Migracje edukacyjne „na studia”. Skala, kierunki, trwałość i konsekwencje dla rozwoju ekonomiczno-społecznego Polski

Współczesne procesy migracji edukacyjnych na studia, ich charakter, uwarunkowania i skutki, są ściśle związane z szeregiem procesów i wydarzeń mających miejsce w Polsce od lat osiemdziesiątych XX w. Stąd też wydaje się konieczne, by nieco szerzej przedstawić tło i wieloaspektowe uwarunkowania tego procesu. (...)
Zasadniczym celem niniejszej ekspertyzy jest charakterystyka i ocena współczesnych migracji edukacyjnych dokonujących się „na studia”, próba określenia ich rozmiarów, wskazanie kierunków, jak również głównych przyczyn i uwarunkowań oraz niektórych konsekwencji zaistniałych i perspektywicznych z ukierunkowaniem na kontekst dalszego rozwoju społeczno-ekonomicznego w układzie przestrzennym Polski.
Wymaga też dookreślenia przedmiot tego opracowania. Za migracje edukacyjne będzie się uważać przemieszczenia ludności, głównie młodzieży, związane z podjęciem lub kontynuacją edukacji na poziomie studiów. W przypadku analizy przyczyn i determinant migracji dominować będzie przyczynowe spojrzenie na „edukacyjność” migracji, z kolei w opisie i analizie konsekwencji migracji szersza skutkowa perspektywa interpretacja migrantów edukacyjnych rozumianych jako osoby które dokonały/dokonują migracji i towarzyszy temu podjęcie/kontynuacja studiów.
Zaznaczyć należy, że zasadniczo w opisie i analizie konsekwencji migracji dominować będzie perspektywa obszarów odpływu, z uwagi na to, że skutki ekonomiczno-społeczne na obszarach z ujemnym bilansem migracji są dużo poważniejsze niż na obszarach napływu. W związku z tym prawie pominięto konsekwencje migracji generowane w ośrodkach akademickich (czyli miejscach napływu)7 oraz na obszarze położonych wokół tych ośrodków stref podmiejskich, będących zarówno obszarami odpływu, jak i napływu ludności. Pierwszy z tych wątków jest przedmiotem analiz w opublikowanej niedawno monografii Diany Rokity-Poskart (Rokita Poskart 2021), zaś o drugim traktuje częściowo opracowanie przygotowywane obecnie w ośrodku wrocławskim (Jończy, Śleszyński, Dolińska, Ptak, Rokita-Poskart, Rokitowska-Malcher 2023).
(z Wprowadzenia)