. Oba kierunki sprzyjają temu samemu: wychylając głowę za horyzont dzisiejszego czasu, można lepiej, pełniej i szerzej zobaczyć to, co jest obecnie i dokąd zmierza. (...) </p> <p> Refleksja prospektywna jest splotem efektów pracy umysłu i dokonań wyobraźni. Skoro przyszłości nie sposób znać (choć można próbować ją przewidywać i na nią wpływać), to należy ją czuć. Mieszanki obu składników: racjonalnego i intuicyjnego znajdują się tu w różnych proporcjach, jedne elementy są wyraźniej eksponowane, inne mają charakter dyskrecjonalny. Jednak obie ingrediencje są zawsze obecne. W rozmowach wstępnych z przyszłymi autorami staraliśmy się podkreślać znaczenie wyobraźni, tym większe, gdyż zastanawianie się nad przyszłością, czyli nad tym, czego nie ma, nie podlega rygorom klasycznej definicji prawdy. </p> <p> Książkę wypełniają teksty, które nie tworzą zbioru zamkniętego ani uporządkowanego. Jej zadanie jest inne, ma charakter studialny. Prace nad nią, rozmowy i towarzyszące lektury, a także <i>last but not least</i>, czytelnicza recepcja, są zarówno efektem wcześniejszych studiów, jak i mają je pobudzać. To właśnie stanowi nasz, czyli osób przygotowujących ten tom, cel. Na pewno go nie osiągnęliśmy, ale mamy nadzieję, że do niego trochę się przybliżyliśmy. </p> <p> </p> [2751]

Mobilności przestrzennej ludności doświadcza każdy zakątek świata. Motywy przemieszczeń migracyjnych są wielorakie – ekonomiczne, polityczne, rodzinne, turystyczne, religijne. Związane są one z obszarem pochodzenia i miejscem przeznaczenia migranta, z przeszkodami pośrednimi, które mogą ograniczać ruch wędrówkowy, jak również z cechami osobistymi migrantów, tj. wiekiem, płcią, stanem cywilnym, a także wykształceniem. <br> W przypadku Polski do 1989 r. przewagę stanowiły migracje wewnętrzne ze wsi do miast. Obecnie odnotowuje się tendencję odwrotną, zwłaszcza na korzyść obszarów wiejskich położonych w strefie podmiejskiej ośrodków regionalnych i subregionalnych. <br> Niezmiernie istotne, jeśli chodzi o migracje wewnętrzne w kraju, są przemieszczenia młodzieży, podejmowane po ukończeniu szkół ponadpodstawowych. Są one skutkiem umasowienia szkolnictwa wyższego po koniec lat 90. XX w. Problem ten został podkreślony w ostatnim czasie w badaniach prowadzonych na obszarze Dolnego Śląska [Dolińska et al. 2020a] i Opolszczyzny [Jończy et al. 2013], które były inspiracją do napisania prezentowanej monografii. <br> <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [2735]

<p> W opisie i interpretacji obecnej fazy ewolucji systemu osadniczego Polski dominuje pojęcie <i>ośrodków metropolitalnych</i>, postrzeganych jako „lokomotywy” rozwoju gospodarczego oraz współczesnych przemian społecznych. Określenie na nowo roli, którą dziś odgrywają małe miasta stanowi ważny, chociaż w pewnym stopniu ukryty aspekt oceny tej fazy. Taki stan rzeczy nie oznacza braku badań naukowych poświęconych małym miastom, które w porównaniu z wieloma innymi krajami są w Polsce wyraźnie reprezentowane. W badaniach polskich, zwłaszcza tych związanych z polityką przestrzenną, przeważa perspektywa, zgodnie z którą funkcje i szanse rozwojowe małych miast są odnoszone do ich relacji, w tym zwłaszcza dostępności w przestrzeni względem dużych ośrodków miejskich. </p> <p> Podczas gdy funkcje pełnione przez małe miasta ulegają zmianom o charakterze sekularnym, wynikającym ze zmniejszania się oporu odległości i postępującej specjalizacji w zakresie dóbr rynkowych, jak i usług publicznych dostępnych w przestrzeni, to w okresie ostatnich dziesięcioleci zmiany te występują ze zwielokrotnionym nasileniem. Wynika to z oddziaływania nowych czynników, zwłaszcza presji demograficznej oraz restrukturyzacji rolnictwa. W efekcie, w warunkach postępującej metropolizacji przestrzeni, funkcje gospodarcze, struktury ludnościowe, jak również fizyczna przestrzeń małych miast podlegają głębokim przekształceniom. Miasta te ujmowane jako zbiór, w procesie tym tracą swoje zasoby – wyspecjalizowane funkcje oraz kapitał ludzki na rzecz większych ośrodków w Polsce. Następuje to równolegle z odpływem migracyjnym za granicę. Jeśli obserwowany spadek znaczenia małych miast w przestrzennej organizacji osadnictwa jest tendencją długotrwałą, to przyjmuje on obecnie nowe formy. Zidentyfi kowanie ich jako ogólnego kryzysu małego miasta nie byłoby w pełni uzasadnione, bowiem zjawiska stagnacji i regresu występują nierównomiernie, obejmując w niejednakowym stopniu miejscowości pełniące różne funkcje, a także różnie usytuowane w przestrzeni. </p> <p> ( z <i>Wprowadzenia</i>) </p> <p> Monografia powstała w ramach projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki Nr 2015/19/B/ HS4/00114 pt. <i>Kierunki i czynniki przemian funkcji małych miast Północno-Wschodniej Polski</i>. </p> [2585]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej „<i>Dusza – umysł – wolna wola</i>”, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 27 listopada 2014 r. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 r. i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym, starając się przedstawić poglądy wybitnych przedstawicieli nauk ścisłych i przyrodniczych oraz filozofi i i teologii. </p> <p> Temat, który podjęliśmy w 2014 r., jest tyle niełatwy, ile kluczowy dla odpowiedzi na pytanie o istotę człowieczeństwa. W ramach sesji chcieliśmy skonfrontować poglądy naukowe psychologa poznawczego i neurobiologa z jednej strony, oraz teologa i filozofa z drugiej, na temat materialnego i niematerialnego umysłu człowieka. Konfrontacja ta miała na celu uzyskanie bardziej klarownej interpretacji takich pojęć, jak dusza, świadomość, wolna wola, będących dla wielu kwintesencją człowieczeństwa. Z umysłowością powiązane są także pojęcia moralności, inteligencji i charakteru człowieka. </p> <p> </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [2583]

<p> Ewaluacja to przedmiot wielu badań i opracowań. Celem tej książki jest pokazanie, w świetle badań publicznej polityki naukowej i innowacyjnej oraz badań dla tej polityki, jaką funkcję pełni współcześnie ewaluacja w procesie jej realizacji, jakie przynosi korzyści oraz jakie generuje zagrożenia dla rozwoju nauki i innowacji, a także czym mogłaby być. </p> <p> Autorzy bazują na studiach literatury oraz analizie źródeł wtórnych – głównie dokumentów związanych z badanymi politykami i stosowanymi systemami oraz narzędziami ich ewaluacji. Wykorzystują też własne obserwacje poczynione w okresach pracy nad przygotowywaniem bądź realizacją polityki naukowej i innowacyjnej. Autorzy podkreślają, że dobrze realizowana ewaluacja pozwala na rzetelne monitorowanie i ocenę kluczowych polityk i programów, wykorzystanie wyników oceny do ich rozwoju i doskonalenia (również w trakcie ich realizacji w celu bieżącej korekty) oraz zapewnienia transparentności, jak również wzmacniania zaufania głównych interesariuszy systemu badań i innowacji i konsekwentne jej realizowanie aż do wdrożenia badań w postaci innowacji, odpowiednie gromadzenie i przetwarzanie danych (duże znaczenie ma czas i przesunięcie czasowe pomiędzy momentem powstania danych, ich analizą i wykorzystaniem), transparentność i kompletność raportów z monitorowania i ewaluacji. Zauważają przy tym, że ewaluacja stanowi jednocześnie duże zagrożenie dla jakości badań oraz rozwoju nauki i innowacji, a także znacząco zmienia styl pracy i status zawodowy badaczy. Autorzy mają nadzieję pobudzić szerszą dyskusję nad ewaluacją polityki naukowej i innowacyjnej oraz zmianami podejścia do ewaluacji w nauce i konsekwencjami, które te zmiany wywołują. (ze <i>Wstępu</i>) </p> [2582]

<p> Seria wydawnicza stworzona w roku 2012 zawiera artykuły z wystąpień wygłoszonych w Stacji PAN w Rzymie. </p> [2557]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej „<i>Inżynieria genetyczna człowieka – możliwości i ograniczenia</i>”, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 27 listopada 2015 r. </p> <p> Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 r. i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym, starając się ukazać poglądy wybitnych przedstawicieli nauk ścisłych i przyrodniczych oraz filozofii i teologii. </p> <p> W 2015 r. podjęliśmy próbę przedstawienia stanu zaawansowania i perspektyw rozwoju inżynierii genetycznej człowieka oraz refleksję etyczno-moralną nad granicami dopuszczalności manipulacji genetycznych. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [2510]

„Ty mówisz – ja czuję. Dobre słowo – lepszy świat” to hasło przewodnie społecznej kampanii Rady Języka Polskiego mającej na celu zwrócenie uwagi na jakość komunikacji publicznej i prywatnej. Chcieliśmy uzmysłowić naszym odbiorcom, że język, którego używamy, tworzy świat, w jakim żyjemy, że patrzymy na rzeczywistość przez pryzmat słów, że wszystko, co wokół nas, jest opisane, nazwane. Chcieliśmy też pokazać, jak język wpływa na relacje między ludźmi i jak niefortunnie dobranym słowem można zranić drugiego człowieka.(...) <br> Chcieliśmy odbiorcom naszej kampanii pokazać moc słów, ich siłę sprawczą. Chcieliśmy uzmysłowić, że słowem można uszczęśliwić i zranić, że słowa mogą nagradzać i niszczyć. Że nie można rzucać słów na wiatr, tylko trzeba brać za nie odpowiedzialność. Chcieliśmy też pokazać, że wszystko można powiedzieć językiem adekwatnym do sytuacji i stosownym wobec osoby, do której się zwracamy. Po prostu traktować innych tak, jak sami chcielibyśmy być traktowani. Być uważnym i empatycznym, bo tego też oczekujemy od swoich rozmówców. <br> Kampania jest adresowana do wszystkich, dla których ważne jest, jaki język nas otacza. Twórcami, pomysłodawcami i autorami tekstów byli członkowie Rady Języka Polskiego i jej zespołów problemowych. Teksty zilustrowali uznani artyści oraz studenci Wydziału Sztuki i Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie i studenci Akademii Sztuki w Szczecinie. <br> Tytuł kampanii (i niniejszej publikacji) pokazuje, że słowa służą nie tylko do przekazywania wiadomości, lecz także do budowania dobrych stosunków między ludźmi. Językowa komunikacja polega na wymianie i wzajemności, a słowa żyją dzięki ludziom i między ludźmi, a nie obok nich. Od tego, jak będziemy rozmawiać i jakich słów używać, zależy to, jak się nam będzie żyło. <br> (ze <i>Słowa wstępu</i>) <br> <br> [2496]

