W artykule 2 Traktatu o Unii Europejskiej stwierdza się: „Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn”. Przepis ten wyraża podstawy aksjologiczne Unii Europejskiej i realizowanych przez nią polityk.
Niniejszy raport powstał jako reakcja na nasilające się w naszym kraju zjawiska naruszania tych wartości, a więc podważania fundamentów, na których opiera się funkcjonowanie Unii Europejskiej, do której należymy od 2004 roku. Naruszając te fundamenty zarówno osłabiamy całą UE, jak i oddalamy się od jej rdzenia. Dobrowolnie przesuwamy się na obrzeża tego wspólnego domu europejskich wartości, stając się też jego kłopotliwym członkiem. Jest to sprzeczne z interesami Polski i wolą większości naszego społeczeństwa, które w 88% deklaruje się jako zwolennicy UE. (...)
Raport ten nie jest stanowiskiem całej Akademii, a jedynie grona badaczy wyłonionych przez jego władze, zwłaszcza Wydziału I Nauk Humanistycznych i Społecznych PAN, ale stanowi wyraz zaniepokojenia i troski dużej części środowiska PAN i zapewne także członków pozostałej społeczności akademickiej w kraju, w odniesieniu do tak ważnej sfery funkcjonowania naszego państwa, jakim są jego związki z Unią Europejską, miejscem Polski w tym ugrupowaniu i dalszych losów Unii. Zabranie głosu w tych sprawach uważamy za nasz obywatelski i naukowy obowiązek.