This publication, <i>Headlines of the Public Television News Service in Poland from 2016 to 2017 – A Pragmatic Linguistic Analysis</i>, is based on a report which was created at the Council for the Polish Language at the Presidium of the Polish Academy of Sciences and its aim was to indicate how Polish Television ( <i>Telewizja Polska SA</i>) – a station that is publicly financed through mandatory fees paid by citizens – uses language to inform viewers about current political events. It is a linguistic (or more precisely: semantic and pragmatic) analysis and is preceded by a description of the legal situation surrounding the media that conditions the operation of the public television broadcaster. Subject to analysis were the information strips that consist of announcements of report materials in the main broadcast of <i>Wiadomości TVP</i>, the most important news program on public television in Poland. The study, based mainly on the description of linguistic mechanisms (including persuasive and manipulative techniques with semantic basis) that serve to create reality, above all reveals how of elements of the world are valuated using lexical means. The communication practices presented in the course of the analysis were examined in terms of their compliance with the requirements of ethics of the word and the rules governing successful communication, and above all, with the principles of journalistic integrity, which require the creation of unbiased and objective texts. Although the work is not of a political nature, it also shows (in passing, as it were) a vision of Polish political life, filtered through an interpretative filter. <br> ( <i>Foreword</i>) <br> [2425]

<p> System gospodarki przestrzennej wymaga zróżnicowanych, interdyscyplinarnych analiz. Obejmuje to również zastosowanie poszczególnych narzędzi polityki przestrzennej. Zwłaszcza te stosowane na szczeblu lokalnym, powinny szeroko uwzględniać zróżnicowane uwarunkowania (społeczno-gospodarcze, kompozycyjno- estetyczne, środowiskowe, kulturowe, itd.). Przesądza to bowiem o skuteczności kształtowania i ochrony ładu przestrzennego. </p> <p> Celem prezentowanej monografi i jest doprecyzowanie formuły i zakresu wybranych funkcji narzędzi polityki przestrzennej na szczeblu lokalnym. Podjęto próbę interdyscyplinarnego ujęcia wybranych zagadnień, odniesienia ich zarówno do zauważalnych rozwiązań praktycznych, jak też wniosków o charakterze teoretycznym. Autorzy wyrażają nadzieję, że rozdziały tworzą spójną tematycznie całość, niemniej jednak każdy z nich wymagał uwzględnienia odmiennych punktów widzenia i podejść. </p> <p> Z <i>Wprowadzenia</i> </p> [2424]

Prezentowana publikacja ma charakter transdyscyplinarnej monografii, której te-matyka koncentruje się na miastach w procesie przemian, ze szczególnym uwzględnie-niem takiej wyodrębnionej fazy procesu, jaką są miasta kreujące się. Można powiedzieć, że wyodrębnienie tej fazy w procesie przemian jest warunkiem koniecz-nym jego powodzenia. Konstrukcja monografii pozwala na podjęcie próby weryfikacji kilku roboczych hipotez: • Miasta kreujące się to miasta współzarządzane i współkreowane. W kierunku obywatelskiej samorządności. • Miasta kreujące się to miasta biofilne zachowujące harmonię pomiędzy naturą i kulturą. • Miasta kreujące się to miasta – aktorzy procesu metropolizacji aglomeracji/ kon-urbacji. Zaprezentowane hipotezy pozwoliły na uruchomienie perspektywy badawczo- eksperckiej, którą definiuje triada kreatywne myślenie – kreowanie nowych wizji – wdrażanie innowacyjnych projektów oraz na dokonanie przejścia od interdyscyplinar-ności do transdyscyplinarnej eksploracji badawczej, przekraczającej tradycyjne granice poszczególnych dyscyplin. <br> [2186]

<p> Jednym z największych, często niedocenianych problemów naszego państwa jest narastający kryzys gospodarki przestrzennej. Generuje on olbrzymie straty społeczne, gospodarcze i przyrodnicze. Według najnowszych badań Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju przy Prezydium PAN (KPZK PAN) udokumentowane, roczne koszty chaosu przestrzennego są szacowane powyżej 80 mld zł. Rzeczywiste straty są jeszcze wyższe, bowiem nie monitorujemy wszystkich skutków wadliwej polityki przestrzennej. Wymaga podkreślenia, że chaos dewastuje i deprecjonuje środowisko przyrodnicze i tereny zurbanizowane, pogarszając warunki życia mieszkańców. </p> <p> (z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [2168]

Gospodarka wodna jest jednym z najważniejszych działów gospodarki państwa, który zapewnia zrównoważone wykorzystanie zasobów wodnych w celu zaspokojenia potrzeb wodnych takich użytkowników jak przemysł, zaopatrzenie ludności, rolnictwo, żegluga wodna, energetyka. Jest także obszarem badań naukowych, rozwiązań technicznych i działem administracji państwowej. Jej celem jest także ochrona przed powodzią i suszą, a także dbałość o osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód śródlądowych. W Polsce termin gospodarka wodna pojawił się po raz pierwszy podczas I Polskiego Zjazdu Hydrotechnicznego w 1929 r. Na przestrzeni lat zmieniały się poglądy na temat sposobu gospodarowania wodami, priorytetów dla zaopatrzenia w wodę i metod ochrony przed zjawiskami ekstremalnymi. Gospodarowanie wodą jest trudnym wyzwaniem ze względu na naturalną zmienność odpływu rzecznego, nieprzewidywalne występowanie powodzi i dotkliwych susz. Trudne jest także pogodzenie potrzeb różnych użytkowników zasobów wodnych, przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju i zachowania dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Gospodarka wodna podobnie jak cała gospodarka państwa ulega ewolucji, zmieniają się priorytety, paradygmaty i forma organizacyjna. Na przestrzeni ostatnich 20 lat zmieniło się Prawo Wodne, zmianom uległa organizacja administracji państwowej odpowiedzialnej za gospodarowanie wodami. W dyskursie publicznym pojawia się także wiele wypowiedzi i padają pytania. Jaki jest stan zasobów wodnych? Czy to prawda, że Polska ma najniższe zasoby wodne w Europie. Najnowsza publikacja w serii Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej PAN została poświęcona omówieniu obecnego stanu zasobów wodnych, ocenie zapotrzebowania na wodę i organizacji administracji wodnej. Jest to dawno oczekiwane opracowanie, w którym udało się zebrać rozdziały napisane przez wybitnych naukowców z zakresu nauk przyrodniczych i technicznych, zajmujących się zarówno zasobami wodnymi jak i ich zagospodarowaniem. Druk monografii zbiegł się z katastrofalną powodzią na Nysie Kłodzkiej i górskich dopływach Odry we wrześniu 2024 r. To wydarzenie spowodowało rozległe zniszczenia, a także przywołało dyskusję nad zmianami klimatu i metodami ograniczenia strat powodziowych. W sierpniu 2024 r. na znacznym obszarze kraju obserwowana była zaś głęboka susza, z wystąpieniem najniższych przepływów w rzekach. Wyzwaniem dla gospodarki wodnej stają się zatem coraz bardziej ekstremalne zjawiska, których natężenie i częstość będą wzrastać wraz ze zmianą klimatu. [2077]

Przedstawione opracowanie zawiera opinię Komitetu Nauk Demograficznych Polskiej Akademii Nauk (KND PAN) dotyczącą pandemii COVID-19 w Polsce. Zostało ono przygotowane pod redakcją prof. Ireneusza Kuropki na podstawie opracowań członków KND PAN: profesorów Agnieszki Rossy, Wiktorii Wróblewskiej, Ireneusza Kuropki, Przemysława Śleszyńskiego i Bogdana Wojtyniaka. Pełne teksty poszczególnych autorów są dostępne na stronie internetowej KND PAN. <br> Celem opracowania jest ocena wybranych demograficznych skutków pandemii spowodowanej wirusem SARS-CoV-2 w Polsce. Główna uwaga skupia się na wpływie pandemii na stan zdrowia i potencjał ludnościowy kraju, charakteryzowany głównie poprzez zmiany liczby ludności i jej struktury według płci i wieku. Opracowanie składa się z 7 powiązanych ze sobą punktów. W pierwszym omówiono zmiany umieralności w Polsce przed 2020 r., wskazując na ich niekorzystny przebieg w okresie bezpośrednio poprzedzającym pandemię. W kolejnych punktach przedstawiono kwestie definicyjne związane z pojęciem „osoby chorej na COVID-19” i jakością danych do oceny zapadalności na tę chorobę. Wskazano na zróżnicowane sposoby gromadzenia danych w tym zakresie w różnych krajach. Następnie omówiono liczbę zgonów i ich natężenie w Polsce w 2020 r. oraz pokazano ich wpływ na przeciętne dalsze trwanie życia noworodka (parametr e0 z tablic trwania życia). W analizach uwzględniono podstawowe cechy populacji tj. płeć, wiek i miejsce zamieszkania osób zmarłych. Pokazano także sytuację w Polsce na tle sytuacji w wybranych krajach. Opracowanie zamykają wyniki symulacji pokazujące wpływ pandemii na liczebność wybranych grup ludności. <br> Do przygotowania opracowania wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego, Ministerstwa Zdrowia, Eurostatu oraz Oxford University Nuffield Department of Primary Care Health Sciences, Centre for Evidence-Based Medicine. <br> ( <i>Wprowadzenie</i>) <br> [2073]

<p> Article 2 of the Treaty on European Union (TEU) states that: “The Union is founded on the values of respect for human dignity, freedom, democracy, equality, the rule of law and respect for human rights, including the rights of persons belonging to minorities. These values are common to the Member States in a society in which pluralism, non-discrimination, tolerance, justice, solidarity and equality between women and men prevail.” </p> <p> The provision articulates the axiological foundations upon which the European Union (EU) is based and the policies it pursues. Propagated and implemented by the EU, the values enshrined in this article provide the foundations upon which the EU rests and determine the appeal it holds both for its existing members and for consecutive candidate countries. In this report, we should like to stress very strongly that the EU is above all a community of values, because values provide a basis upon which all other forms of integration and common action are built, especially on economic, social, political, and cultural issues. </p> <p> This report has been written in response to increasing violations of these values in Poland, which involve undermining the foundations for the functioning of the EU, which we joined in 2004. By striking at these foundations, we are both weakening the whole of the EU and moving farther away from its core. We are moving towards the fringes of this common house of European values of our own volition, simultaneously becoming a troublesome member. This runs counter to Poland’s interests and the will of most members of the Polish public, who declare themselves to be supporters of the EU. </p> [2041]

<p> Niewątpliwie w ostatnich 30 latach społeczna waga problematyki migracyjnej wzrosła. W parze z rosnącą istotnością migracji jako złożonych procesów społecznych idzie wzmożenie zainteresowania migracjami jako przedmiotem badań w naukach społecznych i humanistycznych. Po 1989 roku studia migracyjne w Polsce znacząco rozszerzyły swój zakres i stały się sferą działalności dużej liczby naukowców. O ile „tradycyjnie” badania dotyczące ruchliwości przestrzennej ludności leżały w gestii demografów, geografów, socjologów i częściowo ekonomistów czy antropologów, o tyle dzisiaj praktycznie nie ma dyscypliny czy subdyscypliny z zakresu nauk humanistycznych i społecznych, które nie rozpatrywałaby zjawisk migracji ze swojej perspektywy. (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [1974]

Powstawanie pokrywy lodowej na rzekach i jeziorach jest zjawiskiem typo- wym dla naszej szerokości geograficznej i ma charakter sezonowy. Pokrywa lodowa ma duże znaczenie dla ekologii jezior, kształtując ich ustrój termiczno‑tlenowy, sterując dopływem światła niezbędnego dla fotosyntezy. Rozpad lodu na rzekach w okresie wezbrań niesie ze sobą ryzyko powodzi zatorowych powodujących straty ekonomiczne. Zlodzenie jest także czynnikiem ograniczającym czas trwania sezonu żeglugowego. Lód na jeziorach jest jednak także wykorzystywany do uprawiania zportów zimowych, a zwłaszcza żeglarstwa lodowego. Przebieg zjawisk lodowych na rzekach i jeziorach jest czułym wskaźnikiem zmian klimatycznych. Badania nad zjawiskami lodowymi mają długą historię jednak wciąż brak jest wiedzy o wielu ich aspektach dotyczących zwłaszcza przebiegu i rozmieszczenia przestrzennego rożnych form zlodzenia. <br> W niniejszym opracowaniu podjęto próbę oceny przydatności satelitarnych obrazów radarowych Sentinel-1 SAR (ang. Synthetic Aperture Radar) do określenia rodzaju i zasięgu zjawisk lodowych na Jeziorze Zegrzyńskim. Zanim pojawiło się to źródło danych wykorzystywano satelity posługujące się promieniowaniem elektro- magnetycznym w zakresie pasma widzialnego, bliskiej i dalekiej podczerwieni. Istot- nym jednak problemem występującym w okresie zimowym jest długotrwałe zachmurzenie co ogranicza analizę zobrazowań w paśmie widzialnym. Zobrazowania radarowe natomiast pozwalają pozyskać informacje o obiekcie z pułapu satelitarnego nawet przy całkowicie zachmurzonym niebie, a także bez względu na porę dnia. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [1959]

<p> Artykuły opublikowane w tej książce opracowane zostały na podstawie referatów wygłoszonych w czasie sesji naukowej z cyklu Dwugłos Nauki, zatytułowanej <i>Wokół Wielkiego Jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski</i>, współorganizowanej przez Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Sesja odbyła się w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu w dniu 30 listopada 2016 roku. Sesje naukowe z cyklu Dwugłos Nauki organizowane są w Poznaniu od 1995 r. i tradycyjnie podejmują problematykę o znaczeniu fundamentalnym. </p> <p> W listopadzie 2016 roku, niejako na zakończenie obchodów Wielkiego Jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski, chcieliśmy raz jeszcze podkreślić znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka I dla dziejów Polski, dla jej państwowości i dla jej wzrostu w aspekcie społecznym, duchowym i kulturalnym. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [1956]

Oddawane w ręce czytelników opracowanie Przestrzenne Zagospodarowanie Kraju – perspektywa długookresowa to dokument opracowany na potrzeby Stanowiska Prezydium Polskiej Akadami Nauk w sprawie polityki przestrzennej państwa i plano- wania przestrzennego na poziomie kraju. Stanowisko Prezydium PAN zostało przyjęte 20 września 2022 r., następnie przekazane do władz państwowych i upowszechnione przez Polską Akademię Nauk. Prezydium PAN w swoim stanowisku podkreśliło, że opowiada się za jak najszybszym zdefiniowaniem podstawowych wartości i celów zagospodarowania przestrzennego kraju oraz nadanie im odpowiedniej mocy prawnej. Powstała po nowelizacji ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (w 2020 r.) luka prawna, związana z uchyleniem jedynego dokumentu określającego organizację przestrzenną państwa, jakim była obowiązująca od 2011 r. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030), stanowi zagrożenie dla prawidłowego rozwoju kraju w kolejnych dekadach. <br> [1755]

<p> W prezentowanym Raporcie autorzy analizują głównie zagrożenia o charakterze globalnym, z częściowym uwzględnieniem specyfiki Polski, a także w pewnym stopniu Europy. Autorzy opierają się na olbrzymim materiale badawczo-poznawczym, jaki zaprezentowano w publikacjach książkowych przygotowanych w następstwie cyklu ośmiu konferencji naukowych. Tematykę konferencji dobrze odzwierciedlają tytuły tych publikacji: 1. Identyfikacja problemu badawczego; 2. Kryzysy systemowe; 3. Kryzys jakości życia; 4. Marnotrawstwo zasobów; 5. Zagrożenia środowiska i ich następstwa; 6. Rewolucja informacyjna a kryzys intelektualny; 7. Mega-miasta: Szanse czy zagrożenia rozwoju; 8. Zagrożenia militarne i paramilitarne. </p> <p> Raport niniejszy koncentruje się głównie na uogólnieniach teoretycznych, których w naszym odczuciu brakuje w literaturze naukowej poświęconej zagrożeniom globalnym. Część wniosków poparta jest informacją empiryczną zaczerpnięta z ww. publikacji. (...) </p> <p> W Raporcie znajduje się również próba przedstawienia specyfiki zagrożeń polskich. Wprawdzie jesteśmy jako kraj poddani również zagrożeniom globalnym, ale niektóre z naszych problemów nie mają charakteru powszechnego, choć występują niekiedy także w innych państwach europejskich. Szersza charakterystyka problemów całej Europy wymagałaby odrębnego programu badawczego. </p> <p> (Ze <i>Wstępu</i>) </p> [1739]

Głównym celem monografii jest wyodrębnienie kluczowych poglądów uznanych autorów, zajmujących się zagadnieniami przestrzennego zagospodarowania kraju, a następnie odniesienie ich do współczesnej debaty. Autorzy monografii zostali poproszeni, aby w poszczególnych rozdziałach najpierw wybrać istotnego autora/autorów powiązanych z Komitetem Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, a następnie wybrać szczególnie ciekawe jego publikacje (powiązanie z dorobkiem KPZK PAN). Publikacje te w każdym rozdziale w pewnych częściach przytoczono. Następnie każdy autor rozdziału skomentował powołane fragmenty oraz podjął próbę odniesienia ich do współczesnej debaty naukowej. Autorzy wyrażają nadzieję, że zaproponowana nietypowa formuła pozwoli ująć temat w sposób adekwatny do rangi i potrzeb. [1732]

Konferencja „Przyszłość towarzystw naukowych w świetle postanowień ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce” odbyła się 28 listopada 2019 roku w Warszawie. Uczestniczyło w niej blisko 80 przedstawicieli wszystkich rodzajów towarzystw i stowarzyszeń. Referaty programowe wygłaszali: prof. dr hab. Zbigniew Kruszewski, prof. dr hab. Stanisław Kunikowski, prof. dr hab. Iwona Hofman. Następnie odbyły się cztery panele według podziału: towarzystwa ogólne i regionalne, towarzystwa w naukach społecznych i humanistycznych (panel pierwszy prowadzony przez dr hab. Dianę Pietruch-Reizes, prof. UJ), towarzystwa w naukach biologicznych i rolniczych (panel drugi prowadzony przez prof. dr. hab. Andrzeja Grzywacza), towarzystwa w naukach ścisłych i technicznych, stowarzyszenia naukowo- techniczne Naczelnej Organizacji Technicznej (panel trzeci prowadzony przez prof. dr. hab. Wiesława Nagórko), towarzystwa w naukach medycznych (panel czwarty prowadzony przez prof. dr. hab. Zbigniewa Czernickiego). Wszystkie wystąpienia i głosy w dyskusji zostały zamieszczone w publikacji. Znajduje się w niej również dokument zatytułowany „Stanowisko Rady Towarzystw Naukowych w sprawie ustawowego uregulowania działalności społecznego ruchu naukowego i naukowo- -technicznego w Polsce”, przekazany 17 grudnia 2019 roku dr. Jarosławowi Gowinowi, Ministrowi Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Znaczenie tego dokumentu wyraża się w determinacji i kontynuacji inicjatyw środowiska naukowego reprezentowanego przez towarzystwa, zwracających uwagę opinii publicznej na marginalizowanie społecznego ruchu naukowego. <br> <br>We wstępie do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wymieniono zasady i wartości charakteryzujące status i działanie podmiotów nauki przez pryzmat „szlachetnej działalności człowieka” oraz „fundamentalnej roli nauki w tworzeniu cywilizacji”. Rolą podmiotów nauki jest stymulowanie do poznawania prawdy, przekazywania wiedzy, tworzenia kultury badawczej, współkształtowania standardów moralnych, dbałość o autonomię dziedzin i dyscyplin naukowych. Rolę tę spełniają na przestrzeni wieków towarzystwa i stowarzyszenia naukowe przez ustawodawcę pomijane. Ten zapis, dając podstawy do dyskusji konferencyjnych, zapoczątkował proces weryfikowania statusu towarzystw w świetle ustawy. Podkreślmy: w świetle ustawy, bowiem w ocenie międzynarodowego środowiska naukowego, społeczny ruch naukowy w Polsce, którego emanacją są towarzystwa i stowarzyszenia, posiada prestiż wiarygodnego partnera korporacyjnego i sieciowego. Punktami odniesienia w dyskusji były także wykazy czasopism naukowych i zrecenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych oraz wydawnictw publikujących zrecenzowane monografie naukowe (komunikaty MNiSW odpowiednio z dnia 31 lipca 2019 roku i 18 stycznia 2019 roku; skorygowane w grudniu 2019 roku). <br> <br>(z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [1615]

(...)Ta niewielka książka dotyczy jednak przeszłości. Postaram się w miarę możliwości powstrzymać od oceny teraźniejszości i przewidywania przyszłego stanu stosunków polsko-ukraińskich. Zamiast tego, przyglądając się i odległej i stosunkowo niedawnej historii, chciałbym zwrócić uwagę na pewne jej tematy i aspekty, które – jestem przekonany – wymagają dalszych, pogłębionych badań. Jest oczywiste, że tak zwięzła publikacja nie może być wyczerpująca. Mam jednak nadzieję, że jej fragmentaryczność zachęci czytelników do refleksji i dalszych lektur, a także, co nie mniej ważne, do głębszego doświadczenia tego, co w roku 1974 Juliusz Mieroszewski, czołowy eseista paryskiej „Kultury” ujął w zdaniu: „historia jest fascynująca, ponieważ to samo nigdy nie jest to samo”! <br> [1537]

Oddawana w ręce Czytelników monografia ma dla społeczności Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN znaczenie szczególne. Z jednej strony stanowi naukową dyskusję nad wyzwaniami rozwoju i przyszłością obszarów wiejskich. Jest to tematyka od lat związana z działaniem KPZK PAN i rozwijana szczególnie w Zespole zadaniowym Komitetu ds. Obszarów Wiejskich. Z drugiej strony prezentowane Studia to hołd składany pamięci tragicznie zmarłemu w sierpniu 2022 r. dr hab. prof. IGiPZ PAN, Konradowi Czapiewskiemu. <br> [1491]

<p> XXI edycja seminarium naukowego z cyklu „Dwugłos Nauki”, której organizatorami są Oddział Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, odbyła się 28 listopada 2019 roku w Pałacu Działyńskich, w siedzibie Oddziału PAN w Poznaniu. Tematem przewodnim sesji, której tytuł brzmiał <i>Cybernetyka. Bezpieczeństwo. Prywatność</i>, była pozycja człowieka w cyberprzestrzeni, definiowanej jako przestrzeń komunikacyjna tworzona przez systemy powiązań internetowych, która pozwala na komunikowanie się w sieci i nawiązywanie relacji w czasie rzeczywistym (...). W ramach sesji wygłoszono cztery referaty. Dwa z nich był poświęcone technologiom cybernetycznym, a dwa konsekwencjom filozoficzno-socjologicznym obserwowanym we współczesnych społeczeństwach. W niniejszej książce zaprezentowane są teksty nawiązujące do wygłoszonych referatów. </p> <p> (Z <i>Wprowadzenia</i>) </p> [1466]

<i>Papers on Global Change</i> was a journal published annually by the International Geosphere-Biosphere Programme (IGBP). Since 2017 (since issue 24/2017), our journal itself has been experiencing a process of significant change, in connection with the fact that the IGBP drew to a close, marking an end to the related activity conducted by the Polish Academy of Sciences. It was initially uncertain whether journal would continue. In the end, we decided that the title and the issues raised in it should survive, but in a slightly different form. Instead of a journal, we decided to maintain a series of monographs devoted to global problems. The initial result you are now holding in your hands. <br> The process of change is not yet complete, however, we believe that this new form will suit your expectations. Nevertheless, a new direction for the Papers on Global Change future has been set by linking it to the work of the “Poland 2000 Plus” Foresight Committee of the Polish Academy of Sciences (PAS). The first and most visible change is in the form of publishing. The journal became a book. The subject matter of the journal will also be altered slightly, as is demonstrated by the contents of this issue. This certainly does not mean that the topics discussed in the 25 issues of the journal will be abandoned – publishing articles on global change will indeed remain the guiding principle of the book. We will in addition be focusing on issues of the future, so that our articles point out the opportunities and threats related to the future of the world. <br> At the same time, we wish to expand the thematic scope of our publication. In addition to the environmental issues that the notion of sustainable development has mainly been used to address in recent years, we also want to publish articles about other facets of this important concept, i.e. social and economic problems. Often, these topics will be interconnected. The articles will not have to refer directly to sustainable development, and they may indeed even point out the consequences of unsustainability, i.e. to what may happen if the current paths of economic and social development are continued. The goal is to reflect on the direction in which the modern world is heading. <br> ( <i>Foreword</i>) <br> [1352]

Celem prezentowanej monografii jest wyodrębnienie i krytyczna ocena instrumentów strategicznego planowania przestrzennego w polskim systemie oraz odniesienie ich do perspektywy regulacyjnej. Sformułowano następujące pytania badawcze: <br> <br>• Jakie elementy dotyczące strategicznego planowania przestrzennego są akcentowane w międzynarodowej dyskusji teoretycznej? Jak z tej perspektywy postrzega się rolę i cele strategicznego planowania przestrzennego i jego instrumentów? <br>• Jakie rozwiązania instytucjonalne w Polsce można powiązać ze strategicznym planowaniem przestrzennym? Jakie są słabości polskich instrumentów strategicznego planowania przestrzennego? <br>• Jak wygląda wymiar przestrzenny w ponadkrajowych strategiach rozwoju? <br>• Jak wygląda wymiar przestrzenny w strategiach rozwoju lokalnego, w szczególności po nowelizacji zasad prowadzenia polityki rozwoju? <br>• Jak strategiczne planowanie przestrzenne przekłada się na sferę regulacyjną i związany z nią dyskurs prawny? 9 <br> <br> [1259]

<p> W artykule 2 Traktatu o Unii Europejskiej stwierdza się: „Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn”. Przepis ten wyraża podstawy aksjologiczne Unii Europejskiej i realizowanych przez nią polityk. </p> <p> Niniejszy raport powstał jako reakcja na nasilające się w naszym kraju zjawiska naruszania tych wartości, a więc podważania fundamentów, na których opiera się funkcjonowanie Unii Europejskiej, do której należymy od 2004 roku. Naruszając te fundamenty zarówno osłabiamy całą UE, jak i oddalamy się od jej rdzenia. Dobrowolnie przesuwamy się na obrzeża tego wspólnego domu europejskich wartości, stając się też jego kłopotliwym członkiem. Jest to sprzeczne z interesami Polski i wolą większości naszego społeczeństwa, które w 88% deklaruje się jako zwolennicy UE. (...) </p> <p> Raport ten nie jest stanowiskiem całej Akademii, a jedynie grona badaczy wyłonionych przez jego władze, zwłaszcza Wydziału I Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN, ale stanowi wyraz zaniepokojenia i troski dużej części środowiska PAN i zapewne także członków pozostałej społeczności akademickiej w kraju, w odniesieniu do tak ważnej sfery funkcjonowania naszego państwa, jakim są jego związki z Unią Europejską, miejscem Polski w tym ugrupowaniu i dalszych losów Unii. Zabranie głosu w tych sprawach uważamy za nasz obywatelski i naukowy obowiązek. </p> [1164]

<p> Attempting to address the topic of this book, as announced in the title, may strike the reader as an excessively bold endeavor. However, we resolved to undertake this topic in view of its gravity for the future of our country, Poland. Irrespective of the wide variety of possible future events, Poland’s fate will remain profoundly and inseparably linked to the situation of Europe as a whole. In this book, therefore, we address many issues that we consider key to Europe’s future. We analyze issues of globalization as confronted with ever-stronger efforts to preserve the sovereignty of nation-states, in the context of the modern nature of the state and mechanisms altering that nature. We attempt to characterize the modernday social structure, accounting for phenomena of such current importance as increasing multicultural diversity and changes in the labor market. We pay close of attention to current economic issues – the role of the state, the infl uence of the development of IT technologies and the signifi cance of transnational corporations. We broadly examine the role of the fi nancial sector, including in the context of the virtual economy. </p> <p> (<i>Foreword</i>) </p> [1123]

Artykuły zostały opracowane na podstawie referatów wygłoszonych podczas XXIII sesji naukowej z cyklu „Dwugłos Nauki” w dniu 23 listopada 2021 roku <br> [1108]

O „nierozwiązywalnym konflikcie” państwa izraelskiego z Palestyńczykami pisze Daniel Bar-Tal w swojej najnowszej książce wydanej przez Polską Akademię Nauk i Wydawnictwo Naukowe Scholar. „Złudzenia niszczące życie. O konflikcie państwa izraelskiego z Palestyńczykami” to swoiste podsumowanie badań Profesora; opowieść nie tylko o problemie izraelsko-palestyńskim, ale przede wszystkim – głęboki i przejmujący wgląd w duszę izraelskiego społeczeństwa. Autor przedstawia historię konfliktu, ale także uwzględnia najnowsze, dramatyczne wydarzenia z początku października 2023 roku. Jak sam pisze we Wprowadzeniu: „Książka ta ma udzielić odpowiedzi na cztery pytania, które od dawna nurtują badaczy z różnych dziedzin wiedzy i obywateli zamieszkujących obszary objęte konfliktami. Dlaczego krwawe i długotrwałe konflikty nie są rozwiązywane metodami pokojowymi, mimo że społeczeństwa w nie uwikłane płacą tak wysoką cenę za długie lata życia w cieniu nieustannej przemocy? Co w rzeczywistości się dzieje, gdy taki konflikt trwa latami? Co wywołuje te procesy? Jakie są ich nieuchronne konsekwencje?”. Zapraszamy do lektury. <br> [1068]

The book challenges the long-standing canonical view among scholars that Theodor Herzl was unaware, until after his conversion to Zionism in the spring of 1895, of the Zionist thought and efforts that had preceded him. It begins by noting that Eugen Dühring, whose book Herzl read in early 1882 and often drew upon in subsequent years, discusses the idea of the Jews’ return to Palestine and thrice uses the very term “Juden- staat”. Next explored is the young Herzl’s cognizance of the Zionist student fraternity Kadimah in Vienna, the hub of Zionism in Western Europe in the 1880s. Thereafter the book traces Herzl’s earliest encounters with the works of Leon Pinsker, George Eliot, and Moses Hess – and with the career of Laurence Oliphant. The subsequent sections establish Herzl’s real-time awareness of the Blackstone Memorial and the Lovers of Zion Petition (both from 1891), indicate his familiarity with two Zionist utopian novels (ones published in 1885 and 1893), and examine two pre-1895 reviews he penned of works that highlighted Zionist precepts. Whereas all of these inquiries yield positive results, a small minority is not fully conclusive, although these instances do convincingly describe a willful ignorance on Herzl’s part. A suggestion from the realm of Herzl’s discernible psychology is offered as to why this was. Annex 1 discusses the possible presence of the Zionist rabbis Yehuda Alkalai and Joseph Natonek in Herzl’s youth; Annex 2 argues that Herzl’s contribution to the Dreyfus myth was probably an American interpolation. <br> <br> [1067]

Przemysł motoryzacyjny jest jednym z sektorów gospodarki, w którym można zauważyć wiele zmian związanych z wprowadzeniem nowoczesnych technologii. Technologie Przemysłu 4.0 umożliwiają wprowadzenie inteligentnych fabryk i systemów produkcyjnych, które są w stanie produkować samochody bardziej efektywnie i o wyższej jakości. Dzięki wykorzystaniu IoT, AI, robotyki, Big Data i innych technologii, producenci samochodów mogą monitorować i kontrolować cały proces produkcyjny w czasie rzeczywistym. Integracja cyfrowa pozwala na bezpośrednią komunikację między urządzeniami i systemami produkcyjnymi, co umożliwia szybszą reakcję na problemy techniczne oraz doskonalenie procesów. Sztuczna inteligencja i Big Data pozwalają na przetwarzanie dużych ilości danych produkcyjnych, które mogą być wykorzystane do analizy i optymalizacji procesów produkcyjnych, co przyczynia się do zapobiegania podejmowaniu błędnych decyzji i do poprawy jakości. Wiele procesów produkcyjnych w przemyśle motoryzacyjnym jest zrobotyzowanych, a szczególnie dotyczy to procesów montażu i transportu. Automatyzacja i robotyzacja procesów pozwala na zwiększenie wydajności, poprawę jakości i redukcję kosztów produkcji. Wprowadzenie technologii Przemysłu 4.0 do przemysłu motoryzacyjnego umożliwia producentom samochodów szybszą reakcję na zmieniające się wymagania klientów i dynamiczne rynki. Pozwala również na ciągłe doskonalenie procesów produkcyjnych oraz na zwiększenie konkurencyjności w globalnym środowisku biznesowym. Wymienione powyżej aspekty: szybki rozwój branży motoryzacyjnej (...); priorytetowość dla polskiego rządu przemysłu motoryzacyjnego (...); konieczność wdrażania nowych technologii Przemysłu 4.0, stały się przesłanką do podjęcia badań w obszarze oceny stanu zaawansowania wdrożenia technologii Przemysłu 4.0 w branży motoryzacyjnej. [...] <br> Badania, których wyniki przedstawiono w opracowanej ekspertyzie zostały wykonanew ramach prac badawczych Sekcji Cyfryzacji Produkcji Komitetu Inżynierii Produkcji Polskiej Akademii Nauk. [...]. W dokumencie opisano założenia Przemysłu 4.0, zebrano występujące w literaturze definicje odnoszące się do pojęcia Przemysł 4.0, podejścia strategiczne, trendy oraz przedstawiono model referencyjny. Wskazano również zasady, których należy przestrzegać przy wdrażaniu w przedsiębiorstwie technologii Przemysłu 4.0. Opisano i krótko scharakteryzowano wybrane technologie Przemysłu 4.0. Zwrócono szczególną uwagę na te, które są specyficzne dla przemysłu motoryzacyjnego. W ekspertyzie przeprowadzono również charakterystykę wybranych wdrożeń Przemysłu 4.0 w przedsiębiorstwach poza granicami Polski. [...]. Na podstawie przeprowadzonych badań i otrzymanych wyników przedstawiono potencjalne możliwości rozwoju przemysłu motoryzacyjnego w obszarze wdrożenia nowoczesnych technologii z zakresu Przemysłu 4.0. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [828]

Władysław Bartoszewski – polnischer Historiker, während der deutschen Besatzung Häftling in Auschwitz, engagiert im Widerstand und bei der Hilfe für verfolgte Juden, nach dem Zweiten Weltkrieg Mitglied der antikommu-nistischen Opposition in Polen, in den Jahren des Stalinismus politischer Häftling, katholischer Publizist, Wegbereiter der deutsch-polnischen Aussöhnung, Befürworter der Wiedervereinigung Deutschlands und Protagonist des Dialogs zwischen Polen und Juden – ist auch in Deutschland eine be-kannte Persönlichkeit. Dazu hat nicht nur sein politisches Engagement vor und nach der Wende von 1989 beigetragen, nicht nur seine zweimalige Amtszeit als polnischer Außenminister oder zahlreiche und freundschaftli-che Kontakte mit deutschen Politikern und Personen des öffentlichen Lebens, sondern auch seine ins Deutsche übertragenen Artikel und Bücher. Seine Lehrtätigkeit als Gastprofessor an der Ludwig-Maximilians-Universität in München, der Universität Augsburg und der Katholischen Universität Eichstätt, die ihm verliehenen Ehrendoktorwürden der Universitäten in Großbritannien und in den Vereinigten Staaten, zahlreiche Medaillen, Würdigungen und Preise – darunter als Gerechter unter den Völkern oder der Friedenspreis des Deutschen Buchhandels – machten Bartoszewski zu einem der im Ausland bekanntesten Polen der Jahrtausendwende. <br> ( <i>Vorwort der Herausgeber</i>) <br> [699]

Opracowania typu Policy Brief bazują na pracach i projektach naukowych. Są przygotowywane przez Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN w odpowiedzi na dynamicznie zmieniające się współczesne wyzwania rozwojowe oraz zapotrzebowanie przedstawicieli władz centralnych oraz samorządowych wszystkich szczebli. Dotyczą wymiaru przestrzennego aktualnych procesów społeczno- -gospodarczych oraz terytorialnych aspektów rozwiązań legislacyjnych, a także polityki rozwoju i polityk sektorowych. Ich celem jest dostarczenie władzom publicznym oraz innym podmiotom uczestniczącym w zagospodarowaniu i organizacji przestrzeni, zwartych, obiektywnych informacji opartych na wynikach badań naukowych. W swoim założeniu Policy Briefs mają być pomocne w podejmowaniu decyzji z uwzględnieniem ich konsekwencji terytorialnych i przestrzennych. <br> [670]

<ul> <li> </li> </ul> [654]

Celem monografii jest przedstawienie dotyczących prawa planowania przestrzennego uwarunkowań związanych z wdrażaniem wyzwań klimatycznych w Polsce. W pięciu rozdziałach zostały wyodrębnione kluczowe z tej perspektywy płaszczyzny tematyczne. W rozdziale pierwszym M. Bera i M. J. Nowak dokonują szerszego przeglądu literatury, podejmując próbę określenia, w jaki sposób w uniwersalnej międzynarodowej dyskusji wiąże się temat planowania przestrzennego z odpowiedzią na wyzwania klimatyczne. Należy oczywiście przy tej okazji uwzględniać specyfikę poszczególnych krajów: zarówno systemową, jak też związaną z intensywnością określonego rodzaju problemów. Niemniej, dzięki syntezie kluczowych tez i poglądów można wyodrębnić wspólne płaszczyzny, stanowiące także istotny punkt odniesienia dla Polski. W drugim rozdziale P. Śleszyński określił, w jakim stopniu stan zaawansowania prac planistycznych, (pokrycie i struktura obowiązujących aktów planowania miejscowego) oraz specyfika struktury demograficzno-osadniczej odpowiada na problemy i wyzwania związane z aktualnymi i spodziewanymi wyzwaniami klimatycznymi i hydrologicznymi w Polsce. W szczególności autor stara się odpowiedzieć na pytania, związane z dostępnością do zieleni wysokiej, zagrożeniami dla starszej populacji, w tym w zakresie ubóstwa i wykluczenia energetycznego. W tym celu zostały wykorzystane szczegółowe dane o rozmieszczeniu ludności, strukturze planów miejscowych i satelitarne bazy pokrycia terenu. Zidentyfikowano regiony i miasta o wysokim ryzyku niekorzystnych uwarunkowań. Rozdział trzeci został poświęcony problematyce odnawialnych źródeł energii: inwestycji, które można zaliczyć do kluczowych z perspektywy udzielania szerszej odpowiedzi na wyzwania klimatyczne. Zapewne jest to ta sfera z pogranicza prawa planowania przestrzennego oraz wyzwań klimatycznych, która najszerzej uwzględniana jest w polskich regulacjach, powodując jednocześnie największą liczbę dylematów. Autorzy (A. Brzezińska Rawa, J. Goździewicz-Biechońska, K. Rokicka- Murszewska, K. Rogatka) podjęli próbę usystematyzowania wskazanych problemów, stawiając jednocześnie pytanie o adekwatność krajowych i unijnych regulacji względem występujących wyzwań. W rozdziale czwartym A. Fogel zajmuje się tematem obejmującym sferę relacji ochrony dziedzictwa kulturowego z wyzwaniami klimatycznymi. Wyodrębnia kluczowe pola konfliktu pomiędzy ochroną zabytków a działaniami adaptacyjnymi i mitygacyjnymi w zakresie zmian klimatu, rozważając zarówno istotę tych konfliktów, jak też sposoby ich rozwiązywania z perspektywy regulacyjnej. Ostatni, piąty rozdział dotyczy sfery środowiskowo-przyrodniczej. A. Kukulska-Kozieł, K. Rogatka, J. Gorzelany oraz T. Noszczyk koncentrują się na temacie dotyczącym zieleni publicznej na terenach podmiejskich, zastanawiając się m.in. nad tym, czy (i jak) obowiązujące regulacje prawne umożliwiają zrealizowanie niezbędnych, identyfikowanych z perspektywy wyzwań klimatycznych potrzeb. <br> [576]

Monografia poświęcona świadomości językowej składa się z pięciu rozdziałów, których porządek pozwala zebrać najważniejsze ustalenia: od rozważań definicyjnych i dotyczących zmieniających się podejść badawczych w ujęciach inter- i transdycyplinarnych przez spojrzenia diachroniczne (od początku kształtowania się zbiorowej świadomości języka polskiego) oraz synchroniczne (w odniesieniu do problemów współczesności) po zagadnienia związane z ukierunkowanymi działaniami – zarówno w procesie zinstytucjonalizowanej edukacji szkolnej, jak i we wspólnotach opartych na pochodzeniu i przynależności do regionu. <br> [539]

W niniejszej pracy przedstawiono zarys 40-letniej działalności Komitetu Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN. Lata osiemdziesiąte, a zwłaszcza lata dziewięćdziesiąte XX wieku, były okresem głębokich zmian systemu politycznego i gospodarczego kraju i charakteryzowały się trudnościami funkcjonowania wszystkich podmiotów gospodarczych, w tym zwłaszcza sfery budżetowej. Z tego powodu działalność Komitetu, zwłaszcza w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, uległa znacznemu spowolnieniu. Po roku 2000 prace Komitetu ponownie nabrały dużej dynamiki, stąd w niniejszej pracy skupiono się w szczególności na okresie dwóch ostatnich dekad jego działalności, co wynikało także z dostępności odpowiednich materiałów źródłowych. W opracowaniu przedstawiono: <br> <ul> <li> przedmiot działalności Komitetu, a więc obszar gospodarki surowcami mineralnymi i geologii gospodarczej, </li> <li> miejsce Komitetu w polskiej nauce, </li> <li> składy osobowe Komitetu w kadencjach: 1999–2002, 2003–2006, 2007–2010, 2011–2015, 2016–2019, 2020–2023, </li> <li> kalendarium działalności Komitetu w latach 2000–2020, </li> <li> stanowiska i apele Komitetu przyjęte w latach 2011–2020.<br> </li> </ul> [529]

Książka zawiera najnowsze ustalenia na temat działalności i roli towarzystw naukowych w krajobrazie nauki polskiej. […] Wyróżnia je to, że są stowarzyszeniami dobrowolnymi, samorządnymi i działającymi pro bono, m.in. prowadząc badania naukowe i upowszechniając ich wyniki. […] Monografia <i>Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych</i> stanowi ważne źródło wiedzy na temat wciąż mało znanego oraz niedocenianego przez państwo i samorządy, a przecież znaczącego odcinka integracji naukowej i życia społecznego, jakimi są towarzystwa naukowe. <br> <br> <i>Z recenzji ks. prof. dr hab. Henryka Seweryniaka</i> <br> <br> [528]

W ekspertyzie bazujemy na wynikach na projektu <i><b>Children Hybrid Integration: Learning Dialogue as a way of Upgrading Policies of Participation </b></i>(CHILD-UP), H2020 (GA 822400), który realizowany był w latach 2019-2022 ( <a href="https://www.child-up.eu">https://www.child-up.eu</a>). Prezentujemy w niej wybrane wyniki badań jakościowych prowadzonych z dziećmi migranckimi uczęszczającymi do polskiej szkoły. Skupiamy się w niej na takich zagadnieniach jak: <br> <br> • ocena polskiej szkoły i jej wizje w opinii dzieci migranckich; <br> • relacje dzieci z nauczycielami i rówieśnikami; <br> • postępy, osiągnięcia w nauce, aspiracje edukacyjne; <br> • napotykane trudności/konflikty i ich rozwiazywanie; <br> • przyswajanie języka polskiego, ocena własnych kompetencji; <br> • rola rodziców w kontakcie ze szkołą i pomocą w nauce; <br> • wpływ zdalnego nauczania na integrację, proces nauczania i wyniki w nauce, wsparcie i pomoc ze strony nauczycieli; <br> • tożsamość hybrydowa, relacje z krajem pochodzenia; <br> <br> Przedstawiamy również rekomendacje oraz omawiamy narzędzia badań stworzonych do naszych badań. <br> [527]

Centralny Port Komunikacyjny to jeden z tematów skupiających od kilku lat uwagę polityków oraz mediów. W rzeczywistości jednak merytoryczna dyskusja nad budową nowego portu lotniczego pomiędzy Warszawą i Łodzią trwa o wiele dłużej aniżeli aktualne spory polityczne. Zapoczątkowana została jeszcze przed zmianami ustrojowymi w Polsce. Była też kontynuowana w czasie prac nad Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Niezależnie od różnych ocen samego projektu, z całą pewnością prowokował on od lat debatę nie tylko nad kształtem systemu transportowego Polski, ale także szerzej nad organizacją struktury przestrzennej kraju.<br> [526]

Rekomendacje przygotowano w ramach realizacji Projektu KZP PAN pt.: <br> „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” <br> <br> [526]

Rekomendacje przygotowano w ramach realizacji Projektu KZP PAN pt.: <br> „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” <br> [517]

<p> Oddajemy w Państwa ręce kolejny tom, który jest efektem konferencji historyków i geografów Wspólnej Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej. Od ponad 40 lat Komisja organizuje cyklicznie spotkania i konferencje służące pogłębieniu komunikacji między środowiskami naukowców, dydaktyków i nauczycieli z obu krajów. Są one pierwszym krokiem do tego, by w przyszłości efekty naukowego namysłu i analiz mogły trafiać do programów szkolnych, a następnie do podręczników w Polsce i Niemczech. Najpierw jednak zaczynamy od naukowego rozpoznania tematów, ukazania różnic i podobieństw w ich przepracowaniu, wskazania poznawczych trendów, które dzielą bądź łączą zainteresowania polskich i niemieckich badaczy. Cel takich konferencji jest jeden: chodzi o to, by z paralelnych monologów tworzyć efektywny, naukowy dialog, który prowadzi do lepszego poznania i podnoszenia jakości wspólnych badań. </p> [463]

Współczesne procesy migracji edukacyjnych na studia, ich charakter, uwarunkowania i skutki, są ściśle związane z szeregiem procesów i wydarzeń mających miejsce w Polsce od lat osiemdziesiątych XX w. Stąd też wydaje się konieczne, by nieco szerzej przedstawić tło i wieloaspektowe uwarunkowania tego procesu. (...) <br> Zasadniczym celem niniejszej ekspertyzy jest charakterystyka i ocena współczesnych migracji edukacyjnych dokonujących się „na studia”, próba określenia ich rozmiarów, wskazanie kierunków, jak również głównych przyczyn i uwarunkowań oraz niektórych konsekwencji zaistniałych i perspektywicznych z ukierunkowaniem na kontekst dalszego rozwoju społeczno-ekonomicznego w układzie przestrzennym Polski. <br> Wymaga też dookreślenia przedmiot tego opracowania. Za migracje edukacyjne będzie się uważać przemieszczenia ludności, głównie młodzieży, związane z podjęciem lub kontynuacją edukacji na poziomie studiów. W przypadku analizy przyczyn i determinant migracji dominować będzie przyczynowe spojrzenie na „edukacyjność” migracji, z kolei w opisie i analizie konsekwencji migracji szersza skutkowa perspektywa interpretacja migrantów edukacyjnych rozumianych jako osoby które dokonały/dokonują migracji i towarzyszy temu podjęcie/kontynuacja studiów. <br> Zaznaczyć należy, że zasadniczo w opisie i analizie konsekwencji migracji dominować będzie perspektywa obszarów odpływu, z uwagi na to, że skutki ekonomiczno-społeczne na obszarach z ujemnym bilansem migracji są dużo poważniejsze niż na obszarach napływu. W związku z tym prawie pominięto konsekwencje migracji generowane w ośrodkach akademickich (czyli miejscach napływu)7 oraz na obszarze położonych wokół tych ośrodków stref podmiejskich, będących zarówno obszarami odpływu, jak i napływu ludności. Pierwszy z tych wątków jest przedmiotem analiz w opublikowanej niedawno monografii Diany Rokity-Poskart (Rokita Poskart 2021), zaś o drugim traktuje częściowo opracowanie przygotowywane obecnie w ośrodku wrocławskim (Jończy, Śleszyński, Dolińska, Ptak, Rokita-Poskart, Rokitowska-Malcher 2023). <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [428]

Niniejszy tekst nawiązuje oraz stanowi kontynuację wcześniejszych ekspertyz Komitetu Inżynierii Produkcji PAN, pt. „Stan i perspektywy badań naukowych w obszarze inżynierii produkcji w Polsce”, Warszawa 2010 oraz „Istota inżynierii produkcji”, Warszawa, czerwiec 2012. Okres jaki minął od ukazania się tych publikacji charakteryzował się nie tylko dynamicznym rozwojem inżynierii produkcji w wielu uczelniach w Polsce (nie tylko w Politechnikach!), związanym z nią kierunkiem studiów zarządzanie i inżynieria produkcji lecz również z ogromnymi zmianami w systemie organizacji i zarządzania nauką oraz szkolnictwem wyższym. <br>Zakres ekspertyzy obejmuje identyfikację i charakterystykę przedmiotu zainteresowań inżynierii produkcji, jej specyfikę na tle dyscyplin inżynieria mechaniczna oraz nauki o zarządzaniu i jakości. W ekspertyzie zagadnienia związane z kształceniem w zakresie inżynierii produkcji (na kierunku zarządzanie i inżynieria produkcji) zostały omówione jedynie w stopniu koniecznym do ukazania dorobku oraz potencjału środowiska inżynierii produkcji w latach 2010-2022. <br>Ekspertyza obejmuje zasadniczo lata 2010-2018, a więc okres w którym inżynieria produkcji stanowiła samodzielną i odrębną dyscyplinę naukową. Niektóre przejawy aktywności środowiska naukowego inżynierii produkcji wykraczają poza ten okres i obejmują lata 2018-2022. Dotyczy to zwłaszcza działalności publikacyjnej i cyklicznie organizowanych konferencji. Ekspertyza adresowana jest do środowiska naukowców i nauczycieli akademickich uprawiających bądź zainteresowanych dyscypliną inżynieria produkcji, w tym do reprezentantów makro dyscypliny inżynieria mechaniczna. <br>( <i>Przedmiot, cel i zakres ekspertyzy)</i> <br> [382]

Kolejna publikacja w serii Policy Brief KPZK PAN została przygotowana w odpowiedzi na dynamicznie zmieniające się współczesne wyzwania zmian w przestrzeni i procesach rozwoju społeczno-gospodarczego. Zakres tematyczny opracowania obejmuje ocenę dotychczasowych doświadczeń związanych z planowaniem miejscowym (w tym szczególnie w zakresie aspektów prawnych oraz wpływu na rozwój przestrzenny i społeczno-gospodarczy), a także określenie potrzeb i kierunków jego zmian. <br> Największym współczesnym wyzwaniem dla planowania miejscowego jest pełna implementacja założeń planowania zintegrowanego oraz dostosowanie obecnie funkcjonujących narzędzi planistycznych (zarówno tych ujętych w regulacjach ustawowych, jak i o charakterze nieformalnym) do zmieniających się potrzeb i wyzwań rozwojowych. „Gra o przestrzeń” toczy się bowiem na wielu płaszczyznach i między wieloma aktorami (interesariuszami), których role tylko częściowo wynikają z przepisów prawnych, a częściowo są wynikiem doświadczeń dotychczasowej współpracy i partnerstwa – w tym wykorzystujących formuły partycypacyjne. <br> Przedmiotem analizy stały się zarówno przepisy prawne dotyczące planowania miejscowego – szczególnie ich ewaluacja i krytyczne spojrzenie na możliwości aplikacyjne przez samorządy, jak i wnioski płynące z analizy konkretnych studiów przypadku. Wyniki przeprowadzonych analiz stały się podstawą do sformułowania rekomendacji operacyjnych dla reformy systemu planowania miejscowego. Ważnym elementem publikacji jest uwzględnienie zarówno perspektywy samorządowej, jak i sektora prywatnego, czyli głównych aktorów „gry o przestrzeń”. Publikacja ma cel merytoryczny i praktyczny. Celem merytorycznym jest przedstawianie niezależnej, eksperckiej oceny dotychczas funkcjonujących rozwiązań w zakresie sytemu planowania miejscowego (ocena będzie wielokryterialna, przeprowadzona przez urbanistów, prawników, planistów). Celem praktycznym jest sformułowanie rekomendacji, szczególnie dla decydentów, którzy przygotowują reformę systemu planowania miejscowego oraz dobrych praktyk w zakresie planowania miejscowego. <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> [367]

Pandemia COVID-19 spowodowała istotne zmiany w organizacji życia społecznego, zawodowego i prywatnego. Sytuacja zagrożenia zdrowia wymusiła potrzebę szybkiego dostosowania się przedsiębiorstw sektora publicznego i prywatnego do nowych warunków i obostrzeń związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstw. Zjawisko pandemii można określić jako typową sytuację kryzysową charakteryzującą się dużym poziomem niepewności, dużą dynamiką zmian. Restrykcje rządowe, mające na celu powstrzymanie pandemii, wymusiły reakcje przedsiębiorstw, które stanęły w obliczu problemów wywołanych skutkami lock-downów, obostrzeń rządowych i reakcji rynku. Ogólnie wymuszona sytuacją kryzysową reakcja przedsiębiorstw spowodowała liczne problemy techniczne, organizacyjne i finansowe. Stworzenie nowego, bezpiecznego środowiska pracy było wyzwaniem dla wielu przedsiębiorstw. (...) <br>Ta wyjątkowa sytuacja wywołana pandemią stanowiła przesłankę do analizy sytuacji przedsiębiorstw przemysłowych funkcjonujących w kryzysowych warunkach. W ostatnim kwartale 2020 roku podjęto decyzję o opracowaniu ekspertyzy w ramach prac badawczych Sekcji Inżynierii Innowacji, Jakości i Bezpieczeństwa Pracy Komitetu Inżynierii Produkcji PAN. Przeprowadzono badania ankietowe ukierunkowane na identyfikację wymuszonych pandemią zmian techniczno-organizacyjnych. <br>(z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> [260]

<div align="right"> (z Przedmowy) </div> (…) kwestia bezpieczeństwa i pokoju staje się kluczowym wyzwaniem, przed którym stoi ludzkość. Problemy te nie są zaskoczeniem dla członków Komitetu Prognoz PAN, gdyż wielokrotnie były poruszane na forum Komitetu. Co wydaje się istotne to poszukiwanie nowych rozwiązań we współczesnych realiach zmian zachodzących w wyniku przesileń cywilizacyjnych. (…) W niniejszej publikacji skupiamy się na problemie bezpieczeństwa w jego wieloaspektowym ujęciu – nie ograniczamy się jedynie do kwestii bezpieczeństwa militarnego, lecz analizujemy je w szerszym kontekście, uwzględniając kwestie polityczne, społeczne oraz gospodarcze. Zwracamy uwagę na nowe zagrożenia oraz podkreślamy te, które, w naszym przekonaniu, zyskują nowy wymiar. (…) kwestia bezpieczeństwa i pokoju staje się kluczowym wyzwaniem, przed którym stoi ludzkość. Problemy te nie są zaskoczeniem dla członków Komitetu Prognoz PAN, gdyż wielokrotnie były poruszane na forum Komitetu. Co wydaje się istotne to poszukiwanie nowych rozwiązań we współczesnych realiach zmian zachodzących w wyniku przesileń cywilizacyjnych. (…) W niniejszej publikacji skupiamy się na problemie bezpieczeństwa w jego wieloaspektowym ujęciu – nie ograniczamy się jedynie do kwestii bezpieczeństwa militarnego, lecz analizujemy je w szerszym kontekście, uwzględniając kwestie polityczne, społeczne oraz gospodarcze. Zwracamy uwagę na nowe zagrożenia oraz podkreślamy te, które, w naszym przekonaniu, zyskują nowy wymiar. (z Przedmowy) <br> [243]

W kwietniu 2020 r. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk (KPZK PAN) przyjął stanowisko na temat architektury programów operacyjnych w Polsce w ramach europejskiej polityki spójności w latach 2021- 2027. Jest ono wynikiem dyskusji polskich środowisk naukowych i praktyków z administracji publicznej zajmujących się polityką przestrzenną i regionalną na poziomie regionalnym, krajowym i europejskim, przeprowadzonej 23 stycznia 2020 r. na posiedzeniu plenarnym KPZK PAN, z udziałem przedstawicieli DG REGIO Komisji Europejskiej, podczas którego omówiono <i>Strategic challenges of programming for regional development after 2020</i>. <br> <br>KPZK PAN zwrócił uwagę w tym stanowisku na następujące kwestie: <br>A. Korzystne doświadczenia naszego kraju w zakresie kształtowania modelu polityki spójności cieszącego się uznaniem w całej Europie. (...) <br>B. Pozytywne wyniki zdecentralizowanej interwencji UE w Polsce. (...) <br>C. Potrzeba wykorzystania w latach 2021-2027 dotychczasowej architektury interwencji, w tym regionalnych programów operacyjnych. (...) <br>D. Ryzyka i zagrożenia wynikające z prób centralizacji instrumentów rozwoju. (...) <br>E. Wskazanie obszarów zagrożonych trwałą marginalizacją i miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze. (...) <br>F. Potrzeba kontynuowania dyskusji odnośnie do sposobu interwencji w Polsce Wschodniej. (...) <br> <br>Przedstawione w prezentowanym Policy Brief przemyślenia stanowią kontynuację zapoczątkowanej w styczniu 2020 r. dyskusji o pożądanym kształcie polityki spójności w Polsce w latach 2021-2027. Dokument bierze pod uwagę istniejące, jak i antycypowane wyzwania oraz potrzebę wspierania transformacji w wymiarze przestrzennym na wszystkich poziomach zarządzania w Polsce. Jest on wkładem środowisk naukowych i praktyków polityki rozwoju do toczącej się w Polsce debaty. <br> <br> (z <i>Wprowadzenia</i>) <br> <br> <br> <br> [225]

Do współtworzenia wspomnień o Profesorze zaproszeni zostali wybitni naukowcy, współpracownicy prof. Angielskiego. Na wezwanie prof. Marka Krawczyka, dziekana Wydziału V Nauk Medycznych PAN, odpowiedzieli m.in. prof. Jerzy Rogulski (opowiadający o przebiegu pracy naukowej i kariery akademickiej Profesora Angielskiego), prof. Wiesława Łysiak-Szydłowska (pracująca w Zakładzie Biochemii Klinicznej 27 lat) i prof. Maciej Jankowski (dla którego Stefan Angielski był mentorem). Ważną część publikacji stanowią wspomnienia członków najbliższej rodziny – córek, zięcia oraz wnuczki. Te ostatnie są słowami pożegnania po śmierci ukochanego Dziadka. <br> [205]

Zaangażowanie polityczne, społeczne i obywatelskie migrantów to temat przyciągający coraz więcej uwagi zarówno badaczy, jak praktyków. Przyczyn tego można upatrywać w dynamicznych zmianach wzorców partycypacji migrantów, które polegają między innymi na odchodzeniu od tradycyjnych wzorców związanych z aktywnością stowarzyszeniową. Zjawisko to ma istotne znaczenie praktyczne dla polityk wobec diaspory realizowanych przez kraje pochodzenia. Przemiany wzorców partycypacji migrantów wymagają bowiem redefinicji podejścia do procesów angażowania diaspory. Wstępne wyniki wskazują np. na stosunkowo niski stopień zaangażowania formalnego polskich migrantów, który jest szczególnie dotkliwy dla polskich organizacji imigranckich, które wydają się być coraz mniej atrakcyjne dla (szczególnie nowych) migrantów. To z kolei może mieć konsekwencje dla roli, którą takie stowarzyszenia odgrywają, bądź mogą odgrywać z punktu widzenia polskiej polityki wobec diaspory. Ekspertyza dotyczy zaangażowania społecznego migrantów z Polski w 9 europejskich krajach (Niemcy, Wielka Brytania, Irlandia, Włochy, Hiszpania, Francja, Holandia, Szwecja, Norwegia). Analizie zostały poddane różne wymiary partycypacji: społeczna, polityczna, kulturalna i obywatelska. Zaprezentowane dane dotyczą zarówno zaangażowania formalnego – np. w polskich organizacjach imigranckich oraz organizacjach pozarządowych kraju pobytu, jak i zaangażowania nieformalnego – pozainstytucjonalnego. <br> (ze <i>Wstępu</i>) <br> [187]

Slawistyka obejmuje różne dyscypliny humanistyczne, nie tylko językoznawstwo, automatycznie kojarzące się z badaniami slawistycznymi, któremu tradycyjnie poświęciliśmy osobny tom naszej publikacji. Niniejsza część <i>Z polskich studiów slawistycznych</i>, zatytułowana <i>Literaturoznawstwo i kulturoznawstwo</i>, zawiera prace literaturoznawcze, kulturoznawcze i historyczne. [166]

Profesor Tadeusz Orłowski, twórca Instytutu Transplantologii dziś noszącego Jego imię, powtarzał: „Nie ma rzeczy niemożliwych”. W jednym ze swoich ostatnich wywiadów, którego udzielił Wojciechowi Kurtyce, światowej sławy taternikowi i himalaiście, Profesor Orłowski stwierdził, że „góry nauczyły go tego, że nie ma rzeczy niemożliwych” („Góry”, 2004, nr 7‒8). Słowa te na pewno były wielką inspiracją do działania na polu transplantologii dla jego następców kierujących Instytutem: prof. Mieczysława Lao, prof. Wojciecha Rowińskiego, prof. Magdaleny Durlik i prof. Leszka Pączka – pionierów medycyny transplantacyjnej w Polsce. <br> [158]

Rekomendacje przygotowano w ramach realizacji projektu Komitetu Zdrowia Publicznego PAN pt. <br> „Ocena wybranych elementów systemu zdrowia w Polsce w oparciu o dowody naukowe i dobre praktyki innych krajów – Polskie Zdrowie 2.0” <br> [124]

„ <i>Zebrany w opracowaniu materiał pozwala przyjrzeć się najważniejszym kierunkom badań, osiągnięciom i perspektywom rozwoju z możliwością ich konfrontacji z przedstawionymi kierunkami badań na świecie. Pozwala również prześledzić proces kształcenia studentów na kierunku „zootechnika</i>”. <br> <br> Z recenzji prof. dr. hab. Jacka Skomiała <br> <br> „ <i>Tematyka niniejszego opracowania jest bardzo aktualna oraz jest potrzeba publikacji z tego zakresu, zwłaszcza w aspekcie szeroko dyskutowanych problemów związanych z: hodowlą, użytkowaniem i znaczeniem zwierząt zarówno w aspekcie produkcji żywności, jak i zwierząt: ich behawiorem, dobrostanem i zachowaniem się zwierząt – dyskusja jaka obecnie toczy się – nie tylko w literaturze naukowej, ale również w popularnej i w mediach. Bardzo wysoko oceniam wartość merytoryczną Monografii</i>”. <br> <br> Z recenzji prof. dr. hab. Stanisława Sochy <br> <br> [98]

Z wielką przyjemnością oddajemy w Państwa ręce tomik z tłumaczeniami poezji dwóch utalentowanych poetek: Krystyny Dąbrowskiej i Małgorzaty Lebdy. Publikacja jest owocem projektu „Kobieca strona poezji, czyli przez wiersze do języka”, realizowanego w ramach programu Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej „Promocja Języka Polskiego”. <br> [78]

Przygotowanie następnej, już siódmej publikacji z serii Wybitni uczeni we wspomnieniach to kolejne ogromne wyzwanie dla Wydziału i dla mnie osobiście, bowiem profesor Ryszard Jerzy Gryglewski to niezwykła postać. Swoimi badaniami naukowymi „otarł” się o Nagrodę Nobla. Przez wiele lat współpracował z sir Johnem Vane’em, który „za odkrycia dotyczące prostaglandyn i pokrewnych substancji biologicznie czynnych” otrzymał w 1982 roku Nagrodę Nobla. Natomiast badania profesora R.J. Gryglewskiego doprowadziły do odkrycia prostacykliny, która jest śródbłonkowym hormonem o działaniu naczyniorozszerzającym, a przez to powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, a także hamuje agregację płytek krwi. Prostacyklina jest również wykorzystywana w leczeniu tętniczego nadciśnienia płucnego. Do wyników tych profesor Ryszard J. Gryglewski doszedł dzięki stworzeniu doskonałego zespołu naukowego, pracującego w Katedrze Farmakologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.<br><br>Ze wstępu<br><br> [62]

L a parole frappe l’air et l’esprit, elle agit sur les sens et sur l’âme […] elle doit être le véritable intermédiaire entre la matière et les intelligences de tous les ordres1 ». Encore trop peu connue, l’oeuvre de Jean Potocki peut se lire sous le signe de cette phrase, extraite du Manuscrit trouvé à Saragosse. À ceux qui s’aventurent, ne serait-ce que dans le Manuscrit, elle découvre, en effet, un lacis de mots et de phrases opérant. La parole instaure une atmosphère, introduit un mystère, met en éveil les sens. Par son intermédiaire, nous ne sommes pas loin de sentir le parfum dégagé par quelque superbe princesse maure, tout comme l’odeur d’un cadavre pendu à son gibet ; de toucher du doigt l’une et l’autre.<br> [58]

„Miasta dynamicznej równowagi. Miasta zwycięskie” to monografia podsumowująca wieloletni program badawczo-ekspercki dotyczący przemian miejskich i koncepcji miast nowej generacji. Zwieńcza czteroletni cykl publikacji poświęconych przyszłości miast, szczególnie poindustrialnych miast śląskich. Publikacja ukazuje przejście od podejścia interdyscyplinarnego do transdyscyplinarnego w badaniach miejskich oraz przedstawia sposoby transformacji miast z permanentnej nierównowagi w kierunku dynamicznej równowagi. Zawiera 13 autorskich rozdziałów podzielonych na trzy części, koncentrujących się na projektowaniu miejskim typu transitional i transactional. Powstała w ramach prac Interdyscyplinarnej Komisji Studiów nad Przyszłością Górnego Śląska PAN w Katowicach. <br> [56]

Nauka to wspólne przedsięwzięcie oparte na systematycznym zdobywaniu wiedzy oraz kształceniu nowych pokoleń badaczy. Jej rozwój zależy od przestrzegania wartości etycznych, takich jak uczciwość, rzetelność czy wolność, które chronią niezależność naukowców i zapewniają wiarygodność badań. Wysokie standardy i sprawiedliwa ocena osiągnięć naukowych są kluczowe dla społecznego zaufania i uznania dla nauki. Wydanie IV.<br> [46]

Przedstawiona Państwu monografia powstała we współpracy Wschodnioeuropejskiej Akademii Nauk Stosowanych w Białymstoku z Polską Akademią Nauk, ma na celu prezentację roli pomocy publicznej w rozwoju gospodarki regionu ze szczególnym uwzględnieniem województwa podlaskiego. Podstawowym materiałem źródłowym wykorzystywanym na potrzeby opracowania były dane zgromadzone w Systemie Udostępniania Danych o Pomocy Publicznej (SUDOP). Baza SUDOP gromadzi informacje umożliwiające monitorowanie wsparcia udzielanego przedsiębiorcom w Polsce. Stanowi ona wiarygodne źródło pozwalające na syntetyczne spojrzenie ex post na rolę pomocy publicznej w rozwoju gospodarczym regionu i kraju. Dane pozyskane z bazy SUDOP umożliwiały rzetelne analizy w obrębie obszarów zainteresowań Autorów niniejszego opracowania <br> [35]

Studia zawarte w zbiorze Z polskich studiów slawistycznych w części Językoznawstwo to wytypowane i zaakceptowane przez Komitet Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk artykuły polskich lingwistów przeznaczone do wygłoszenia podczas XVII (ekstraordynaryjnego) Międzynarodowego Kongresu Slawistów w Paryżu w 2025 roku. [15]

Przedkładana do rąk Czytelnika monografia jest zaktualizowaną i znacznie rozsze-rzoną wersją opracowania autora pt. Polska średnich miast. Założenia i koncepcja deglomeracji w Polsce, które ukazało się nakładem Klubu Jagiellońskiego w 2018 r. [Śleszyński 2018a]. W komentarzu redakcyjnym stwierdza się, że celem pracy było przede wszystkim rzetelne przedstawienie podstawowych założeń rozwoju zrównowa-żonego terytorialnie, prezentacja wielowymiarowej diagnozy stanu rozwoju poszcze-gólnych regionów Polski i wskazanie kryteriów, które powinny stanowić punkt wyjścia do społecznej debaty o polityce regionalnej. Należy podkreślić, że stanowi on jednak raport otwarcia, a nie zamknięcia tematu. Kolejnym etapem prac będzie identyfikacja kluczowych wskaźników rozwoju i stworzenie rankingu rozwojowego miast, który po-może odpowiedzieć na pytanie, jakie miasta należy wesprzeć i jakimi metodami. Mamy nadzieję, że nasza inicjatywa ożywi także merytoryczną debatę poprzedzającą listopa-dowe wybory samorządowe. Stwórzmy masę krytyczną, która pozwoli przebić się z prze-słaniem, że Polska to nie tylko Warszawa. Tak jak sercem polskiej gospodarki są nie tylko duże firmy, ale także małe i średnie przedsiębiorstwa, tak samo sercem Rzeczpos-politej powinny być nie tylko metropolie, ale i małe oraz średnie miasta. Postulaty te są wciąż aktualne, a od momentu wydania w Polsce i na świecie zaszły olbrzymie zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze, które każą na nowo redefiniować rozwój regionalny i lokalny. Kluczowe wyzwanie i pytanie z tym związane, to jak organizować przestrzeń życia człowieka w warunkach rosnących kryzysów i niepewności. <br> [13]

Bohdan Osadczuk (1920-2011) był jednym z najbardziej znaczących pionierów polsko-ukraińskiego zbliżenia XX wieku – stulecia nie tylko dwóch wojen światowych, lecz także konfliktów nawet bliskich sobie narodów Europy Środkowo-Wschodniej, wśród których znaleźli się Polacy i Ukraińcy, dążący do budowy własnych państw narodowych. Konflikt polsko-ukraiński pozostawał niejako w cieniu konfliktów między Polską i Rosją czy też Polską i Niemcami w ubiegłym wieku, choć zwłaszcza w okresie II wojny światowej był ściśle związany z okupacyjną polityką niemiecką i sowiecką. Na czas życia Bohdana Osadczuka przypadają również dwa najbardziej tragiczne rozdziały w relacjach polsko- -ukraińskich w XX wieku: tzw. rzezi wołyńskiej (której kulminacja nastąpiła latem 1943 r.) oraz akcji „Wisła” (1947–1950), których traumy do dziś kładą się cieniem na stosunkach między Polską i Ukrainą.<br><br>Ze wstępu wydawców serii „Polska-Ukraina-Niemcy. Trójkąt dialogu”<br> [12]

Rozwój energetyki jądrowej w Polsce jest kluczowy dla zapewnienia długoterminowego bezpieczeństwa Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE), co przekłada się na stabilne dostawy energii elektrycznej dla przemysłu, transportu, usług i gospodarstw domowych. Bezpieczeństwo energetyczne stanowi istotny element bezpieczeństwa narodowego, obok innych jego aspektów, takich jak bezpieczeństwo terytorialne, zdrowotne, żywnościowe, wodne i cyfrowe. <br> [2]

Number in brackets is a sum of all reads of objects which metadata description contains given attribute value.

<p> Warszawa </p> [9869]

Warszawa <br> [9810]

<p> Warsaw </p> [2041]

Warszawa [1491]

<p> Rozwój nauki, w tym nauk ekonomicznych, zależy w dużym stopniu od uwarunkowań tworzonych zarówno wewnątrz nauki, jak i na zewnątrz, zwłaszcza w jej otoczeniu instytucjonalnym. W tym rozdziale omówione zostały skutki podziałów formalnych stosowanych w nauce światowej i w polskiej nauce. Przedstawiono negatywne skutki tych podziałów dla rozwoju nauki, w tym badań interdyscyplinarnych. Krytycznej ocenie poddano systemowo-instytucjonalne i finansowe uwarunkowania badań ekonomicznych w Polsce i zagrożenia, jakie niesie dla nauki ekspansja zjawiska postprawdy. </p> [460]

This page uses 'cookies'. Learn more